DOBÓR I ZASADY BEZPIECZNEGO STOSOWANIA ŚRODKÓW DEZYNFEKCYJNYCH

WROCŁAW

mgr Katarzyna Salik

INSTYTUCJE ODPOWIEDZIALNE ZA REJESTRACJĘ I OPINIOWANIE

• Do 30 września 2002 r., Państwowy Zakład Higieny opiniował materiały medyczne, preparaty chemiczne ogólnoużytkowe, preparaty dezynfekcyjne.

• Główny Inspektor Sanitarny zalecał stosowanie preparatów zaopiniowanych przez PZH (publikacja w DZ. U.).

• Świadectwa rejestracji preparatów antyseptycznych wydawał Minister Zdrowia na wniosek Biura Rejestracji Środków Farmaceutycznych i Materiałów Medycznych Instytutu Leków.

• Z dniem 1 października 2002 r., Instytut Leków został przekształcony w Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego (w strukturę, którego zostało włączone Centralne Laboratorium Surowic i Szczepionek) oraz Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (utworzony z połączenia Biura Rejestracji Środków Farmaceutycznych i Materiałów Medycznych i Centralnego Ośrodka Techniki Medycznej).

• Opinia Państwowego Zakładu Higieny wydawana dla preparatów przeznaczonych do stosowania podczas dezynfekcji narzędzi chirurgicznych, sprzętu i aparatury medycznej oraz powierzchni w zakładach opieki zdrowotnej do grudnia 2002 r. była niezbędnym warunkiem wprowadzenia preparatu biobójczego do obrotu.

Obecnie ustawa o produktach biobójczych dopuszcza możliwość rejestracji preparatu na podstawie dostarczonej dokumentacji (bez obowiązku wykonywania badań).

Procedury higieniczne - wytyczne i zalecenia

Brakuje niezależnych, zarówno ogólnokrajowych, jak i regionalnych wytycznych, w sposób szczegółowy definiujących kryteria poprawności i efektywności procesów dezynfekcji. Z kolei wytyczne, istniejące na poziomie lokalnym (zoz), charakteryzuje nieznany poziom jakości. Tworzone na tym poziomie procedury dezynfekcyjne są często niepełne, oparte na nieaktualnych informacjach (np. dane PZH, nie aktualizowane od 2001 roku). Prowadzi to w efekcie nie tylko do błędnej identyfikacji poziomu zagrożenia, oraz nieprawidłowości w wyborze, przygotowaniu i zastosowaniu preparatów dezynfekcyjnych, ale także w sposób często nieuzasadniony zawyża koszty dezynfekcji.


Podstawa prawna


Akty prawne w żadnym kraju nie definiują procedur dezynfekcji w sposób jednoznaczny. Ostatnie zmiany w sposobie dopuszczania do obrotu preparatów dezynfekcyjnych w Polsce, oraz zła kondycja finansowa służby zdrowia rodzą uzasadnioną obawę, że obecnie głównym kryterium zastosowania dezynfektantów stanie się ich cena, a nie jakość. W Polsce podstawy prawne, dotyczące opracowania i wdrażania procedur higienicznych, oraz bezpiecznego stosowania chemicznych preparatów dezynfekcyjnych regulują przepisy, zawarte w obwieszczeniu ministra pracy i polityki socjalnej, ustawach i rozporządzeniach ministra zdrowia oraz publikacjach i opiniach wydawanych przez Państwowy Zakład Higieny i Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Definiują one poziom odpowiedzialności kierownika zakładu opieki zdrowotnej, określają podstawy prawne do tworzenia i wdrażania procedur higienicznych, prawidłowego oraz bezpiecznego stosowania i oznakowania chemicznych preparatów dezynfekcyjnych, a także postępowania ze środkami ochrony indywidualnej. Określają także obowiązki i prawa, zarówno pracownika, jak i pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
- Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej z 30.08.1991 r. (Dz.U. Nr 91 poz. 408) w rozdz. 3 art. 44 określa, że odpowiedzialność za zarządzanie publicznym zakładem opieki zdrowotnej ponosi kierownik zakładu.
- Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z 05.12.2008 r. (Dz.U. Nr 234

poz. 1570) - zobowiązuje kierowników zakładów opieki zdrowotnej do opracowania i wdrażania procedur zapobiegających rozprzestrzenianiu się zakażeń zakładowych, zgodnych z obowiązującymi standardami i wiedzą medyczną. Nakłada na nich obowiązek zapewnienia warunków niezbędnych do prawidłowej dezynfekcji i sterylizacji narzędzi, materiałów i sprzętu medycznego, oraz prowadzenia skutecznego nadzoru bieżącego w zakresie szeroko pojętej higieny szpitalnej.
- Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z 27.09.1996 r. (Dz. U. Nr 11 poz. 32) lub opublikowana w 1996 r. przez Państwowy Zakład Higieny Informacja VII (wraz z jej Uzupełnieniem z 2005r.) - zawierają wykaz preparatów dezynfekcyjnych, przeznaczonych do stosowania w zakładach opieki zdrowotnej oraz podają podstawowe zasady związane z ich prawidłowym doborem i zastosowaniem w praktyce.
- Z uwagi na brak aktualizacji tych danych (Uzupełnienie do Informacji VII obejmuje okres pomiędzy 1.07.1996-14.03.2001) użytkownik pozbawiony jest informacji o właściwościach i zasadach prawidłowego zastosowania preparatów opiniowanych po tym okresie.
- Opinia Państwowego Zakładu Higieny wydawana dla preparatów przeznaczonych do stosowania podczas dezynfekcji narzędzi chirurgicznych, sprzętu i aparatury medycznej oraz powierzchni w zakładach opieki zdrowotnej do grudnia 2002 r. była niezbędnym warunkiem wprowadzenia preparatu biobójczego do obrotu. Obecnie ustawa o produktach biobójczych dopuszcza możliwość rejestracji preparatu na podstawie dostarczonej dokumentacji (bez obowiązku wykonywania badań).
- Ustawa o produktach biobójczych z 13.09.2002 r. (DzU Nr 175 poz. 1433) - określająca warunki wprowadzania do obrotu i stosowania produktów biobójczych. Wpis do rejestru dokonywany jest na podstawie dostarczonej dokumentacji. W przypadku produktu biobójczego, który został dopuszczony do obrotu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, minister obowiązany jest do wydania pozwolenia na podstawie właściwości substancji czynnej. A ponieważ nie ma jednobrzmiących norm europejskich, regulujących problem związany z metodyką badań określających skuteczność produktu (spektrum, czas, stężenia) istnieje obawa, czy dopuszczone do użycia preparaty biobójcze będą w pełni efektywne w działaniu.
- Rozporządzenie ministra zdrowia z 17.01.2003 r. w sprawie kategorii i grup produktów biobójczych wg ich przeznaczenia (DzU Nr 16 poz. 150) - definiujące przynależność produktów biobójczych do 4 kategorii podstawowych oraz 23 grup szczegółowych.
- Karta charakterystyki substancji chemicznej, informująca o fizykochemicznych właściwościach preparatu, sposobach bezpiecznego przechowywania i stosowania oraz zasadach udzielania pierwszej pomocy.
- Obwieszczenie ministra pracy i polityki socjalnej z 23.12.1997 r. (DzU Nr 25 poz. 94) - określa m.in. zasady dotyczące bezpiecznego postępowania z substancjami chemicznymi oraz stosowania środków ochrony indywidualnej. Zobowiązuje pracodawcę nie tylko do nieodpłatnego wyposażenia pracownika w środki ochrony indywidualnej, zapewnienia ich konserwacji i czyszczenia, ale także do prowadzenia systematycznych szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Na pracownika nakłada obowiązek przestrzegania przepisów dotyczących bezpieczeństwa pracy, udziału w szkoleniach i sprawdzianach.

URZĄD REJESTRACJI

• dopuszcza do obrotu produkty

• tworzy Rejestr Produktów Leczniczych oraz Urzędowe Wykazy Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu

• tworzy Urzędowy Wykaz Wyrobów Medycznych Dopuszczonych do Obrotu

• prowadzi Rejestr Wytwórców i Wyrobów Medycznych oraz Rejestr Incydentów Medycznych

NAZEWNICTWO GRUP PRODUKTÓW

• produkty lecznicze - kiedyś preparaty farmaceutyczne

• wyroby medyczne - kiedyś materiały medyczne

• produkty biobójcze

• preparaty kosmetyczne

• Do produktów leczniczych zaliczono także preparaty antyseptyczne służące do:

• odkażania higienicznego i chirurgicznego rąk personelu medycznego

• odkażania skóry pacjentów

• aseptyki błon śluzowych, ran

Obrót hurtowy preparatami antyseptycznymi pozostaje nadal w gestii hurtowni farmaceutycznych.

• Do wyrobów medycznych zaliczono także preparaty służące do dezynfekcji:

• narzędzi chirurgicznych

• powierzchni

Preparaty kosmetyczne to głównie:

• preparaty myjące

• preparaty pielęgnujące

Przyjmowaniem zgłoszeń preparatów kosmetycznych zajmuje się Instytut Medycyn Pracy

OBRÓT

• Do obrotu i do użytkowania mogą być wprowadzone wyroby medyczne:

• dla których wystawiono deklaracje zgodności

• lub oznaczenie znakiem zgodności CE

A także wyroby posiadające:

• świadectwo rejestracji

• świadectwo dopuszczenia do obrotu, świadectwo jakości

• świadectwo dopuszczenia do stosowania

• lub pozytywną opinię o wyrobie medycznym

Produkty biobójcze - stanowią bardzo szeroką grupę.

Znajdujemy tu także preparaty do dezynfekcji powierzchni, które nie uzyskały deklaracji zgodności CE, jednak zawarta w nich substancja czynna posiada:

• pozwolenie na wprowadzenie do obrotu

• lub tymczasowe pozwolenie

• lub wpis do rejestru

DEZYNFEKCJA

• Dezynfekcja jest procesem, którego zastosowanie pozwala na:

 

• izolowanie otoczenia od drobnoustrojów wyzwalających się z organizmu chorego,

•  izolowanie chorego od drobnoustrojów, które mogą stanowić zagrożenie dla jego zdrowia.

• Dezynfekcja jest podstawowym elementem higieny szpitalnej.

• Dezynfekcji poddaje się, zanieczyszczone w czasie używania narzędzia, sprzęt medyczny, bieliznę, powierzchnie, przedmioty w otoczeniu zakaźnie chorego.

• Ma na celu ochronę personelu przed zakażeniami, a środowisko przed zanieczyszczeniem drobnoustrojami.

• Dezynfekcja -proces zmniejszający liczbę patogennych drobnoustrojów, lecz nie zawsze przetrwalników bakteryjnych, znajdujących się na przedmiotach bądź skórze, do poziomu, który nie zagraża zdrowiu ludzi.

• Dezynfekcja wysokiego stopnia - proces doprowadzający do zabicia nie tylko wrażliwych form wegetatywnych bakterii, grzybów i wirusów, prątków gruźlicy i enterowirusów.

• Dezynfekcja wysokiego stopnia nie może być określona jako sterylizacja, ponieważ nie spełnia wymagań monitorowania wskaźnikami chemicznymi i biologicznymi.

• Przedmiot po dezynfekcji chemicznej poddany płukaniu jest narażony na wtórne skażenie.

Procesy dezynfekcji można przeprowadzić stosując metody:

• fizyczne- promieniowanie nadfioletowe, ultradźwięki i filtracja;

• termiczne - wysoka temperatura;

• chemiczne - aktywne środki dezynfekcji w postaci roztworów, proszków, granulatów, par, aerozoli;

• termiczno-chemiczna - preparaty chemiczne w roztworach wodnych o temp. 60⁰C.

WYBÓR METODY ZALEŻY OD:

• rodzaju materiału

• liczby i rodzaju potencjalnie zakażających drobnoustrojów

• ryzyka przeniesienia zakażenia na chorych lub personel

• celu (jakie drogi szerzenia się drobnoustrojów mają ulec przerwaniu),

• zakresu działania (jakie drobnoustroje należy wyeliminować),

• miejsce (w jakim środowisku drobnoustroje mają ulec zniszczeniu).

• Najbardziej polecana metoda niszczenia drobnoustrojów, uważana za skuteczniejszą od metod chemicznych, nietoksyczną,nie pozostawiającą zanieczyszczeń oraz łatwiejsza do kontroli.

• Metody termiczne dezynfekcji:

• pasteryzacja

• dekoktacja

• gotowane

• wyparzanie wodą

• urządzenia mechaniczne

• dezynfektory termiczne - do kuchni mlecznych

• laboratoryjne myjnie - dezynfektory

• myjnie basenów

• mechaniczne myjnie - dezynfektory do narzędzi chirurgicznych

DEZYNFEKCJA TERMICZNO - CHEMICZNA

• Metoda ma zastosowanie do dezynfekcji sprzętu termolabilnego jakim są np. endoskopy w automatycznych dezynfektorach termiczno - chemicznych w tem. 60 *C.

• W procesach dezynfekcji mają również zastosowanie myjnie ultradźwiękowe do narzędzi laparoskopowych.

• Komory dezynfekcyjne - urządzenia do dezynfekcji termiczno-chemicznej takich przedmiotów jak: materace, koce, poduszki, ubrania, sprzęt ortopedyczny, rehabilitacyjny, meble, łóżka.

ZASTOSOWANIE LAMP BAKTERIOBÓJCZYCH

• lampy bakteriobójcze są stosowane do eliminacji drobnoustrojów przenoszonych droga powietrzną,

• promienie UV nie przenikają w głąb materiałów,

• płyny są półprzepuszczalne, natomiast ciała stałe wchłaniają energię promieniowania w warunkach powierzchownych.

DEZYNFEKCJA CHEMICZNA

• Dezynfekcja chemiczna polega na zastosowaniu chemicznych substancji inaktywujących drobnoustroje.

• Dezynfekcję z użyciem środka chemicznego stosujemy wtedy, gdy zastosowanie innej metody nie jest możliwe.

ZASADY DOBORU PREPARATÓW DEZYNFEKCYJNYCH

• Narzędzia lekarskie (chirurgiczne) „brudne„ zanieczyszczone krwią, należy po użyciu dezynfekować w roztworach preparatów o szerokim spektrum działania, obejmującym bakterie, wirusy, grzyby, łącznie z prątkami gruźlicy. Narzędzia i sprzęt należy po dezynfekcji umyć i poddać sterylizacji.

• Roztwory środków dezynfekcyjnych należy używać zgodnie z ich przeznaczeniem, uwzględniając wymagane w danych okolicznościach spektrum działania, w ściśle określonym czasie i odpowiednim stężeniu.

• Skuteczność działania preparatów dezynfekcyjnych zależy od wielu czynników należą do nich:czas działania,stężenie preparatu, temp. pH, twardość wody, ilość drobnoustrojów, zanieczyszczenie substancjami organicznymi oraz obecność związków powierzchniowo czynnych.

• Po zastosowaniu substancji chemicznych w postaci roztworów konieczne jest, po zakończeniu procesu, dokładne wypłukanie narzędzi wodą; w przypadku działania sporobójczego należy zastosować wodę sterylną.

• Do dezynfekcji powierzchni stosuje się roztwory preparatów działających skutecznie w czasie 15 min. Roztwory preparatów działające w czasie dłuższym niż 15 min stosuje się do dezynfekcji sprzętów i przedmiotów, które można znużyć lub wypełnić płynem.

• Powierzchnie zanieczyszczone substancjami organicznymi należy dezynfekować preparatami aktywnymi w obecności substancji organicznych, o zakresie odpowiednim do zagrożenia: np. powierzchnie zanieczyszczone krwią- preparatami B, V (wskazane działanie Tbc, F), zanieczyszczenia plwociną - preparaty o działaniu B łącznie z Tbc (wskazane działanie F, V).

• Zanieczyszczone miejsca trzeba zasypać preparatem lub przykryć ligniną i zalać roztworem preparatu o szerokim działaniu, po zaleconym czasie materiał usunąć (traktując go jako zakaźny), powierzchnię ponownie zdezynfekować i umyć.

• Warunkiem zdezynfekowania powierzchni, przedmiotów, narzędzi jest kontakt z roztworem preparatu: dokładne pokrycie powierzchni, zanurzenie w kąpieli dezynfekcyjnej, całkowite wypełnienie drenów, tub, węży, usunięcie pęcherzy powietrza z wewnętrznych i zewnętrznych powierzchni.

• Dezynfekcja powierzchni

nie akceptuje się stosowania do dezynfekcji powierzchni preparatów zawierających formaldehyd, w przypadku preparatów zawierających aldehyd glutarowy stosuje się następujące ograniczenia: stężenie aldehydu glutarowego w użytkowym roztworze nie może przekraczać 0,2%,

dezynfekcję można przeprowadzić wyłącznie w pomieszczeniach z prawidłową wentylacją, w miejscach stałego pobytu ludzi jednorazowo można dezynfekować małe powierzchnie (ok.2 m(2)); gdy dezynfekowane są większe powierzchnie, pomieszczenie może być udostępnione pracownikom lub pacjentom po dokładnym wywietrzeniu,

preparaty w urządzeniach spryskujących mogą być stosowane tylko do dezynfekcji trudnodostępnych powierzchni.

• Nie akceptuje się stosowania preparatów zawierających formaldehyd do dezynfekcji sprzętu medycznego i elementów z gumy i tworzyw sztucznych, mających bezpośredni kontakt z tkankami np. endoskopy lub układ oddechowy np. anestezjologiczny, inkubatorów dla dzieci i powierzchni szpitalnych.

• Dezynfekcja nie może być stosowana jako metoda zastępcza, w sytuacji gdy wymagany jest poziom czystości mikrobiologicznej osiągalny wyłącznie w procesie sterylizacji.

ZASADY BEZPIECZNEGO STOSOWANIA PREPARATÓW DEZYNFEKCYJNYCH

• Osoby przygotowujące roztwory użytkowe i przeprowadzające dezynfekcję obowiązane są do używania środków ochrony osobistej; takich jak rękawiczki gospodarcze, fartuchy foliowe i okulary, maski.

• Nie należy zatrudniać do pracy z preparatem dezynfekcyjnymi osób z chorobami układu oddechowego, objawami uczuleniowymi.

• Stężone preparaty powinny być przechowywane w wydzielonym, tylko do tego celu przeznaczonym pomieszczeniu.

• Roztwór użytkowy środka dezynfekcyjnego należy przygotowywać w wyznaczonym do tego celu pomieszczeniu przy sprawnie działającej wentylacji.

• Procesy dezynfekcji chemicznej sprzętu i narzędzi powinny być przeprowadzane w wydzielonych do tego celu pomieszczeniach, dobrze wentylowanych.

• Roztwory użytkowe należy wymieniać codziennie. Dezynfekcję należy przeprowadzać w pojemnikach pod przykryciem, wyłącznie w pomieszczeniach z prawidłową wentylacją.

• Pojemniki do dezynfekcji należy oznakować następująco:

wpisać nazwę środka

stężenie roztworu użytkowego

godzinę przygotowania roztworu

godzinę planowanego zakończenia dezynfekcji

podpis przygotowującego

• Należy ściśle przestrzegać czasu dezynfekcji.

• Po zakończeniu dezynfekcji roztwór użytkowy należy wylać, pojemnik umyć, zdezynfekować i wysuszyć.

• Chemiczne środki dezynfekcyjne powinny być stosowane tylko tam gdzie nie można zastosować metody termicznej.

KATEGORIE KLASYFIKACJI RYZYKA ZAKAŻRNIA ZE STRONY ŚRODOWISKA

I SPRZĘTU

Kategoria wysokiego ryzyka

przedmioty, których używanie jest związane z dużym ryzykiem, to takie, które wnikają do jałowych tkanek, jam ciała i naczyń krwionośnych;

przedmioty należące do tej kategorii to: narzędzia chirurgiczne, ginekologiczne, igły, strzykawki, opatrunki, cewniki moczowe itp.

Kategoria wysokiego ryzyka

wymagany poziom dekontaminacji: dokładne oczyszczenie, dezynfekcja i sterylizacja;

preferowaną metodą sterylizacji jest metoda termiczna (autoklaw);

dla sprzętu termolobilnego - sterylizacja niskotemperaturow;

Kategoria wysokiego ryzyka

w niektórych przypadkach dopuszcza się stosowanie płynnych środków chemicznych o szerokim spektrum aktywności np. aldehydu glutarowego.

• Kategoria średniego ryzyka

przedmioty, których stosowanie jest związane ze średnim ryzykiem przeniesienia zakażenia, to takie, które mają bezpośredni kontakt z błonami śluzowymi;

np. respiratory, gastroskopy,

• Kategoria średniego ryzyka

zalecany poziom dekontaminacji: dokładne oczyszczenie i dezynfekcja termiczna lub sterylizacja;

przedmioty tej kategorii mogą stanowić duże ryzyko zakażenia, jeśli stosowane są u pacjentów z obniżona odpornościąwskazana jest sterylizacja.

• Kategoria małego ryzyka

sprzęt środowiska szpitalnego mający kontakt ze zdrową nieuszkodzoną skórą

są to np. stetoskopy, aparaty do mierzenia ciśnienia krwi, miednice;

zalecany poziom dekontaminacji: zwykle mycie i suszenie jest wystarczające;

• Kategoria małego ryzyka

• jeśli przedmioty sklasyfikowane w tej grupie mają u pacjenta z obniżoną odpornością zalecana jest dezynfekcja

• Kategoria ryzyka minimalnego

przedmioty, których stosowanie jest związane z małym ryzykiem przeniesienia zakażenia, to takie, które nie mają bezpośredniego kontaktu z chorym;

do tej kategorii zalicz się: podłogi, ściany, sufity, toalety, umywalki, meble, ramy łóżek, szafki;

zalecany poziom dekontaminacji - zwykle wystarczy oczyszczanie i wysuszenie.

CECHY IDEALNEGO PREPARATU DEZYNFEKCYJNEGO

• eliminuje niepożądane drobnoustroje

• utrzymuje aktywność w obecności innych substancji stanowiących zanieczyszczenie dezynfekowanych powierzchni (białko, ropa, krew), występujących jako czynniki towarzyszące dezynfekcji (mydło, detergent)

• jest skuteczny w stężeniach, które są limitowane względami organizacyjnymi (czas działania) lub ekonomicznymi (stężenie)

• nie indukuje oporności

• posiada trwałość zarówno w postaci preparatu stężonego, jak i roztworu użytkowego

• dobrze rozpuszcza się w wodzie wodociągowej

• nie wywiera niszczącego działania na dezynfekowane powierzchnie

• nie wywiera szkodliwego działania na ludzi

• nie wywiera szkodliwego działania na środowisko

• nie posiada przykrego zapachu

• jest akceptowany ze względów ekonomicznych

• Preparaty w obrębie tej samej grupy mogą wykazywać różne właściwości a także mogą być stosowane w różnych stężeniach użytkowych.

BŁĘDY POPEŁNIANE PRZY DEZYNFEKCJI

• wydłużanie czasu dezynfekcji (sprzęt, narzędzia)

• skracanie czasu dezynfekcji (powierzchnie)

• nieprawidłowo przygotowywane roztwory - za wysokie lub za niskie stężenia roztworów roboczych

• niewłaściwy dobór środka

• mieszanie środków dezynfekcyjnych z preparatami myjącymi (na oko)

• niestosowanie środków ochrony osobistej

• braku właściwego opisu pojemnika

• brak dokumentacji

• niedokładne pokrycie preparatem dezynfekowanej powierzchni

• reakcje dezynfekujących substancji czynnych z innymi substancjami, którymi często są: brud, białko, mydło (wówczas działanie dezynfekujące będzie osłabione lub zniesione)
  

CHEMICZNE ŚRODKI DEZYNFEKCYJNE

PODZIAŁ ŚRODKÓW DEZYNFEKCYJNYCH

Środki dezynfekcyjne dzielimy ze względu na:

1. Substancję aktywną

• związki fenolowe

• chlorowce i ich pochodne

• związki utleniające

• alkohole

• aldehydy

• związki powierzchniowo czynne

• czwartorzędowe związki amonioweinne

2. Właściwości powierzchniowe

• dezynfekujące

• dezynfekując -myjące

3. Czas działania

4. Powierzchnie przeznaczone do dezynfekcji

5. Zakres działania

• B - bakterie

• Tbc - prątkobójczy

• F - grzybobójczy

• V - wirusobójczy

• S - sporobójczy

ŚRODKI ZAWIERAJĄCE CHLOR

• Zastosowanie; Preparaty tej grupy są stosowane do uzdatniania wody, do dezynfekcji powierzchni twardych ( wanny, umywalki). Są środkami z wyboru do dezynfekcji otoczenia po rozpryśnięciu krwi lub płynów ustrojowych. Znajdują również zastosowanie do dezynfekcji bielizny szpitalnej i odpadów klinicznych.

• Dostępne są w postaci płynów podchloryny sodu ( Ace, Chlorosan, Clorox, Domestos, Javel in, HAZ TABS), oraz w postaci tabletek z NaDCC ( Bacta, Chlorizol, Maedicare, Presept).

Właściwości:

-  wykazują szerokie działanie bakteriobójcze ,

wirusobójcze i grzybobójcze;

- są środkami z wyboru przeciwko wirusom (w tym, HIV, HBV);

- roztwory nie są stabilne w stężeniach użytkowych ( ich rozkład przyspiesza światło, ciepło i metale ciężkie);

- są łatwo inaktywowane przez substancje organiczne ( ropa, krew itd.) zwłaszcza w niskich stężeniach;

- działają antagonistycznie z kationowymi detergentami;

- działają niszcząco na tworzywa sztuczne, gumę;

- powodują korozję metali;

- odbarwiają tkaniny, dywany i obicia mebli;

- powodują podrażnienia skóry, oczu i płuc.

Środki ostrożności:

Podczas pracy ze środkami dezynfekcyjnymi zawierającymi chlor należy:

• dobrze wietrzyć pomieszczenia, w których stosowane są te preparaty,

• stosować odzież ochronną,

• nie stosować w obecności formaldehydu ( niektóre produkty reakcji tych związków są rakotwórcze)

• nie wolno mieszać podchlorynu sodu z kwasami ani kwaśnymi płynami ustrojowymi (np. moczem) ponieważ wytwarza się toksyczny chlor gazowy,

• stężone ciecze przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach, w których nie dochodzi do wzrostu ciśnienia.

ALDEHYDY

Są to jedyne z nielicznych środków dezynfekcyjnych o działaniu sporobójczym.

Właściwości:

-   szerokie spektrum działania: bakteriobójcze w tym prątkobójcze, wirusobójcze, sporobójcze, grzybobójcze,

środek silnie drażniący oczy i nos;

- wywołuje podrażnienia dróg oddechowych, i alergiczne zapalenie skóry, znajduje się w wykazie substancji

prawdopodobnie rakotwórczych.

• Przykładowe preparaty: Incidur, Melsept, Lizoformin.

Środki ostrożności:

Podczas pracy z preparatami zawierający aldehydy należy:

-   stosować odzież ochronną ( rękawice, fartuch plastikowy, okulary);

-   dezynfekcję sprzętu medycznego przeprowadzać w dobrze wentylowanych pomieszczeniach;

- dezynfekcję narzędzi przeprowadzać w szczelnie zamykanych pojemnikach;

-  przechowywać z dala od źródeł ciepła w szczelnie zamykanych pojemnikach;

ŚRODKI NA BAZIE AKTYWNEGO TLENU

Właściwości:

szerokie spektrum działania, szybkie działanie bakteriobójcze;

bezwonny, ulegają dobremu rozkładowi biologicznemu.

Przykładowe preparaty: Sekusept Pulver, Virkon, Oxapol, Septacid.

ALKOHOLE

]

Alkohole nie penetrują dobrze w obecności substancji organicznych, zwłaszcza białkowych, dlatego powinny być stosowane na fizycznie czyste powierzchnie.

Alkohole i mieszaniny alkoholi z innymi związkami chemicznymi znalazły zastosowanie w dezynfekcji twardych powierzchni oraz stosowane w aerozolu do dezynfekcji powierzchni trudno dostępnych

Właściwości:

-  szerokie spektrum działania;

-  dezynfekowane powierzchnie szybko schną;

-  łatwopalne;

-  obecność substancji organicznych obniża ich aktywność;

- opary alkoholu mogą spowodować podrażnienie oczu i skóry.

Środki ostrożności:

-  przechowywać w chłodnym miejscu;

-  unikać kontaktu z gorącymi powierzchniami,

- ogniem i innymi źródłami zapłonu;

- przechowywać w szczelnie zamkniętych
pojemnikach;,

-  podczas stosowania alkoholu na sali operacyjnej do odkażania skóry należy zachować ostrożność przy stosowaniu

diatermii.

• Przykładowe preparaty to: Incidin Liguid Spray, San Clear med., Desprey, Septanol, Mikrozid

---