Psychologia sądowo- penitencjarna
prof. nadzw. dr hab. Aleksandra Korwin- Szymanowska
Anna Grzybowska
Psychologia sądowo- penitencjarna
prof. nadz. dr hab. Aleksandra Korwin- Szymanowska
04.03.09 I
Zaliczenie:
Wykłady
Mieczysław Ciosek „Psychologia sądowa i penitencjarna”
http://alejka.pl/psychologia_sadowa_i_penitencjarna_2.html
http://www.psyche.pl/product_info.php?products_id=7274
Gierowski i Szymusik „Postępowanie karne i cywilne wobec osób zaburzonych psychicznie” art. 177-186; 127-149
Ewa Gruza „Ocena wiarygodności zeznań świadków w procesie karnym” 2003; do 56; 95-152
http://www.wysylkowo.pl/product_info.php?products_id=59676
http://www.pkw.pl/ksiazka.php?id=4539
http://www.idg.pl/ksiegarnia/ksiazka/83-7333-242-1/Ocena.wiarygodnosci.zeznan.swiadkow.w.procesie.karnym.html
Bruno Hołdys „Psychologia kryminalistyczna”
PSYCHOLOGIA A PRAWO
Psychologia jest bardzo przydatna przy tworzeniu prawa, nowych ustaw. Udział psychologii w orzecznictwie w procesie cywilnym albo karnym psycholog dostarcza swojej wiedzy. Osoby tworzące prawo nie mogą nie ująć w pełni wiedzy psychologicznej. Prawo polskie opiera się o ustawy, odpowiedzialność karna rozpoczyna się w momencie ukończenia 17 roku życia, ponieważ według psychologów dzieci młodsze nie mają jeszcze zdolności rozróżniania znaczenia dobra i zła. Jeżeli sprawca zbrodni ze szczególnym okrucieństwem ukończył 15 lat to może być sądzony jako dorosła osoba, o tym decyduje sędzia rodzinny. Sprawa wtedy toczy się w sądzie dla nieletnich bądź zostaje przekazana do sądu dla dorosłych, na podstawie opinii psychologa. Od 13-17 roku życia jeżeli popełni czyn karalny sąd może wyznaczyć ośrodek wychowawczy lub zakład poprawczy (gdzie przebywa do ukończenia 21 roku życia).
Do 15 roku życia dziecko jest pod bezwzględną ochroną i każda osoba która dopuści się wobec dziecka czynów karalnych przede wszystkim na tle seksualnym będzie odpowiadać karalnie nawet jeżeli ta młoda osoba się na to godziła bądź nawet sama do tego zachęcała. Natomiast jeżeli ta młoda osoba swoim wyglądem przypomina osobę dorosłą można tutaj przypuszczać że nastąpiła zła ocena o ile ona jeszcze sama poda fałszywy wiek. Dotyczy to zarówno chłopców jak i dziewcząt, przy czym od pewnego czasu stowarzyszenie homoseksualistów w przypadków chłopców domaga się obniżenia tego wieku do 12 roku życia.
Sprawa z pedofilią. Problem czy osoby zatrzymane z powodu pedofilii powinny wychodzić na wolność czy powinni być internowani. Jeżeli uznamy że pedofilia nie jest chorobą to możemy karać, jednak jeśli uznamy że jest to choroba to należy internować tą osobę. Nie można jednocześnie karać i internować. Pojawia się problem względem ludzi którzy nie mają pociągu do dziecka tylko jest on obiektem zastępczy ponieważ wstydzą się kobiet, albo nie mają innej możliwości kontaktu z dorosłą kobietą. Do końca nie wiadomo czym jest ta pedofilia. Teraz w większości pedofil jest karany chyba że uznają go za upośledzonego albo chorego psychicznie.
Tak samo sporną sprawą jest sprawa narkotyków. Są kraje gdzie narkotyki są legalne (np. Holandia), albo gdzie samo posiadanie narkotyków jest zagrożone karą śmierci (np. kraje indonezyjskie).
Dopuszczalność eutanazji. Z reguły młodzi ludzie mówią że eutanazja to wspaniała rzecz. A im człowiek starszy tym zaczyna się zastanawiać nad przebiegiem. W Holandii eutanazja jest legalna, ale okazało się na podstawie badań Holenderskiego Towarzystwa Medycznego że z 12 tysięcy przeprowadzonych eutanazji tylko 4 tysiące dotyczyły eutanazji (rodzi się słabe dziecko to lekarz nie pyta się matki tylko sam podejmuje decyzje o uśmierceniu). Jednocześnie rozwija się gieriotria i zadają sobie pytanie po co?
Dopuszczenie eutanazji może mieć kolosalne naciągnięcia, w pewnym momencie będzie zabijać się ludzi którzy będą wymagać opieki, ludzi chorych psychicznie już nie będzie się leczyć lecz przeprowadzać eutanazję.
Kontratyp jest to zachowanie które prawnie jest uznane za przestępstwo ale w rzeczywistości ze względu na okoliczności nie jest przestępstwem, np. obrona konieczna. Człowiek w obronie może nawet zabić, ale warunkiem jest że sposób obrony jest adekwatny do napadu. Drugi warunkiem jest umieszczenie w czasie, obrona musi być w czasie napadu a nie po nim. Osoba która żyje w ciągłym stresie związanym z ciągłym prześladowaniem może się tłumaczyć przekroczeniem granicy obrony.
Innym kontratypem jest karanie dzieci ponieważ nie można używać przemocy ani fizycznej ani psychicznej względem drugiej osoby, ale rodzic ma prawo dawania klapsów i karania. Istnieje sporo krajów przeważnie skandynawskich gdzie to prawo rodzica do klapsa jest mu odebrane. Jeżeli rodzic ukarze tak dziecko to osoba ta odpowiada jak za czyn karalny, bardzo dyskusyjne jest czy powinno się dawać dzieciom klapsa. Przede wszystkim jak we wszystkich sprawach trzeba zachować rozsądek.
W Polsce występuje sądownictwo instancyjne czyli składa się z różnych instancji które rozpatrują różne sprawy (sądy powszechne):
sądy grodzkie- występują tylko w tych miastach gdzie są sądy okręgowe, zajmują się wykroczeniami
sądy rejonowe- tutaj jest rozpatrywane większość spraw, sądy rejonowe są podzielone na wydziały
- wydział cywilny- sprawy cywilne
- wydział karny- rozpatruje większość spraw karnych oprócz zagrożonych karą powyżej 3 lat. W sądzie okręgowym rozpatrywane są sprawy karne od 3 lat wzwyż, wtedy jako pierwsza instancja występuje sąd okręgowy, a nie rejonowy.
Każdy ma prawo odwołania do sądu okręgowego, wtedy występuje jako sąd drugiej instancji. Można odwoływać się kolejno do sądu apelacyjnego.
- wydział spraw rodzinnych i nieletnich- konflikty rodzinne, opiekuńcze jak również czyny karalne nieletnich lub wobec nieletnich. Jeżeli jest odwołanie do sądu okręgowego to te sprawy trafiają do wydziały cywilnego bądź karnego
- wydział hipoteczny- brak w okręgowym
- wydział pracy
- wydział ubezpieczeń
- wydział gospodarczy
- wydział penitencjarny- tylko w sądzie okręgowym
sąd okręgowy
sąd apelacyjny
Jeżeli jest już wyrok prawomocny to można się odwoływać do sądu najwyższego.
Typy sądów:
sądy powszechne- rozpatrują większość spraw cywilnych i karnych dotyczących osób fizycznych
sądy administracyjne- sprawy między instytucjami
sądy wojskowe- sprawy dotyczące żołnierzy, szpiegostwa, coraz częściej chodzą pogłoski że sprawy wojskowe mógłby przejąć sąd powszechny
sąd najwyższy- do niego trafiają odwołania, wydaje i interpretuje niektóre przepisy, często się powołując na rozstrzygnięcia sądu najwyższego w sprawach
Najdłuższy areszt tymczasowy trwał 8 lat (w Polsce). Areszt tymczasowy powinien być w momencie kiedy oskarżony stanowi zagrożenie, bądź kiedy będzie mógł mieć wpływ na zeznania świadków, czyli namawianie itp.
PRZESTĘPSTWO- czyn zapisany w ustawie popełniony świadomie, charakteryzujący się pewnym stopniem szkodliwości społecznej, zawiniony. Nie można przypisać winy osobie która jest niepoczytalna, ale w momencie popełniania przestępstwa, nie sądzi się takiej osoby tylko wysyła się do szpitala psychiatrycznego i poddaje internowaniu. Lekarze dostarczają wtedy informacji o stanie zdrowia osoby do sądu. Do takich osób należą osoby chore psychicznie, osoby głęboko upośledzone oraz jeżeli wystąpiło zakłócenie czynności psychologicznych, np. afekt patologiczny. W stanie afektu tylko niektóre przestępstwa mogą być złagodzone.
Przestępstwa dzielimy na:
występki- są to przestępstwa które są zagrożone karą od miesiąca pozbawienia wolności
zbrodnie- dolna granica pozbawienia wolności to 3 lata
W przypadku niektórych czynów normalna forma jest występkiem, a skomplikowana jest zbrodnią. Gwałt zwykły- występek zagrożony karą do 10 lat, natomiast skomplikowany, ze szczególnym okrucieństwem lub w grupie jest zagrożone karą od 3 lat czyli uznane jest za zbrodnie. Dzieciobójstwo- matka która zabija dziecko będąc w szoku poporodowym- od 3 miesięcy do kilku lat pozbawienia wolności, natomiast zabójstwo jest zagrożone karą od 3 lat pozbawienia wolności.
Kary w polskim prawie:
grzywny
od miesiąca do 15 lat
25 lat pozbawienia wolności
Dożywocie
Lista czynów zawinionych uznanych za przestępstwa ciągle się zmienia.
11.03.09 II
Zawsze mamy w sądzie oskarżonego. Oskarżonym człowiek się staje w momencie kiedy organ oskarżający wprowadza akt oskarżenia. Oskarżony nie składa zeznań tylko składa wyjaśnienia. Tak jak w stosunku do świadków mamy pewne oczekiwania, kiedy składają fałszywe zeznania można pociągnąć ich do odpowiedzialności. Tak w przypadku oskarżonego takich oczekiwań się nie ma i oskarżony może odmówić składania wyjaśnień albo może kłamać. Oskarżony nie ma obowiązku mówienia prawdy. Za winnego popełnienia przestępstwa można go uznać tylko wtedy, kiedy jest on poczytalny, miał zdolność rozeznania czynów. O tym orzekają biegli psychiatrzy i psycholog. Psycholog nie jest od tego by dodatkowo oskarżać, ma wyjaśnić jakie ewentualnie cechy lub sytuacje mogły doprowadzić do powstania czynu przestępczego.
Badając musimy zwrócić uwagę jak ten popełniony czyn pasuje do całej historii życia człowieka, czy zachowania mogą sugerować. Jeżeli nie pasuje to do siebie to może znaczy że sytuacja w jakiej znalazła się osoba mogła wywołać długotrwały stres. I wtedy pod wpływem jakiegoś jednego nawet bodźca może dojść do rozładowania napięcia.
Wtedy kiedy chodzi o niepoczytalność osoby a zwłaszcza osoby młodej trzeba przede wszystkim zebrać jak najwięcej informacji o tej osobie. Może wtedy uda się wyjaśnić podstawy czynu. Mogą być takie sytuacje że człowiek przyznaje się do dokonania czynu jednak sąd nabiera wątpliwości co do prawdy składanego wyjaśnienia. Jakieś ukryte powody- tutaj jest przydatna opinia psychologa. Najczęściej tak postępują osoby z osobowością lękową, kiedy to boją się przesłuchań, konfrontacji z osobą przesłuchującą, że od razu przyznają się do zarzucanej winy.
Drugą stroną jest oskarżyciel i są świadkowie. Świadkiem jest osoba która może świadczyć o czymś, posiada jakąś wiedzę o kimś, bądź o czymś. Świadków możemy podzielić:
Faktycznych- którzy posiadają jakąś wiedzę
Procesowych- osoba która została wezwana przez organ prowadzący sprawę, tutaj jest nieważna posiadana wiedza, wystarczy że zostanie wskazana przez oskarżyciela bądź obronę, za niestawienie się przed sąd można otrzymać karę (najczęściej jest to kara finansowa)
Świadkowie mogą być świadkowie naoczni lub ze słyszenia (nie uczestniczył sam w zdarzeniu, a wiedza na temat owego zdarzenia pochodzi od osób trzecich). Takich osób mamy bardzo dużo w sprawach rodzinnych lub rozwodowych, najczęściej posiadana wiedza pochodzi od osoby której sprawa dotyczy.
Świadkowie również mogą być:
W pełni zdolni do składania zeznań
Niezdolni do składania zeznań
W Polsce nie eliminuje się nikogo, z reguły wszyscy są zdolni do składania zeznań. Kiedy organ powołuje osobę na świadka na początku jest ona informowana o mówieniu prawdy i za złożenie fałszywych zeznań z art. 233 Kodeksu Karnego grozi kara do 3 lat pozbawienia wolności.
Kto może zrezygnować ze składania zeznań?
Osoba która miałaby świadczyć przeciwko swojej bliskiej osobie
Osoby będące w bardzo silnej przyjaźni, zażyłości, sąd może również zwolnić ze składania zeznań. Przy czym taka osoba pomimo tego że może skorzystać z prawa zwolnienia ze składania zeznań chce zeznawać, wtedy musi mówić prawdę
Może zwolnić się świadek który przy ujawnieniu okoliczności zdarzenia zostałby Sm pociągnięty do odpowiedzialności
Adwokat i ksiądz nie może być świadkiem, ale tylko w przypadku kiedy informacje jakie posiada uzyskał bądź w czasie spowiedzi bądź w przypadku adwokata w czasie prowadzenia sprawy
18.03.09 III
Podział świadków według wieku:
dzieci, nieletni, małoletni- bardzo specyficzna grupa świadków, musimy być bardzo ostrożni. Od jakiego wieku dziecko można przesłuchiwać? Każde dziecko które jest w stanie opowiedzieć o tym co widziało, co słyszało. Ale dziecko nie jest w stanie zrozumieć rzeczywistości otaczającej, jego możliwości interpretowania, wyjaśniania są bardzo ograniczone. Dzieci są bardzo sugestywne, bardzo łatwo jest wszczepić pewne wspomnienia których w rzeczywistości nie przeżyły. Muszą być odpowiednie warunki przesłuchiwania, obecnie jest zasada przesłuchiwania dzieci nie na sali rozpraw lecz w osobnym pomieszczeniu, gdzie przy zabawie opowiada o jakimś zdarzeniu, przy czym przez szybę wenecką jest obserwowane przez psychologa i sędziego.
dorośli
starzy wiekiem- u ludzi starszych naturalną rzeczą jest zapominanie pewnych faktów, pogarsza się słuch, wzrok, zdarza się że osoba starsza nie rozumie rzeczywistości i może troszkę opatrznie ją rozumieć. Takie osoby są bardzo podejrzliwe w stosunku do ludzi.
Świadków można również podzielić na:
zdrowych psychicznie
upośledzone umysłowo- nie każdy stopień upośledzenie eliminuje osobę ze składania zeznań, tylko głębokie upośledzenia które uniemożliwiają nawiązanie kontaktu z taką osobą. Ale w niektórych przypadkach może osoba upośledzona zeznawać jeżeli Ne dotyczy to zdarzenia skomplikowanego. Tutaj również możemy zaliczyć osobę która wyraża bardzo głębokie zaburzenia osobowości albo jest w stanie silnej depresji, wtedy też możemy podejrzewać że jej zeznania będą bardzo ograniczone
Świadków można również podzielić na:
świadków oskarżenia- najczęściej powołani przez obrońców w czasie śledztwa, dochodzenia
świadków obrony- najczęściej osoby przywołane do zeznania, które nie posiadają wiedzy na temat samego zdarzenia, ale często wypowiadają się jakim człowiekiem jest osoba oskarżona
Jeżeli chodzi o świadków mamy istotną różnicę:
świadek który był świadkiem zdarzenia
świadek który jednocześnie jest poszkodowanym, ofiarą
Tutaj musimy brać pod uwagę jakiego czynu to zeznanie ma dotyczyć. Jeżeli ktoś obserwował coś i był zupełnie emocjonalnie obojętny co do tego zdarzenia to możemy przypuszczać że jego stan wewnętrzny nie zaburzał w procesie postrzegania. Natomiast jeżeli ktoś był jednocześnie ofiarą to wtedy emocje mogą bardzo wpływać na zeznanie.
Bardzo trudno jest ocenić wiarygodność zeznania w przypadku kiedy dzieci są ofiarami wykorzystywania seksualnego i jeżeli sprawcą jest ktoś z rodziny, ktoś ze znajomych.
W plemionach pierwotnych spory między osobami rozwiązywane były przy pomocy walki, albo przy pomocy mediacji. Wtedy też byli powoływani świadkowie w rolę sądu wchodziła starszyzna plemienia. Nawet kiedy zaczęły powstawać państwa zaczęto tworzyć zespoły norm w pierwszych kodeksach oparte były o prawa Cejlonu. Zaczęto określać jak wysoka powinna być rekompensata. Kiedy zaczęto prowadzić pierwsze procesy okazało się że nie zawsze są dowody na to że osoba oskarżona faktycznie jest przestępcą. W związku z tym zaczęto domagać się aby powołać świadka który widział dane zdarzenie i może poświadczyć że ta osoba popełniła czyn o który jest oskarżona. 2500 lat p.n.e. kiedy powstały pierwsze kodeksy zaczęto wprowadzać przepisy które dotyczyły świadków, one były formułowane w ten sposób jeżeli ktoś bezpodstawnie oskarża kogoś o czyn którego nie popełnił to wówczas poddawany był karze na jaką zasługiwał ten niesłusznie oskarżony. W Sumeryjskim kodeksie 2050 r p.n.e. kodeks Ur-nannu jeżeli jakiś obywatel stawi się jako świadek i uznany zostanie za krzywoprzysięstwo zapłaci 15 cukli srebra. Szereg przepisów dotyczących świadków znajdziemy również w kodeksie Hammurabiego (1750 r.p.n.e.). przepisy dotyczące świadków znajdziemy również w Starym Testamencie „nie podawaj fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu”. Zawiera również reguły jak należałoby przesłuchiwać świadków. W starożytnej Grecji przyjęto że jest kategoria osób które z założenia nie są wiarygodne, i w ogóle ich na świadków nie można powoływać (nie powoływano krzywoprzysięzców, osoby pozbawione publicznego poważania oraz cudzoziemców). W prawie rzymskim korzenie ma prawo europejskie.
Ordalia- sądy Boże , które funkcjonowały do XIII wieku, znane w starożytności, rozpowszechnione we wczesnośredniowiecznym procesie sądowym, a później inkwizycyjnym, środek dowodowy, z którego pomocą pozwany miał wykazać swoją niewinność. Sędziowie opierali się na przeświadczeniu że Bóg przyczyni się do wykazania winy lub niewinności pozwanego.
Do ordalii należały m.in. próba gorącej wody (poparzenie ręki było dowodem winy), próba zimnej wody (gdy ktoś tonął był niewinny, gdy unosił się na powierzchni wody miał związek z mocami piekielnymi). Ordalia są jednostronne i dwustronne. Dwustronne to pojedynek. Ten który został pokonany uważany był za winnego. Próba krzyża- ten ma racje kto dłużej potrafi stać pod krzyżem z podniesionymi rękoma. Jednostronne to próba gorącej wody, próba żelaza (jeżeli czyn zarzucany jest małej wagi to metal rozżarzony który ma przenieść ważył do 0,5kg, w odległości od 1,5-5 m i patrzono jak mu się poparzenie goi), próba ognia, próba wagi (uważano że osoba o określonym wzroście powinna mieć określoną wagę, jeżeli była lżejsza to znaczy że jest niewinna), próba znamienia, próba kęsa (jeżeli człowiek jest winny to uważano że nie jest w stanie przełknąć hostii).
Stopniowo zaczęto od ordalii odchodzić. W okresie oświecenia zaczęto uważać, że każdy kto zeznaje to jest w stanie odtworzyć przebieg każdego zdarzenia i tutaj zaczęto przywiązywać ogromne znaczenie do roli świadka.
Metody przesłuchania
albo od razu zarzuca się oskarżonego dowodami „przyznaj się my wszystko wiemy”
albo bardzo selektywnie pokazuje się dowody
przesłuchanie podejrzanego wygląda zupełnie inaczej od przesłuchania świadka. Psycholog jest przy przesłuchaniu podejrzanego ale wtedy jest po ty by ustalić pewne jego właściwości osobowości.
Przesłuchanie jest formą kontaktu interpersonalnego, zawsze mamy tego co słucha, tego co ma o czymś powiedzieć. Kanon werbalny i niewerbalny, czyli musimy cały czas obserwować gestykulację oraz mimikę.
Przy przesłuchaniu zawsze należy dowiedzieć się, przygotować się z podstawowej wiedzy z dziedziny jakiej sprawa dotyczy. Bardzo pomocny jest biegły który powołany jest w większości spraw po przesłuchaniu oskarżonego. Nie można zadawać pytań wskazujących.
25.03.09 IV
ZEZNANIE DZIECI JAKO ŚWIADKÓW
Sposób składania zeznań. Psycholog poprzez zachowanie, mimikę, jak reaguje na dane sytuacje może rozpoznać czy dana osoba kłamie. Wyuczone zeznania nie są tak szczegółowa, depresyjne.
Jak ustalić czy dziecko jest w stanie prawidłowo odtworzyć:
bierzemy pod uwagę wiek dziecka- jak jest młodsze to jest ryzyko że mogło źle zapamiętać, nie rozumie tej sytuacji, czasami jest problem z komunikacją
czy zdarzenie o którym dziecko mówi nie było traumatyczne dla niego
dziecko ma prawo do odmowy składania zeznań- kwestia jak dziecku powiedzieć to że nie musi składać zeznań to co powie to może być odwrócone przeciwko bliskiej osobie, o której mówi- jak mu to powiedzieć. To też zależy od wieku dziecka- czy rozumie sytuację w jakiej się znalazł
bywa tak że dziecko nie chce zeznawać przeciwko swoim rodzicom, bo np. jest zaskoczone a jest jedynym świadkiem w sprawie. I co zrobić w takiej sytuacji? Czy wymuszać zeznanie? Tu najważniejsze jest dobro dziecka
można np. zrobić rysunek portret rodziny i na podstawie jego interpretacji dowiedzieć się co jest w tej rodzinie
matka może wywierać presję na dziecku, jeżeli jest w czasie przesłuchania jeżeli to przez nią zgłoszona jest sprawa a ona jest w wielkim konflikcie np. z mężem.
Bardzo trudno jest ustalić czy dziecko jest wykorzystywane seksualnie, bo takie same objawy mogą występować w wyniku ciepłej sytuacji w domu rodzinnym
Jeżeli jest kumulacja pewnych objawów to wtedy wydaje się prawdopodobne że dziecko było wykorzystywane seksualnie
Test- identyfikacja ze zwierzęciem, jakim zwierzęciem chciałbyś być? Dlaczego? :
Małpa jest sprytna
Tygrys jest niebezpieczny
Mysz jest szkodliwa
Ptakiem- chcą być ci którzy mają nadopiekuńczych rodziców
Można stwierdzić kogo dziecko się boi, jakich ma rodziców, jakie miejsce zajmuje w domu
Psycholog nie ocenia, dostarcza sądowi informacji. Są pewne zasady oceniające zeznania:
Na ile zeznanie składane przez osobę są stałe (w trakcie śledztwa i sprawy sądowej)- trzeba zobaczyć czy nie nastąpiły radykalne zmiany bo to że się zapomina to normalne
Treść zeznań- najważniejsza część analizy wiarygodności- stopień uszczegółowienia zeznań
Sposób składania zeznań- elementy zachowania osoby, które mogą świadczyć o tym na ile mówi prawdę o zdarzeniu- mimika, szybkość mówienia. Analizuje się pewne cechy osobowości tej osoby. Psycholog zwraca uwagę jaki jest cel osoby, która składa fałszywe zeznania. Wyuczone zeznania są bez dygresji
Sąd bierze pod uwagę to jak można zaklasyfikować osobę pokrzywdzoną/ ofiarę
Wiktymologia- nauka o wierze, badania nad ofiarami przestępstw, nauka o ofiarach przestępstw- kim są te ofiary, czy jest jakaś prawidłowość, że jedni są ofiarami a drudzy nie
Podział ofiar Henting:
- ofiary dzieci i młodzie
- kobiety
- ludzie starzy
- osoby z zaburzeniami psychicznymi
- mniejszości społeczne
Oparte o cechy psychologiczne ofiar
- jednostki depresyjne, apatyczne
- ofiary rządne zysku- związane ze wzbogaceniem się, ta ofiara, którą ktoś im zaproponuje wzbogaci ich, osoby które chcą uczciwie dojść do bogactwa
- ofiary lubieżne i rozpustne które się daje łatwo nabrać oszustom, który ocenia ich atrakcyjność, a to wszystko jest po to aby pozbawić kobietę majątku
Ofiarami są dręczyciele- ktoś 2 osobę dręczy i ta osobą dręczona nie wytrzymuje, okalecza swojego dręczyciela lub go czasem zabija
Mendelson- zrobił podział osób, nie podział winy:
ofiary całkowicie niewinne- napadnięte, okradzione, osoby nie dające powodu
osoby mniej winne niż sprawca ale winę posiadające (prowokujące)
ofiary w równym stopniu winne jak sprawca, różnego rodzaju bójki
osoby bardziej winne niż sprawca- dręczące ofiarę a później ofiara odgrywa się na sprawcy i jest winna
ofiara która jest winna temu co się stało- prowokatorzy- godzą w godność drugiej osoby
Podział ofiar wewnątrz rodzinnych- Kołakowska- Przełomiec:
- ofiary nieujawniające przemocy- osoby niepotrafiące się bronić, mało asertywne, uległe
- osoby dokuczliwe, konfliktowe, prowokujące, agresywne, nadużywające alkoholu też stają się ofiarą
- bardzo agresywne
Szafter- dana osoba stająca się ofiarą to kwestia przypadku, sprawca całkowicie jest odpowiedzialny, częściowo winno- chwalący się, ofiary bezmyślne nieprzestrzegające zasad bezpieczeństwa, osoby starsze, upośledzone słabe psychicznie, mniejszości pozbawione praw, ofiary autodestrukcji alkoholicy, narkomanii (patologia), ofiary polityczne
Są przestępstwa w których przestępcy wybierają pewne typy ofiar:
Pedofile dzieci
Kieszonkowcy ofiary roztrzepane, niedołężne
Gwałty czasem prowokacja, nie zawsze gwałciciel ponosi w pełni winę
Osoby ofiary niepotrafiące się bronić, słabe, poddające się, potrzebujące pomocy psychologicznej
Dzieci ofiary bezbronne
- mogą być ofiarami już w łonie płodowym- matka pije, pali
- tuż po porodzie w szoku matka zabija swoje dziecko (jak to było w szoku wyrok 3 miesiące- 5 lat)
- zaniedbywanie rozwoju intelektualnego- brak rozmowy, nie kupowanie książek
- porzucenie dziecka po porodzie
- zaniedbywanie emocjonalne dziecka
- bicie dziecka
- brak zainteresowania dzieckiem- kąpiel, jedzenie
01.04.09 V
Zaniedbywanie dziecka przez rodziców, sytuacje w których dziecko jest ofiarą:
Dzieci mogą być wykorzystywane do pornografii dziecięcej- bo czynią z tego źródło dochodów
Dzieci są zmuszane do czynności seksualnych w szkole
Nauczyciele dokuczają i znęcają się nad uczniami. Nauczyciele stasują mobbing żeby się pozbyć takiego ucznia z klasy, bądź ze szkoły
Często sprawca nie jest pociągany do odpowiedzialności, bo nie ma wniosku złożonego przeciwko nim.
Kobiety bardzo często są ofiarami w domu:
Kobiety są ofiarami gwałtu
Przemocy fizycznej- pobicia, obdukcja
Przemocy psychicznej- poniżenie poczucia wartości kobiety
Te kobiety które staja się ofiarami mają wspólne cechy: do 35 roku życia, krótki staż małżeński i najczęściej tam gdzie małżonkowie są 20 kg ciężsi, kobiety zależne finansowo od partnerów, niepracujące, nie uczestniczące w życiu społecznym, traumatyczne przeżycia z dzieciństwa (bicie przez rodziców, utrata rodziców- śmierć, pozbawienie władzy rodzicielskiej, dzieci z rodzin alkoholowych, poważne niepowodzenia szkolne)
Osoby które mają problemy z alkoholem. U sprawcy narasta napięcie, staje się drażliwy, wszystkiego się czepia i w końcu dochodzi do rozładowania i bije swoją żonę. Kiedy ochłonie wie co zrobił i wtedy jest tzw „okres miodowy” jest słodki, kochany i nawet wtedy kiedy ona złożyła skargę to ona je wycofuje, bo wierzy że się zmieni. Ale jak ten „miesiąc miodowy” minie to wszystko wraca do stanu poprzedniego.
Zniszczony poziom własnej wartości
Zniszczony poziom własnej skuteczności
08.04.09 VI
Agencje:
Porozumienie między właścicielami i przerzucane, żeby towar odświeżyć (lub 1 ma kilka agencji)
Za numerek 500-1500 za noc 1000 a ona dostaje 50zł
Ryzyko chorób
Przeważnie pracuje tak do 35 roku życia, bo później już tracą atrakcyjność
Klienci niezadowolony z usługi, zdarza się że nie chce dać kasy, pobije lub trwale uszkodzi.
Jest ona zatrudniona na czarno- nie ma ubezpieczenia, nie płaci składek emerytalnych
Pochodzenie prostytutek 1/3 pochodziła z rodzin pełnych, reszta z niepełnych, znikomy % poniżej 10 przyznała się że rodzina zmusiła ją do prostytucji
Handel kobietami:
Ok. 40 tys kobiet rocznie w Europie (w Polsce „Lastrada” zajmuje się kobietami co są ofiarami handlu)
Są porwania ale też są te co wiedzą po co jadą
Często zdarza się że porywaczami co je sprzedaje są osoby bliskie
„razówki” „daj lerki” często gimnazjalistki, co nie biorą kasy ale chcą by im kupować perfumy lub coś innego za sex itp.
Mobing- zaczyna się od konfliktu, często reakcje na mobing- akoroba. Troszkę inne metody u kobiet i mężczyzn. Mężczyźni przenoszą na niższe stanowiska, najczęściej obcinają premię. Natomiast kobiety krytykują, rozsiewają plotki.
Etapy mobingu:
konflikt
ograniczenia kontaktu taj osoby z innymi osobami (nakaz, inni boją się szefa), dopóki otoczenie nie stanie w obronie ta osoba jest niszczona. Najczęstszymi ofiarami mobingu są osoby słabe psychicznie które mają zaniżoną samoocenę pomimo wysokich klasyfikacji
przenoszenie do różnych miejsc
zniszczenie psychiczne tej osoby i ona np. zaczyna chorować i sam się zwalnia lub zwolniona
Molestowanie seksualne- zachowanie co jest odbierane jako prowokacje seksualne. Zachowanie co przez daną osobę odbierane jako niechciane i takie zachowanie co powtarzane mimo komunikatów że ta osoba tego nie chce.
NIELETNI
Sąd rodzinny rozpatruje sprawy osób do 17 roku życia w przypadku orzeczonych środków wobec nieletniego do 21 roku życia. Każdy obywatel co zobaczy złe zachowanie ma prawo i obowiązek zawiadomić rodziców, szkołę. Sąd rodziny ustala tryb:
umorzenie
tryb wychowawczo- opiekuńczy
tryb poprawczy
wagarowanie, picie, agresje takie zachowania kierują szkoły do sądów dla nieletnich
objawy niedostosowania:
- kłamstwa, wagary, przestępstwa, dragi, ucieczki z domu, nieposłuszeństwo wobec rodziców, kontakt z grupą przestępczą
Sąd jak stwierdza niedostosowanie, to bada jego środowisko, jak nie ma patologii tylko nieudolność w wychowaniu to wspomaganie wychowania np. kurator. A jeżeli dom rodzinny jest patologicznym środowiskiem następuje umieszczenie nieletniego w placówce poprawczej. Jak dziecko popełniło czyn karany też może być kurator lub ośrodek wychowawczy, a jak niedostosowanie jest głębokie, lub któryś czyn karany był ciężki to trafia do poprawczaka (znajdują się tam maksymalnie zdemoralizowani). Jak nieletni ukończył 15 rok życia i popełnił zbrodnie to wówczas sprawa może być przekazana do sądu dla dorosłych (ale bardzo rzadko się to zdarza).
Przestępczość nieletnich według dwóch statystyk:
policyjna- przestępstwa stwierdzone
sądowa- był środek lub wyrok
2007 roku 1 mln 152 przestępstwa przez 540 tys osób a skazano 300 tys (wszystkie w Polsce).
72 tys nieletni popełnione (stwierdzone)
Udział nieletnich 5-8%
W 2007 przez nieletnich:
zabójstw 11
uszczerbek na zdrowiu 3534 (tendencja wzrostowa)
zgwałceń 126
rozbój 7500
kradzież z włamaniem 9195
Czyny popełnione przez dzieci do lat 13 w 2007
1 zabójstwo
3 zgwałcenia
Najwięcej przestępstw rozbójniczych i uszkodzeń mienia
Zakład poprawczy może być dany w zawieszeniu.
22.04.09 VII
Sprawy cywilne. Opinia sądowa- zlecona przez sąd dla nieletnich
opinia
na czyj wniosek opracowana
cel opinii- czego organ prowadzący, sąd od nas oczekuje (tylko na te pytania odpowiada)
opinia jest opracowana w oparciu o np. akta dochodzenia itd. Obserwacja- wyliczamy wszystkie metody co użyte np. wywiad ze szkołą, jak testy psychologiczne to jakie zostały użyte
1 punkt opinii dane z akt polowych: dlaczego zatrzymany itd., jak było
Referujemy wyniki przeprowadzonych badań
Odpowiadamy na pytania co sąd zadał
Wnioski
W przypadku opinii nieletnich:
Po punkcie: dane z akt sprawy, dane o rodzinie badanego wypisujemy
Później charakteryzujemy badanego co było przed przestępstwem
Co zrobić by proces demoralizacji był zahamowany, ale ogólnie w innych tylko na pytania co sąd zadał. Sąd często nie wie jakie pytania zadawać.
Sprawy o zezwolenie zawarcia związku małżeńskiego
- 18 lat mieć
- osoby spokrewnione w linii prostej nie mogą (tez np. teść i synowa, kuzynostwo bliskie)
- osoby ubezwłasnowolnione nie mogą, a częściowo ubezwłasnowolnione sąd decyduje
- bigamia niedozwolona w Polsce
Bywa że dziewczyna zachodzi w ciążę przed 18 rokiem życia, ale tylko jak ma ukończone 16 lat może ubiegać się o zgodę na małżeństwo z konkretną osobą. Czasem sąd bierze pod uwagę deklarację rodziców- rodzice takie zobowiązanie składają. Jak młodzi zawierają związek małżeński obowiązują ich te sam obowiązki:
Wspólnota duchowa, fizyczna i materialna
Powinni sex uprawiać i wspólnie prowadzić gospodarstwo
Każdy na miarę swoich możliwości (mąż np. może więcej zarabiać, ale do wspólnego budżetu), mąż i żona mają utrzymywać rodzinę
Dzieci zobowiązane do pomocy i posłuszeństwa
Wierność obowiązuje, a jak jedna strona wystąpi z pozwem rozwodowym to to może być powodem orzeczenia
W Polsce większość pozwów rozwodowych zgłaszana przez kobiety, najczęściej z powodu niezgodności charakteru, często alkoholizm, zdrada małżeńska. Bywa że ktoś oszukuje jak chce unieważnić małżeństwo przed kościołem.
Przesłanki rozwodu:
pozytywne (daję)- trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, małżonków nie łączy już pozytywna więź emocjonalna, nie ma sexu, nie prowadzą wspólnego gospodarstwa, trwały- nie ma podstaw da sądzenia że sytuacja ulegnie zmianie
negatywne (nie daję)- dobro małoletnich dzieci, jakby naruszało to normy społeczne, strona wina rozpadowi (np. co zdradzał) wnosi o rozwód to nie można, ale są wyjątkowe sytuacje np. zdradzał i się związał i ma małe dzieci i aż poprzedniego już dorosła
Małżonkowie mogą wnieść o rozwód bez orzekania winy i wtedy sprawy szybko idą. Orzeczenie z winy może ciągnąć za sobą wnioskowanie o dokumenty i to trudne i ciągnie się. Psychologa najczęściej wzywamy jak obie osoby chcą opiekować się dziećmi. Czasem obu daje władze rodzicielską, ale dzieci mieszkają z matką. Deklaracja dziecka z kim chce zostać . rodzic może kupić u dziecka taka opinię dlatego trzeba być czujnym.
29.04.09 VIII
Najczęściej są ustala jak po rozwodzie rodzic widzi się z dzieckiem (jak się sami nie dogadali). Matka albo może zniechęcać dziecko do spotkań z ojcem (i oczerniać ojca) i też kontroluje ojca np. a jak się 5 minut spóźni z dzieckiem, to policje wzywa i czasem ojciec ma dość i coraz rzadsze kontakty i wtedy matka do sądu żeby ojcu odebrać prawa rodzicielskie. Rozpoczyna się sprawa o zmianę kontaktów ojca z dzieckiem. Liczy się też opinia psychologa oboje mają prawa rodzicielskie, ojciec ma ograniczone prawa i kobieta po rozwodzie wychodzi za mąż i chce wyjechać, to ojciec musi wyrazić zgodę. W ogóle na wyjazd dziecka za granicę musi być zgoda obojga rodziców.
Instytucja adopcji
Pierwsze wzmianki o adopcji w prawie rzymskim, początkowo tylko mężczyźni mieli prawo do adopcji, a później i kobiety, ale za zgodą męża, chyba że mąż nie żył. Później dziadkowie tylko mogli adoptować swoich wnuków. W Grecji adopcja testamentowe. W Średniowieczu jak się przyjmowało nieletniego chłopca to następował obowiązek wychowania go. Istniała też adopcja do herbu. Zmiany odnośnie adopcji nastąpiła po I wojnie światowej, wtedy było dużo sierot. Po Konwencji Rady Europy (1967) radykalna zmiana:
mogą być adoptowane tylko osoby niepełnoletnie
wiek rodziców adopcyjnych 21-35 lat- też określona różnica wieku pomiędzy wiekiem dziecka a wiekiem rodziców)
żeby w każdym kraju był organ odpowiedzialny za adopcje: służba zdrowia, pomoc społeczna, wyspecjalizowana instytucja
Obowiązki organu adopcyjnego:
prześwietlić rodziców adopcyjnych, jakim są małżeństwem, stan konta, warunki mieszkaniowe, czy jest stała praca, osobowość, psychika np. we Włoszech wywiady z dalszą rodziną
Ośrodki adopcyjne w Polsce
przygotowanie kandydatów żeby zostali rodzicami adopcyjnymi
różne szkolenia są itp.
Według zaleceń Rady Europy należy mówić dziecku prawdę o adopcji.
Różne formy adopcji:
adopcja niepełna- kobieta ma dziecko, nie ujawnia kto jest ojcem i ona wychodzi za mąż i ten mąż może wystąpić o adopcję, w momencie kiedy wystąpi rozstanie i on nie chce płacić alimentów (najczęstszy powód) to chce zrzec się adopcji. Najgorzej jak dziecko myślało że to prawdziwy ojciec
pełna- zachowana metryka rodziców biologicznych i nowa metryka się tworzy, zawiązuje się związki pokrewieństwa między członkami rodziny
całkowita blankietowa- kobieta po urodzeniu dziecka całkowicie zrzeka się praw i informacji o dziecku
czasami kobiety pochopnie decydują się na to że nie chcą dziecka i wtedy daje się czas i bywa że cofa decyzję (trwa to około 6 tygodni)
Trzeba zwrócić uwagę czy oboje małżonków chcę adopcji.
ADOPCJA ZAGRANICZNA:
Polacy stawiają warunki (zdrowe itp.)
06.05.09 IX
13.05.09 X
20.05.09 XI
27.05.09 XII- opinia psychologiczno- sądowa
03.06.09 XIII
10.06.09 XIV
17.06.09 XV