Wiec tak z tym gruntem Powiedz rodzicom żeby ci dali pCELE I ZADANIA BIOMECHANIKIW LECZENIU SCHORZEŃ NARZĄDU RUCHU CZŁOWIEKA BIOMECHANIKA-nauka zajmująca się działaniem wew. I zew. Sił na ciało tj. strukturę biologiczną organizmów żywych, oraz mechanicznymi skutkami działania tych sił. BIOMECHANIKA CZŁOWIEKA-jest to odniesienie zasad mechaniki do żywego organizmu zdrowego człowieka. BIOMECHANIKA KLINICZNA-obejmuje zagadnienia mechaniki ciała człowieka w różnych dysfunkcjach ruchowych. Biomechanika jest więc częścią fizjologii ruchu, biomechanika kliniczna częścią patologii ruchu. Ruch ciała ludzkiego oprócz działania sił zew. i wew. jest wynikiem działania także innych czynników nie do końca jeszcze poznanych lub nie dających się ująć matematycznie. Dlatego opisywanie ruchu ciała ludzkiego tylko w kategoriach praw mechaniki może okazać się błędne. ZADANIA BIOMECHANIKI Badanie zasad i warunków w jakich siły powodują wykonanie ruchu w organizmach żywych. Każdy akt ruchowy ma s woj ą określoną strukturę. Struktura ruchu-powiązanie w jedną całość poszczególnych części ruchu oraz charakterystycznych wielkości . Biomechanika bada strukturę ruchu a także w zależności od warunków środowiskowych w jakich dany ruch zachodzi. Poznanie struktury ruchu pozwala na ocenę jego prawidłowości, przeciwdziałanie rezultatu ruchowego, doskonalenie i usuwanie „błędów". Badając mechanikę ciała ludzkiego,należy przestrzegać zasady -obiektywnej nie fałszowanej obserwacji i wiarygodnego zapisu ruchu, -obiektywnej analizy sił wywołujących ten ruch.Biomechanika różni się od anatomii opisowej tym, że analizuje ruch w rzeczywistychwarunkach życia, który jest wykonywany wbrew działaniu grawitacji i bezwładności orazinnych oporów. Znajomość struktury i funkcji aparatu ruchu i poszczególnych jego części, zakresów ruchu,działania mm. Na dźwignie kostne, oraz znajomość specyfiki działania sił wew. I zew. Na ciało człowieka wpływa na prawidłowe wykonywanie ćw. Ruchowych, a co za tym idzieprawidłowy przebieg procesu leczenia ruchowego. OGÓLNA BUDOWA KK.DŁUGTCH,PŁASKICH,CZASZKI,KRĘGÓW. KK.DŁUGIE-zbudowane z trzonu oraz końców bliższego i dalszego. Trzon ma budowę walcowatą, zwany w mechanice z dużej wytrzymałości. Budowa trzonu-okostna, istota zbita, jama szpikowa ze szpikiem kostnym. Końce oddzielone od trzonu warstwą chrząsdd< nasadowej; chrząstka ta jest miejscem wzrostu kości na długość: Końce kości długich pokryte są w całości lub częściowo chrząstką stawową umożliwia ona swobodne ruchy w stawie. Wcześniejsze skostnienie chrząstki nasadowej może prowadzić do skrócenia kończyn Izw.mikromclia. KK.PŁASKIE-mają kształt cieńszych lub grubszych, najczęściej powyginanych płyt. między> wew.a zew. warstwąkk.płaskich leży śródkoście-zbudowane z substancji gąbczastej.Kości płaskie w młodym wieku mogą mieć niekiedy dodatkowe punkty kostnienia umieszczone najczęściej na obwodzie kości.. KRĘG zbudowany z trzonu(cz.przednia,masywna)struktury tylne to łuk kręgu i wyrostki. 7par:*l para kolczystych;*! para bocznych(poprzecznych)w odc.lędźwiowyrn;*2 pary, wyrostków stawowych. Pomiędzy trzonem, a łukiem występuje otwór kręgowy suma tych przez barierę naczyniowo - maziówkową, woda i związki małocząsteczkowe przechodzą przez tą barierę łatwo i w obu kierunkach. Transport substancji odżywczych (fruktozy i aminokwasów) odbywa się jednokierunkowo w kierunku jamy stawowej. Transport białek przez błonę maziową ma charakter wybiórczy i zależy od masy cząsteczkowej. Niektóre składniki płynu stawowego są wytwarzane w obrębie stawu. Należą do nich hialuronowy i lubrycyna. W prawidłowym płynie znajduję się też monocyty, limfocyty i nieliczne granulocyty.
TYPY RUCHU STAWOWEGO I STOPNIE SWOBODY RUCHU 2. ruch kołyskowy (toczenie się) - wczesne okresy zgięcia w stawie kolanowym 3. ruch toczenia kombinowany ze ślizgowym (kolano) 4. ruch rotacji osiowej - staw promieniowo - ramienny Pierwszy stopień gdy ruchy mogą odbywać się wyłącznie w jednej osi lub w jednej płaszczyźnie - stawy zawiasowe
ŁAŃCUCH KINEMATYCZNY OTWARTY I ZAMKNIĘTY I ZASADY POMIARÓW RUCHOMOŚCI Łańcuch otwarty - obwodowe segmenty kostne kończą się w przestrzeni wolno przykładem są kończyny i kręgosłup, staw barkowy, łokciowy, nadgarstkowy Łańcuch zamknięty - końcowe segmenty kostne są ze sobą połączone i tworzą pierścień lub zamknięty obwód - obręcz miednicy i KLP. Wg steindlera łańcuch zamknięty to wszystkie sytuacje w których staw obwodowy napotyka opór zew który uniemożliwia mu lub utrudnia ruch. POMIARY metoda zapisu ruchu SFTR jest kombinacją standardowej metody opartej na zasadzie neutralnego 0 system iSOM - SFTR: a) łatwe, funkcjonalne, zrozumiałe sposoby pomiaru ruchów w stawach b) metody zapisów łatwo zrozumiałe przez wszystkich c) metoda odczytywana przez każdego w ten sam sposób Wszystkie ruchy stawowe mierzy się z pozycji wyjściowych ściśle określonego neutralnego 0, a pozycje te są pozycjami anatomicznymi ciała, wszystkie ruchy stawowe i pozycje zapisuje się w 4 podstawowych płaszczyznach (strzałkowa, czołowa, poprzeczna i rotacyjna). Ruch od ciała - 0 - do ciała. Boczne zgięcia i skręty w lewo zapisujemy najpierw a potem w prawo. RODZAJE PRZYKURCZÓW STAWOWYCH 1 przykurcze mięśniowo pochodne - a) wynikające z braku równowagi dynamicznej : osłabienie jednej grupy mięśni (agonistów) przy zachowanej czynności antagonistów b) wynikające z zaburzeń o podłożu nerwowym - mogą być wynikiem uszkodzeń mózgowo rdzeniowych c) odzwierciedlenie struktury samego mięśnia - zwyrodnieniowo zapalne d)odruchowe - napięcie prowadzące do stanu zapalnego i zwłóknienia 2. przykurcze wynikające z chorób stawów a) proces chorobowy - stan zapalny powoduje ból b) powoduje to ograniczenie ruchomości c) mm nie rozciągają się w pełni 3. przykurcze związane z długotrwałym unieruchomieniem. W przykurczach dochodzi do przykurczenia torebki stawowej więzadeł i tkanek miękkich wokół stawów. Zwęża się szczelina stawowa może dojść do pełnego kostnego zesztywnienia. tworzą razem wrażenie propriocepcji kończyn. Móżdżek również kontroluje postawę ciała.Jest odpowiedzialny za koordynację pracy mm. Uszkodzenie lub choroba móżdżku zaburza ruchy i napięcie mięśni do tego stopnia że chód staje się chwiejny i zataczający BUDOWA ANATOMICZNA POŁAĆZEŃ MIĘDZYKRĘGOWYCH ORAZ KRĘGOSŁUPA PRZEDKRZYŻOWEGO Z KOŚCIĄ KRZYŻOWĄ kręgosłup stanowi wieloczłonowy ruchomy słup kostny rozciągający się od podstawy czaszki do dolnego końca tułowia, położony jest w linii środkowej po grzbietowej stronie tułowia. Kręgosłup stanowi rusztowanie dla górnej części tułowia. Zbudowany jest z kręgów zrośniętych ze sobą w części guzicznej i krzyżowej oraz połączonych ruchomo ze sobą części nadkrzyżowej - zapewnia to dużą elastyczność i wytrzymałość oraz ruchomość. Kręgosłup pełni funkcję ochronną dla rdzenia kręgowego. W obrębie kręgosłupa występują wszystkie rodzaje połączeń co zapewnia dobrą stabilizację bierną. Połączenia ścisłe trzonów: więzozrosty: podłużne przednie hamuje zgięcie kręgosłupa w przód, chrząstkozrosty - krążki międzykręgowe nie występują między 1 i 2 kręgiem szyjnym oraz w części guzicznej. Składa się z cz. Obwodowej (pierścień włóknisty spaja trzony kręgów) i cz. Środkowej (jądro) krążki utrzymują chwiejną równowagę kręgosłupa, amortyzują Połączenia łuków : więzozrosty: więzadło międzyłukowe - łączy sąsiadujące ze sobą łuki kręgów, ma duże znaczenie dla statyki i mechaniki kręgosłupa, więzadła międzypoprzeczne - biegną między wyrostkami poprzecznymi sąsiednich kręgów, biorą udział przy zgięciach tułowia w bok, więzadła międzykolcowe - napinają się podczas zgięcia w przód, nadkolcowe - zgięcie w przód, karkowe - pomagają przy dźwiganiu głowy Połączenie kręgosłup[pa przedkrzyżowego z kością krzyżową między innymi znajdują się połączenia stawowe, włóknisty krążek międzykręgowy, więzadło biodrowo - lędźwiowe łączy miednicę z kręgosłupem. Kość krzyżowa z k. guziczną połaczenie przez krążęk międzykręgowy połaczenie to ulega skostnieniu FIZJOLOGIA RUCHÓW KRĘGOSŁUPA W PŁASZCZYŹNIE CZOŁOWEJ I STRZAŁKOWEJ odcinek szyjny zgięcie i wyprost, zgięcia boczne są ograniczone jest to krąg szczytowo potyliczny. Odcinek piersiowy zgięcie i wyprost, wyprost jest hamowany przez dachówkowato zachodzące na siebie wyrostki kolczyste. Ruchy boczne są duże. Odcinek lędźwiowy duża ruchomość w płaszczyźnie strzałkowej zgięcia boczne ograniczone z powodu dość masywnych trzonów. ISTOTA SKRZYWIEN BOCZNYCH KRĘGOSŁUPA WRODZONYCH zalicza się tu skrzywienia w których stwierdza się wrodzone niedorozwoje kręgów lub żeber, kręgi klinowate lub półkręgi, zrosty żeber, ubytki kręgów. Są to pierwotne zmiany pochodzenia płodowego, wyróżnia się tu 2 grupy: wady segmentów kręgosłupa i wady budowy kręgów. PORAŻENNE - powstają w wyniku niedowładów mm spowodowanych zmianami wrodzonymi bądź nabytymi, urazami, chorobami OUN, rdzenia kręgowego i mm. IDIOPATYCZNE występują u 3% populacji. Stanowi 80 - 90% wszystkich skrzywień ich pochodzenie i przyczyna nie są znane. Wg naukowców powstają w wyniku zaburzeń metabolizmu w chrząstkach wzrostowych kręgów i więzadeł, duża .ochrania staw kolanowy od przodu - wzmaga siłę działania m czworogłowego ponieważ dzięki niej działa on pod większym kątem, zwiększa sprężystość stawu. Zbudowana z tkanki gąbczastej pokryta warstwą istoty zbitej. Zwichnięcie nawykowe rzepka przy każdym zgięciu kończyny ulega przemieszczeniu, a przy wyproście nawróceniu. Zwichnięcie urazowe przy upadku ulega przemieszczeniu na stronę boczną.Zwichnięcie nawrotowe np. po gipsie, pacjent najpierw chodzi a później występuje u niego zwichnięcie. W ruchach zgięcia i wyprostu rzepka porusza się razem z piszczelą. Gdy kolano jest zgięte rzepka układa się w rowku pomiędzy kłykciami k. udowej i jest unieruchomiona. Gdy kolano jest wyprostowane rzeka może być przesuwana na boki OGÓLNE ZAGADNIENIA ANATOMII BIODRA (rodzaj stawu, budowa torebki, więzadła, mięśnie stawu biodrowego) 1.panewka - pogłębiona przez obrąbek stawowy, skierowana do przodu i bocznie, część pokryta chrząstką, dół nie jest pokryty chrząstką, 2.głowa kości udowej - kulista o promieniu ok. 2,5 cm, stanowi % powierzchni kuli, pokryta chrząstka szklistą, 3.torebka stawowa -ciasny, krótki worek, gruba i mocna, pozycja pośrednia - pozycja gdzie torebka jest najmniej napięta,więzadła:wewnątrztorebkowe:głowy, k. udowej, więzadta poprzeczne panewki > zewnątrztorebkowe:biodrowo-udowe (najmocniejsze)- hamuje nadmierne prostowanie stawu,łonowo-udowe - hamuje nadmierne odwodzenie, kulszowo-udowe — hamuje nadmierne przywodzenie i nawracanie warstwa okrężna - nie pozwala na wysunięcie się głowy z panewki Mięśnie stawu biodrowego: ZGIĘCIE WYPROST m. prosty uda - m. pośladkowy wielki m. biodrowo-Iędźwiowy- m. półbłoniasty naprężacz powięzi szerokiej- m. pośladkowy średni m. krawiecki m. pośladkowe - m. prosty uda m. przywodzicie! wielki
m. przywodzicie! Drugi m. przywodzicie! krótki
m. przywodzicie! wielki PRZYWODZENIEODWODZENIE ROTACJA ZEWNĘTRZNA m. zasłaniacz wewn., m. biodrowo-Iędźwiowy, m. pośladkowy wielki WARUNKI PRAWIDŁOWEJ WYDOLNOŚCI I FIZJOLOGII BIODRA W CHODZENIU(kąt szyjkowo-trzonowy. rola odwodzicieli. kat Wiberga)l.kat Wiberga - 25° - 30° (kąt pokrycia głowy kości udowej, im ten kąt jest większy tym lepsze jest pokrycie głowy kości udowej przez panewkę), 2.kąt szyjkowo-trzonowy - 125° -128°, 3.kąt antetorsji - 12° Powyżej 128" - biodro koślawe. Poniżej 125° - biodro szpotawe. W prawidłowym stawie biodrowym głowa jest pokryta chrząstką szklistą i jest pogrążona w 2/3 w panewce. W tych warunkach powierzchnie stawowe są dostatecznie duże co zapewnia równomierny rozkład obciążeń.Dziaianie mięśni na staw biodrowyrprostowniki > zgirmcze przywodziciele > odwodziciele,rotatory zewnętrzne > rotatory wewnętrzne Rola odwodzicieli:
Mięsień pośladkowy wielki - utrzymywanie pionowej postawy ciała podczas stania Mięśnie pośladkowe średni i mały - przy ustalonej kończynie pochylają deformuje stopy. Podeszwa powinna być elastyczna jeśli będzie twarda i sztywna skrępuje ruchy palców doprowadzając do osłabienia mm i więzadeł stopyPODSATWY I ZASADY STABILIZACJI ZEW (stabilizacja sztywna i dynamiczna) stabilizator zew - aparat umożliwiający zespolenie 2 odłamów kostnych bez bezpośredniej ingerencji w miejscu złamania lub procesu zapalnego. Stabilizacja zew opiera się na zasadzie przenoszenia obciążeń przez układ zew z ominięciem miejsca złamania lub przyj ego częściowym udziale. Cenną zaletą jest możliwość stosowania ich w oddaleniu od miejsca urazu lub choroby oraz duża skuteczność mimo stosunkowo małej masy elementów wprowadzonej do kości, stabilizacja ta pozwala na zespolenie trzonów i nasad kk długich z możliwością umieszczenia płytki zespalającej zarówno podskórnie jak i zew. Rodzaje stabilizatorów zew: klamrowe- 1 element po jednej stornie kości; ramowe - po 2 stronach kości w tej samej płaszczyźnie; pierścieniowate - dookoła kości Stabilizacja sztywna polega na tym że nie dochodzi do ruchów w obrębie zespolenia Stabilizacja dynamiczna polega na tym że w obrębie zespolenia dochodzi do mikroruchów co jest korzystne bo przyspiesza zrost PODSTAWOWE TYPY BUDOWY STABILIZATORÓW I ze względu na konfigurację stabilizatora 1 boczna - klamrowa z wszczepieniami jednostronnie utwierdzonymi, 2 dwustronnie lub czterostronnie - wszczepy dwustronne utwierdzone, 3 trójkątne (trójgraniaste) ramowe z wszczepieniami jednostronnie utwierdzonymi 4 trójkątne przestrzenne - z wszczepieniami jedno i dwustronnie utwierdzonymi 5 półkoliste z wszczepieniami jedno i dwustronnie utwierdzonymi 6 kątowe z wszczepieniami szpilkowymi II ze względu na zastosowanie 1 o wszczepach sztywnych (grubych) prętach Schanza 2 o wszczepach cienkich - druty kirsznera Stabilizatory wew śródszpikowe (gwoździe blokowane używane do złamań kk długich) - pozaszpikowe (płyty LPC - śruba blokowana w płycie a nie w kości) Podstawowe typy stabilizatorów Zespol - płytkowy stabilizator kostny składa się z płytek i wkrętów kostnych z talerzykami oporowymi i nakrętkami. Płytki mają symetrycznie rozmieszczone opory stożkowe, wydłużane w osi płytki, co umożliwia osiowe przemieszczanie wkrętów. Jest to konstrukcja klamrowa Aparat Hoffmana - podobny do układu poprzedniego. Liczbę wszczepów na każdy odłam ograniczono do 3. Korekcja za pomocą śrub, składa się z 4 śrub i 4 prętów prowadzących Stuhler heise - składa się z 2 belek i 2 wszczepów nośnych umieszczonych wzdłuż osi długich kk połączonych ze sobą wszczepami poprzecznymi za pomocą zacisków Dyna - fix - podobny do stuhler heise Stab shearer - wszczepy są umocowane do kk naprzemiennie pod pewnym kątem względem siebie. Posiada przegub kulowy w celu zapewnienia anatomicznego ustawienia odłamów Lizarow - system pierścieni i półpierścieni powiązanych ze sobą prętami nośnymi. Od pierścieni odchodzą druty krysteheura lub schonza. Hidelberga i orthafix - mają regulowane odległości międzyodłamowe, głowicę do kątowego ustawiania odłamów Denstab - kt - ma mikroprocesor podkładowy STABILIZACJA ZEW W LECZENIU ZAŁAMAŃ I POWIKŁAŃ ZROSTU KOŚCI zalety stosowania: minimalne lizatory wew np. gwoździe blokowane
|
otworów daje kanał kręgowy przez który przebiega rdzeń kręgowy, ochraniają go od przodu trzony kręgowe i krążki międzykręgowe, od boku i tyłu łuki kręgowe z więzadłami. Miejsce' połączenia trzonu i blaszki łuku to nasada łuku:Odc.szyjny-trzony kręgów niskie, wyrostki poprzeczne krótkie zbudowane z listewek, między którymi są otwory dla tt.kręgowych. Występuj ą wyrostki stawowe górne i dolne.7 kręg wystający. Krcg I-szczytowy-(atlas,dźwigacz)-powstaje ze zrośnięcia się 2 luków, nie ma trzonu, rozciągnięte luki tworzą łuk przedni i tylny. Na powierzchni guzka przedniego jest pow.stawowa dla zęba kręgu , obrotowego i tu jest utworzony staw szczytowo-obrotowy. Kręg H-obrotowy-bardzo silnie rozrośnięty trzon od góry wystaje ząb obrotowy. Wyrostek kolczysry jest długi, na końcu rozdwojony. Brak wyrostków stawowych górnych. Po stronie bocznej wyrostków poprzecznych są wcięcia poprzeczne.Odc.piersiowy-trzony kręgów większe, mają dołki • żebrowe do połączenia z żebrami(głową żebra), wyrostki poprzeczne zawierają pow. Stawowe dla żebra. Wyrostki kolczyste skierowane ku dołowi zachodzą na siebie odkręgu, są krótsze i biegną poziomo, wyrostki stawowe tworzą wycinki walca.Odc.ledżwiowy-ksztali kręgów nerkowaty, są masywne łączą się z kością krzyżową i kręgami piersiowymi. Wyrostk poprzeczne-odchodzą od podstawy łuku i trzonu kręgu, przypominają żebro szczątkowe, wyrostki stawowe-górne są wklęsłe, dolne wypukłe, na górnych jest wyrostek suteczkowaty. Wyrostki kolczyste-krótkie,na końcu zgrubiałe.KK.CZASZKI.Kości glowy-czaszka składa się z dwóch ściśle ze sobą złączonych części z górnej i tylnej czaszkimózgowej(rnózgoczaszka)tfraz z dolnej i przedniej-czaszki trzewnejftrzewioczaszki).Mózgoczaszka-jest puszką kostną osłaniającą mózgowie..'Trzewioczasźka-składa się z licznych zawiłych w budowie kości tworzących jamy i doły(np.jama nosowa). Mieszczą się w nich narządy zmysłów oraz narząd żucia. W skład . czaszki mózgowej wchodziSkości:potyliczna>klinowa,czołowa,sitowa,2ciemieniowe j 2skroniowe. W czaszce mózgowej odróżniamy sklepienie, podstawę. W skład sklepienia czaszki wchodzą od tyłu:k.potyliczna,od przodu k.czołowa,od góry obie kk.ciemieniowe.po bokach kk.skroniowe. Do czaszki trzewnej należy 6 kości parzystych:szczękowajarzmowa,podniebienna,nosowa,łzowa,małżowina nosowa dolna. 2 kości nieparzyste:żuchwa,lemiesz. Do czaszki trzewnej zalicza się również k.gnykową. OGÓLNA BUDOWA KOŚCI KOROWEJ I GĄBCZASTEJ TK.KOSTNA-jest podstawowym składnikiem szkieletu osobnika. Kość zbudowana jest z 2-óch podstawowych składrjików:organicznego-„osseiny"nadający kości kości elastycznościjmineralnego-głównie z soli kwasu fosforowego węglowego i soli wapnia,Łone nadają kości odpowiedniątwardość, oraz komórek właściwych osteocyty;kościohvórczych-osteoblasty;kościogubnych-osteoklasty. Tk.kostna odznacza się dużą wytrzymałością na zgniatanie i rozciąganie. JJojrzała tk. kostna składa się z blaszek kostnych, klóre łączą się ze sobątworzą2: struktury(istoty).Istota zbita-jest twarda, ma ścisłe utkane, nie ma wolnych przestrzeni, występuje na pow.wszystkich kk.,w trzonach ZASADY SKURCZU MM SZKIELETOWYCH I GŁADKICH skurcz mięśnia jest spowodowany jednoczesnym skracaniem się wszystkich sarkomerów (ślizganie fi lamentów aktynowych po fi lamentach miozynowych bez zmiany długości) podczas każdego skurczu miozyna wiąże się i hydrolizuje cząsteczki ATP. Do skurczu dochodzi gdy m. szkieletowy otrzyma sygnał z układu nerwowego. Następuje uruchomienie elektrycznego potencjału czynnościowego. Sygnał dochodzi do…. Skąd uwalnia się Ca++ do cystosomu. Mechanizm skurczu mm. Gładkich jest podobny. Pobudzenie nerwowe powoduje zwiększenie się jonów Ca++. Ca++ łączy się z kalmoduliną powodując powstanie kompleksu Ca++ - kalmodulina. Pod wpływem ślizgania się aktyny po miozynie następuje skurcz. OKREŚLENIE SIŁY MIĘŚNIOWEJ W SKALI LOVETTA 0 - brak wszelkiego ruchu - 0% 1 - skurcz mięsni bez widocznego ruchu - 15% 2 - ruch jest wykonany w pełnym zakresie lecz w warunkach odciążenia - 20% 3- pacjent wykonuje ruch samodzielnie - 50% 4 - pacjent wykonuje ruch samodzielnie przy pokonaniu pewnego oporu - 80% 5 - tak jak poprzednio - 100% ELASTYCZNOŚĆ zdolność do biernego wydłużania mm pod wpływem rozciągania. Możliwość powrotu mm do jego spoczynkowej długości gdy rozciąganie ustanie MODUŁ YOUNGA (współczynnik elastyczności) jest siłą potrzebną aby wywołać dla danej jednostki długości i przekroju poprzecznego wydłużenie równe jej długości pierwotnej. W warunkach normalnych można rozciągnąć mięsnie do 1,6 jego długości pierwotnej. JEDNOSTKA WYTZRYMAŁOŚCI mięśni jest dużo mniejsza na rozciąganie niż jego ścięgna. Ciągłe biernie rozciąganie mięsnia może wywołać w nim trwałe zmiany strukturalne w postaci zwłóknienia KURCZLIWOŚĆ - zdolność do reagowania na bodźce z układu nerwowego w postaci skurczu czynnej zmiany długości i kształtu komórek - inaczej—zdolność mięśnia do skracania się pod wpływem impulsów nerwowych (lub pobudzeń elektrycznych) ELEKTROFIZJOLOGIA MIĘŚNI kurczący się mięsień wyzwala idiomuskularne prądy czynnościowe. Zjawisko to znika gdy mięsień wiotczeje. Prąd czynnościowy nie wynika z metabolizmu. Prąd ten można wyprowadzić z mięśnia przez elektrony, setki razy wzmocnić tak aby stał się na tyle silny żeby można go było zapisać na oscylografie. Obraz prądu czynnościowego zmieni się zależenie od tego czy ruch jest swobodny czy napotka na opór, czy jest silny lub umiarkowany szybki czy wolny. Prąd czynnościowy charakteryzuje jakościowo oraz ilościowo motoryczną aktywność mięśnia jak również czas jej trwania. W warunkach patologicznych prąd czynnościowy wykazuje określone odrębności. Badania EKG doprowadziły do wyrównania: - potencjału facykulacji która jest skurczem jednostki motorycznej - potencjału w dystrofii miogennej - potencjału interferencyjnego Badanie EKG jest użyteczne przy ocenie powrotu czynności po rekonstrukcji nerwu lub uszkodzeniu jego aksonów w inny sposób. Chronaksja - najkrótszy czas działania prądu elektrycznego o sile potrzebnej do wykonania skurczu mięśniowego; reobaza - najmniejszy rola czynnika genetycznego CZYNNOŚCIOWE - powstają w wyniku wady postawy, skrócenia kończyn, bólu. Charakterystyczne jest boczne skrzywienie, brak zmian utrwalonych w kręgach, asymetria tułowia występuje po wyeliminowaniu czynnika przyczynowego, czasem mogą przechodzić w skoliozy strukturalne SPOSOBY POMIARU SKRZYWIENIA KRĘGOSŁUA W BADANIU KLINICZNYM I RADIOLOGICZNYM (POMIAR WG COBBA I FERGUSONA) badanie kliniczne: ogólna ocena symetrii sylwetki, KLP w pozycji stojącej, krzywizn fizjologicznych kręgosłupa, symetrii talii przy swobodnie opuszczonych kkd, długości kkd w pozycji stojącej, wysokość kolców biodrowych przednich górnych, tylnych, linii wyrostków kolczystych kręgów, garbów żebrowych, wału lędźwiowego, usatwienie łopatek i barków. Pomiary wykonuje się na podstawie zdjęcia RTG kręgosłupa. Określa się rozległość wygięć, znajdujemy krąg szczytowy i krańcowe. Krąg szczytowy najbardziej skręcony i sklinowany, krąg krańcowy górny i dolny najbardziej pochylone w stronę wklęsłości skrzywienia. Sposób Cobba polega na szukaniu kręgu którego górnej pow trzonu pochyla się najbardziej w stronę wklęsłości skrzywienia, to samo wykonujemy na dolnej pow trzonu. Następnie nakreśla się proste wzdłuż górnej powierzchni górnego kręgu krańcowego oraz na dolnej powierzchni dolnego kręgu krańcowego. Następnie nakreśla się na nich prostopadłe które przecinają się z boku przecięcia i kąt utworzony wyraża wielkość wygięcia w stopniach. Metoda Fergusona oznacza się środek górnego i dolnego kręgu krańcowego i kraniec kręgu szczytowego. Te 3 punkty łączy się liniami które tworzą kąt. Jego wierzchołkiem jest środek kręgu szczytowego. Kąt dopełniający określa wielkość wygięcia. MOŻLIWOŚĆ I ZASADY KORYGOWANIA SKOLIOZ Z WYKORZYSTANIEM ECHNIK FIZJOTERAPIISkoliozy można korygować przez: - ćw redresyjne mm grzbietu i kręgosłupa. Można wykorzystywać system bloczkowy. Pamiętamy o stabilizacji odcinka bliższego, ruch w płaszczyznach jednokierunkowych- pływanie stylem klasycznym i na grzbiecie - okłady parafinowe i masaże - jako przygotowanie do ćw i rozluźnienie napiętych mięśni- ćw oddechowe w pozycjach izolowanych, najlepiej w leżeniu tyłem- zakaz noszenia ciężarów np. tornistra na jedno rami ę - wyciągi - gorsety ortopedyczne - odciążają, dają podparcie i usztywniają. Odpowiednio dopasowane i noszone przez 23h/dobę - ćwiczenia kondycyjne i korekcyjne - postępowanie antygrawitacyje (unikanie pozycji stojącej i siedzącej)
- ćwiczenia derotacyjne OGÓLNE ZASADY I NASTĘPSTWA LECZENIA OPERACYJNEGOKRĘGOSŁUPA leczenie operacyjne- gdy skrzywienieprzekroczy wartość 50o, gdy wykazuje tendencje do progresji, gdy skrzywienie nie koryguje się podczas leczenia gorsetem, gdy występuje ból. Przygotowanie do zabiegu: u dzieci
miednicę w Następstwa wady w wieku dorosłym: choroba zwyrodnieniowa biodra. Choroba Perthesa - aseptyczna martwica głowy kości udowej występująca u dzieci przed wiekiem dojrzewania, charakteryzująca się możliwością wyleczenia. Przyczyny: l.nie są ostatecznie wyjaśnione, 2.podloże urazowe, 3.przeciążenie kończyny. Częściej u chłopców. Objawy: l.ból w okolicy biodra, uda lub kolana, 2.ograniczenie odwodzenia, rotacji wewnętrznej i przeprostu, 3.utykanie, 4.objawy radiologiczne pojawiające się po 3 - 6 tyg., po tym okresie pojawiają się fazy kondensacji, fragrnentacji i odbudowy kości udowej. Leczenie ma na celu zachowanie prawidłowego kształtu głowy kości udowej bezoperacyjne: 1.fizjoterapia — ćwiczenia czynne i bierne wzmacnianie mięśni: zabiegi fizykalne 2.1aseroterapia, masaż wirowy, 3.odciążanie biodra: od zakazu chodzenia po aparaty i artezy, operacyjne np. osteotomia. Młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej — zmniejszenie wytrzymałości chrząstki wzrostowej bliższej części kości udowej. Dochodzi do zsuwania się głowy w stosunku do szyjki kości udowej.Przyczyny: zależy od wieku, masy ciała (dzieci z nadwagą bardziej narażone), przemian hormonalnych, przeciążenie okolicy bioder.Objawy: ból w okolicy pachwiny, uda lub kolana, utykanie, ograniczone ruchy, zgięcie odbywa się torem odwiedzeniowo-zgięciowym. DYSPLAZJA BIODRA Wrodzona anomalia w budowie stawu biodrowego, która może prowadzić do wysunięcia się głowy kości udowej z panewki.Przyczyny (czynniki):Przedporodowe: l.czynniki genetyczne, metaboliczne, 2.ciąże mnogie, S.czynniki hormonalne, okołoporodowe: 1.poród niefizjologiczny, 2.reanimacja po porodzie,Poporodowe: 1.niewłaściwe przewijanie, 2.hiewłaściwe noszenie.Rozwój wady: Dysplazja rozwija się warz z wekiem dziecka. Rozpoznanie wady przed czwartym miesiącem życia jest trudne, ale daje szansę bezoperacyjnego wyleczenia.Objawy: l.ograniczone odwodzenie zwichniętego biodra, 2.objaw przeskakiwania Roser-Ortolaniego przy zgięciu do 90°, przywiedzeniu, a następnie odwiedzeniu, 3.ograniczenie rotacji wewnętrznej, 4.asymetria fałdów pośladkowych, S.objaw Barlowa - objaw wyważania głowy kości udowej świadczy o rozluźnieniu torebki chorego biodra, ć.objaw pompowania.Leczenic bezoperacyjne: ł .u niemowląt poduszki Frejki do czwartego miesiąca życia. Powyżej szóstego miesiąca życia rozwórka Koszli, 2.1eczenie wyciągiem a następnie gips, 3,w doleczeniu u dzieci chodzących stosowany jest klin gąbkowy. Wskazania do leczenia operacyjnego: 1.leczenie rozpoczęte zbyt późno, 2.poniżej szóstego roku życia potrójna osteotomia miednicy. Łagodne zapalenie stawu biodrowego - występuje u dzieci między szóstym a jedenastym powikłania miejscowe (wszczepy z dala od złamania), możliwość kontrolowanego docisku międzyodłamowego, niewielkie niszczenie kości, niewielka utrata krwi, krótkotrwałość zabiegu, możliwość kontroli skóry, wczesne uruchomienie. W leczeniu złamań stabilizator zew spełnia 2 zadania: możliwość wykonania repozycji odłamów kostnych oraz stabilizacja odłamów kostnych względem siebie, ewentualny odcisk między nimi. Repozycja za pomocą stabilizacji może być szybka lub wolna. Szybka następuje w trakcie zabiegu operacyjnego, wolna - stopniowa po zabiegu W razie skomplikowanych zabiegów konieczna jest czasami zmiana konstrukcji stabilizacji w czasie repozycji. Sposób nastawiania odłamów zależy od charakteru i rozmiaru ich przemieszczenia. Stabilizacja zew w leczeniu złamań i powikłań zrostu kk. Stabilizacja zew - gips, opaska na kolano, łuski, aparaty do rozciągania: putti, Lizarow, Wagner, Ortofix Zadania stabilizatora zew- możliwość repozycji odłamów kostnych METODY I ZASADY WYDŁUŻANIA KOŚCI można wydłużać na 3 sposoby: przez operacyjne pobudzenie aktywności chrząstki wzrostowej, [rzez przecięcie kości dłutem i jej mechaniczne rozciągnięcie, przez stopniowe jej wydłużanie po otwartej osteotomii. Zmianę wymiarów podłużnych kk przeprowadza się z użyciem dystraktorów wew lub zew. Istnieje kilka podstawowych technik wydłużania kk - metoda Wagnera - wprowadzenie przeszczepów kostnych autogennych - metoda Rigulta - stopniowe wydłużanie uprzednio skośnie przyciętej kości - Metoda Lizarowa - stopniowe wydłużanie kk przez wypełnienie szczeliny regeneratorem kostnym - metoda DeBartianiego - otwarte przecięcie warstwy korowej a następnie stopniowe wydłużanie kończyny - za pomocą litej kości przesuniętej z sąsiedztwa OSTEOSYNTEZA STABILNA (biomechaniczne podstawy.metody) Leczenie złamań bez użycia gipsu: l.na początku śruby i płytki przykostne po to aby wystąpiła cisz mechaniczna, 2.dziennie stosuje się metody zespoleń przyskórnie na skórze, przykostnie, nie ma nacisku płytki na okostną — u dzieci i młodzieży, które zakończyty wzrost, 3.na drugi dzień należy rozpocząć chodzenieŚRÓDSZPIKOWE ZESPOLENIE ELASTYCZNO - STAILNE w leczeniu załamań kk długich u dzieci. Jest to rodzaj zespolenia w którym używa się elastycznych prętów ulegających odkształceniu w miejscu zespolenia, stosowane jest u dzieci i osób starszych Różnica między osteosyntezą stabilną a śródszpikowym zespoleniem elastyczno - stabilnym polega głównie na tym że ŚZES pacjent może się poruszać ale bez pełnego obciążenia kończyny, a w ŚZEL są stosowane stabi OBRĘCZ BARKOWA 1 staw mostkowo - obojczykowy - staw nieregularny zawiera krążek stawowy, który dzieli staw na 2 części. Wzmocniony silnymi więzadłami (ruchy w 3 kierunkach): międzyobojczykowym, mostkowo - obojczykowym obojczykowo- żebrowym 2 staw barkowo- obojczykowy - pow stawowe: wyrostek barkowy łopatki + obojczyk. Więzadła: barkowo - obojczykowe, stożkowe, czworoboczne, kruczo - obojczykowe 3 staw ramienny - staw kulisty, panewka: wydrążenie stawowe
|
kk.długich i w powierzchownych warstwach kości plaskich(sklepienie czaszki,mostek)jednorodna makroskopowo.Trzon kk.długich zbudowany jest prawie wyłącznie z istoty zbitej,istota zbita jest zagęszczona istotą gąbczastą. Istota gąbczasta-"wklad beleczek kostnych o wielokierunkowym przebiegu,wchodzi w sfcład końców kk.dlugich.znajduje się między blaszkami zbitymi kk.płaskich, jest również tworzywemwiększej części kk. Krótkich i różnoksztahnych. I 4. KOSTNIENIE NA PODŁOŻU ŁĄCZNOTKANKOWYM.BLONIASTYM l CHRZESTNYM. Kości rozwijają się na podłożu tk.iącznej. Kostnienie bezpośrednie bądź na podłożu chrzęstnym-kostnienie pośrednie. Rozwój kości na podłożu łącznotkowym rozpoczyna się od pojawienia się punktu kostnienia i tak powst. przede wszystkim kk.czaszki. W pierwszym okresie rozwoju zarodka wyst.szkietet błoniasty a w 4,6 tygodniu powst. ognisko chrzestne. Później nast.zastępowanie przez ogniska kostnienia. Proces kostnienia na podłożu chrzestnym może przebiegać wewn.clirząstki-kostnienie śródchrzęstne, bądź na obwodzie chąstki-kostnienie chrzestne.
WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE TKANKI KOSTNEJ W OBRĘBIE ISTOTY KOROWEJ OGÓLNA BUDOWA STAWÓW CZŁOWIEKA staw to połączenie wolne kości, łączące odcinki kości, oddzielone od siebie jamą stawu, otoczone torebką stawową, wypełnione mazią stawową. POWIERZCHNIE STAWOWE są dopasowane kształtem do siebie, wygładzone, pokryte chrząstką szklistą TOREBKA STAWOWA otacza oba końce kości tworząc staw. Posiada dwie warstwy: zewnętrzną (włóknistą), wewnętrzną (maziową). - wydziela maź stawową. Jama stawowa - przestrzeń rozwarta między powierzchniami stawowymi a torebką stawową, mięśnie powodują jej przyciąganie lub rozciąganie WIĘZADŁA ZEWNĘTRZNE STAWOWE zrastają się z torebką stawu. Więzadła wew stawowe łączą oba pasma kości wewnątrz torebki stawowej, hamują zbyt rozległe ruchy w stawie STRUKTURY WEWNĄTRZSTAWOWE - krążek stawowy - chrząstki między powierzchniami stawowymi, zrośnięte z torbką -obrąbek stawowy - otaczają brzegi powierzchni stawowej, zwiększa powierzchnię panewki - kaletki maziowe- uchyłki błony maziowej - więzadła śródstawowe - łączą odcinki kości stawu ELASTYCZNOŚĆ, WYTRZYMAŁOŚĆ, ZMIANY UCISKOWE I DEGENERACJA CHRZĄSTKI STAWOWEJ zdrowa chrząstka jest w dużym stopniu prąd wywołujący skurcz; chronaksja jest różna dla różnych mm, zależy od wieku, znacznie wzrasta w stanach porażennych DŹWIGNIE dźwignia jest prostą maszyną, urządzeniem do przekazywania energii (siły), może wykonywać pracę wtedy gdy energia jest przekazywana przez nią. W każdej dźwigni wyróżnić można: - pkt podparcia dźwigni wokół którego prążek obraca się w ciele ludzkim pkt podporu występuje w stawie w którym występuje ruch - ramię siły - w ciele ludzkim takim pkt będzie przyczep ścięgna kurczącego się mięśnia do poruszającej się kości - ramię oporu - w odniesieniu do ciała ludzkiego można to porównać do przedmiotu trzymanego w ręku W organizmie ludzkim występuje 3 rodzaje dźwigni:- -I klasy - pkt przyłożenia siły są po obu stronach punktu podparcia, np. huśtawka - staw szczytowo - potyliczny -II klasy - pkt przyłożenia siły oporu między punktem siły działania i podparcia, ramię siły jest zwykle dłuższe niż ramię oporu -III klasy - punkt przyłożenia sił działania między punktem siły oporu i podparcia ramię oporu dłuższe niż siły np. mm naramienny w stawie barkowym Dźwignie służą sile lub szybkości. Dźwignie klasy II budowane są dla siły. Dźwignie klasy I wykorzystywane są zarówno przez siłę jak i ramię oporu. wszystkie dźwignie klasy III pokazują że to co traci się na sile odzyskuje się na szybkości i odwrotnie JEDNOSTKA MOTORYCZNA stanowi ją duża komórka motoryczna, znajdująca się w substancji szarej rdzenia kręgowego wraz ze swym aksonem - włóknem nerwowym ośrodkowym i wszystkimi włóknami mm które ono unerwia, przez jednostkę motoryczną dokonuje się kontrola mięśnia. SIŁA MIĘŚNIA - max napięcie mięśniowe jakie może on wyprodukować na jednostce fizjologicznego przekroju poprzecznego. Wynosi ok. 3-4 kg/mm2 tego przekroju. FIZJOLOGICZNY PRRRZEKRÓJ POPRZECZNY MM jest to przekrój prostopadły do jego wszystkich włókien mięśniowych. W najgrubszym miejscu gdy jest on w połowie całkowitego skrócenia im większy przekrój fizjologiczny mięsnia tym większe może on wyprodukować napięcie RODZAJE SKURCZÓW MIĘSNIOWYCH -skurcz izotoniczny - komórki mięśniowe skracają się i cały mięsień ulega skróceniu nie zmienia się natomiast jego napięcie - skurcz izometryczny - zmienia się napięcie mięśniowe nie zmienia się długość mięśnia - skurcz auksotoniczny - jednoczesne zbliżenie się przyczepów i zmiana napięcia ODMIANA PRACY MIĘSNIOWEJ 1.czynność statyczna - m pobudzony nie zmienia swojej długości (skurcz izometryczny) - -Fmm = zew - warunek równowagi - momenty sił mięśniowych są równe momentom sił zewnętrznych - stabilizacja - napięcie mięśni stwarza stabilne warunki do działania innych mm wielostawowych na stawy odległe np. stabilizacja stawu ramiennego poprzez działanie statyczne mm go otaczających pozwala innym mm np. zginaczom stawu łokciowego na skuteczniejsze działanie na przedramię - zrównoważenie - utrzymanie poru zew, segment ciała zostaje nieruchomy (np. utrzymujmy jakiś przedmiot na wyciągniętej przed na autowyciągu, rozluźnienie skrzywienia, przygotowanie rdzenia do rozciągnięcia, adaptacja oddechowo - krążeniowa Zasady: uzyskanie jak największej korekcji kręgosłupa, odtworzenie możliwie poprawnej struktury kręgosłupa, utrwalenie osiągniętego wyniku przez usztywnienie zniekształconego odcinka kręgosłupa, zatrzymanie progresji skrzywienia. Polega ono na osiowym rozciągnięciu, wydłużeniu i derotacji wypaczonego odcinka kręgosłupa przez założenie stalowych prętów po wklęsłej lub po obu stronach skrzywienia. Operacje:1 dostęp tylny, 2przedni (dochodzi się do trzonów) system dwuprętowy, głównie kompresja (wycinanie dysków po stronie wypukłości, w wolne miejsca osadza się blaszki, dwa pręty - kompresja i derotacja), lepsza ruchomość po operacji3. Połączony dostęp gdy deformacje są duże i sztywne. Leczenie operacyjne opiera się na zasadzie 3 mechanizmów: dystrakcji (rozciąganie) po stronie wklęsłości, jest ona najbardziej niebezpieczna dla chorych i kompresji po stronie wypukłej haczyk, na góre i na dole pręt po stronie wypukłej - ściskamy Derotacji pręt krzywy jak kręgi, zmienia się płaszczyznę krzywizn na czołową, translacji dociąganie kręgów do pręta pętlami drutów pod łukami kręgowymi. Następstwa - lepsza postawa ciała- możliwość wykonywania pewnych ruchów, niemożliwych do wykonania przed operacją KRĘGOSZCZELINA I KRĘGOZMYK kręgoszczelina to jedno lub obustronne przerwanie łuku kręgów, bez przemieszczenia trzonów i przedniej części łukówKręgozmyk - polega na powolnym przemieszczaniu się do przodu tonu kręgów wraz z przednią częścią łuków, wyrostkami stawowymi górnymi, poprzecznymi oraz wszystkimi kręgami znajdującymi się nad trzonem. Tylna część łuku z wyrostkami stawowymi dolnymi i kolczystymi pozostaje na miejscu. Kręgozmyk występuje najczęściej między kręgami L5 S1 Następstwa: bóle, neuropatie, deformacje tułowia, pogorszenie sprawności ruchowej chorego Leczenie zachowawcze: unieruchomienie w stanie ostrym, leki przeciwbólowe, zmniejszające napięcie mięśni. Po okresie ostrym rehabilitacja, gorset ortopedyczny, unikanie obciążeń kręgosłupa. Leczenie ortopedyczne:spondylodeza, repozycja i stabilizacja, rewizja i dekompresja struktur nerwowych SKOLIOZY WYRÓWNANE I NIEWYRÓWNANE Wyrównanie (kompensacja) skoliozy ma miejsce wtedy gdy mimo wygięcia pierwotnego głowa jest umieszczona symetrycznie nad barkami, barki i KLP pod miednicą, a miednica nad czworobokiem podparcia, utworzonym przez zewnętrzne krawędzie stopy + cała stopa. Pion wyprowadzony z wyrostka kolczystego C7 przechodzi przez szparę pośladkową i pada na środek czworoboku podparcia. Kompensacja jest całkowita jeśli kąt wygięta pierwotnego równa się sumie wygięć wtórnych, a długość wygięcia pierwotnego jest równa sumie długości wygięć wtórnych. Jeżeli skolioza jest niewyrównana to tułów jest przesunięty do boku, KLP i barki są pochylone do boku nad miednicą, pion przebiega bocznie od szpary pośladkowej. Wartość kątowa skrzywienia pierwotnego nie jest zrównoważona z sumą wartości wygięć wtórnych. ZASADATRÓJPŁASZCZYZNOWEJ KOREKCJI OPERACYJNEJ KRĘGOSŁUPA polega na: A dystrakcji po stronie wklęsłej
rokiem życia. Objawy występują nagle i w postaci bólów stawu, dochodzi do przykurczu biodra i ograniczenia jego ruchomości. Dziecko utyka lub wcale nie chce chodzić, ból promieniuje do uda i kolana Zwichnijcie stawu biodrowego - najcięższa postać dysplazji, to wysunięcie się głowy kościudowej z panewki, utrata styku powierzchni stawowoych. Wrodzone zwichnięcie występujerzadko i raczej w zespole innych wad wrodzonych. W chwili porodu nie stwierdza sięzwichnięcia, istnieją tylko nieprawidłowości anatomiczne w budowie stawu, które mogą byćprzyczyną zwichnięcia.Objawy: 1.uwypuklenie okolicy krętarza, które wykrywamy liniąRoser-Nelatona - przy wadzie szczytu krętarza przekracza tę linię, 2.różnica długościwzględnej, 3.asymetria fałdów udowych, pośladkowych, 4.ograniczenie odwiedzenia,5.objaw Thomasa (przy zgięciu jednego biodra zgina się drugie), 6.objaw Trendelenburga (w czasie stania na chorej kończynie opada zdrowa strona miednicy), 7.objaw Duchenne'a, S.nadmiema lordoza w odcinku lędźwiowymLeczenie zachowawcze: 1.uprząż Pawlika, 2.szelki Grucy, 3.majteczki odwodzące, 4.poduszki Frejld, S.u dzieci poniżej pierwszego roku życia wyciągi stałe pośrednie (3-6 tydzień), po wyciągu gips po dwóch miesiącach zmieniany na gips czynnościowy, 6.w ostatnim etapie szyna Denisa -Bwona zdejmowana po ćwiczeniach nauki chodzenia, T.ćwiczenia czynne z oporem.Leczenie operacyjne: l .pozastawowe, 2.śródstawowe. Podwichniecie — częściowa utrata styku powierzchni stawowoych. Choroba Perthesa — to samoistna martwica głowy kości udowej. Dotyczy dzieci 4 — 8 lat. Częściej chłopców, zwykle jednostronnie. Choroba trwa 3-4 lata, przyczyna nieznana (prawdopodobnie podłoże urazowe, zaburzenia w ukrwieniu głowy i szyjki kości udowej, przeciążenie kończyny). Objawy: l .ból w okolicy biodra lub kolana, 2.ograniczenie odwiedzenie, rotacji wewnętrznej, 3.utykanie, 4.zanik mięśni pośladkowych i ud, S.niewielkie skrócenie kończyny, ć.objaw Trendelenburga. CAŁKOWITA I POŁOWICZA ENDOPROTEZOIPLASTYKA BIODRA Endoprotezoplastyka -wszczepienie protezy do wnętrza organizmu. Proteza składa się z trzpienia i głowy. Trzpień umieszcza się w jamie szpikowej, a głowę w panewce bez jej wymiany. Protez połowiczych nie powinno się stosować u osób powyżej 60- ego roku życia. Protezy całkowite posiadają trzpień, głowę i panewkę. U osób młodych stosuje się protezy bezcementowe, gdy istnieje możliwość zrośnięcia się z kością. Protez nie ma się na całe życie, gdyż w miejscu styku z kością elementy uciskają na siebie. Należy je wymieniać, gdy dojdzie do obluzowania się elementów. Powinno się zakładać u osób w miarę szczupłych i sprawnych. Zabiegi te dają lepsze efekty, gdy są stosowane odpowiednio wcześnie. Bezwzględne przeciwwskazania do endoprotezoplastyki: l .ciężka niewydolność oddechowo- krążeniowa, 2.niewydolność krążenia obwodowego w obrębie prolezowanej kończyny, 3-zaburzenia równowagi i koordynacji, 4.zaburzcnia psychiczne łopatki, powierzchnia stawowa głowa k ramiennej, wieloosiowy, torebka przymocowana na szyjce anatomicznej brzegu obrąbka stawowego, obszerna i cienka. Więzadła: kruczo - ramienne, obrąbkowo- ramienne, kruczo - barkowe 4 staw łokciowy złożony z 3 stawów połączonych wspólną torebką: ramienno - łokciowy, ramienno - promieniowy, promieniowo - łokciowy bliższy. Więzadła: pierścieniowate, czworoboczne, poboczne łokciowe i promieniowe. 5 staw nadgarstkowy - promieniowo - nadgarstkowy: panewka: pow stawowa k promieniowej, główki 3 kości w szeregu nadgarstka, luźna torebka; śródnadgarstkowy- łączy bliższe i dlasze szeregi k nadgarstka; st międzynadgarstkowe, st śródręczno-nadgarstkowy kciuka BIOMECHANIKA RĘKI (RODZAJE CHWYTÓW) ZASADA PRZECIWSTAWIANIA KCIUKA chwyt - siła + sprawność ruchowa + dotykowa Podział chwytów wg Schlesingera I dwupunktowy (szczypcowy) - opuszek kciuka i wskaziciela, do chwytania małych przedmiotów np. drażetka II trójpunktowy - opuszki kciuka, wskaziciela i III palca, do średnich przedmiotów np. długopis III hakowy - zgięcie palców I -IV do podłużnych przedmiotów np. teczka IV cylindryczny - wszystkie palce + przeciwstawianie kciuka do cylindrycznych rzeczy V koncentryczny - palce w największym odwiedzeniu oraz pozycji półzgiętej we wszystkich stawach, a kciuk w największym przeciwstawieniu, do dużych okrągłych przedmiotów VI boczny - opuszka kciuka + promieniowa strona wskaziciela do płaskich rzeczy PROTEZOWANIE KG 1 kinematyczne: w rozwieraniu, zaciskaniu ręki 2 siła mięśniowa ruchu w chorym stawie barkowo - ramiennym k protezowanej przenoszona jest mechanicznie na ruchome elementy protezy za pomocą linek sterujących 3 bezpośrednie. Przenoszenie energii mechanicznej kurczącego się mięśnia (różne rodzaje linek i kurczące się mm barku) linki nie naprężają się i powodują zamknięcie się ręki chorej - otworzenie się ręki zdrowej 4 bioelektryczne przetwarzanie sygnałów mikroelektrycznych powstających wokół kurczącego się mięśnia i wykorzystanie ich do sterowania ruchami protezy zasilanej energią elektryczną PROTEZY KINEMATYCZNE I BIOELEKTRYCZNE KKD Kinematyczne - spełniają funkcję kosmetyczną i chwytną - stosowanie po amputacjach, funkcja chwytna zasilana jest przez mechaniczne przeniesienie energii ruchowej z kurczącego się mm, bezpośrednio do urządzenia wykonawczego Bioelektryczne - wykorzystuje się w nich potencjał elektryczny własnych mm - zasilana z baterii elektrycznej, sterowana za pomocą sygnałów bioelektrycznych, powstających w kurczących się mm kikutów, sygnały są wychwytywane przez duże elektrody nawierzchniowe, wmontowane w ścianki protezy, wzmocnione i przekazywane do elektronicznego układu sterującego CHÓD PRAWIDŁOWY ruchy wykonywane pomiędzy kontaktem pięty z podłożem jednej z kończyn i powtórnym jej zetknięciem z podłożem. Podczas 1 cyklu każda kończyna przechodzi fazę podporu i przenoszenia. FAZA PODPORU od zetknięcia się pięty z podłożem do oderwania palucha, dzieli się na składowe:
|
rozciągliwa i daje się uciskać. Elastyczność jej jest duża, ale nie jednakowa we wszystkich jej częściach. Większa elastyczność chrząstki rozwija się zwykle w kierunku ruchu stawu, gdzie ciśnienie na staw jest skoncentrowane, a linie naprężeń przebiegają zwykle promieniście do pkt największego ucisku. Dla zapewnienia najpełniejszego kontaktu powierzchni stawowych podatność chrząstki na odkształcenia jest konieczna. Zwiększa to pole kontaktu powierzchni a także zakres ruchów. Prawie całkowite przyleganie powierzchni stawowych występuje w części łokciowo - ramiennej stawu łokciowego. W stawie siodełkowatym (nadgarstkowo - śródręcznym kciuka) chrząstka daje się odkształcać w różnych kierunkach odpowiednio do różnych płaszczyzn ruchu. Chrząstka może w pełni odzyskiwać normalny kształt po wolnieniu ucisku. - moduł elastyczności Young'a chrząstki wynosi 0,9 kg/mm2przekroju poprzecznego - wytrzymałość na rozciąganie - 0,7 kg/mm2- wytrzymałość na ucisk - 1,57 kg/mm2- wytrzymałość na działanie sił ściskających-0,35 kg/mm2 - wytrzymałość na skręcanie - 0,24kg/mm2Chrząstka jest doskonale elastyczna dla małych obciążeń i tylko wtedy gdy obciążenie działa przez krótki czas. Chrząstka pozostaje prawdopodobnie zawsze w pewnym odkształceniu, będąc poddana stałemu obciążeniu. Przybiera swój właściwy kształt podczas spoczynku dlatego ludzie po nocy są nieco wyżsi, im dłużej chrząstka jest odciążona Tym większe uszkodzenie jej elastyczności. Ważne jest jak duży ciężar dźwiga chrząstka i jak długo go dźwiga (największe nadużywanie stawu jest przy długim staniu i utrzymaniu stawu w jednej pozycji) Degeneracja - objawy degeneracji poprzedzone są zmianami jakości barwienia się podstawowej substancji hyalinowe; zwyrodnienie chrząstki poprzedza uszkodzenie jej głównych właściwości fizycznych tj elastyczności, jednostki wytrzymałości, np. swobodne rozmiękanie rzepki WŁAŚCIWOŚCI BIOMECHANICZNE STAWÓW NARZĄDU RUCHU CZŁOWIEKA czynność stawu jest pierwotnie określana przez kształt i różnice w poziomach stykający się ze sobą powierzchni stawowych a szczególnie przez stopień ich dostosowania się do siebie, ale również przez sposób w jaki powierzchnie te są złączone razem. Aby powierzchnie chrząstek przyjmujących uścisk mogły się zwiększyć a rozdział sił kompresyjnych był równy chrząstka stawowa powinna wykazywać znaczną elastyczność. Są stawy w których rozległe powierzchnie stawowe ślizgają się jedna po drugiej. Są inne gdzie ruch zachodzi wokół pozastawowo umieszczonej osi. Jeszcze inne stawy mają ściśle przylegające cylindryczne powierzchnie stawowe. Wszystkie stawy mają wysoki stopień przystawalności swych powierzchni stawowych w ciele ludzkim są również stawy o dużej międzystawalności ich powierzchni stawowych pod wpływem ucisku chrząstki stawowe ulegają w nich adaptacyjnym zniekształceniom (staw kolanowy). RODZAJE RUCHU W STAWACH zgięcie - wyprost, odwiedzenie - przywiedzenie, rotacja zew i wew. MECHANIZM WYTWARZANIA PŁYNU STAWOWEGO płyn w stawie powstaje przez połączenie składników osocza przechodzących z krążenia na drodze dyfuzji do jamy stawu. Dyfuzja osocza odbywa się siebie ręce, utrzymanie ciężaru ciała) - wzmocnienie - napięcie mm wzmacnia funkcję - torebki stawu, aparatu więzadłowego - przeciwdziałanie silnie rozciągające np. zwis czynny na drabinkach 2. czynność dynamiczna - gdy pobudzony miesień zmienia swoją długość - czynność koncentryczna (pokonująca) siła mm > siła zew., suma momentów sił mięśniowych jest większa o przeciwnie skierowanej sumy momentów sił zew. i mięsień pokonując opór zew. ulega skróceniu - jego przyczepy się przybliżają; (np. ruch zgięcia w stawie łokciowym to czynność koncentryczna mm. dwugłowego ramienia) - czynność ekscentryczna (ustępująca) siła mm. < siła zew. suma momentów sił mięśniowych jest mniejsza od przeciwstawnej sumy momentów sił zew. i mięsień ustępuje pod działaniem sił zew. i jest rozciągany, jego przyczepy się oddalają; (np. ruch wyprostu w stawie łokciowym z pozycji pełnego zgięcia to działanie ekscentryczne mm. dwugłowego ramienia) DŁUG TLENOWY jest to różnica między ilością zużycia tlenu podczas wysiłku fizycznego i ilością zużycia w takim samym czasie przed wysiłkiem w czasie spoczynku. Człowiek może zużyć dużą ilość tlenu w czasie wysiłku ale tlen nie wystarcza do fosforylacji kreatyniny i adeniny potrzebnej właśnie do tego wysiłku. Dlatego zaciąga „dług tlenowy” który może wyrównać po zakończeniu wysiłku ZMĘCZENIE MIĘŚNIA można rozpoznać z punktu: 1 biomechanicznego (zmiany metaboliczne mięśnia) zmęczenie - akumulacja w mięśniach kwasu mlekowego i innych produktów ubocznych w takim natężeniu które uszkadza kurczliwość mięśnia 2. fizjologicznego (zmiany czynności indywidualnego mięśnia) zmęczenie - zmiany częstotliwości prądu czynnościowego stją się one wyższe. Kurczą się większe zgrupowania mięsni w tym samym czasie co jest wyrażone drżeniem zmęczeniowym. 2. fizycznego (zmiany w wykonywaniu pracy przez mięśnie) zmęczenie - stan w którym wykonanie pewnej pracy napotyka trudności i praca ta jest wykonywana ze zmniejszającym się skutkiem Zmęczone mięśnie popadają w bolesną sztywność a w mięśniach przepracowanych mogą wystąpić bolesne skurcze. Leczenie zmęczenia obejmuje - wypoczynek, rozluźnienie, przywrócenie normalnego krążenia w mięśniach ŚRODEK CIĘŻKOŚCI CIAŁA Ciężar ciała jest to sita z jaką oddziałuje na ciało pole grawitactjne przyciągania ziemskiego. Natomiast środek ciężkości jest to punkt w którym jest przyłożona siła ciężaru ciała.Ponieważ na ciężar całego ciała składa się suma ciężarów wszystkich jego elementów więc środek ciężkości ciała to:„Punkt w którym jest przyłożona wypadkowa sił ciężkości wszystkich elementów ciała".U człowieka stanie na dwóch nogach wymaga uniesienia środka ciężkości.Środek ciężkości ciała u człowieka niezależnie od płci jest usytuowany na poziomie drugiego kręgu k.krzyżowego OŚRODKOWA KONTROLARÓWNOWAGINajwiększą rolę w kontroli równowagi pełni narząd wazroku i narząd równowagi. Ucho wew.tworzą 3 kanały półkoliste ustawione do siebie prostopadle.Krążący w nich płyn reaguje na zmianę położenia głowy. Powstają wtedy fale które są przekazywane do centralnych ośrodków w mózgu.Wrażenia wzrokowe wymagają zachowania równowagi .Są one powiązane z sygnałami z ucha wew.i (rozciąganie) Kompresja po stronie wypukłej (ściskanie) B derotacji - korekcja na skutek rotacji pręta, zmiana płaszczyzny skrzywienia na czołową C translacji - dociąganie kręgów do pręta To nowoczesny sposób umożliwiający korekcję skrzywień. Po założeniu tworzy sztywną ramę prostokątną, która daje możliwość rezygnacji z jakiegokolwiek dodatkowego unieruchomienia po operacji. Przy 45-600 - można wyrównać do 0 przez dystrakcję, kompresję i derotację Przy 60 0 stosuje się element translacji. Stosowane elementy to: śruby do trzonów, haki, śruby przechodzące przez nasadę łuku (transpenikularne) OGÓLNE ZAGADNIENIA ANATOMII KOLANA - budowa stawu, więzadła śródstawowe i okołostawowe, mięśnie działające na staw kolanowy- łączy k. udową z piszczelową, w skład stawu wchodzi też rzepka - wypukłe kłykcie k. udowej stanowią główkę stawową która porusza się po wklęsłych powierzchniach kłykci k. piszczelowej stanowiących panewkę stawową. Rzepka jest spłaszczona kością włączoną w aparat wyprostny kolana - trzeszczka wchodzi w skład ścięgien m. czworogłowego, związana z przednią ścianą torebki, torebka stawowa jest duża i obszerna. A więzadła 1. więzadło krzyżowe przednie najważniejszą rolą tego więzadła polega na ograniczeniu przedniego przemieszczenia piszczeli względem kości udowej, ograniczeniu nadmiernego zgięcia i wyprostu oraz forsowego koślawienia i szpotawienia w wyroście i zgięciu 2. więzadło krzyżowe tylne więzadło to składa się z 2 oddzielonych części zróżnicowanych anatomicznie i funkcjonalnie. Taka budowa więzadła gwarantuje jego podstawową funkcję jaką jest zabezpieczenie tylnego przemieszczania piszczeli oraz ograniczenie max zgięcia i wyprostu. 3. więzadło poboczne kolana - - więzadła okołostawowe - więzadło poboczne piszczelowe - ograniczenie nadmiernej koślawości i rotacji zew piszczel - więzadło poboczne strzałkowe - ograniczenie szpotawości kolana - więzadło podkolanowe skośne, podkolanowe łukowate - wzmacniają tylną cz torebki stawowej B mięsnie działające na staw kolanowy - zgięcie: półbłoniasty, półścięgnisty, dwugłowy, krawiecki, smukły Wyprost: czworogłowy, stawowy kolana
ROLA ŁĄKOTEK W MECHANICE STAWU KOLANOWEGO dzielą staw na dwa piętra, twory chrzęstno włókniste, w prawidłowym stawie kolanowym występują dwie łąkotki: boczna i przyśrodkowa. Łąkotkowo - udowe - odbywają się tu ruchy zginania i prostowania Całkowita i częściowa protezoplastyka kolan: częściowe - zastępują część stawu np. kłykieć k. udowej, piszczelowej, rzepka Całkowite - zastępują cały staw kolanowy ROLA RZEPKI W BIOMECHANICE KOLAN rzepka jest płaską, trójkątną kością współtworzącą staw kolanowy, jest to największa trzeszczka. Pow przednia rzepki jest całkowicie wbudowana w m czworogłowy. Posiada pow chropowatą gdzie przyczepiają się mm i więzadła. Ma ona przednią i tylną pow, 3 brzegi i wierzchołek - uniemożliwiające kontakt z pacjentem. PROTEZY CEMENTOWE I BEZCEMENTOWE Podział protez na cementowe i bezcementowe wynika z techniki wszczepiania protezy. Przy cementowych używa się cementu kostnego, który po związaniu (6-8 min.) stanowi element spajający protezę z kością. Protezy są zbudowane z trzpienia główki i panewki. Gdy główka jest ceramiczna jest lepsza, bo ma dużą gładkość i odporność na ścieranie. Jest wytrzymała i twarda. Endoprotezy bezcementowe wszczepia się do ciasnego kanału. Na części trzpienia protezy występuje warstwa porowata, w którą wrasta kość co daje trwałe łaczenie. Przy technice bezcementowej proteza bywa powlekana hydroksyapatytem, który wbudowuje się za pomocą ram kostnych. ROLA STAWÓW SKOKOWYCH W CZYNNOŚĆI STOPY w skład stopy wchodzą: staw skokowy górny - łączy k goleni ze stępem, skokowy dolny - łączy k skokową z piętową. Stawy te mają b dużą ruchomość. Staw skokowy górny - odpowiedzialny za zawiasowe unoszenie i opuszczanie stopy, jest to typowy staw zawiasowy z poprzecznie ustawioną osią. Dookoła tej osi odbywają się ruchy zgięcia podeszwowego i grzbietowego stopy. Staw skokowy dolny - ruch odwracania i nawracania względem k skokowej. Przez współpracę obu stawów stopa osiąga swobodę ruchową. Ruchy stawu górnego umożliwiają poruszanie się do przodu a dolny dopasowuje stopę do podłoża. ROLA ŁUKÓW PODŁUŻNEGO I POPRZECZNEGO W STABILIZACJI STOPY łuk poprzeczny łączy głowy I - V k. śródstopia. Cz. Przyśrodkowa (dynamiczna) dzieli się nacz. Przyśrodkową i boczną. Cz. Boczna (statyczna) łączy guz piętowy z głową V k śródstopia. Obniżenie łuku powoduje położenie płaskie stopy. Przy obciążeniu stopy łuk ten ulega spłaszczeniu i opiera się silnie o podłoże wszystkimi kośćmi śródstopia. W warunkach odciążenia wraca do podparcia na głowa I i V k śródstopia.poza tym łuk ten biegnie przez kk klinowate, k sześcienną tworząc tzw trójkąt podparcia. WPŁYW OBUWIA NA POWSTAWANIE WAD STÓP obuwie powinno być wygodne, dobrze dobrane i odpowiednio obszerne. Często w zbyt ciasnym obuwiu uciskane są palce co prowadzi do obniżenia głów kk śródstopia i rozciągnięcia więzadeł. Przód obuwia nie powinien uciskać palców a podeszwa musi być wystarczająco szeroka dla spoczywającej na niej stopy, wierzch buta nie może uciskać stopy najlepsza jest podeszwa płaska nie wygięta umożliwiająca zbijanie palców, obcas 2-4 cm jest dopuszczalny. Wysoki i wąski obcas jest niewygodny do dłuższego stania i chodzenia i zniekształca stopę, może się wytwarzać przykurcz ścięgna Achillesa który uniemożliwia chodzenie na boso czy w butach na niskim obcasie - taki stan to kalectwo i można leczyć jedynie operacyjnie. Zbyt wysoki obcas w połączeniu ze złym kształtem podeszwy powoduje ześlizgnięcie się stopy ku przodowi i przeniesienie się ciężaru ciała na głowę kk śródstopia - powoduje to stopę poprzecznie płaską palce młoteczkowate tzw. paluchy koślawe. Obuwie mające wygiętą ku górze podeszwę także spycha głowy śródstopia ku dołowi, obuwie nie może w żadnym wypadku zwężać się ku przodowi, zaginać do góry, mieć skośny przyśrodkowy brzeg gdyż utrudnia to pracę krótkich mięśni i kontakt pięty z podłożem, stopa płasko, pełne obciążenie środek masy ciała nad środkiem geometrycznym pow styku stopy z podłożem, propulsja - przetaczanie stopy, z zakończeniem propulsją, kończyna kończy fazę podporu, oderwanie palucha od podłoża FAZA PRZENOSZENIA od oderwania palucha do zetknięcia się pięty tej samej kończyny z podłożem dzieli się na: przyspieszenie -kończyna zakroczna goni ciało w płaszczyźnie strzałkowej, przenoszenie właściwe - oś poprzeczna stawu skokowego jest w płaszczyźnie czołowej ciała w tym miejscu kończyna jest najkrótsza, hamowanie - po wyprzedzeniu tułowia zwolnienie tępa ruchu kończyny ku przodowi FAZA PODWÓJNEGO PODPARCIA - kończyna zakroczna ma jeszcze kontakt z podłożem przez przedstopie i paluch, a wykroczna już zetknęła się z podłożem. Przy biegu faza ta nie występuje, jest zastąpiona fazą lotu (żadna z kończyn nie dotyka podłoża)WYZNACZNIKI CHODU 1 określa boczne przemieszczenia miednicy w czasie chodu (wynikają z naprzemiennego obciążania miednicy) 2 określa ustawienie miednicy i stawów biodrowych w płaszczyźnie czołowej: gdy jedna kończyna jest w fazie obciążenia właściwego a druga jest przenoszona - miednica ustawia się lekko skośnie opadając w stronę kończyny przenoszonej, staw biodrowy kończyny podporowej przywiedzeniu 50 .3 określa ustawienie miednicy i stawów biodrowych w płaszczyźnie poprzecznej. Miednica rotuje wokół własnej osi w przód do kończyny wykrocznej i tył do zakrocznej (kręcenie tyłkiem) 4 określa wielkość zgięcia stawu kolanowego k podporowej w fazie pełnego obciążenia. Wynosi on ok. 200 (minimalne wychylenie środka ciężkości) 5 określa wymagane skrócenie kończyny dolnej w fazie przenoszenia, staw kolanowy zgięcie 65, 6 określa wielkość zakresów ruchu ST skokowo - goleniowego w płaszczyźnie strzałkowej - 5 dla wyprostu i 20 dla zgięcia (od początku przetaczania do końca propulsji) 7 określa długość kroków - oba mają być takie same tzw wskaźnik długościowy8 wskaźnik czasowy - czas obciążenia ma być jednakowy 9 wskaźnik koordynacyjny - współpraca kończyn górnych i dolnych podczas chodu RODZAJE CHODU PATOLOGICZNEGO 1 marynarski- środek ciężkości mocno wychyla się na boki, 2 kołyszący, 3 majestatyczny - noga wykroczna ma za duże przyspieszenie i prostuje się nim pięta dotknie podłoża, 4 sztywny - ruchy barków i miednicy bardzo małe 5 parkinosowski - drobne ruchy bez współpracy kkg, 6 szczudłowy - w porażeniu zginaczy podezwowych 7 zapadający - w przykurczu zgięciowym ST biodrowego i kolanowego, 8 brodzący - przy niewydolności zginaczy grzbietowych 9 antalgiczny (przeciwbólowy) ostroga piętowa, stany zapalne, ból 10 kaczkowaty - w zwichnięciu lub dysplazji ST biodrowego, skrócenie kończyny PRZYCZYY CHODU PATOLOGICZNEGO 1. Utykanie 2.ból - powoduje skrócenie fazy podporu chorej nogi, 3. Zmiany patologiczne w układzie kostno - szkieletowym: stan zapalny stawu i tkanki okołostawowej, zniszczenie lub uszkodzenie powierzchni stawowych, choroby zwyrodnieniowe, załamania i urazy kości długich, skrócenie kończyn 4 przykurcze i sztywności stawów 5 ubytki i niedomagania mm 6 porażenia i niedowłady
|
|
|
|
|