Ekonomia Dobrobytu - doc. dr Ewa Krakowińska

Plan wykładów:

1. Geneza i rozwój ekonomii dobrobytu:

1. Ujęcie ilościowe

2. Ujęcie subiektywne (teoria renty A. Marshalla, podatki i subsydia, teoria Pigou)

3. Ujęcie etyczne

2. Teoria gier:

1. Strategia równowagi

2. Strategia równowagi Nasha

3. Dylemat więźnia

4. Zastosowanie teorii gier na rynku oligopolu i monopolu

3. Warunki wymiany:

1. Prostokąt Edgewortha

2. Alokacja efektywna w sensie Pareta

3. Licytator a wymiana

4. Równowaga i efektywność

5. Pierwsze i Drugie Twierdzenie Dobrobytu i ich implikacje

4. Zachowanie konsumenta na niezrównoważonym rynku

1. Efekt echa

2. Efekt echa odbitego

3. Optimum Pareta

5. Polityka konsumencka w Polsce

1. Ochrona i edukacja konsumenta

2. Nowe kierunki w polityce konsumenckiej w UE i w Polsce

6. Produkcja

1. Gospodarka Robinsona Crusoe

2. Zastosowanie krzywych obojętności i krzywej możliwości produkcyjnych

3. Produkcja i Pierwsze Twierdzenie Dobrobytu

4. Produkcja i Drugie Twierdzenie Dobrobytu

5. Efektywność Pareta

7. Dobrobyt

1. Funkcje dobrobytu

2. Uczciwa alokacja

3. Zazdrość i sprawiedliwość

8. Efekty zewnętrzne

1. Preferencje dla pieniędzy i dla dymu (palący i niepalący)

2. Twierdzenie Coasea

3. Tragedia wspólnego

9. Dobra publiczne

1. Prywatne zaopatrzenie w dobra publiczne

2. Pieczeniarstwo

3. Efektywna ilość dobra publicznego

4. Wielkość zaopatrzenia w dobra publiczne - mechanizm nakazowy i głosowanie

10. Informacja

1. Wybór jakości

2. Selekcja negatywna

3. Pokusa i ryzyko moralne

11. Teoria państwa dobrobytu

Wykład I 7-02-2004

Zainteresowanie dobrobytem społecznym wynikało ze skłonności ludzi do materializowania poczynań oraz z konkurencji gospodarczej między krajami.

Wg Komisji Ekspertów ONZ poziom dobrobytu powinien być mierzony wg następujących wskaźników:

1. zdrowie, warunki demograficzne - czas życia społeczeństwa; przeciętna wieku w danym kraju

2. środki żywności, ich ilość i struktura konsumpcji artykułów żywnościowych

3. produkty przemysłowe - stan wyposażenia gosp. domowych w dobra trwałego użytku oraz ich rotacja

4. oświata - liczba osób uczących się, osób posiadających wykształcenie wyższe

5. zatrudnienie - analiza rynku pracy; stopień na jakim kształtuje się bezrobocie

6. warunki pracy - np. biurko, miejsce, światło dzienne, ilość m² /pracownika

7. warunki komunikacyjne - problem autostrad w Polsce

8. warunki mieszkaniowe - np. ilość m/1 mieszkańca

9. możliwość odpoczynku i rozrywek - wiele osób nie stać na wyjazdy

10. warunki wolności osobistej

Ekonomia dobrobytu uwzględnia:

1. kryteria dobrobytu - dobrobyt jednostki zależy od ilości dóbr i usług, które konsumuje

2. funkcje dobrobytu - ogólnospołeczne czynniki życia człowieka

Poziom dobrobytu społecznego wiąże się z:

1. poziomem rozwoju gospodarczego [PKB], czyli w jakim stopniu gospodarka wykorzystuje zasoby produkcyjne, które ma do zużycia

2. poziomem rozwoju sił wytwórczych [PPS - parytet siły nabywczej], czyli ludzie i ich kwalifikacje

Ujęcie fizyczne (szkoła klasyczna ekonomii) jeżeli chodzi o genezę i rozwój ekonomii dobrobytu i jego przedstawiciele: R.Smith, D.Ricardo, T.R.Malthus, Simonde de Sismonde.

Najważniejsze 2 problemy:

-wzrost

-alokacja

Wg klasyków (Smith, Ricardo, Malthus):

- w pracy leży źródło wszelkiego bogactwa

- ostatecznym celem produkcji jest konsumpcja

- alokacja służy celom wzrostu

- wzrost dobrobytu można uzyskać wyłącznie przez wzrost produkcji

Ricardo - uważał, że wartość to ilość pracy uprzedmiotowionej w towarze, która jest niezbędna do jego wytworzenia

Malthus - uważał, że wartość określona jest intensywnością popytu zgłaszanego przez konsumenta na dany towar

Wg klasyków ekonomii wolna konkurencja prowadzi do efektywnej alokacji zasobów, pozwala na wzrost produkcji; wzrost bogactwa zależy od aktywności gospodarczej

Sismonde de Sismonde - uważał, że szczęście człowieka zależy od jego materialnego bytu, ale rząd jest odpowiedzialny za szczęście i dobrobyt społeczny. dopisać

Ujęcie subiektywne i jego przedstawiciele: G. Menger, W.S. Jevons, V. Pareto, R. Marshall, A.C. Pigou, J.R. Hicks - zwraca się szczególną uwagę na subiektywny stosunek człowieka do rzeczy

-Szkoła wulgarna: K.Mengera - Dobrobyt to wszelkie korzyści ekonomiczne, wszelkim ludzkim postępowaniem kieruje dążenie do maksymalizacji przyjemności przy jednoczesnym minimum przykrości

Kierunek subiektywny w mikroekonomii to przede wszystkim tzw. metody marginalne (krańcowe):

1. zasada malejącej krańcowej użyteczności, która mówi, że w miarę wzrostu konsumpcji przyrosty zadowolenia z konsumpcji są coraz to mniejsze.

2. wprowadzenie teorii rzadkości dób

3. maksymalizacja użyteczności (każdy z nas dąży do punktu równowagi, w którym maksymalizuje użyteczność)

-Szkoła kontynentalna: U. Pareto. W.S. Jevons - Dobrobyt to wybór alternatywnego użycia zasobów dla uzyskania maksymalnej satysfakcji przy danych preferencjach konsumenta

Szkoła klasyczna - dobrobyt jest funkcja wzrostu fizycznej ilości dóbr

Kierunek marginalny - dobrobyt zależy od satysfakcji

Szkoła klasyczna - dobrobyt określany jest rozmiarami dostępnych źródeł i zasobów

Kierunek subiektywny - koncentrował się na problemie alokacji danej ilości zasobu

Szkoła klasyczna - wolna konkurencja to wolność prywatnej inicjatywy i brak ingerencji państwa

Kierunek subiektywny - wolna konkurencja to abstrakcyjny i zmatematyzowany model, który działa w idealnych warunkach

Marshall - koncepcja renty konsumenta, różnorodność potrzeb nie zna granic, ale każda potrzeba ma swoje granice

Koncepcja renty:

Konsument decyduje się nabyć dobro po określonej cenie, ale te ceny są dwie:

- cena, którą jest skłonny zapłacić konsument

- cena, którą zapłaci

różnica między tymi cenami to renta konsumenta (nadwyżka konsumenta)

linia pozioma na wykresie (na poziomie 2)- cena jaka obowiązuje na rynku, cena graniczna

przy cenie 20 konsument kupi 1 szt.. 1x20=20

2x14=28; 1x20+1x14=34 (każdą kupuje oddzielnie)

34-28=6 (nadwyżka konsumenta-renta konsumenta)

1x20+1x14+1x10=44(każdą kupuje oddzielnie)

3x10=30

44-30=14 (nadwyżka)

jeżeli cena rynkowa będzie na poziomie 2 to różnica pomiędzy cenami które był skłonny zapłacić a ceną rzeczywiście zapłaconą (ceną rynkową) to jest tzw. renta konsumenta

Krytyka renty konsumenta:

-zachowanie konsumenta wymaga określenia jego stałych preferencji

-należy uznać stałą krańcową użyteczność pieniądza dla wszystkich konsumentów (możemy przyjąć ją tylko wtedy, jeżeli wydatki na dane dobro są minimalną częścią naszego dochodu

-to rozważania mogą prowadzić do paradoksu- im bardziej cenimy dane dobro to przy wyższej cenie jesteśmy to dobro nabyć

różnica między tym jak my to dobro cenimy a ceną rzeczywiście zapłaconą to jest nadwyżka konsumenta

Koncepcja renty konsumenta pozwoliła na sformułowanie pewnych też dotyczących podatków

cena

P

D (popyt)

P2 C S+T (podaż po opodatkowaniu)

P1 D A S(podaż)

q 1 q2 q ilość

∆P1PA - nadwyżka konsumenta przed opodatkowaniem

∆P2PC - nadwyżka konsumenta po wprowadzeniu podatku

P1P2CD - wpływy z tytułu podatku

P1P2CA - strata nadwyżki konsumenta wywołana podatki

Strata nadwyżki konsumenta P1P2CA jest większa od dochodu z podatku P1P2CD

o płaszczyznę ∆DCA

Działanie subsydiów (powodują obniżenie ceny)

cena

P

D (popyt)

P2 C B S

P1 A S1

q 1 q2 q ilość

∆P1PC - pole nadwyżki konsumenta (przed wprow. subsydiów)

∆P2PA - pole nadwyżki konsumenta po wprowadzeniu subsydiów

P2P1CA - renta konsumenta (wynikająca z obniżki ceny po wprowadzeniu subsydiów)

P2P1BA - wartość subsydiów

∆CBA - straty społeczne

A.C.Pigou - ojciec ekonomii dobrobytu, analizuje dobrobyt od strony społeczeństwa i od strony jednostki, zauważył że występuje sprzeczność pomiędzy dobrobytem społecznym a dobrobytem prywatnym

Trzy źródła sprzeczności pomiędzy dobrobytem społecznym a dobrobytem prywatnym:

1. jednostka w pogoni za zyskiem dewastuje środowisko naturalne

2. koszty społeczne - to wszystkie bezpośrednie i pośrednie straty poniesione przez osoby trzecie lub całe społeczeństwo w rezultacie działalności produkcyjnej

3. rozróżnienie krańcowego produktu społecznego i krańcowego produktu prywatny

(krańcowy produkt - przyrost produkcji całkowitej wywołany wzrostem czynnika o jedną dodatkową większy)

zawsze krańcowy produkt społeczny jest mniejszy od krańcowego produktu prywatnego, ale te różnice może zniwelować działalność państwa

Podejście etyczne - bardzo mocno krytykowało podejście klasyczne i subiektywne, bo nie brało poda uwagę zmienności potrzeb w czasie,

Nasze potrzeby są produktem kultury

Dobrobyt ściśle łączy się z kwestią etyki i moralności

Ekonomia Dobrobytu - Wykład II - 21/02/2004r.

Teoria gier - nazywana inaczej teorią konkurencji

Cechy wspólne wszystkich teorii gier:

1. Gracze i ich posunięcia - min. 2 graczy, a dokonane przez nich wybory wzajemnie na siebie wpływają, graczem może być każdy (np. polityk, menadżer), występuje duża ilość zmiennych, decyzje mogą dotyczyć różnych dziedzin na różnym poziomie;

2. Wyniki i wypłaty - każda gra je daje, decyzje podjęte przez graczy łącznie z decyzjami rywali określają wyniki walki konkurencyjnej, każdemu wynikowi konkurencji odpowiada określona wypłata, która stanowi miarę stopnia osiągnięcia celu każdego z rywali (taką wypłatą może być zysk, minimalizacja kosztów, liczba głosów - gdy gra toczy się np. o wybór prezydenta), wyplata stanowi syntetyczny miernik preferencji określonego gracza.

3. Reguły formalne i nieformalne rządzące postępowaniem konkurentów - przyjęte powszechnie zasady, praktyki oraz przepisy prawne ⇒ reguły formalne; reguły nieformalne ⇒ przede wszystkim wiedza, sposób wykorzystania wiedzy o konkurencie, śledzenie zachowania konkurencji, nie ma żadnych reguł, trzeba najpierw zdobyć informacje o konkurencji, a potem wykorzystać te informacje.

Różnice występujące w konkurencji:

1) Liczba konkurentów

Konkurencję można podzielić na:

1. z udziałem 2 rywali - cele jednego z nich są w mniejszym bądź większym stopniu sprzeczne z celami przeciwnika (np. konkurencja cenowa w duopolu);

2. z udziałem więcej niż 2 rywali - trzeba wprowadzić dodatkowe elementy:

• wyraźnie zdefiniować różnice w interesach poszczególnych graczy;

• zawsze istnieje możliwość zawiązania koalicji (np. kartele, związki zawodowe), trzeba wtedy postawić sobie pytanie: na ile stabilna jest ta koalicja?

2) Stopień zbieżność interesów, możliwości:

1. interesy mogą być dokładnie przeciwstawne między rywalizującymi przedsiębiorstwami, zysk jednej strony oznacza stratę drugiej strony - tzw. gry o sumie zerowej, np. poker, sytuacja czystego konfliktu

2. może występować wspólnota interesów - współzawodnicy wygrywają lub przegrywają razem

Dwie powyższe sytuacje występują niezwykle rzadko, najczęściej jest to pośrodku.

3. występuje zarówno wspólnota interesów jak i konflikt - gry o sumie niezerowej np. związki zawodowe negocjują układ zbiorowy pracy z zarządem.

3) Możliwość komunikowania się i zawierania porozumień pomiędzy konkurentami

1. Sytuację konkurencyjną można określić mianem niekooperacyjnej wówczas gdy gracze nie są w stanie albo też nie wolno im się komunikować ze sobą i koordynować sowich działań.

2. Sytuację konkurencyjną można uznać za kooperacyjną kiedy gracze mogą się komunikować przed podjęciem decyzji i zawierać wiążące porozumienia co do kierunków wspólnych działań np. kartel ofert.

W grze o sumie zerowej o porozumieniu nie może być mowy. Tam gdzie występuje wspólnota interesów komunikowanie jest wskazane i pozawala dojść do porozumienia i może mieć wpływ na wynik gry. Te drogi komunikacji są to drogi pośrednie - poprzez media, przez kampanie reklamowe.

4) Konkurencja może być i gra może być:

1. powtarzalna - konkurenci maja twarde stanowiska i usiłują wyegzekwować najwięcej korzyści dla siebie np. zakup mieszkania;

2. jednorazowa - konkurencyjne strony mają bardziej miękkie stanowiska np. negocjacje związków zawodowych układu zbiorowego z zarządem - który obowiązuje 2 lata.

To w zasadzie przesądza o wyniku gry.

5) Zasób informacji

Ramy walki konkurencyjnej określają zasób informacji jakimi rywale dysponują na swój temat.

Analiza tablicy wypłat na przykładzie telewizji

Wypłata - liczba widzów przed telewizorem, oglądalność w sobotni wieczór (20:00-21:00) Im wyższa oglądalność tym wyższe wpływy z reklam.

	Stacja ABC
		Emisja szlagieru o 20:00	Emisja szlagieru o 21:00
Stacja NBC	Emisja szlagieru o 20:00	36 mln widzów 33	39 mln widzów 28
		Emisja szlagieru o 21:00	30 mln widzów 36	32 mln widzów 30

Strategia dominująca - to najlepsza możliwa odpowiedź na dowolną strategię jaką może zastosować drugi gracz. Strategia dominującą dla NBC jest emisja szlagieru o 20:00.

Sytuacja w których konkurenci podejmują działania niezależnie od siebie, a zatem niemożliwa jest zmowa - każdy gracz powinien stosować strategię zapewniającą równowagę. Strategia zapewniająca równowagę pozwala maksymalizować wysokość wypłat każdego z graczy w warunkach określonych przez wybór strategii dokonany przez przeciwnika. Stan ten jest określony mianem RÓWNOWAGI NASHA.

John Nash - twórca teorii gier, stan równowagi Nasha - jeśli nie możesz mieć wszystkiego, zrób wszysko żebyś miał możliwie najwięcej. („Piękny umysł”).

1. Analiza - gra o udział w rynku, brak dominującej strony - gra o sumie zerowej

Założenia:

1. wielkość rynku jest stała

2. produkt jest w dojrzałej fazie cyklu życia

3. konkurują dwa przedsiębiorstwa o przejęcie klienta za pomocą jednej z 3 strategii marketingowych (R₁, R₂, R₃, C₁, C₂, C₃)

	Przedsiębiorstwo 2 - P2
		C1			C2			C3
Przedsiębiorstwo 1 - P1	R1				-1			4
											-2
			R2	5									3
												2
			R3				7			-3
																	-5

⇒ Max wypłat dla P1, które odpowiada na strategię P2

⇒ Max wypłat dla P2, które odpowiada na strategię P1

Jeżeli P1 stosuje strategie marketingową R₁ a P2 C₁ to P1 traci udział w rynku 2%, a P2 zyskuje 2%.

Jeżeli P2 stosuje C₁ to P1 najlepiej by zastosowało R₃ - P1 zyskuje 7%,

Jeżeli P2 stosuje C₂ to P1 najlepiej by zastosowało R₂ - P1 zyskuje 2%,

Jeżeli P2 stosuje C₃ to P1 najlepiej by zastosowało R₁ - P1 zyskuje 4%,

Jeżeli P1 stosuje R₁ to P2 najlepiej by zastosowało C₁ - P2 zyskuje 2%,a P1 traci 2%,

Jeżeli P1 stosuje R₂ to P2 najlepiej by zastosowało C₂ - P2 traci 2%,a P1 zyskuje 2%

Jeżeli P1 stosuje R₃ to P2 najlepiej by zastosowało C₃ - P2 zyskuje 5%,a P1 traci 5%

W warunkach równowagi wynikającej z zastosowania strategii dominującej każdy z graczy wybiera takie posunięcie, które stanowi najlepszą odpowiedź na dowolny ruch, jaki mógłby wykonać przeciwnik.

Mieszanka konkurencji i kooperacji - walka płci - walka o wspólny standard dla telewizji o wysokiej rozdzielczości

	Przedsiębiorstwo amerykańskie
		Przyjąć standard japoński	Przyjąć standard amerykański
Przedsięb. japońskie	Przyjąć standard japoński	100 50	30 20
		Przyjąć standard amerykański	0 0	60 90

Japońscy producenci nieznacznie prowadzą w wyścigu którego celem jest opracowanie i wprowadzenie na rynek nowego systemu telewizji wysokiej rozdzielczości. Nowa technologia spowoduje poprawę jakości obrazu i zwiększa możliwości przekazywania olbrzymiej ilości informacji.

Jaki standard powinno przyjąć się na świcie? Czy japoński czy amerykański?

Najlepiej żeby przedsiębiorstwa przyjęły wspólny standard. Powinni się dogadać. Są dwa stany równowagi:

- gdy wybiorą standard japoński - p. japońskie zyskują 100, p. amerykańskie 50.

- gdy wszyscy wybiorą standard amerykański - p. japońskie zyskują 60, a p. amerykańskie 90.

Gdy Japonia przyjmie standard amerykański, a Ameryka standard japoński - wypłaty obu wyniosą 0.

Gdy Japonia przyjmie standard japoński, a Ameryka standard amerykański - wypłaty Japonii 30, Ameryki 20.

Analiza - gra o wejście na rynek - wyścig o pierwszeństwo wejścia na rynek z nowym produktem, nie ma strategii dominującej

Konkurują dwa przedsiębiorstwa w których prace nad produktem weszły już w końcową fazę, każde przedsiębiorstwo ma świadomość, że istniejący popyt pozwoli utrzymać się na rynku tylko jednemu producentowi. Jeżeli wejdą na rynek dwa przedsiębiorstwa jednocześnie to oba poniosą stratę - bo zyski nie pokryją kosztów wprowadzenia produktu na rynek.

	Przedsiębiorstwo 2
		Nie wchodzić	Wchodzić
Przedsięb. 1	Nie wchodzić	0 0	0 4
		Wchodzić	4 0	-4 -4

Jeżeli P1 nie wchodzi i P2 nie wchodzi ⇒ wypłata P1 → 0, P2 → 0.

Jeżeli P1 wchodzi i P2 nie wchodzi ⇒ wypłata P1 → 4, P2 → 0.

Jeżeli P1 nie wchodzi i P2 wchodzi ⇒ wypłata P1 → 0, P2 → 4.

Jeżeli P1 wchodzi i P2 wchodzi ⇒ wypłata P1 → -4, P2 → -4.

Przedsiębiorstwa nie komunikują się, ale poprzez media mogą dać sygnał do przedsiębiorstwa konkurencyjnego żeby zrezygnował.

Ekonomia Dobrobytu - Wykład III - 06/03/2004r.

c.d. Teorii gier - GRY SEKWENCYJNE

Konkurencja sekwencyjna

Przedsiębiorstwo ponadnarodowe (PPN), które rozważa propozycję kraju wysoko rozwiniętego (KRS) dot. budowy kopalni. Zyski po połowie. Kraj wysoko rozwinięty może znacjonalizować pobudowane kopalnie.

Sensowne wydają się dwa rozwiązania w celu zabezpieczenia umowy:

1. Trzeba inaczej podzielić zyski ⇒ 81 KRS i 19 PPPN - zmusza to KRS to honorowania umowy.

2. W umowie powinno znaleźć się zastrzeżenie, że KRS złoży w dowolnym banku kaucję w wysokości 31 i PPN otrzyma w przypadku niehonorowania umowy. Daje to zabezpieczenie dla PPN.

2. Gra - odstraszanie wejścia

Na rynku jest monopolista (Zasiedziały - Z) - na rynek chce wejść nowy przedsiębiorca (N). Założenie: na rynek nie można wejść i się rozejrzeć, po wejściu trzeba już ponieść koszty.

Komparatywna nieefektywność monopolisty - monopolista celowo nie wykorzystuje pełnych mocy produkcyjnych, aby w przypadku pojawienia się konkurencji mógł uruchomić pełne moce wytwórcze i obniżyć koszty i cenę. Wtedy uzyska przewagę konkurencyjną.

Ważne jest patrzenie do przodu. „Życie można zrozumieć patrząc do tyłu, ale żyć możemy patrząc do przodu”.

Bardzo ważna jest sygnalizacja żeby zmusić konkurencję do wykonania ruchu.

Konkurencja powtarzalna - strategia wet za wet

Jedno przedsiębiorstwo obniża cenę to drugie w następnym miesiącu reaguje na tą obniżkę. Liczy się teraźniejszość ale i przyszłość.

Klasyczny duopol		Przedsiębiorstwo 2
		Wysoka cena	Niska cena
Przedsiębiorstwo 1	Wysoka cena	I 10 10	III 10 10
		Niska cena	IV 12 5	II 7 7

Koszt krańcowy = koszt całkowity i wynosi 4 $ w obu firmach.

Wysoka cena wynosi 8 $ ⇒ sprzedaż 2,5 mln sztuk.

Niska cena wynosi 6 $ ⇒ sprzedaż 3,5 mln sztuk.

Gdy jedno przedsiębiorstwo żąda ceny niskiej, a drugie ceny wysokiej to:

- przy wysokiej cenie 8 $ ⇒ sprzedaż 1,5 mln sztuk;

- przy niskiej cenie 6 $ ⇒ sprzedaż 6,0 mln sztuk.

I P1 żąda ceny wysokiej 8 $ ⇒ (8 - 4) x 2,5 = 10

P2 żąda ceny wysokiej 8 $ ⇒ (8 - 4) x 2,5 = 10

II P1 żąda ceny niskiej 6 $ ⇒ (6 - 4) x 3,5 = 7

P2 żąda ceny niskiej 6 $ ⇒ (6 - 4) x 3,5 = 7

III P1 żąda ceny wysokiej 8 $ ⇒ (8 - 4) x 1,5 = 5

P2 żąda ceny niskiej 6 $ ⇒ (6 - 4) x 6,0 = 12

IV P1 żąda ceny niskiej 6 $ ⇒ (6 - 4) x 6,0 = 12

P2 żąda ceny wysokiej 8 $ ⇒ (8 - 4) x 1,5 = 5

Zalety:

1. Nigdy nie jest stosowana przed faktem załamania porozumienia .

2. Ma charakter odwetowy, kara za złamanie porozumienia jest natychmiastowa.

3. Czytelna.

4. Zawiera w sobie element przebaczenia poprzez fakt naśladowania ruchów konkurenta.

Dylemat więźnia

P1 - podejrzany 1 → złapany na miejscu przestępstwa

P2 - podejrzany 2 → złapany na miejscu przestępstwa.

		P 2
		Nie przyznać się	Przyznać
P 1	Nie przyznać się	2 2	8 1
		Przyznać	1 8	5 5

WYMIANA MIĘDZY KONSUMENTAMI

Założenia analizy równowagi ogólnej:

1. Rynki konkurencyjne - każdy uczestnik rynku jest bardzo mali i optymalizuje swoje postępowanie.

2. Analiza dotyczy dwóch konsumentów i dwóch dóbr.

3. Ludzie posiadają stałe zasoby dóbr i będą te dobra wymieniać.

Prostokąt EDGEWARTHA

A,B - dwóch konsumentów

1,2 - dobra

X¹_A - konsumpcja dobra 1 przez osobę A

X²_A - konsumpcja dobra 2 przez osobę A

X_A - (X¹_A, X²_A)

X_B - (X¹_B, X²_B)

X_{A ,}X_B - koszyki konsumpcyjne

w¹_A, w¹_B - alokacja początkowego wyposażenia, moment od którego konsumenci zaczynają wymianę

• pole w którym konsumenci dokonują wymiany i ta wymiana jest dla obu korzystna

Przed wymianą:

Ow¹_A - tyle osoba A posiada dobra 1

Ow²_A - tyle osoba A posiada dobra 2

Ow¹_B - tyle osoba B posiada dobra 1

Ow²_B - tyle osoba B posiada dobra 2

Po wymianie:

OX¹_A - tyle osoba A posiada dobra 1

OX²_A - tyle osoba A posiada dobra 2

OX¹_B - tyle osoba B posiada dobra 1

OX²_B - tyle osoba B posiada dobra 2

Osoba A zwiększyła konsumpcję dobra 2 i zmniejszyła konsumpcję dobra 1 o w¹_A, X¹_A.

Osoba B zwiększyła konsumpcję dobra a i zmniejszyła konsumpcję dobra 2 o w²_B, X²_B.

Allokacja efektywna w sensie Pareto

Przy rozmieszczeniu efektywnym w sensie Pareta tj. np. punkt M każda osoba znajduje się na najwyższej krzywej obojętności przy danej krzywej obojętności drugiej osoby. Krzywe obojętności muszę osiągać punkt styczności.

Allokacja efektywna w sensie Pareta może być opisana jako:

1. Nie ma sposobów na poprawę sytuacji osób zaangażowanych w wymianę.

2. Nie ma sposobów na poprawę sytuacji którejś z jednostek bez pogorszenia sytuacji kogoś innego.

3. Wszystkie korzyści wymiany zostały wyczerpane.

4. Nie ma możliwości wzajemnej korzystnej wymiany.

Ekonomia Dobrobytu - Wykład IV - 20/03/2004r.

I Twierdzenie ekonomii dobrobytu

Wszystkie stany równowagi rynkowej są efektywne w sensie Pareta. I twierdzenie ekonomii dobrobytu gwarantuje że rynek konkurencyjny wydobędzie i wyczerpie wszystkie korzyści z wymiany. Allokacja realizująca równowagę osiągana przez zbiór wszystkich rynków konkurencyjnych będzie z konieczności efektywna w sensie Pareta. Równowaga rynkowa wcale nie musi być sprawiedliwa.

Wymiana na przykładzie monopolu

Założenia:

1. Konsument A zachowuje się na rynku jak monopolista i narzuca cenę konsumentowi B, który określa ile dóbr kupi.

2. Konsument A zna krzywą popytu konsumenta B i będzie próbował znaleźć taki zestaw cen który zapewni...

Krzywa cenowo - konsumpcyjna ⇒ krzywa oferty B (K_C-K)

KO_A nie jest styczna do KO_B, KO_A przecina linię ograniczeń budżetowych i nie jest to równowaga w sensie Pareta. Osoba A nie osiąga równowagi. KO_B jest styczne do linii ograniczeń budżetowych w punkcie x - stan równowagi osoby B. Ponieważ KO_A nie jest styczne do KO_B oznacza to że istnieje jeszcze efektywna możliwość wymiany.

Monopolista doskonale dyskryminujący (każda sztuka sprzedana po innej cenie ale zawsze po max.)

Osoba A sprzedaje każdą jednostkę dobra konsumentowi B po różnych cenach. Osoba A wędruje po KO_B z punktu W do punktu X. Osoba A wybiera taki punkt na KO_B który przynosi jej największą efektywność (X - efektywność w sensie Pareta) aż do momentu dojścia do punktu styczności KO_A i KO_B w punkcie X. Równowaga w otoczeniu rynków konkurencyjnych jest efektywna w sensie Pareta. Allokacja efektywna w sensie Pareta spełnia równowagę rynkową.

II Twierdzenie ekonomii dobrobytu

W stanie równowagi spełniona jest zasada efektywności w sensie Pareta przy pewnym zestawie cen jeśli preferencje są wypukłe.

Nachylenie linii ograniczeń budżetowych pokazuje stosunek cen dóbr.

IMPLIKACJE I Twierdzenia ekonomii dobrobytu - Jeśli preferencje nie są wypukłe

Konsument A obstaje przy koszyku dóbr Y, a konsument B przy koszyku dóbr XX.

I Twierdzenie ekonomii dobrobytu zawiera milczące założenia - IMPLIKACJE:

1. Podmioty troszczą się jedynie o swoją konsumpcję -nie interesuje ich ile konsumują inne podmioty;

2. Podmioty faktycznie zachowują się konkurencyjnie;

3. I twierdzenie ekonomi dobrobytu ma sens tylko wtedy, gdy równowaga konkurencyjna w ogóle istnieje - (każdy podmiot jest bardzo małym podmiotem i podjęcie decyzji przez jednego nie ma wpływu na decyzje drugiego - wtedy tylko możliwa jest równowaga).

I Twierdzenie ekonomii dobrobytu uwidacznia nam, że rynek prywatnie z każdym podmiotem starającym się maksymalizować własną użyteczność da wynik w postaci allokacji która spełnia kryterium efektywności Pareta.

Znaczenie I twierdzenia ekonomi dobrobytu:

• Oferuje ogólny mechanizm jakim jest rynek konkurencyjny,

• Szczególna budowa rynków konkurencyjnych ma pożądaną własność - zmierzania do alokacji efektywnej w sensie Pareta,

• Przynosi oszczędności informacji.

Implikacje II twierdzenia ekonomi dobrobytu.

1. Problem podziału i efektywności mogą być oddzielone bo mechanizm rynkowy może dostarczyć jaką tylko chcemy allokację efektywną w sensie Pareta - (mechanizm rynkowy jest dystrybucyjnie neutralny bez względy jakie przyjmujemy kryteria).

2. Rola cen w gospodarce:

• alokacyjna - wskazuje na relatywną rzadkość,

• dystrybucyjna - określa ile dóbr podmioty mogą zakupić

Wynika stąd: te dwie funkcje cen mogą być rozdzielone, gdyż można dokonać redystrybucji zasobu początkowego określając w ten sposób bogactwo posiadane przez podmioty, a potem użyć cen do wskazania relatywnej rzadkości. Konsument powinien sam decydować ile chce kupić dóbr i powinien w pełni ponosić odpowiedzialność pełną za podjęte decyzje- bez ingerencji państwa.

3. Redystrybucja zasobów za pomocą podatków. Państwo nie musi dokonywać przesunięć fizycznego zasobu aby określić ile poszczególne osoby powinny konsumować - wystarczy, że państwo zmieni siłę nabywczą wyposażenia początkowego poprzez opodatkowanie jednego konsumenta na podstawie wartości jego wyposażenia i przetransferuje pieniądze na rzecz innego konsumenta.

Dopóki podatki oparte są na wartości zasobu dóbr posiadanych przez konsumenta dopóty nie występują straty po stronie efektywności. Nieefektywność pojawia się gdy podatki zależą od wyborów dokonywanych przez konsumenta - bo podatki wpływają na końcowe decyzje konsumenta. Opodatkowanie zmienia zachowanie ludzi.

BRAK RÓWNOWAGI ⇒ PODAŻ ≠ POPYT

Założenia: konsument dąży do maksymalizacji użyteczności

U_MAX (q₁ , q₂ ....... q_m , s)

4. przy: p1 x q1 + p2 x q2 ....... pm x qm + s ≤ Y

U_MAX - maksimum użyteczności

Y - dochód konsumenta

s - oszczędności

p - cena

podaż rzeczywista (ilość dóbr na rynku),

konsumpcja w warunkach ograniczeń, czyli tzw. popyt obserwowalny

popyt zamierzony (przy danych cenach i dochodach ile dóbr chcemy kupić

Przypadki:

Popyt zamierzony, obserwowalny, a podaż rzeczywista, relacje:

1. jeżeli
   dla wszystkich i to
   

2. jeżeli
   dla wszystkich i to
   

3. jeżeli
   dla niektórych i oraz

dla pozostałych i to
dla pierwszej grupy

Graficzna analiza relacji:

1. Przyjmując, że
i
, to:

- tyle konsument chce kupić

- tyle jest podaży dobra

Podaż > popyt

2. Przyjmując, że
i
, to:

Podaż < popyt

3. Jednego dobra (1) jest za dużo, a drugiego (2) za mało. Przyjmując, że
i
, to:

INNE SYTUACJE:

Przyjmując, że
i
, to:

Przyjmując, że
i
, to:

Przyjmując, że
i

Ekonomia Dobrobytu - Wykład V - 03/04/2004r.

Efekt SUBSTYTUCYJNY - jeżeli cena danego dobra się zmienia to konsument rezygnuje z dobra, którego cena wzrosła, a kupuje dobro tańsze.

Efekt DOCHODOWY - jeżeli cena danego dobra rośnie, a dochody są stałe to za tą samą ilość pieniędzy konsument może kupić mniej dobra.

Założenia:

Gdy cena dobra X jest większe od ceny dobra Y

Cena dobra Y jest stała P_Y = const

P_X1 > P_X

X,Y - dobra normalne dobro X droższe

Dochód konsumenta stały

Założenia:

Gdy cena dobra X jest większe od ceny dobra Y

Cena dobra Y jest stała P_Y = const

Dochód konsumenta stały

P_X1 > P_X

Y - dobra normalne X - dobro podrzędne (gorsze) - jeśli nasze dochody maleją to dóbr podrzędnych kupujemy więcej, jeśli dochód rośnie to dobra podrzędnego kupujemy mniej.

Założenia:

Gdy cena dobra X jest większe od ceny dobra Y

Cena dobra X jest stała P_X = const

Dochód konsumenta stały

P_Y1 < P_Y Dobro Y to dobro tańsze

X, Y - dobra normalne

Założenia:

Gdy cena dobra X jest większe od ceny dobra Y

Cena dobra X jest stała P_X = const

Dochód konsumenta stały

P_Y1 < P_Y Dobro Y to dobro tańsze

X - dobra normalne Y - dobro podrzędne

Założenia:

Gdy cena dobra X jest większe od ceny dobra Y

Cena dobra Y jest stała P_Y = const

Dochód konsumenta stały

P_X1 > P_X Rośnie cena dobra X.

Y - dobra normalne X - dobro GIFFENA - szczególny przypadek dobra podrzędnego, jeśli ceny rosną to popyt rośnie na dobra GIFFENA np. dobra stanowiące podstawę jadłospisu.

Jeśli ceny wszystkich dóbr rosną to popyt na dobra GIFFENA rośnie, jeśli ceny wszystkich dóbr spadają to popyt na dobra GIFFENA spada.

Temat: Założenia polityki konsumenckiej w krajach UE

Politykę konsumencką - określa się jako ogół świadomych działań państwa zmierzających do ukształtowania warunków realizacji dążeń konsumenta do możliwie najpełniejszego zaspokojenia odczuwalnych potrzeb konsumpcyjnych za pomocą posiadanych dochodów.

Cztery podstawowe prawa konsumenta

1. Prawo do bezpieczeństwa.

2. Prawo do rzetelnej informacji.

3. Prawno do swobody wyboru.

4. Prawo do bycia wysłuchanym.

Wytyczne w sprawie ochrony konsumentów - zalecenia ONZ z 1985r.

Zapewnienie prawa konsumenta do:

1. Ochrona przed produktami i usługami niebezpiecznymi dla zdrowia i życia

2. Ochrona ekonomiczna interesów:

• zaspokojenie podstawowych potrzeb

• dostęp do towarów i usług odpowiadającej cenom jakości

• zapewnienie rzetelnej informacji pozwalającej dokonać racjonalnego wyboru

3. Wyrażania opinii o polityce konsumenckiej państwa

4. Pozytywnego i efektywnego rozpatrzenia uzasadnionych reklamacji, skarg i roszczeń

5. Edukacji konsumenckiej

6. Życia w zdrowym środowisku naturalnym

Priorytety krajów członkowskich:

• dąży się do integracji polityki ochrony konsumentów;

• dąży się do udoskonalenia reprezentacji konsumentów na szczeblu wspólnoty

• promowanie ogólnego bezpieczeństwa towarów i usług (głownie z punktu widzenia dzieci, monitoring produktów, etykietowanie, walka z nieuczciwą reklamą).

W Polsce na straży ekonomicznej ochrony interesów konsumenta stoi kodeks cywilny i sądy konsumenckie - jest ich niewiele.

KIJ - Konsumencki Instytut Jakości (w Polsce) - dokonuje analiz i testów porównawczych produktów znajdujących się na rynku. Sami producenci zlecają wykonanie testów.

Etykietowanie i dokładna informacja - element ochrony interesów konsumenta. Etykiet muszą być przetłumaczone na język polski.

Większość działań w tym zakresie jest jeszcze w fazie projektów i przygotowań. Państwowa Inspekcja Handlowa - dokonuje kontroli produktów co pewien czas.

Temat: Analiza producenta

Jednoczynnikowa funkcja produkcji - 1 czynnik - 1 produkt.

Założenia równowagi przedsiębiorstwa:

1. Celem jest maksymalizacja zysku.

2. Przedsiębiorstwo działa na wolnokonkurencyjnym rynku (przedsięb. są bardzo małe, jedno z wielu).

3. Cena jest ustalana przez rynek.

Malejące przychody ze skali (jeżeli wzrasta nakład jednego czynnika a pozostałe nakłady są stałe to produkcja rośnie tylko do pewnego momentu).

Funkcja produkcji ilustruje relację między ilością czynnika A i ilością produktu X.

P - przedsiębiorstwo kupuje ON ilość czynnika A i z tego czynnika wytworzona jest ilość OM produktu X

OM - utarg całkowity

P` - zwiększono ilość czynnika A do N` i produkcja produktu X wzrosła do M`

ON - ilość zakupionego czynnika A (koszty) OM - MK = KO (zysk)

MK =_(w) ON ⇒ co do wartości a nie co do długości

P`

OM` - utarg całkowity

ON` - koszt - ilość zakupionego czynnika A

M`K =<sub>(w)</sub> ON` OM` - M`K = KO (zysk) - ten sam zysk

Każdy punkt na tej prostej (IZOZYSKA) daje ten sam zysk - linia jednakowego zysku.

Przedsięb. osiąga równowagę gdy izozyska jest styczna do funkcji produkcji - wtedy max. zyski.

Warunki równowagi:

a) zysk KO max: dodatni

b) izokoszta styczna do funkcji produkcji (p=KK) - cena = koszt krańcowy

c) w punkcie styczności funkcja produkcji ma być wypukła PK = PP_max lub KK = KP_min

Produkt krańcowy = produkt przeciętny który jest max.

d) OK (+) zysk jest dodatni gdy nachylenie OP większe niż nachylenia prostej PK (PP maleje a KP rośnie)

Jeżeli krańcowa wydajność rośnie to koszt krańcowy maleje.

PP_max = KP_min PK_max = KK_min

Optymalizacja działań producenta ⇒ Wpływ spadku cen czynnika na równowagę przedsiębiorstwa

Punkt P Punkt P`

MO = utrag całkowity M`O = utarg całkowity

MK =_(w) ON M`K`` =<sub>(w)</sub> ON`

MO - MK = KO (zysk) M`O - M`K`` = K``O (zysk)

Produkcja się nie zmienia

Spadek ceny powoduje: K``O > K`O

MO = utarg całkowity

M`K =_(w) ON

MO - MK` = K`O (zysk)

Ale aby osiągnąć równowagę przesuwam równolegle do punktu styczności funkcji produkcji

Wpływ wzrostu cen czynnika na równowagę przedsiębiorstwa

Punkt P Punkt P` - równowaga

MO = utrag całkowity M`O = utarg całkowity

MK =_(w) ON M`K`` =<sub>(w)</sub> ON`

MO - MK = KO (zysk) M`O - M`K`` = K``O (zysk)

Produkcja się nie zmienia

Wzrost ceny powoduje: K``O > K`O

MO = utarg całkowity

M`K =_(w) ON

MO - MK` = KO (zysk)

Równowaga przedsiębiorstwa - technika substytucji - dwa czynnikowa funkcja produkcji

IZOKWANTA - linia jednakowej produkcji

IZOKOSZTA - linia jednakowego kosztu - kupuję równe ilości pracy i kapitału, ale ponoszę te same nakłady

Gospodarka Robinsona Crusoe

Ekonomia Dobrobytu - Wykład VI - 24/04/2004r.

Analiza I i II twierdzenia ekonomii dobrobytu

I twierdzenie ekonomii dobrobytu - równowaga efektywna w sensie Pareta. Trzy istotne założenia:

• max zysku zapewnienie efektywności - lecz niekoniecznie zapewnia sprawiedliwość

• I twierdzenie ma sens w przypadku produkcji jeśli równowaga istnieje ale trzeba wyłączyć przedsiębiorstwa o rosnących przychodach ze skali produkcji

• nie bierzemy pod uwagę istnienia zewnętrznych efektów produkcji i konsumpcji

II twierdzenie ekonomii dobrobytu - każda allokacja efektywna w sensie Pareta jest dopóty możliwym stanem równowagi konsumpcyjnej dopóki konsumenci mają wypukłe preferencje. Taki sam wynik przy produkcji jest możliwy do osiągnięcia gdy zbiory produkcyjne są wypukłe.

II twierdzenie ekonomii dobrobytu jest zachowane gdy dotyczy malejących i stałych przychodów
ze skali produkcyjnej.

Analiza pozwala zauważyć rzecz następującą:

Produkcja i konsumpcja jednocześnie

Krańcowa stopa substytucji konsumenta A musi być równa krańcowej stopie substytucji konsumenta B w punkcie równowagi konsumenta - oznacza to, że tyle ile oddaje konsument A - tyle bierze konsument B.

Jeżeli krańcowa stopa substytucji konsumenta A nie jest równa krańcowej stopie transformacji - nie ma efektywności w sensie Pareta, bo w takim punkcie stopa wymiany 1 dobra za drugie dobro jest różna od stopy wg której można przestawiać produkcję.

Zauważamy zatem, że każda firma wybiera najbardziej zyskowny sposób wytwarzania gdy krańcowa stopa transformacji między dobrami jakie wytwarza równa się relacji cen tych dóbr. Jeżeli wszystkie firmy prowadzą konkurencyjną max zysk politykę użyteczności to wynika stąd, że równowaga konkurencyjna musi być allokacją efektywną w sensie Pareta.

Konsumenci określają swoje koszyki dóbr - biorąc pod uwagę dochody i ceny, a producenci biorąc pod uwagę popyt i ceny - chcą max zysk. Celem pożądanym w każdej gospodarce jest efektywność paretowska.

Funkcja dobrobytu inaczej zamożności dostarcza nam sposobów dodawania do siebie użyteczności różnych konsumentów. Powinna nam pozwolić uszeregować użyteczność poszczególnych konsumentów, czyli ma za zadanie uszeregowanie preferencji społecznych.

Najpierw trzeba dokonać agregacji preferencji.

Założenia agregacji (dodawania) preferencji:

• preferencje są przechodnie,

• dziedzina preferencji konsumenta rozciąga się na całą allokację dóbr między konsumentami

• pojedyncze osoby nie obchodzi to co mają inni

Co robi społeczeństwo?

Chcemy na tej bazie określić preferencje społeczeństwa, na tej podstawie podjęte będą decyzje
co produkować.

Preferencje prowadzone do nieprzechodniego porządku

Możemy wziąć pod uwagę specyficzny rodzaj głosowania, trzy osoby mają różne skale preferencji:

Osoba A Osoba B Osoba C

X Y Z

Y Z X

Z X Y

Które z tych dóbr jest bardziej preferowane społecznie?

Nie da się określić z tak preferowanych wyborów.

Trzeba zatem okreslić kolejność głosowania. Na początku X niech zmierzy się z Y, a zwycięzca z Z.

Osoba A bardziej preferuje X od Y

Osoba B bardziej preferuje Y od X X wygrywa

Osoba C bardziej preferuje X od Y

Osoba A bardziej preferuje X od Z

Osoba B bardziej preferuje Z od X Z wygrywa - najbardziej preferowane społecznie

Osoba C bardziej preferuje Z od X

Wynik zależy od kolejności głosowania - GŁOSOWANIE WIĘKSZOŚCIOWE

GŁOSOWANIE PORZĄDKOWO - KOLEJNOŚCIOWE

Wybór między X i Y zależy od Z

Osoba A Osoba B

X (1p ) Y (1p )

Y (2 p) Z (2 p)

Z (3 p) X (3 p)

X = 1 + 3 = 4

Y = 2 + 1 = 3

Z = 3 + 2 = 5

Im mniejsza ilość punktów tym bardziej preferowane. Kolejność: Y, X, Z

Problem: przy zwiększonej ilości wyborów, różnice są bardzo małe, zatem może dojść do manipulacji.

Czy istnieje mechanizm decyzji społecznych odpornych na manipulacje?

Mechanizm decyzji społecznych powinien spełniać następujące właściwości:

1. Przy danym zbiorze kompletnych zwrotnych i przechodnich preferencji indywidualnych mechanizm decyzji społecznych powinien przynosić wynik w postaci preferencji społecznych mających te same własności.

2. Jeżeli każdy preferuje X względem Y to preferencje społeczne również stawiają X nad Y.

3. Preferencje odnośnie X oraz Y powinny zależeć jedynie od tego jak ludzie szeregują X względem Y a nie od tego jak szeregują inne alternatywy.

5. Twierdzenie niemożliwości Kenneta Arrowa

Jeżeli mechanizm decyzji społecznych spełnia własności 1, 2 i 3 (wyżej wymienione) to mamy
do czynienia z dyktaturą. Uporządkowanie społeczne jest uporządkowaniem dokonanym przez jedną osobę.

Nie ma zatem doskonałego mechanizmu decyzji społecznych.

Maksymalizacja dobrobytu. Allokacja, która max dobrobyt musi być efektywna w sensie Pareta.

Założenie: mamy dobro do podziały miedzy osobami, które na nie zasłużyły w równym stopniu. Dzielimy po równo - cecha symetryczności. Każdy podmiot ma ten sam koszyk dóbr i żaden podmiot nie woli koszyka innego podmiotu bardziej niż własnego, bo ma to samo. Taki podział nie musi być efektywny w sensie Pareta. Jeśli wszyscy będą mięli te same preferencje i te same gusty to taki podział będzie efektywny w sensie Pareta. Ale ludzie mają równe gusty i różne preferencje - to odchodzenie od podziału symetrycznego.

Mamy trzech konsumentów A, B, C. A i B mogą się dogadać.

Alokacje nazywamy sprawiedliwą, jeżeli żaden z podmiotów nie woli innego koszyka bardziej niż własnego. Jeżeli woli koszyk innego konsumenta to mówimy, że mu zazdrości.

Jeżeli zatem jakaś alokacja jest zarówno sprawiedliwa i efektywna w sensie Pareta to mówimy, że jest to allokacja uczciwa albo zadawalająca.

Każda produkcja i każda konsumpcja pociąga za sobą EFEKTY ZEWNĘTRZNE.

Zewnętrzne efekty konsumpcyjne: np. smród dymu papierosowego w kawiarni (ujemny), zadbany trawnik przed blokiem (dodatni).

Zewnętrzne efekty produkcyjne:

• dodatnie - sady, a obok sadów ule - będzie więcej owoców i miodu;

• ujemne - zanieczyszczenia środowiska naturalnego, hałas obok lotniska, zanieczyszczenie wód prze stalownie.

Czy istnieje rynek takich efektów? - jako wolnokonkurencyjny rynek nie istnieje.

Efekty zewnętrzne powoduje straty społeczne.

6. Założenie 1 - zakaz palenia

0 dymu, każda z osób ma po 100$

Osoba A płaci osobie B za każdego papierosa, którego A może zapalić w pomieszczeniu ⇒ punkt równowagi X. B ma więcej pieniędzy, ale musi tolerować dym w pomieszczeniu.

Prawo do ... [czystego powietrza!!]

7. Założenie 2 - nie ma zakazu palenia

Równowaga X ` - B płaci konsumentowi A aby mniej palił. A ma więcej pieniędzy, ale mniej pali.

Dopóki mamy dobrze zdefiniowane prawa własności, co do dobra wywołującego efekty zewnętrzne dopóty nie ma znaczenia, kto jest w posiadaniu tych praw, podmioty mogą wymieniać się odchodząc od swoich początkowych zasobów do allokacji efektywnej w sensie Pareta.

Problemy praktyczne z efektami zewnętrznymi pojawiają się, gdy prawa własności są słabo zdefiniowane. Mogą one prowadzić do nieefektywnej produkcji efektów zewnętrznych.

Twierdzenie Coase'a - w pewnych okolicznościach odpowiednia ilość dóbr związanych z efektami zewnętrznymi jest niezależna od rozkładu prawa własności.

Analiza ujemnych efektów zewnętrznych po stronie producenta.

Stalownia działająca w górze rzeki i w dole rzeki działa firma rybacka. Stalownia podczas swojej produkcji emituje dużo efektów zewnętrznych ubocznych - zanieczyszczenie środowiska.

s - ilość stali; x - ilość zanieczyszczeń; f - ilość złowionych ryb;

f. kosztów stalowni cs (s,x)

f. kosztów firmy rybackiej cf (f,x)

Zanieczyszczenia powiększają koszty produkcji ryb.

Ps - cena

Δcf / Δx > 0, a obniżając koszty produkcji stali - Δcs / Δx < 0

max zysku stalowni max_s,x [Ps * s - cs (s,x)]

max zysku f. rybackiej max_f [Pf * f - cf (f,x)]

Im więcej stali firma wytwarza tym większe zanieczyszczenie wody. Firma rybacka, aby zwiększyć produkcję ponosi coraz większe koszty związane z oczyszczaniem wody.

Jak rozwiązać problem??

I. Aby połączyć firmy w jedną firmę, wtedy stalowania przy wzroście produkcji będzie brała pod uwagę eliminację zanieczyszczeń, aby firma rybacka nie ponosiła kosztów.

Max zysku połączonych firm, gdy efekty zewnętrzne zostały zinternalizowane.

max_s,x,f [Ps * s + Pf * f - cs (s,x) - cf (f,x)]

Min kosztów prywatnych stalowni gdy Kks (s^x,x^x) = 0

Min społecznych kosztów produkcji zanieczyszczeń - Kks (s,x) = Kkf (f,x)

Poziom zanieczyszczeń efektywne w sensie Pareto - suma kosztów obu firm musi być równa zero!

Koszty społeczne i koszty prywatne

II. Ustalić kto ma prawo do czego

Powstawanie strat społecznych po stronie producenta - ujemne efekty zewnętrzne

Produkcja dobra powoduje dodatnie efekty zewnętrzne.

2

wypłaty

dla przeds.

japońskiego

wynik w stanie równowagi

Wypłaty

dla NBC

Wypłaty

dla ABC

Wypłaty

dla ABC

Wypłaty

dla NBC

wypłaty

dla przeds.

amerykańsk.

wypłaty

dla przeds.

amerykańsk.

wypłaty

dla przeds.

japońskiego

PPN

KRSN

Inwestować

Nie inwestować

0 0

PPN KRS

Honorować umowę o współpracy

Znacjonalizować

50 50

PPN KRS

-20 80

PPN KRS

N

Z

Wchodzić

Nie wchodzić

0 12

N Z

Utrzymać cenę

Obniżyć cenę

4 6

N Z

-4 4

N Z

stan równowagi

Z

N

Utrzymać cenę

Obniżyć cenę

Wejść

Nie wchodzić

4 6

N Z

0 12

N Z

N

Wejść

Nie wchodzić

-4 4

N Z

0 9

N Z

Y₀ - całkowite zasoby dobra Y

Osoba B

Osoba A

X_A

H

Y_A

X₀ - całkowite zasoby dobra X

KO₁

O

Dobro 2

Dobro 1

KO₂

KO₃

Krzywe obojętności KO

w²_B

X²_B

w¹_A

w²_A

Dobro 2

Osoba B

Osoba A

X¹_A

X²_A

Dobro 1

W

M

w¹_B

X¹_B

Dobro 2

Osoba B

Osoba A

Dobro 1

W

M

M - allokacja efektywna w sensie Pareta - najbardziej efektywna sytuacja dla obu osób (najwyższe krzywe obojętności)

KO_B

KO_A

Dobro 2

Osoba B

Osoba A

Dobro 1

K

H

Wymiana następuje na krzywej HK pomiędzy A₁B₁

A₁

B₁

O

Dobro 2

Dobro 1

Linia ograniczeń budżetowych

DP/P₂

DP/P₁

DP - dochód pieniężny

P₁ - cena dobra 1

P₂ - cena dobra 2

Założenie: konsument wydaje cały dochód pieniężny

w²_B

X²_B

w¹_A

w²_A

Dobro 2

Osoba B

Osoba A

X¹_A

X²_A

Dobro 1

E_B

E_A

w¹_B

X¹_B

Linia ograniczeń budżetowych

KO_A

KO_B

W

Popyt netto osoby A na dobro 2

Popyt netto osoby B na dobro 2

Popyt netto osoby A na dobro 1

Popyt netto osoby B na dobro 1

E_A - punkt równowagi

osoby A

E_B - punkt równowagi

osoby B

W - wyposażenie

początkowe przed

wymianą

X²_B

Dobro 2

Osoba B

Osoba A

X¹_A

X²_A

Dobro 1

X¹_B

Linia ograniczeń budżetowych

KO_A

KO_B

D > S

popyt > podaż

S > D

podaż > popyt

Dobro 2

Osoba B

Osoba A

Dobro 1

L

E

1) Osoba A posiada

całe dobro 1

2) Osoba B posiada

całe dobro 2

E - punkt równowagi

1)

2)

M

I

II

X²_A

X²_B

X¹_A

X¹_B

podaż >

popyt

popyt >

podaż

X²_B

Dobro 2

Osoba B

Osoba A

X¹_A

X²_A

Dobro 1

X¹_B

KO_A

KO_B

W

Allokacja stanu równowagi

W równowadze każda osoba wybiera najbardziej preferowany koszyk w zbiorze budżetowym a wybory te wyczerpują dostępną podaż.

Równowaga w prostokącie EDGEWORTHA

Dobro 1

Dobro 2

Osoba B

Osoba A

KO_A

KO_B

W wyposażenie początkowe

Krzywa oferty B

_X

K_C-K

Dobro 1

Dobro 2

Osoba B

Osoba A

KO_A

KO_B

W

_X

Dobro 1

Dobro 2

Osoba B

Osoba A

KO_A

KO_B

Y

_X

_I

_II

Spożycie dóbr nie może być większe od podaży

KO

0

Rynek nie jest w stanie równowagi.

Rozwiązania:

1. Zmienić cenę dóbr obu albo

jednego

2. Zostawić cenę jaka jest a zwiększyć

dochody konsumentów

0

Konsument ma więcej pieniędzy, nie wydał wszystkiego, bo nie ma tyle dóbr na rynku. Nie ma stanu równowagi.

0

Za dużo dobra 1, za mało dobra 2. Konsument przerzuca konsumpcję na dobro 1 i kupuje go więcej niż zamierzał, ale nie wykupuje całej podaży dobra1.

Podaż dobra 1 -

Podaż dobra 2 -

Konsument wydaje wszystkie pieniądze, ale nie maksymalizuje użyteczności. Co należy zrobić:

Przesunąć zasoby produkcyjne dobra 1 na zasoby produkcyjne dobra 2 - którego jest za mało.

0

Niezrealizowany popyt na dobro 2 konsument kieruje na dobro 1 i wykupuje całą podaż dobra 1 i kupuje zdecydowanie więcej niż zamierzał

⇒ EFEKT ECHA

0

Konsument kupi całą podaż dobra 2 a niezrealizowany popyt skieruje na podaż dobra 1, ale i tak zostają jeszcze pieniądze na kolejne dobra dostępne na rynku - aż do spustoszenia rynku.

⇒ EFEKT ECHA EMITOWANEGO

Należałoby zmienić system cen lub zmienić siłę nabywczą pieniądza. (zabrać ludziom pieniądze)

U₁

U₂

Założenia:

,
- ceny równowagi

,
- ceny oficjalne

,
- podaż dóbr

,
- popyt emitowany

- nawis inflacyjny

0

0

Wzrasta cena dobra X

Efekt substytucyjny ES: - X_AX_B (ujemny)

Efekt dochodowy ED: - X_BX_C (ujemny)

EC: - X_AX_C (ujemny)

Wzrost ceny dobra X spowodował ujemny efekt substytucyjny, ale ponieważ REALNE dochody spadły konsument musi przejść z KO₁ na KO₂.

Dobro Y

Dobro X

8. Y

P_Y

9. Y

P_X

10. Y

P_X1

A

B

KO₁

KO₂

Y_B

Y_A

Y_C

C

X_C

X_B

X_A

ED

ES

EC

0

Efekt substytucyjny ES: - X_AX_B (ujemny)

Efekt dochodowy ED: + X_BX_C (dodatni)

EC: - X_AX_C (ujemny)

Wzrasta cena dobra X.

Dobro Y

Dobro X

11. Y

P_Y

12. Y

P_X

13. Y

P_X1

A

B

KO₁

KO₂

Y_B

Y_A

Y_C

C

X_B

X_C

X_A

ED

EC

ES

0

Efekt substytucyjny ES: + Y_AY_B (dodatni)

Efekt dochodowy ED: + Y_BY_C (dodatni)

EC: + Y_AY_C (dodatni)

Dochód realny jest większy dlatego konsument przechodzi z KO₁ do KO₂ i zwiększa popyt na dobro tańsze Y.

Dobro Y

Dobro X

14. Y

P_Y

15. Y

P_X

16. Y

P_Y1

A

B

KO₂

KO₁

Y_C

Y_B

Y_A

C

X_B

X_C

X_A

ED

EC

ES

0

Efekt substytucyjny ES: + Y_AY_B (dodatni)

Efekt dochodowy ED: - Y_BY_C (ujemny)

EC: + Y_AY_C (dodatni)

Dochód realny jest większy dlatego konsument kupuje mniej dobra podrzędnego Y.

Dobro Y

Dobro X

17. Y

P_Y

18. Y

P_X

19. Y

P_Y1

A

B

KO₂

KO₁

Y_B

Y_C

Y_A

C

X_B

X_C

X_A

ED

ES

EC

0

Efekt substytucyjny ES: - X_AX_B (ujemny)

Efekt dochodowy ED: + X_BX_C (dodatni)

EC: + X_AX_C (dodatni)

POCZWICZYĆ W DRUGĄ STRONĘ GDY TAŃSZE JEST DOBRO Y!!!!!

NA EGZAMIN

Dobro Y

Dobro X

20. Y

P_Y

21. Y

P_X

22. Y

P_X1

A

B

KO₁

KO₂

Y_B

Y_A

Y_C

C

X_B

X_C

X_A

ED

EC

ES

Czynnik A
A

Produkt X
A

P
A

P`
A

f. produkcji
A

IZOZYSKA
A

N`

N

0

M

M`

K

Czynnik A
A

Produkt X
A

P
A

f. produkcji
A

IZOZYSKA
A

N

0

M

K

α

α

Praca L
A

Produkt

przeciętny PP
Produkt

krańcowy PK

max
A

L

0

max
A

PP
A

PK
A

Q
A

Koszt

przeciętny KP
Koszt

krańcowy KK

min
A

Q

0

min
A

KP
A

KK
A

Czynnik A
A

Produkt X
A

P`
A

f. produkcji
A

N`

0

M`

K

N

M

K``

K`

P
A

Czynnik A
A

Produkt X
A

P
A

f. produkcji
A

N

0

M

K`

N`

M`

K

K``

P`
A

L Praca

Kapitał K

rzeczowy

P
A

N`_L

0

M`K

N_L

MK

P`
A

IZOKOSZTA

IZOKWANTA

IZOKOSZTA po zmianie

ceny pracy

YF

P(L)

YF

P`(L)

YF

P(L)

YF

P`(L)

Praca L jest tańsza

P`(L) < P(L)

Produkcja Q stała

Gdy cena pracy spada to producent zakupuje więcej pracy a mniej kapitału

Praca

Produkcja

Orzechy kokosowe

KO

f. produkcji

L

Zależność między ilością czasu wolnego a ilością zebranych orzechów

Praca

Orzechy kokosowe

KO

f. produkcji

L `

0 - Π ` - zysk

Cena jednej jednostki produktu = cenie jednej godziny pracy.

Nachylenie KO i f. Produkcji jest takie samo.

Linia jednakowego zysku

Π `

C `

Optimum konsumenta

Optimum producenta

0

Praca

Orzechy kokosowe

KO

f. produkcji

L `

Jeżeli technologia wykazuje stałe przychody ze skali produkcji
bo gdy zyski będą większe
od 0 to firmie opłaca się zwiększać produkcję.

Linia budżetu =

C `

0

L

Praca

Orzechy kokosowe

KO

f. produkcji

L `

Rosnące przychody ze skali produkcji, allokacja efektywna nie może być osiągnięta przez taki rynek konkurencyjny. Jeżeli firma wykazuje rosnące przychody ze skali produkcji to koszty przeciętne przewyższają koszty krańcowe. Max. Zysku zachęca firmy do wzrostu produkcji ale nie będzie tu równowagi podaży czynników z popytem na produkty. Rosnące przychody ze skali produkcji są przykładem niewypukłości.

C `

0

L

Ryby

Orzechy kokosowe

Zbiór możliwości produkcyjnych

Nachylenie = krańcowa stopa transformacji

F `

Producent wytwarza dwa dobra.

Firma dąży do max zysku jak również do tego aby krańcowa stopa transformacji miała jak najwyższy punkt przecięcia
ze zbiorem możliwości produkcyjnych.

C `

0

Dobro 1

Dobro 2

Zbiór możliwości produkcyjnych

Nachylenie = krańcowa stopa transformacji

Jeżeli producent wytwarza:

0x¹ - taką ilość dobra 1

0x² - taką ilość dobra 2

to producent max zyski i równocześnie konsument nabywa efektywną ilość dóbr dla niego.

W każdym punkcie na krzywej możliwości produkcyjnych można narysować prostokąt Edgewartha.

x²

0

Równowaga producenta

x¹

Równowaga konsumenta

Linia ograniczenia budżetowego = nachylenie = krańcowa stopa substytucji

Zbiór Pareta

Max dobrobytu

Jeżeli dana allokacja leży na granicy możliwych użyteczności to nie istnieją allokacje które dostarczałyby wyższe poziomy użyteczności obu podmiotom.

Zbiór możliwych użyteczności

Krzywe jednakowego dobrobytu

w₁/2

w₂/2

Dobro 1

Dobro 2

Dobro 1

Osoba A

Osoba B

Dobro 2

Allokacja wytargowana

Allokacja uczciwa

w₁/2

w₂/2

KO_B

KO_A

E możliwe zasoby

początkowe

Dym

Osoba A

Osoba B

Pieniądze

Możliwa równowaga X `

E `

KO_B

KO_A

Możliwa równowaga X

KO_B

KO_A

Wspólne pomieszczenie gdzie mieszka osoba A [paląca]
i osoba B [nie paląca]. Każdy
z nich ma po 100$. Jeśli nie ma zasad - czy wolno palić czy nie - dojdzie do konfliktu.

Dym

Osoba A

Osoba B

Pieniądze

Allokacja efektywna w sensie Pareta

KO_B

KO_A

Preferencje quasi - liniowe.

23. I twierdzenie Coase`a

Każde efektywne rozwiązanie zawiera taki sam poziom efektów zewnętrznych.

Cena

Ilość zanieczyszczeń

Społecznie optymalna ilość

Kkf

- Kks

- Kks = Kkf

Prywatnie optymalna ilość

Pkk

D

Skk

E `

E

P

P

Pkk - prywatny koszty krańcowe = cenie

D - popyt = krańcowa korzyść społeczna

Produkcja dobra powoduje społeczny koszt krańcowy (Skk) - zanieczyszczenie środowiska.

0Q = F> Pkk (Strata społeczna EF)

Ze społecznego punktu widzenia produkcja powinna być Skk = D (krańcowej korzyści społecznej) - E ` i powinno produkować Q `

Δ FE`E - to koszty społeczne produkcji dobra powodują ujemne efekty zewnętrzne.

F

q

Q

Q `

0

D `

D

Skk, Pkk

E

F

P

Skk = Pkk

D - prywatny korzyść krańcowa

Ze spółecznego punktu widzenia - E ` i Q ` gdy Skk = D `

EE`F - koszty społeczny - bo produkcja tego dobra jest zbyt mała.

E `

0

Q

Q `

q

---