Hałas - występujące w środowisku dźwięki niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe dla zdrowia.

Wibracje - drgania mechaniczne ośrodka sprężystego, działające za pośrednictwem powietrza na organ słuchu i inne zmysły oraz organizm człowieka.

Najczęściej stosowaną miarą hałasu jest poziom hałasu - równoważny poziom dźwięku A wyrażany w decybelach (dB)

Wpływ hałasu i wibracji na środowisko

• Hałas oddziałuje niekorzystnie przede wszystkim na sprawność działania człowieka i jego sferę psychiczną

• Skala zagrożenia

• > 30 dB - reakcje psychofizjologiczne

• > 60 dB - reakcje wegetatywnego układu nerwowego

• > 90 dB - osłabienie i ubytek słuchu

• > 110 dB - mechaniczne uszkodzenie narządów słuchu

Walka z hałasem i wibracjami

• zapobieganie powstawania hałasu i wibracji

• ograniczanie ich przenikania do środowiska za pomocą odpowiednich środków technicznych

• ograniczanie ich emisji przez izolowanie źródeł

• ustanowienie stref ochronnych

• O dopuszczalnym poziomie hałasu i wibracji w środowisku decyduje Minister Środowiska

• Rozporządzenie MS w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. 2007, Nrl20,poz. 826)

Promieniowanie - wysyłanie i przekazywanie energii na odległość.

• energia może być wysyłana w postaci:

• ciepła

• światła

• fal elektromagnetycznych (promieniowanie elektromagnetyczne)

cząstek (promieniowanie korpuskularne)

Z uwagi na oddziaływanie na materię widmo promieniowania elektromagnetycznego dzielimy na promieniowanie:

• jonizujące — mające zdolność jonizacji ośrodka materialnego w czasie przenikania przez materię

• korpuskularne

• elektromagnetyczne

• niejonizujące

• optyczne (nadfiolet, światło widzialne, podczerwień)

• promieniowanie o wysokiej częstotliwości (fale krótkie UKF, mikrofale, fale radarowe)

Źródła promieniowania jonizującego

• naturalne — nieodłączny element środowiska naturalnego, dociera z Kosmosu i z wnętrza Ziemi

• w przyrodzie występuje ok.80 radioizotopów 20 pierwiastków promieniotwórczych

• najbardziej znane ²³⁸U₅ ²³⁵U, ²³²Th, ⁴⁰K, ¹⁴C, ³H

• sztuczne — rozwój techniki dostarcza nowych źródeł

• wydobywanie wraz z kopalinami

• górnictwo i przeróbka rud U

• materiały budowlane z popiołów i żużli po spaleniu węgla

• nawozy mineralne

• próbne wybuchy jądrowe

• awarie reaktorów

• zastosowanie radioizotopów w medycynie, badaniach naukowych, przemyśle

Negatywne skutki promieniowania

Biologiczne skutki promieniowania jonizującego na ludzi można podzielić na 2 grupy

1. somatyczne — występujące bezpośrednio po napromieniowaniu całego ciała, późniejsze skutki takiego napromieniowania to białaczka, nowotwory złośliwe skóry, kości, zaćma, zaburzenia przewodu pokarmowego

2. genetyczne - związane z mutacjami czyli zmianami
   w kodzie genetycznym DNA, małe dawki powodują pojawienie się mutacji w następnych pokoleniach, duża dawki najczęściej są letalne

mega	M	10^6
kilo	K	10^3
hekto	h	10^2
deko	da	10^1
decy	d	10^-1
centy	c	10^-2
mili	m	10^-3
mikro	µ	10^-6
nano	n	10^-9
piko	p	10^-12

1t=1Mg 1l=1dm³ 1l=1000ml 1l=1000cm³

1 dam = 1 * 10¹m = 10m

1hm= 1 * 10²m = 100m

1m²= ? cm² 10²cm * 10²cm = 10⁴cm

1hm³=?m³ 1hm³= (10²)³m³=10⁶m³

1m³= ? km³ 1m³= (10^-3)³km³ = 10^-9 km³

1m³= ? dam³ 1m³= (10^-1)³dam³ = 10^-3 dam³

1ppm= 10^-6

mg/kg= µg/g

mg/l = mg/dm³

g/Mg

1ppb = 10^-9

µg/kg

Przykładowe przeliczenia:

10Mg - 1250kg=

1.

10*10⁶g - 1250*10³g=

(10*10³-1250)*10³g=

(10000-1250)*10³g=

8750*10³g= 8750kg = 8,75Mg

2.

10Mg - 1,25Mg= 8,75Mg

11nm + 1257µm =

11260*10^-9m + 12*10^-6m =

(11260*10^-3+12)*10^-6m=

(11,26+12)*10^-6m= 23,26µm

Surowce mineralne Polski

Surowce energetyczne:

• antracyt

• azotowy gaz ziemny

• gaz ziemny

• hel

• metan pokładów węgla

• ropa naftowa

• węgiel brunatny i kamienny Po 3 przykłady

Surowce metaliczne:

• rudy arsenu

• rudy cynku i ołowiu

• rudy cyny

• rudy miedzi i srebra

• rudy molibdenowo-wolframowo-miedziowe

• rudy niklu

• rudy złota i złoto rodzime

• rudy żelaza, tytanu i wanadu

pierwiastki współwystępujące w rudach oraz surowce metaliczne pozostałe Po 3 przykłady

Surowce chemiczne:

• baryt i fluoryt

• fosforyty

• siarka

• skała diatomitowa

• sole potasowo-magnezowe

• sól kamienna

• sur.  ilaste d/p. farb mineralnych

• ziemia krzemionkowa Po 3 przykłady

Surowce skalne i inne

Surowce ilaste

• bentonity i iły bentonitowe

• gliny ceramiczne

• gliny ogniotrwałe

• surowce ilaste ceramiki budowlanej

• surowce ilaste do produkcji kruszywa lekkiego

• surowce ilaste dla przemysłu cementowego

• surowce kaolinowe

• surowce okruchowe Po 3 przykłady

Surowce okruchowe

• piaski i żwiry

• piaski formierskie

• piaski podsadzkowe

• piaski kwarcowe do produkcji cegły wapienno - piaskowej
  i betonów komórkowych

• surowce szklarskie

• żwirki filtracyjne Po 3 przykłady

Surowce zwięzłe

• dolomity

• gipsy i anhydryty

• kalcyt

• kamień łamany i bloczny

• kreda

• krzemienie

• kwarc żyłowy

• kwarcyty ogniotrwałe

• łupki

• magnezyty

• surowce skaleniowe

• wapienie i margle dla przem. cementowego i wapienniczego Po 3 przykłady

Inne

• bursztyny

• surowce dla prac inżynierskich

• torfy

• surowce skalne towarzyszące i odpadowe

• solanki, wody lecznicze i termalne Po 3 przykłady

---