X. Wybrane problemy regulacji w stosunkach międzynarodowych.

1. Prawo międzynarodowe jako zespół norm i regulator stosunków w systemie:

1. Tradycyjne pojmowanie prawa międzynarodowego:

• Ukierunkowania na państwa suwerenne

• Źródłem norm prawa międzynarodowego jest wola państw

• Zgoda państw wyrażana jest w traktatach i zwyczajach międzynarodowych

• Podmiotami prawa międzynarodowego w ograniczonym zakresie są jeszcze:

• Organizacje międzynarodowe (których członkami są państwa)

• Strony wojujące w konfliktach zbrojnych (szczególnie konflikty, które miały doprowadzić do odzyskania niepodległości)

• Komitety i fronty wyzwolenia narodowego

• Stolica Apostolska

• Podmiotowość taką przyznaje się pojedynczym osobom, gdyż bezpośrednio określa się ich status prawny np. piraci, przestępcy wojenni, osoby występujące przeciwko państwu jako strony przed sądami międzynarodowymi (głównie w Hadze)

2. Zakres regulacji prawno międzynarodowej w XX wieku:

1. Wiąże się z rozwojem organizacji międzynarodowych ich działalnością normotwórczą

2. Nie ma takiej dziedziny stosunków społecznych i międzynarodowej, która nie byłaby w kompetencji jakiejś organizacji międzynarodowej

3. Kodyfikacja prawa międzynarodowego polega na usystematyzowanym zebraniu istniejących w danej dziedzinie norm prawa w jeden dokument - w tzw. traktat.

XI. Niekonwencjonalne sposoby wpływania na stosunki międzynarodowe.

Z nowymi i niekonwencjonalnymi sposobami regulacji i rozwiązywania problemów międzynarodowych spotkaliśmy się w przeszłości. Obecnie zwiększyła się ich różnorodność jak i są coraz częściej stosowane w różnych dziedzinach życia międzynarodowego. Zauważamy rosnące zainteresowanie uczestników międzynarodowych do sięgania i tworzenia nowych niekonwencjonalnych sposobów rozwiązywania problemów międzynarodowych.

1. Wyodrębnienie na podstawie trzech wspólnych kryteriów wg prof. E.Haliżaka:

• Środki te są najczęściej jednorazowe, stosowane do ściśle określonego rozwiązania, pojedynczego problemu, brak podstawy prawnej w jakimkolwiek dokumencie międzynarodowym

• Występuje mieszane uczestnictwo, skład takich koalicji określany jest wyłącznie przez ich inicjatorów lub uczestników dominujących. Pozostali uczestnicy dobierani są w zależności od zainteresowań, inni są niedopuszczeni lub czynione są wyjątki, lub są całkowicie otwarte

• Ani sposoby działania, ani koalicja nie wynikają wprost z żadnych umów, porozumień czy instytucji międzynarodowych. Tym niemniej czasami się do nich odwołują, korzystają z ich dorobku czy wsparcia, ale czasem je kwestionują, obchodzą czy domagają się ich radykalnej reformy.

{wyżej wymienione czynniki tylko wspólnie tworzą całość!}

2. Omówienie na podstawie przykładów:

1. Konferencje globalne: Poświęcone kolejnym wybranym problemom np. Rio de Janeiro w 1992r. (poświęcone problemowi ekologicznemu), Wiedeń 1993r. (poświęcone sprawom praw człowieka), Kair w 1994r. (poświęcone sprawom demografii), Kopenhaga w 1995r. (poświęcone sprawom socjalnym), Pekin w 1995r. (poświęcone problemowi kobiet).

Udział państwa - członkowie ONZ, szefowie państw i rządów, międzynarodowe organizacje pozarządowe i tzw. „szerokie uczestnictwo” - wielkie media, wybitne osobistości.

Forma globalnych konferencji wniosła m.in.

• zrozumienie przez społeczność międzynarodową istoty i skali danych problemów - zagrożeń,

• pogłębienie współpracy społeczności międzynarodowej w odniesieniu do problemów współczesnych,

• podjęcie głębokich analiz,

• mobilizację środków i zasobów na rzecz rozwiązania danego problemu,

• przyjmowanie przez społeczność międzynarodową programów działania, w tym celu tworzono nowe instytucje i negocjowano nowe traktaty międzynarodowe.

2. W oparciu o cykl konferencji i debat dotyczących stawiania czoła nowym problemom i wyzwaniom ukształtowała się „idea globalnego zarządzania” (global governance). Działacze skupieni są w Komisji ds. Globalnego Rządzenia(Commission on Global Governance). Komisja postuluje dokonania wielu zmian np. w strukturze instytucjonalnej współpracy, komunikowania międzynarodowego, dostosowania do potrzeb wynikających ze wzrostu współzależności i globalnych problemów a w tym zapewnienia „ludzkiego bezpieczeństwa” (security of people, human security).

Modele bezpieczeństwa międzynarodowego wg J.Stańczyka:

- militarne:

• Sojusze (odstraszanie agresora siłą)

• Zbiorowa samoobrona (sojusz wielostronny)

• Równowaga sił (taki układ tylko między państwami)

• Bezpieczeństwa zbiorowe (NATO)

• Rząd pozanarodowy (taki chce stworzyć UE)

- subordynacyjne:

• Supremacja mocarstw (uzależnienie od siebie innych państw)

- unilateralne:

• Neutralność (niezaangażowanie się)

• Izolacjonizm (oddzielenie się - np. Watykan)

3. Doprowadzenie do podpisania konwencji o zakazie min przeciwpiechotnych.

Pod egida ONZ i Konferencji Rozbrojeniowej NZ rokowania trwały od lat 80-tych i nie dawały perspektyw. W latach 90-tych spontanicznie zawiązała się koalicja państw, organizacji pozarządowych, mediów, polityków, opinii publicznej i wszystkich tych podmiotów, których łączyła troska o wyeliminowaniu tej broni. Rozpoczął się tzw. „proces ottawski” - 1966r., współdziałały media, opinia publiczna i państwa (z 50 do 120). Środki nacisku, jakie zastosowano to wielka mobilizacja społeczna, organizowanie konferencji i seminariów w wielu regionach i krajach.

4. Dyplomacja prewencyjna na przykładzie inicjatywy Royaumont odnosząca się do konfliktu bałkańskiego:

Na obszar Pacyfiku bałkańskiego włączono samorządy np. do budowy drogi, szpitala. Pokazano, że można ominąć rząd, a współpraca gminna (pozarządowa) może istnieć.

XII. Wybrane zagadnienia współczesnej struktury porządku międzynarodowego.

1. Północ i Południe w stosunkach międzynarodowych:

1. Po II wojnie światowej zaczęły tworzyć się nowe linie strukturalnego podziału Północy i Południa.

2. Strukturę stosunków międzynarodowych po II wojnie światowej ujmowano w kategoriach „trzech światów”. Dominował układ Wschód-Zachód z uwagi na mocarstwa nuklearne, przeciwstawne ideologie, rywalizacje we wszystkich dziedzinach. Stan pośredni - „zimna wojna”.

3. Po zakończeniu tego stanu (lata 90-te) ujawnił się podział współczesnych stosunków międzynarodowych na Północ (globalna północ - Global North) i Południe (globalne południe - Global South). Powstało też kryterium ekonomicznego rozwoju, czego skutkiem było podział na bogatą Północ i biedne Południe.

4. Południe wysuwa roszczenia wobec rozwiniętych państw Północy, odpowiedzialnych za niesprawiedliwy podział z wymiany międzynarodowej i ubóstwo Południa.

5. Podział państw na bogata Północ i biedne Południe jest podstawową i najważniejszą cecha struktury współczesnych stosunków międzynarodowych.

6. We współczesnych stosunkach międzynarodowych nastąpiło zderzenie cywilizacji (clash of civilization)

7. Istotą stosunków stało się pretendowanie przez każdą z cywilizacji do bycia uniwersalną i przeciwdziałanie wpływom innych.

Kategorie „status quo” quo stosunkach międzynarodowych:

Status quo

czynnik terytorialny + czynnik polityczny





czynnik obrony czynnik zmiany





geopolityka , geostrategia

status quo:

- porządek polityczno - terytorialny

- struktura

- siły zbrojne i zbrojenia

- układ Wschód - Zachód





względna napięcia

stabilizacja













pokój bezpieczeństwo

zbrojny blokowe

Konsekwencje zmiany status quo Europy wyrażały się w:

• zmiany graniczne

• zmiany państwowe

• zmiany ustrojowe

• rozpad powiązań między państwami

• powstanie nowych państw

• udomowienie radzieckiej strefy wpływów w Europie Środkowo - Wschodniej

• powstanie struktur blokowych odbijających powojenny podział Europy i utrata jego podmiotowania w układzie Wschód - Zachód.

Efekty powojennego status quo w Europie:

• powstanie długotrwałej stabilizacji porządku polityczno-terytorialnego

• zachowanie pokoju w Europie przy słabym poczuciu bezpieczeństwa

Głośne czynniki procesu zmian status quo Europy w trakcie II wojny światowej:


Ekspansjonowanie Państw


Kompromisy wojenne


Wprowadzenie armii radzieckiej do zaboru kontynentu

radziecki imperializm





zmiany graniczne i państwowe


utrata pozycji mocarstw europejskich

utrata przedmiotowości zmianowej wojną Europy




proces potwierdzania europejskiego status quo.

VI. Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych

1. Ewolucja systemów bezpieczeństwa międzynarodowego.

Bezpieczeństwo (negatywne lub pozytywne):

• gwarancje swobody rozwoju

• pewność (obiektywna lub subiektywna)


Bezpieczeństwo narodowe


Wewnętrzne zewnętrzne

Wojna stanu

Zakres narodowy

Bezpieczeństwo międzynarodowe

Przetrwanie

Współpraca międzynarodowa

Swobodny rozwój

System bezpieczeństwa międzynarodowego:

Istota


Interesy państw interesy państw






Kompromis

Zdolność adaptacyjna dynamika wewnętrzna





Możliwość ewolucji,

Względna stabilizacja




Czynniki kreatywne czynniki destruktywne





Państwa terytorialne regulacja mechanizmy

Status quo stosunków ochrony

międzynarodowych bezpieczeństwa

P O D S T A W Y

Międzynarodowy układ sił:

Układ sił






Dynamika system bezpieczeństwa względna stabilizacja

narodowego






Uwarunkowania różnice i sprzeczności rywalizacja

Geopolityczne interesów międzymocarstwowa

S T A N S T O S U N K Ó W M I Ę D Z Y N A R O D O W Y C H

Bezpieczeństwo międzynarodowe a równowaga sił:

• zasada w stosunkach międzynarodowych uznana jako utrzymująca bezpieczeństwo i pokój

• założenie państwa nie dopuszczają do przewagi jednego z partnerów

W stosunkach międzynarodowych przyjęto:

• w postanowieniach traktatu wersalskiego - zasada suwerenności i sprawiedliwości

• po wojnach napoleońskich zastosowano również tę samą zasadę

Równowagę sił państwa możemy osiągnąć przez:

• stworzenie naturalnego terytorium leżącego między stronami

• zawarcie sojuszu polityczno-wojskowego z państwami, które sąsiadują z rywalem

Przyczyny braku trwałości równowagi sił:

• zmienność interesów

• zmiany w układzie sił

• przechodzenie od stanu okresowej stabilizacji do stanu napięcia wywołanego fikcyjnym lub faktycznym zagrożeniem bezpieczeństwa.

Równowaga sił w ujęciu klasycznym, czyli wojskowym:

- podział świata na dwa systemy ustrojowe

- podział świata na dwa bloki militarne dysponujące bronią strategiczną

Cechy równowagi sił w warunkach „p ” i „równowagi strachu”:

- brak pewnych gwarancji bezpieczeństwa

- wzrost tempa wyścigu zbrojeń

- dążenie do wyrównania dysproporcji w sferze militarnej

W warunkach współpracy system równowagi sił spełnia pozytywną rolę:

• redukcja zbrojeń

• rozwiązania zapewniające równość i jednakowe bezpieczeństwo

2. Ogólne koncepcje bezpieczeństwa międzynarodowego.

Zbiorowe bezpieczeństwo prowadzi do:

• wspólnych akcji w obronie ofiary napaści przeciw agresorowi zewnętrznemu

• współpracy państw w celu utrzymania pokoju

• zapobiegania i usuwania zagrożeń

• likwidacji agresji

• akceptacji wspólnego działania

• sprawnego podejmowania decyzji polityczno-wojskowych

• identyfikacji państw sojuszniczych z interesem grupy

• zasady niepodzielności pokoju

Zasady funkcjonowania systemu:

• zakaz agresji

• obowiązek regulowania sporów międzynarodowych środkami pokoju

• wzajemna pomoc na wypadek agresji z zastosowaniem środków zbrojnych i użyciem siły włącznie.

Modele bezpieczeństwa międzynarodowego wg Stańczyka:

1. Multilateralne

• sojusze (odstraszanie agresora siłą militarną nuklearną)

• zbiorowa samoobrona (sojusz wielostronny)

• równowaga sił

• bezpieczeństwo zbiorowe

• rząd ponadnarodowy (integracja polityczno-wojskowa)

2. Subordynacyjne

• Supremacja mocarstw (uzależnienie od siebie innych państw z zamian za ochronę)

1. Unilateralne

• Neutralność (niezaangażowanie)

• Izolacjonizm

Ochroną bezpieczeństwa jest istnienie jak największej ilości wspólnych interesów.





pokój (-) - to brak wojny i zorganizowanej przemocy

pokój (+) - to brak przemocy w ujęciu strukturalnym i instytucjonalnym

polemologia - to badanie przyczyn wojny w celu ustalenia wiadomości „co gwarantuje pokój”?

S I P R I - to sztokholmski instytut badań nad pokojem - prof.. Rotfel

wojna - to walka między dwoma lub więcej rządami lub jednym rządem a organizacjami.

Jeśli jest w ciągu roku 1000 osób zabitych = wojna

W dobie broni nuklearnej i termojądrowej wojna jako przedłużenie polityki traci sens.

1928 r. Pakt Brianda-Kellega - I akt zabraniający wojny jako narzędzia polityki.

VII. Zaspokojenie potrzeb i rozwiązywanie konfliktów w stosunkach międzynarodowych.

Internacjonalizacja - obejmuje zjawiska i procesy związane z rozszerzaniem i dynamiką wszystkich stosunków międzynarodowych.

Prawo internacjonalizacji jest fundamentem obiektywnego procesu rozwojowego stosunków międzynarodowych z przeciwieństwem zamykania się. Państwa stają się otwarte na przyjmowanie z zewnątrz określonych wartości. Źródłem procesów internacjonalizacji i internalizacji jest dynamika potrzeb i interesów państwa. Procesy te SA współzależne od siebie.

Internacjonalizacja zagrożeń:

Z punktu widzenia siły i skali zagrożeń na plan pierwszy wysuwa się internacjonalizacja zagrożeń dla pokoju. Ujawnia się to w czasie napięć o dużym zasięgu. Źródło tkwi w:

• Internacjonalizacji skrajnych postulatów i programów życia politycznego

• Internacjonalizacji produkcji związanej z wyścigiem zbrojnym i najróżniejszymi broniami w danym okresie.

Metody przeciwdziałania zagrożeniom pokoju:

1. stopniowe zawieranie porozumień w sprawach bezpieczeństwa regionalnego czy globalnego

2. ograniczenie zbrojeń konwencjonalnych

3. stosowanie wojskowych środków budowy zaufania międzynarodowego (wspólne manewry)

4. tworzenie stref wolnych od broni jądrowych

5. zakazy używania różnych broni, które są wspólnie ustalone za niebezpieczne (np. broń chemiczna, miny przeciwpiechotne, broń biologiczna)

Skuteczność przeciwdziałania zagrożeniom pokoju wymaga wysiłków dyplomatycznych tj.:

• budowy środków na rzecz zaufania

• budowy partnerstwa

• budowy szeroko rozumianego bezpieczeństwa

Skuteczność tych działań jest możliwa, gdy:

• organizuje się większa ilość państw świata, w tym główne mocarstwa

• rolę wspomagającą odegrają państwa przeciwko zagrożeniom pokoju

• dołączą się ruchy i organizacje pokojowe o statusie poza rządowym.

Narkobiznes - lata 80-te XX w. - zaczęły powstawać gangi narkotykowe

W ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci urósł wielki, nowy problem, który słusznie nazwano globalnym. W ramach ONZ działa agenda do spraw międzynarodowego prawa kryminalnego i walki z przestępczością. Instytucja ta zajęła się działaniem międzynarodowych mafii. Został opublikowany na ten temat specjalny raport. Pojawiło się pojęcie „przestępczość ponadnarodowa", obejmujące te przestępcze działania, które naruszają prawa więcej niż jednego państwa.

Dokument ONZ dzieli wszystkie ponadnarodowe przestępstwa na siedemnaście grup:

1. Pranie pieniędzy - ma na celu zalegalizowanie nielegalnie uzyskanych kapitałów. Znaczna część pieniędzy została zdobyta w nieuczciwy sposób (korupcja, łapówkarstwo, manipulacje na czarnym rynku, naruszenie przepisów podatkowych, handel narkotykami i dziełami sztuki). Ustalono, że na rynku światowym rocznie sprzedaje się nielegalnie narkotyki na sumę 300-500 mld dolarów. Te pieniądze trzeba jakoś zalegalizować. Nazywa się to praniem brudnych pieniędzy. Typowym przykładem prania pieniędzy jest wywiezienie ich za granicę, otworzenie rachunku w banku, a następnie wielokrotne przerzuty z kraju do kraju, tak by zatrzeć ich źródło pochodzenia. Dokładna skala prania brudnych pieniędzy nie jest znana. W Polsce w 1997 r. uchwalona została nowa ustawa bankowa, która wobec zakładających bank lub lokujących duże sumy pieniędzy stawia wymóg udowodnienia legalnych źródeł uzyskania kapitału.

2. Terroryzm - zjawisko, które przybrało wielkie rozmiary. W szeregu krajów liczono się, że zawierane z terrorystami ugody pozwolą na stopniowe wygaś­nięcie terroryzmu. Zwyciężyła linia zdecydowanego zwalczania terroryzmu i koordynacji działań w skali międzynarodowej. Chodzi o taką współpracę, by można było szybko dokonywać aresztowań i stawiać przed sądami działających w skali międzynarodowej terrorystów. Bez takiej współpracy zwalczanie terroryzmu będzie trudne, szczególnie w sytuacji, gdy niektóre kraje nie chcą współdziałać w tej sprawie. Istnieje też trudność jasnego zdefiniowania terroryzmu i oddzielenia go od metod walki wyzwoleńczej. Ma to miejsce np. na Bliskim Wschodzie. Opinia światowa latem 1998 r. była wstrząśnięta zamachami w Omach (Irlandia Płn.), w Nairobi i Dar es Scalam. Zginęły dziesiątki osób, rannych były setki. Terroryzm jest objawem ślepego fanatyzmu. USA podjęły środki karno-odwetowe bombardując rakietami ośrodki w Afganistanie i Chartumie.

3. Kradzieże dzieł sztuki i obiektów kultury materialnej. Ten rodzaj przestępstw stanowi zagrożenie dla dziedzictwa kulturalnego wszystkich narodów. Są szacunki, że w ciągu roku są kradzione dzieła sztuki wartości 4,5 mld dolarów. Obecnie poszukuje się na świecie 45 tyś. dzieł sztuki.

4. Kradzież wartości intelektualnej. Pojęcie to obejmuje naruszenie praw autorskich i praw wykonawców, a także bezprawne używanie znaków towarowych, Kraje-producenci ponoszą wielkie straty z powodu wykorzystania ich praw autorskich szczególnie w krajach słabo rozwiniętych. Obecnie największe straty ponoszone są z tytułu kradzieży oprogramowania kompu­terowego.

5. Nielegalny handel bronią. Liczne konflikty na kuli ziemskiej stwarzają zapotrzebowanie na broń. Na tym polu operują producenci i handlarze bronią. Przeważnie broń przerzucana jest nielegalnie. Dziś dużą groźbę stanowi nielegalny handel materiałami promieniotwórczymi. Środki kontroli są stale zaostrzane, aby wykryć przerzuty tego rodzaju materiałów.

6. Porywanie samolotów. Motywy porywania samolotów są różne. Porywacze działają w pojedynkę lub w przestępczych grupach. Porywania są dokonywane dla okupu, wymuszenia zwolnień osób zatrzymanych, szczególnie członków grup terrorystycznych lub więźniów politycznych. Surowe środki bezpieczeństwa na lotniskach i pokładach samolotów spowodowały zmniejszenie liczby porwań.

7. Piractwo morskie. Stary rodzaj przestępczości odrodził się w latach siedemdziesiątych. Porywane są kutry, jachty, małe statki przewożące narkotyki na kontynencie amerykańskim (przerzuty do Stanów Zjednoczonych). Akty piractwa mają miejsce w cieśninach i kanałach morskich. Odnotowuje się też napady na statki u wybrzeży zachodniej Afryki. Doświadczają tego m.in. statki polskie. Są poważne przypuszczenia, że napady na statki na morzach Azji Południowo-Wschodniej są dokonywane przez zorganizowane grupy przes­tępcze.

8. Zabór środków komunikacji śródlądowej. Długie rejsy samochodów ciężarowych (TIR) stały się pokusą dla przestępców. Występuje to zjawisko na liniach transportowych z Europy Zachodniej do Europy Wschodniej i na terytorium byłego ZSRR. Żądania okupu (łapówek) za bezpieczny przejazd, zabór przewożonych ładunków to najczęściej stosowane formy przestępczości.

9. Oszustwa ubezpieczeniowe. Ubezpieczenia stały się działalnością między­narodową i stąd możliwość oszustw, wyłudzania odszkodowań za fikcyjne zniszczenia, kradzieże. Szczególnie znane są w branży motoryzacyjnej.

10. Przestępczość komputerowa. Od kiedy upowszechniło się użycie komputerów, szczególnie przez obrót handlowy oraz urzędach, szkołach, zainteresowała się nimi mafia. Elementy kryminalne dążą do przeniknięcia do banków danych, do ich deformowania i przestępczości na tym tle. Zwalczanie tego rodzaju przestępczości wymaga ludzi o wysokich kwalifikacjach.

11. Przestępstwa ekologiczne. Dokonywane na tle łamania norm ekologicznych, norm składowania i przerzucania odpadów do krajów słabo rozwiniętych. Jest to też związane z nieprzestrzeganiem norm ekologicznych przy budowie i rekonstrukcji zakładów.

12. Handel żywym towarem. To bardzo rozpowszechniony rodzaj przestęp­czości. Nasila się przerzut nielegalnych imigrantów, kobiet do domów publicznych, dzieci do nielegalnej adopcji. Tworzone są normy prawne zwalczania handlu żywym towarem. Potrzebna jest też współpraca służb policyjnych i usprawnienie działalności Interpolu. W tej dziedzinie w Polsce prowadzona jest ożywiona działalność służb policyjnych i wymiaru sprawiedliwości.

13. Handel organami ludzkimi. Pierwszego przeszczepu nerek dokonano w 1945 r., płuc - w 1963 r., serca w 1967 r. Transplantologia stała się ważną dziedziną medycyny, ale też przyczyniła się do powstania rynku organów do przeszczepów. Istnieje bank organów do przeszczepów, gdyż liczba dawców jest z różnych powodów ograniczona. Powstał, więc nielegalny handel przeszczepami (organów do przeszczepiania), które najczęściej sprowadzane są z biednych krajów Trzeciego Świata. Handel ten jest kontrolowany przez międzynarodowe grupy przestępcze.

14. Handel narkotykami. Jest to najbardziej zyskowny proceder. Ocenia się jego obroty w skali światowej na 300 do 500 mld dolarów. Stworzone zostały podstawy prawne do kontroli handlu narkotykami. Istnieje powszechna konwencja narkotykowa z 1961 r., konwencja o substancjach psychotropowych z 1971 r, oraz konwencja ONZ przeciwko nielegalnemu handlowi narkotykami i substancjami psychotropowymi z 1988 r. Jest, więc podstawa prawna do zwalczania przestępczości w tej dziedzinie. Jednak wyniki walki są nieza­dowalające, gdyż brak jest dostatecznych środków do prowadzenia walki i kontroli. Musi istnieć dobra współpraca międzynarodowa, która powoli powstaje.

15. Fałszywe bankructwa. Umiędzynarodowienie handlu stworzyło warunki do powstania fikcyjnych bankructw w skali międzynarodowej.

16. Przenikanie do legalnego biznesu. Różne grupy mafijne i przestępcze przenikają do legalnie działających firm, aby przykryć swoją przestępczą działalność. Istnieje groźba, że działalność mafii narkotykowych i innych może opanować całe dziedziny życia gospodarczego i uzyskać wpływ na całe obszary życia gospodarczego. Jest to wielka i narastająca groźba, niezbyt uświadamiana. Wymaga również zorganizowanego przeciwdziałania.

17. Korupcja i przekupstwo działaczy społecznych i partyjnych oraz osób zaufania publicznego. Łapówkarstwo stało się masowym zjawiskiem. Wiele handlowców i działaczy gospodarczych stwierdza, że nie mogliby działać, gdyby nie udzielali łapówek miejscowym działaczom, od których decyzji zależy możliwość prowadzenia działalności. W Rosji powstał nowy termin „krysza" (dach) na określenie zjawiska opieki mafii nad płacącymi łapówki, co ma dodatkowe znaczenie dla zwalczania konkurencji. Powstała niedawno międzynarodowa organizacja Transparenty International w celu określenia podstaw międzynarodowej etyki i biznesu. Organizacja ta chce ujawniać fakty łapówek i sporządzać listy skorumpowanych polityków i biznesmenów. Ma też wywierać nacisk na Izby Handlu Międzynarodowego w celu przeciwdziałania łapówkarstwu. Wymienionych wyżej 17 grup przestępczości pokazuje, jak groźne to jest zjawisko. Tylko współpraca międzynarodowa organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz współdziałanie obywateli może położyć tamę tym groźnym zjawiskom. Ponadnarodowa przestępczość może być skutecznie zwalczana tylko ponad­narodowe. Świat stał się jedną całością. W latach 1960-1992 wzrosła liczba pasa­żerów linii lotniczych z 26 do 600 mld tzw. „człowickomil". Import towarów wzrósł w latach 1960-1990 z 330 mld dol. do 3 bilionów 500 mld. Miliardy dolarów codziennie przepływają za pośrednictwem elektronicznych urządzeń. Ocenia się, że połowa tej sumy unika opodatkowania. Nic wiec dziwnego, że rosną obroty grup przestępczych. Na łamach prasy pisze się, że mafia zarabia już jeden bilion dolarów rocznie. Któż jest w stanie podać wiarygodne dane. Najbardziej znane są mafie sycylijskie, z którymi wieloletnia walka przynosi tylko ograniczone wyniki. Jak się okazało, mafia potrafiła wciągnąć w swoje sieci polityków z najwyższego szczebla władzy. Czy tak jest tylko we Włoszech? Dane o mafiach są trudno dostępne, gdyż są one zorganizowane w sposób niemal perfekcyjny. W lutym 1997 r. odbyła się w Pradze międzynarodowa konferencja w sprawie prania brudnych pieniędzy. Specjaliści z państw najbardziej narażonych na działalność mafii przestępczych zastanawiali się, jakie podejmować kroki i stosować środki walki. Najczęściej do prania brudnych pieniędzy wykorzystywane są banki i instytucje finansowe. Na konferencji podano, że 400 min dolarów przynosi sprzedaż narkotyków na ulicach amerykańskich miast. Jak podał brytyjski „Fi­nancial Times", amerykańska mafia jest dziś 20 potęgą finansową świata. Jej roczny dochód przewyższa dochód narodowy 150 państw, m.in. pięciokrotnie Polski. Najczęściej stosowaną metodą mafijną jest inwestowanie na okaziciela, gdy właściciel pieniędzy pozostaje anonimowy. Na tej samej konferencji podano, że zorganizowana przestępczość to przede wszystkim handel narkotykami. Stanowi on trzy czwarte działalności mafii amerykańskiej i prawie tyle samo grup przestępczych siedmiu najbogatszych państw świata. Po rozbiciu kolum­bijskiego kartelu z Medellin światowym potentatem narkotykowym jest od lat inny kolumbijski kartel - z Cali. Praniem brudnych pieniędzy zajmują się legalne spółki, które wpuszczają pieniądze w obieg bankowy. Podejrzane transakcje -podawali eksperci na konferencji w Pradze - stanowią około jednej czwartej wszystkich dziennych przelewów w bankach amerykańskich. Podejmowane próby zwalczania tych procederów nie przyniosły zadawalających wyników. Walkę z mafiami utrudniają też zróżnicowane systemy prawne najbardziej narażonych na aktywność gangów państw, a więc najbogatszych krajów świata. Najbardziej bezkarna jest obecnie mafia rosyjska. Uczestniczący w praskiej konferencji min­ister spraw wewnętrznych Rosji ocenił, że gangi kontrolują połowę kapitałów i jedną trzecią obrotów dóbr i usług w Rosji. Szacuje się, że czarny rynek obejmuje 40% rosyjskiej gospodarki. Z Rosji wypływają każdego roku dziesiątki miliardów dolarów. Szwajcaria, Cypr, Francja i niektóre inne kraje są miejscami operowania rosyjskich grup przestępczych. Trzeba i w tej dziedzinie zacieśniać współpracę międzynarodową. Bez tego rezultaty walki będą niezadowalające.

Od 1994 r. istnieje INTERPOL. W latach 60-tych rozpowszechniły się środki dopingujące dla sportowców.

Zagrożenia ekologiczne: Są zależne od człowieka i niezależne (np. deszcze ulewne, wulkany, huragany). Maja wymiar transgraniczny. Najbardziej zagrożone zanieczyszczeniami są wody i powietrze.

Od 1972 r. dzięki konferencjom globalnym:

• zdefiniowano parametry oceniające środowisko

• powstały prawne normy międzynarodowe, moralne i polityczne

• są korzyści ze współpracy ekologicznej.

Piractwo

• korekty od prawa autorskiego

• działania antypirackie

Państwa bardziej demokratyczne mają większy wpływ na procesy internacjonalizacji.

16

Bezpieczeństwo jednostki

Bezpieczeństwo wspólne

Bezpieczeństwo międzynarodowe

---