1. Rozpoznanie stanu zagrożenia życia

Widząc poszkodowanego podchodzę do niego, pytam czy mnie słyszy, jeżeli nie odpowiada szturcham go i ponownie pytam - nie reaguje. Otwieram otwór gębowy i patrzę czy nie ma żadnego ciała obcego w środku. Przykładam policzko do jego ust, zerkając na jego klatkę piersiową. Nie czuć ani nie widać żeby oddychał - dzwonię po pogotowie. Przedstawiam zaistniałą sytuację, karetką niebawem przyjeżdża, tymczasem przystępuję do reanimacji. 

2. Wezwanie służb ratowniczych

Wezwanie służb ratowniczych
Podajemy:
- lokalizację 
-przyczynę wezwania
-ilość osób poszkodowanych/potrzebujących pomocy
-stan osób poszkodowanych/potrzebujących
- czas jaki upłynął od ewentualnego zdarzenia

3. Zachowanie na miejscu wypadku

Wypadek drogowy
Pamiętaj o zapewnieniu sobie bezpieczeństwa, sam nie możesz stwarzać sobie stanu zagrożenia
1. Zaparkuj przed miejscem zdarzenia celem zabezpieczenia miejsca i kierując koła w stronę pobocza, włącz światła awaryjne.
2. Nocą załóż na siebie coś jasnego lub przyczep sobie jakiś materiał odblaskowy i używaj latarki. Stosuj ogólne zasady bezpieczeństwa.
3. Wyślij świadków wypadku, aby ostrzegali nadjeżdżających kierowców oraz powiadomili policję, pogotowie ratunkowe.
4. Ustaw trójkąty ostrzegawcze lub światła w odpowiedniej odległości (wg kodeksu ruchu drogowego) od miejsca wypadku z obu stron.
5. Wyłącz zapłon we wszystkich uszkodzonych pojazdach i jeśli potrafisz, odłącz akumulator. Zamknij dopływ paliwa w pojazdach z silnikiem Diesla i w motocyklach.
6. Ustaw pojazdy w stabilnym położeniu. Jeśli samochód stoi normalnie, zaciągnij hamulec ręczny, włącz bieg lub zablokuj koła, spróbuj zabezpieczyć pojazd przed przewróceniem się.
7. Rozejrzyj się, czy istnieją fizyczne zagrożenia. Czy ktoś pali papierosa? Czy w najbliższym otoczeniu są pojazdy z oznakowaniem wskazującym na niebezpieczny ładunek? Czy została zerwana napowietrzna linia energetyczna? Czy w pobliżu jest rozlane paliwo?
8. W wyniku zderzenia dochodzi do różnych obrażeń u kierowcy i pasażerów. Szybko oceń stan poszkodowanych. Z samochodu wyciągaj ich tylko w niżej wymienionych sytuacjach:, kiedy istnieje niebezpieczeństwo zapalenia się pojazdu, kiedy istnieje niebezpieczeństwo najechania na uszkodzony pojazd przez inny pojazd, lub kiedy potrzebna jest reanimacja poszkodowanego.
9. Zajmij się w pierwszej kolejności tymi, których życie jest zagrożone. Przeszukaj teren, żeby nie pozostawić ofiar rzuconych gdzieś dalej od miejsca wypadku lub, które same oddaliły się (szok powypadkowy).
10. Bezzwłocznie, jeśli jest potrzeba, przystąpić do reanimacji i opatrzyć obrażenia zagrażające życiu lub wyglądające niebezpiecznie. Jeśli to możliwe, zajmij się poszkodowanymi nie zmieniając ich pozycji (wyjątek - reanimacja).
11. Wstępnie zawsze zakładaj, że nastąpiło uszkodzenie kręgów szyjnych. Podtrzymuj rękami głowę i szyję ofiary tak, aby mogła ona swobodnie oddychać. W miarę możliwości obserwuj stale wszystkich poszkodowanych aż do nadejścia specjalistycznej pomocy.
Wzywanie pomocy
Meldunek o wypadku powinien zawierać następujące dane:
• CO? - rodzaj wypadku (np. zderzenie się samochodów, upadek z drabiny, utonięcie. atak padaczki, itp.),
• GDZIE? - miejsce wypadku,
• ILE? - liczba poszkodowanych,
• JAK? - stan poszkodowanych,
• CO ROBISZ? - informacja o udzielonej dotychczasowo pomocy,
• KIM JESTEŚ? - dane personalne osoby wzywającej pomoc (numer telefonu z którego dzwonisz).
Gdy istnieją wskazania o dodatkowym niebezpieczeństwie (np. cysterna) - poinformuj o tym.

Oto numery alarmowe, które warto zapamiętać:
112 - ogólnoeuropejski numer alarmowy   
999 - Pogotowie Ratunkowe
998 - Państwowa Straż Pożarna
997 - Policja
992 - Pogotowie Gazowe
991 - Pogotowie Energetyczne

4. Ratowanie osób z zagrożonego obszaru

Ewakuacja może być zarówno działaniem na stosunkowo niewielką skalę, jak na przykład wyprowadzenie ludzi z pojedynczego budynku zagrożonego pożarem, jak również może stanowić dużą i złożoną akcję logistyczną, jak w przypadku terenów zagrożonych przez nieprzyjaciela podczas działań wojennych, lub obszarów dotkniętych żywiołem (np. podczas powodzi).
Rodzaje:
• planowa
Polega na zawczasu przygotowanym przemieszczeniu ludności z rejonów przewidywanych działań sił zbrojnych lub przyległych do zakładów pracy oraz obiektów hydrotechnicznych i innych, stanowiących - w razie uszkodzenia lub awarii - potencjalne zagrożenie dla ludności. Przygotowuje się ją w czasie pokoju, a realizuje w okresie wojny oraz w sytuacjach wystąpienia symptomów zagrożenia.
• doraźna
Polega na natychmiastowym przemieszczeniu ludności z rejonów, w których wystąpiło bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia oraz natychmiastowym skierowaniu jej do rejonu ewakuacyjnego.
Zarówno wśród tego pierwszego, jak i drugiego rodzaju możemy wyróżnić takie ewakuacje specjalistyczne jak ewakuacja medyczna (np. w szpitalach, na polu walki), a jest ona dzielona na ewakuacje wewn. i zewn., ewakuacja kompleksowa np. miasta, dzielnicy itp. oraz ewakuacja wieloprofilowa...

5. Resuscytacja krążeniowo - oddechowa

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa, RKO - zespół czynności stosowanych u poszkodowanego u którego wystąpiło podejrzenie nagłego zatrzymania krążenia, czyli ustanie czynności serca z utratą świadomości i bezdechem. Celem resuscytacji jest utrzymanie przepływu krwi przez mózg i mięsień sercowy oraz przywrócenie własnej czynności układu krążenia^[1]. Natychmiastowe rozpoczęcie resuscytacji przez świadków zdarzenia zwiększa przeżycie 3-krotnie

6. Przyczyny utraty przytomności, postępowanie

Przyczyny utraty przytomności:

• urazy - zwykle urazy głowy

• wstrząs

• padaczka, udar mózgu i inne choroby układu nerwowego

• choroby metaboliczne - cukrzyca

• choroby układu krążenia - zawał serca, nagłe zatrzymanie krążenia

• choroby układu oddechowego - ostra niewydolność oddechowa

• substancje chemiczne - alkohol, leki, jady zwierzęce

• zadławienie, przegrzanie, hipotermia, utopienie, reakcja uczuleniowa, porażenie prądem elektrycznym i inne związane z wpływem środowiska

Stan utraty przytomności może trwać kilka minut lub nawet wiele dni.Do oceny stopnia przytomności wykorzystuje się skalę Glasgow

Postępowanie:

1. Wezwanie pomocy

2. Ocena oddechu. Patrz: Resuscytacja krążeniowo-oddechowa

3. Analiza przyczyn i możliwych następstw.

4. Jeżeli poszkodowany oddycha, po wykluczeniu urazów - ułożenie w pozycji bezpiecznej i regularna kontrola oddechu.

Pozycja bezpieczna zapewnia drożność dróg oddechowych, umożliwia kontrolę stanu poszkodowanego (oddech) i ponowne ułożenie na plecach w celu rozpoczęcia resuscytacji, minimalizuje również możliwość dalszych uszkodzeń ciała poszkodowanego.

7. Wstrząs - definicja, przyczyny, objawy, postępowanie

Wstrząs jest stanem zagrożenia życia, który najogólniej wynika z nie dostatecznego zaopatrzenia narządów w krew. Szerzej, stan ten polega na zaburzeniu przepływu krwi na poziomie mikronaczyń, co powoduje niedobory zaopatrzenia tkanek w tlen i substancje odżywcze oraz zaburza odbieranie szkodliwych produktów przemiany materii. Wstrząs jest stanem który wygląda podobnie do niewydolności krążenia, ale postępuje gwałtowniej.

1. Przyczyny:

• krwotoki zewnętrzne i wewnętrzne

• utrata płynów np. przy rozległych oparzeniach

• silne wymioty/biegunki

• obfite poty, np. udar słoneczny

Objawy:

• szybkie, słabo lub niewyczuwalne tętno

• blada, zimna skóra, często z towarzyszącymi dreszczami

• zimny pot

• niepokój, zdezorientowanie

• Postępowanie:

• Jeśli to możliwe, należy usunąć przyczynę wstrząsu, np. zatamować krwotok

• Ułożyć poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej, tj. płasko na wznak z nogami uniesionymi około 30cm wyżej (można podłożyć wałek z koca itp.)

• Zapobiegać utracie ciepła, poszkodowany powinien leżeć na kocu i być też nim przykryty

• Uspokoić poszkodowanego i starać się zachować spokój w jego otoczeniu

• Wezwać karetkę pogotowia

• Regularnie kontrolować ważne funkcje życiowe

8. Krwotoki i krwawienia

KRWAWIENIE: wydostanie się krwi poza obręb uszkodzonego naczynia krwionośnego.
KRWOTOK: gwałtowna utrata krwi z organizmu będąca następstwem uszkodzenia naczyń krwionośnych w wyniku urazu lub choroby.
PODZIAŁ KRWOTOKÓW: 
I - w zależności od rodzaju uszkodzonego naczynia:
1. tętniczy: z rany wypływa żywoczerwona krew pod dużym ciśnieniem w sposób ciągły lub tryskający;
2. żylny: z rany wypływa krew ciemnoczerwona w sposób ciągły wolnym strumieniem;
3. z naczyń włosowatych: sączenie krwi;
4. krwawienie miąższowe: po uszkodzeniu naczyń miąższowych/płuca, wątroba, nerki, śledziona/, naczynia krwionośne nie ulegają zapadnięciu, ponieważ są związane z miąższem narządu i istnieje niebezpieczeństwo szybkiego wykrwawienia się;
II - w zależności od miejsca wystąpienia krwotoku:
1. pierwotny: bezpośrednio po uszkodzeniu naczynia
krwionośnego;
2. odczynowy: 24h po zszyciu rany operacyjnej lub urazowej w wyniku ześlizgnięcia się podwiązki lub niedostatecznej hemostazy w czasie zabiegu;
3. wtórny: 4-10 dni po urazie lub operacji w ranie pooperacyjnej jako następstwo zakażenia;
III - w zależności od miejsca wynaczynienia się krwi:
1. wewnętrzne: wynaczynienie się krwi do tkanek lub jam ciała;
2. zewnętrzne: gdy krew wydobywa się na zewnątrz z rany lub powłok skórnych;
a) bezpośredni: krew wypływa wprost na zewnątrz np. z rany powłok;
b) pośredni: krew wypływa z narządów i układów kontaktujących się ze światem zewnętrznym np. z przewodu pokarmowego, z dróg oddechowych
W przypadku krwotoków pierwsza pomoc musi zacząć się od założenia opatrunku uciskowego, bezpośrednio na ranę. Nie stosujemy opasek uciskowych, za wyjątkiem sytuacji, gdy mamy do czynienia z amputacją kończyny. Samemu nie należy szukać oraz wyciągać z rany ciał obcych, odłamków kości i tkanek. Należy zachować ostrożność i nie dotykać uszkodzonych miejsc, a także materiałów opatrunkowych, po stronie którą mają przylegać do rany, zarówno ręką, jak i jakimikolwiek przedmiotami, które nie są jałowe, aby w jak największym stopniu uniknąć zakażenia.
Krwawienie 
Pierwsza pomoc : przemyć ranę wodą utlenioną i założyć jałowy opatrunek

9. Ciało obce w drogach oddechowych u dzieci i u osób dorosłych

Zachłyśnięcie
Jest to przedostanie się ciała stałego do dróg oddechowych z ich zatkaniem, co prowadzi do bezpośredniego zagrożenia życia. Najczęściej zdarza się podczas jedzenia. 


Objawy:
kaszel
strach
duszność
utrata przytomności
bladość powłok skórnych


Pierwsza pomoc:
Uderzyć 5 razy w okolicę międzyłopatkową, gdy to nie skutkuje stosuje się rękoczyn Heimlicha
U dzieci:
Pierwsza pomoc: 
-sposób udrożnienia dróg oddechowych - przewiesić go przez udo tak aby jego brzuch spoczywał na twoim udzie i uderzać dłonią złożoną w łódeczkę w okolicę międzyłopatkową

10. Ostra reakcja alergiczna - anafilaksja

Anafilaksja, reakcja alergiczna (alergia) zaliczana do nadwrażliwości typu wczesnego, powstająca pod wpływem wstrzyknięcia (zwłaszcza dożylnie) obcogatunkowego białka (np. surowicy), zwanego anafilaktogenem, lub leków (np. penicyliny) osobie uprzednio uczulonej (anafilaksja czynna), posiadającej już immunoglobuliny wytworzone przeciw danemu antygenowi . Reakcja ta przybiera często postać wstrząsu (tzw. wstrząsu anafilaktycznego) po wprowadzeniu do organizmu (najwcześniej po 7-12 dniach) tego samego anafilaktogenu. Wstrząs pojawia się w ciągu kilku do kilkunastu min od chwili zetknięcia się z alergenem. Objawia się silnym niepokojem i lękiem, uczuciem ucisku i bólu głowy, szumem w uszach, szybko rozwijającą się zapaścią i bladością, spadkiem ciśnienia krwi, przyspieszeniem akcji serca i nitkowatym tętnem, silną dusznością, niekiedy o charakterze astmy, wymiotami, bólem brzucha i biegunką (czasem z domieszką krwi w stolcu). W postaciach najcięższych dochodzi do uogólnionych drgawek, podczas których może nastąpić zgon wskutek obrzęku błony śluzowej krtani i zablokowania dróg oddechowych.

W postaciach lżejszych występuje kichanie, swędzenie w gardle, pokrzywka na skórze, uczucie duszności z pobudzeniem kaszlowym. Wystąpienie wstrząsu anafilaktycznego jest zawsze prawdopodobne u osób ze skłonnościami alergicznymi i przy stosowaniu leków znanych z właściwości alergizujących, np. penicyliny, surowic leczniczych, gamma-globuliny i szczepionek.

11. Zawał mięśnia sercowego

Zawał mięśnia sercowego, martwica wycinka mięśnia sercowego, powstająca na skutek ustania dopływu krwi z powodu niedrożności naczynia wieńcowego, zamkniętego najczęściej przez zakrzep wytwarzający się na podłożu zmiany miażdżycowej.
Ostre niedokrwienie mięśnia sercowego objawia się nagłym, szybko potęgującym się bólem zamostkowym, promieniującym do lewej ręki, szyi i kątów żuchwy. W odróżnieniu od napadu dławicy piersiowej ból w zawale mięśnia sercowego utrzymuje się znacznie dłużej, przez wiele godzin, czasem przez całą dobę. Towarzyszy mu uczucie lęku. Niekiedy dołączają się objawy obrzęku płuc i wstrząsu, z bladością, sinicą, zimnymi potami, małym i przyspieszonym tętnem, znacznym spadkiem ciśnienia krwi, (do jego nieoznaczalności). Często występują zaburzenia miarowości akcji serca ze skurczami przedwczesnymi, rzadziej z częstoskurczem komorowym, nawet z migotaniem komór.

W rozpoznaniu zawału mięśnia sercowego pomocne jest badanie ekg i badanie aktywności w surowicy enzymów: aminotransferaz (alaninowej i asparaginowej), kinazy fosfokreatyninowej, dehydrogenazy mleczanowej.Leczenie szpitalne, całkowity spokój, z ograniczeniem ruchów i wykluczeniem wysiłków. Stopniowe uruchamianie po 2 tygodniach.

12. Udar mózgu

Udar mózgu może być krwotoczny (wywołany wylewem krwi do mózgu) lub niedokrwienny (wywołany zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu), przy czym udar niedokrwienny może być również wtórnie ukrwotoczniony.

-zmiany w lewej półkuli mózgu dają zmiany w prawej półkuli

-nie ma bólu

- zaburzenia mowy (afazja)

-zawroty głowy

Wylew powoduje nie równość źrenic

13. Drgawki

Drgawki (konwulsje) - mimowolne skurcze mięśni, które występują w niektórych chorobach takich jak: padaczka, tężec czy też cukrzyca. Występują także przy wysokiej gorączce powyżej 40 °C.

Najczęstsze przyczyny drgawek:

1. Przewlekłe schorzenia neurologiczne np. padaczka.

2. Wysoka gorączka (zwłaszcza u małych dzieci).

3. Zatrucia (włączając w to alkohol).

4. Zaburzenia metaboliczne (np. hipoglikemia, zaburzenia elektrolitowe).

5. Urazy czaszkowo-mózgowe.

6. Niedotlenienie ośrodkowego układu nerwowego.

7. Guzy mózgu.

8. Powikłania ciąży (np. rzucawka).

Bezpośrednio po wystąpieniu drgawek chory może być nieprzytomny, gdy odzyska przytomność jest zwykle wyczerpany i zapada w sen.

Do zadań ratownika należy:

1. Ocena miejsca zdarzenia pod względem bezpieczeństwa.

2. Usunięcie przedmiotów, które mogą spowodować uraz u chorego (ochrona pacjenta przed samouszkodzeniem).

3. Zabezpieczenie podstawowych funkcji życiowych i tlenoterapia.

4. Przeprowadzenie wywiadu, jeśli to możliwe.

5. Stałe utrzymywanie drożności dróg oddechowych.

W czasie trwania napadu, należy ochraniać głowę pacjenta przed urazami, w razie wymiotów odwrócić pacjenta na bok (lub w miarę możliwości odessać treść z jamy ustnej). Przeciwwskazane jest wkładania jakichkolwiek przedmiotów do jamy ustnej (poza służącymi do utrzymania drożności dróg oddechowych np. rurka ustno-gardłowa). Chory podczas napadu może oddawać mocz i stolec. Należy sobie zdawać sprawę, że przedłużający się napad powyżej 2-3 minut może prowadzić do znacznego niedotlenienia OUN. Własne spostrzeżenia należy przekazać personelowi służb ratunkowych.

14. Obrażenia głowy

Obrażenia powłok czaszki
Uszkodzenie w obrębie powłok czaszki może spowodować masywne krwawienie, ponieważ okolica ta jest obficie unaczyniona.
Postępowanie:
Założenie opatrunku na miejsce krwawienia i jego uciśnięcie.

15. Rany i skaleczenia

a)Rana- przerwanie ciągłości skóry lub błony śluzowej. Każda rana powinna być opatrzona, ponieważ stanowi potencjalne wrota dla uniknięcia zarazków

Pierwsza pomoc:

-przemycie rany wodą utlenioną

- nałożenie jałowego opatrunku

Głębokie i duże rany cięte wymagają w ciągu 6h opracowania chirurgicznego.

Zaopatrzenie chirurgiczne wymagają większe rany tłuczone i miażdżone jak również rany kąsane i szarpane.

W każdym przypadku jest profilaktyka przeciwtężcowa

b) Rodzaje ran:

• cięta - wynik przeciągnięcia ostrym przedmiotem po powierzchni skóry, obficie krwawi, wskazane zszycie rany np. nóż

• kłuta - krwawi niewiele, mała powierzchnia, możliwe uszkodzenia narządów, np. serca, wątroby i niebezpieczny krwotok wewnętrzny, konieczna konsultacja lekarza

• szarpana - np. wywołana hakiem lub bosakiem, ma nieregularny kształt, poszarpane brzegi, widoczne strzępy tkanek, obficie krwawi, źle się goi

• kąsana - wywołana ugryzieniem przez zwierze, zespół ran kłutych i szarpanych

• miażdżona - powstaje po upadku lub uderzeniu, bolesna, krwawi niewiele, brzegi nieregularne, zasinione, tkani stłuczone,

• postrzałowa - powstaje na skutek pocisku z broni palnej lub odłamków, min, granatów, bomb, Mogą być:

- styczna - uszkadza zewnętrzną powierzchnię ciała, rana ma kształt równa lub rany szarpanej

- ślepa - widoczna jest rana wylotowa, pocisk lub odłamek utkwił wewnątrz ciała

- przelotowa - widoczne są rany: wlotowa (mniejsza) i wylotowa (większa)

- tłuczona - np. gumowy pocisk, możliwe jest zmiażdżenie skóry i głębiej leżących tkanek, złamania kości

c) Skutki ran postrzałowych:

- wewnętrzny krwotok, gdy uszkodzone zostaną naczynia, serce lub narządy miąższowe

- duszności na skutek otwarcia klatki piersiowej, rany płuca

- zaburzenia neurologiczne wywołane strzałem w głowę

-zapalenie otrzewnej w wyniku rany postrzałowych, jamy brzusznej

-przewlekłe zapalenie, też sepsa

-zaburzenia psychiczne

16. Złamania kości, zwichnięcia, skręcenia

17. Złamania kości:

a)objawy:

silny ból, brak czucia w kończynie, obrzęk tkanek, zsinienie skóry, nienaturalne ułożenie, widoczne odłamy kostne

b)I pomoc:

-zdjęcie biżuterii,

-ubrania,

-w przypadku złamania otwartego założyć luźny opatrunek (opatrunek jałowy),

-w przypadku krwotoku ucisnąć opatrunkiem uciskowym

c)należy unieruchomić kończynę złamaną:

- w przypadku złamania kości unieruchomić 2 przyległe kości

-w przypadku urazu między stawami unieruchomić część z przylegającymi stawami

-unieruchomienie powinno być co 30min kontrolowane

-wskazane stosowanie zimnych okładów

U każdego nieprzytomnego można podejrzewać złamanie kręgosłupa!

18. Zwichnięcia i skręcenia - podobne objawy jak złamania, jasności daje badanie specjalistyczne.

Zwichnięcie - wyjście kości ze stawu (wyskoczenie)

PECH:

P- Pauza

E-lód (ochładzanie miejsca)

C- Unicompresia (założenie opatrunku uciskowego)

H- Unihodz - wysoko

19. Oparzenia i odmrożenia

20. Oparzenia mogą manifestować się:

-bólem i zaczerwienieniem skóry I stopień

-tworzenie się pęcherzy II stopień

-głębokie uszkodzenie tkanek prowadzących do martwicy III stopień

Leczenia szpitalnego wymagają oparzenia u dzieci, oparzenia (powyżej 20% ciała)

I pomoc:

- ugaszenie płomieni

-zdjęcie ubrania, biżuterii,

-chłodzenie ran zimną wodą przez ok 15min

-po wyschnięciu rany założenie jałowego luźnego opatrunku

21. Odmrożenia:

I stopień odmrożenia - zaczerwienienie, obrzęki, uczucie pieczenia i drętwienia odmrożonych części ciała.

II stopień odmrożenia - Tkanki są o wiele bardziej zaczerwienione, są rozległe obrzęki oraz pęcherze z surowicą albo z płynem surowiczo-krwistym

III stopień odmrożenia - martwica zsiniałej skóry.

PIERWSZA POMOC- ofiarę odmrożeń należy jak najszybciej przenieść w ciepłe miejsce i zdjąć z niego uciskające odmrożone miejsca ubrania. Odmrożeń nie można niczym nacierać. Poszkodowanemu należy podać do picia cieple płyny (nie alkohol!). Na silne odmrożenia należy założyć jałowy opatrunek. Odmrożone części ciała można moczyć w chłodnej wodzie i bardzo powoli zwiększać jej temperaturę aż do temperatury pokojowej. Konieczne jest badanie lekarskie.

22. Porażenie prądem, zachowanie podczas burzy

1. Objawy porazenia pradem

• Ból

• Poparzenia skóry

• Zaburzenia w oddychaniu

• Utrata przytomnosci

Pierwsza pomoc:

1. Nie wolno dotykac osoby porazonej pradem, zanim nie odlaczy sie jej od zródla pradu. Odlacz bezpieczniki (korki), wyjmij z gniazdka wtyczke urzadzenia elektrycznego, które spowodowalo porazenie. Uzyj do tego przedmiotu który nie przewodzi pradu (np. drewnianego kija od szczotki), odsun kabel elektryczny od poszkodowanego.

2. Sprawdz stan poszkodowanego

• Czy jest przytomny

• Czy oddycha

• Wezwij Pogotowie Ratunkowe nr tel to 999 lub 112

• Jesli ratowany nie oddycha przystap do reanimacji

• Jesli ratowany jest nieprzytomny, ale oddycha, ulóz go w pozycji bocznej.

• Zalóz opatrunek na oparzone miejsce.

• Zostan z poszkodowanym do czasu przybycia Pogotowia Ratunkowego i przejecia opieki na poszkodowanym.

b)zachowanie podczas burzy:

- Nie wolno stać pod drzewami

- Należy odejść od wszelkich zbiorników wodnych, gdyż woda jest doskonałym przewodnikiem elektryczności,
- Gdy burza zastanie cię w szczerym polu, powinieneś przykucnąć, ale nie siadać na ziemi, a tym bardziej nie kłaść się na niej,
- pozbyć się wszelkich metalowych przedmiotów, odejść jak najdalej od metalowych urządzeń, gdyż te przyciągają wyładowania elektryczne,
- Powinno się wyłączyć urządzenia elektryczne, gdyż mogą one zostać uszkodzone, a osoba przebywająca w ich pobliżu - porażona,
-Należy pozostawać w domu podczas burzy i nie wychodzić
-Trzymaj się z daleka od otwartych okien, drzwi, kominków, piecy, umywalek, wentylatorów i innych urządzeń elektrycznych podłączonych do prądu,
-Nie używaj telefonu,
-Nie przenoś łatwopalnych materiałów w otwartych pojemnikach,
-Nie przebywaj w wodzie
-Zostań w samochodzie, gdy jesteś w trakcie podróży; samochody są jednymi z bezpieczniejszych miejsc do ukrycia się; w przypadku uderzenia pioruna, prąd spłynie po karoserii, nie penetrując wnętrza,
-Poszukaj schronienia w budynku, jaskini, kanionie, jeśli nie ma w pobliżu schronienia należy unikać wysokich obiektów w okolicy,
jeżeli znajdujesz się w terenie poszukaj obniżeń terenu (wąwóz, dolina).
-Jeżeli burza zaskoczy nas wysoko w górach, należy możliwie jak najszybciej schodzić na dół i nie chować się po drodze pod skalne wanty

23. Podtopienie

Na samym początku tonący broni się wstrzymując oddech do momentu gdy nagromadzony w jego organizmie dwutlenek węgla osiągnie poziom, w którym dojdzie do pobudzenie ośrodka oddechowego i rozpoczęcia oddychania bez woli ofiary. W tym momencie woda zaczyna zalewać drogi oddechowe poprzez usta. Broniąc się przed tym poszkodowany zaczyna ją połykać aż do momentu w którym żołądek będzie całkowicie wypełniony i dojdzie do wymiotów. Przez cały ten czas w organizmie wzrasta poziom dwutlenku węgla przy jednoczesnym obniżeniu poziomu tlenu. Ostatni odruch obronny organizmu to kurcz krtani, jednak nie trwa on długo. Na skutek braku tlenu dochodzi do utraty świadomości oraz otwarcia krtani i woda swobodnie przedostaje się do płuc.
Do tonięcia dochodzi również w płytkiej wodzie, gzie przyczyną może być skok do tej wody i w rezultacie uszkodzenie kręgów szyjnych, dlatego też oprócz udrożnienia dróg oddechowych musimy ustabilizować odcinek szyjny, a nawet piersiowy kręgosłupa !!!
Po sprawdzeniu przytomności i podstawowych funkcji życiowych wzywamy pomoc, i przystępujemy do dalszych działań.
Jamę ustną ofiary należy oczyścić bez przekręcania głowy na bok, a udrożnienie dróg oddechowych wykonać tylko przez uniesienie żuchwy, głowy nie odchylamy do tyłu !!!
Jeśli u poszkodowanego zanikły podstawowe funkcje życiowe jak najszybciej musimy przystąpić do resuscytacji !!!
Nie próbujmy wylewać wody z płuc poszkodowanego, ponieważ jej tam nie ma !!! Woda słodka (jeziora, rzeki) poprzez pęcherzyki płucne i dalej naczynia włosowate przenika do układu krążenia, natomiast woda słona powoduje obrzęk płuc i znajduje się w nich pienista wydzielina, którą można usunąć tylko przy pomocy ssaka.
Ratując poszkodowanego nie zapomnijmy go okryć aby go ogrzać. Temperatura wody jest dość niska i powoduje odbieranie ciepła z organizmu, dlatego też w większości przypadków tonący zapada w hipotermię !!!
Nawet jeśli nie ma zachowanych podstawowych funkcji życiowych, nie wolno odstępować od resuscytacji. Niska temperatura ciała zwalnia metabolizm i może się okazać, że ofiara odzyskała przytomność i wróciła do pełni zdrowia nawet po prowadzonej przez pół godziny lub dłużej resuscytacji !!!

24. Wypadki związane z nurkowaniem

Nurkowanie - przebywanie pod wodą przy wykorzystaniu odpowiedniego sprzętu lub na tzw. zatrzymanym oddechu, w celach rekreacyjnych, sportowych, naukowych, technicznych, ratunkowych lub militarnych. Nurkowanie ze sprzętem oraz nurkowanie na zatrzymanym oddechu jest zaliczane do sportów ekstremalnych.
Zasady dobrego nurkowania - to przede wszystkim zasady bezpiecznego nurkowania, zarówno dla siebie jak i innych nurkujących osób. W przypadku chęci nurkowania "ze sprzętem", tzn. z użyciem zestawu powietrznego, butli, automatu - pozwalających na dłuższe przebywanie pod wodą niż to, na które pozwala nam fizjologia, trzeba pamiętać o:
• odbyciu kursu nurkowania z butlą pod okiem instruktora. W przeciwnym razie można narazić się na poważne uszczerbki na zdrowiu i to już nurkując na głębokości, które można spotkać w basenach - tzn. już np. na 4 m. Wiąże się to z tym, że właśnie na pierwszych metrach zanurzenia są największe zmiany objętości danej ilości powietrza (w szczególności powietrza zatrzymanego w płucach).
• podczas zanurzania należy pamiętać, aby "wyrównywać ciśnienie" (poprzez np. dmuchnięcie przy zamkniętych ustach i nosie zamkniętym poprzez zaciśnięte na nim palce - Próba Valsalvy) w celu wyrównania ciśnienia w naturalnych przestrzeniach powietrznych w ciele ludzkim (głowa, zatoki). Wyrównywanie ciśnienia należy powtarzać możliwie często - częściej niż czujemy ucisk/dyskomfort w uszach. Nieprzestrzeganie tego może spowodować ból, a następnie uraz ucha, aż do pęknięciabłony bębenkowej ucha. Możemy też spotkać się z odwrotnym efektem: uwięzieniem powietrza w przestrzeniach powietrznych (ucho wewnętrzne, zatoki) przy wynurzaniu, gdy powietrze rozpręża się. Najczęstszym powodem jest katar (śluz zamyka przestrzenie uniemożliwiając samoistne wyrównanie ciśnienia- należy zwolnić wynurzanie i wykonać odwrotny manewr niż przy zanurzaniu: zrobić wdech przy zamkniętych ustach i zaciśniętych na nosie palcach).
• nigdy nie nurkować w pojedynkę. Jest to oczywiście zrozumiałe, bo należy pamiętać, że partner jest potrzebny w wielu sytuacjach - od sprawdzenia sprzętu przed zanurzeniem, weryfikacji danych, jakie podają własne przyrządy pomiarowe aż do sytuacji awaryjnych - gdzie awarii ulega nasz własny sprzęt lub zawiedzie nasz organizm. Jedyny wyjątek stanowią nurkowie techniczni, którzy mogą czasami decydować się na samotne nurkowania ze względu na skrajne niebezpieczeństwo, które im towarzyszy.
• przy wynurzaniu należy bezwzględnie pamiętać, aby nie zatrzymywać oddechu. Należy więc oddychać spokojnie i ciągle wydychać powietrze. Jak wiadomo, przy wynurzaniu zmniejsza się działające na nas ciśnienie, dzieje się tak również wewnątrz naszych płuc. Wzięcie 3 litrowego oddechu na 20 m powoduje, że na powierzchni byłoby to już 9 litrów - a to już przekracza objętość płuc i co za tym idzie - powoduje urazy ciśnieniowe (a czasami nawet śmierć).

25. Zatrucia pokarmowe

Zatrucia pokarmowe to ostre i gwałtowne dolegliwości żołądkowo-jelitowe objawiające się zwykle biegunką i wymiotami. Występują w stosunkowo krótkim czasie po spożyciu żywności skażonej drobnoustrojami lub trującymi substancjami chemicznymi. Okres wylęgania zatruć pokarmowych zakaźnych, zwłaszcza wywołanych przez bakterie, jest bardzo krótki, trwa od kilku do kilkunastu godzin najdłużej do kilku dni.
Objawy:
-ból głowy
-biegunka
-wymioty
-bóle brzucha
Pierwsza pomoc:
-jeśli osoba zatruta jest przytomna i nie ma przeciwskazań brak odruchu wymiotnego), spróbować wywołać wymioty - podać do picia ciepłą wodę z dodatkiem soli (ok. 1 litra), a następnie wywołać wymioty podrażniając palcem tylną ścianę gardła
-podać tabletki węgla jako środek wiążący truciznę
-jeśli objawy się nasilają, wezwać pomoc

26. Zatrucie grzybami

Pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj po 3-6 godzinach. Są to: bóle brzucha, nudności, wymioty i biegunka. Występują szczególnie po spożyciu gołąbków, gąsek, olszówek oraz borowika szatańskiego.

Muchomor czerwony i plamisty poza objawami żołądkowymi powodują halucynacje, suchość śluzówek, szybką pracę serca. Inne objawy to ślinotok, zwężenie źrenic i zwolnienie pracy serca. Dolegliwości zależą nie tylko od gatunku spożytego grzyba, ale także od ilości.

Pierwszą czynnością przy podejrzeniu zatrucia grzybami powinno być wywołanie wymiotów. Chodzi nie tylko o usunięcie resztek grzybów z żołądka, ale także o uzyskanie materiału do badania, który pozwoli na identyfikację substancji toksycznych zawartych w grzybach. Dalsze leczenie powinno być prowadzone w szpitalu.

Większość zatruć grzybami, w tym niemal wszystkie zakończone zgonem, są spowodowane spożyciem muchomora sromotnikowego. - Wynika to również z tego, że zanim chory trafi do lekarza, mija sporo czasu, a czas jest tu wielkim sprzymierzeńcem. Dlatego musimy pamiętać, że są grzyby, które dają objawy zatrucia późne, a do nich należy właśnie muchomor sromotnikowy. Dopiero po kilkunastu godzinach od jego spożycia występują zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Po przejściowej poprawie, po 2-3 dniach pojawiają się objawy takie jak: żółtaczka, zaburzenia krzepnięcia krwi, ostre uszkodzenie wątroby i nerek. Wtedy jedynym ratunkiem może być przeszczep wątroby.

W każdym zatem przypadku, nawet tylko niewielkich gastrycznych dolegliwości, które mogą być wynikiem wcześniejszego zjedzenia grzybów, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem i pamiętajmy, że przy zatruciach muchomorem sromotnikowym występuje faza pozornej poprawy, po której stan chorego gwałtownie się pogarsza.

27. Zatrucie alkoholem

a)Najczęściej spowodowane są:

-alkoholem metylowym (metanolem)

-alkoholem etylowym (etanolem)

-glikolem etylenowym

b)Objawy:

-Euforia (pobudzenie, wzrost nastroju, zaburzenia równowagi, zaburzenia mowy)

-Senność (zwolnienie reakcji)

-Śpiączka - brak kontaktu z poszkodowanym; może dojść do:

• niedrożności dróg oddechowych wskutek opadnięcia języka na tylną ścianę gardła

• aspiracji wymiocin do dróg oddechowych

• wzmożonej utraty ciepła (alkohol rozszerza naczynia skóry)

c)Rozpoznanie:

-zapach alkoholu w wydychanym powietrzu

-zebranie wywiadu od świadków zdarzenia

-objawy opisane wyżej

d)Postępowanie:

U przytomnego:

-ochrona przed upadkiem, urazem, wychłodzeniem

-podanie ciepłych płynów do wypicia

U nieprzytomnego:

-kontrola podstawowych parametrów życiowych, w razie potrzeby resuscytacja

-pozycja bezpieczna

-ochrona przed utratą ciepła

-wezwanie karetki pogotowia

UWAGA!
Gdy alkohol jest nieznanego pochodzenia, należy podejrzewać, że jest to metanol!

U zatrutego alkoholem może współistnieć uraz głowy z krwawieniem wewnątrzczaszkowym!

28. Użądlenia, ukąszenia

Ukąszenia: przypadek: ukąszenie przez jadowitą żmiję zygzakowatą
Objawy:
-ból
-obrzęk
-strach
-pobudzenie
-wymioty
-biegunka
Pierwsza pomoc:
-unieruchomić kończynę
-okazać wsparcie psychiczne
-założyć opaskę uciskową powyżej rany
-wezwać pomoc
Użądlenia przez owady (osy, pszczoły) na ogół nie są groźne dla ludzi. Jednak, że wrażliwość poszczególnych osób na jad owadów jest zróżnicowana. Szczególnie niebezpieczne mogą być użądlenia takich okolic jak: szyja, język, podniebienie oraz policzki. Mogą one spowodować niedrożność dróg oddechowych z powodu narastającego obrzęku.
Objawy:
-zaczerwienienie i obrzęk miejsca użądlenia
-bolesność
-u osób uczulonych mogą wystąpić objawy ogólne jak:
• dreszcze
• podwyższona temperatura ciała
• bóle i zwroty głowy
• przyspieszenie tętna
• duszność i zaburzenia oddechu
Pierwsza pomoc:
-usunąć żądło
-zastosować zimny okład
-w przypadku ukąszenia w obrębie jamy ustnej i szyi podać kostkę lodu do ssania (lód zmniejsza obrzęk) i skontaktować się z lekarzem
-wyjątkowo u osób zagrożonych wstrząsem uczuleniowym posiadających adrenalinę w strzykawkach do samodzielnego podania - podać ją

29. Zatrucia gazami

1. Gazy duszące:

• fizycznie, które przez obecność w nadmiarze zmniejszają ciśnienie tlenu (np. azot, metan, wodór, argon, hel)

• chemicznie, które blokują dostęp do tlenu na drodze różnych reakcji chemicznych. Należą do nich:

- CO2 (dwutlenek węgla), cięższy od powietrza, gromadzi się w pomieszczeniach nad podłogą, przez co utrata przytomności i upadek grożą dalszym niedotlenieniem

- CO (tlenek węgla, tzw. czad), lżejszy od powietrza, omówiony dalej

- cyjanowodór i siarkowodór, blokujące enzymy oddechowe.

1. Gazy drażniące:

Reagują z powierzchnią, na którą działają (błony śluzowe, skóra). Należą do nich: amoniak, aldehyd mrówkowy, chlor, dwutlenek siarki (SO2), tlenek azotu (NO), fosgen. W zależności od czasu ekspozycji mogą drażnić:

- Spojówki i górne drogi oddechowe. Objawy: łzawienie, światłowstręt, pieczenie, kichanie, kaszel

-Płuca. Objawy: po okresie utajonym (kilka godzin) może rozwinąć się obrzęk płuc, może pojawić się piekący ból w klatce piersiowej, duszność

Postępowanie:

1. Szybkie wyniesienie poszkodowanego z zagazowanego pomieszczenia

2. Kontrola parametrów życiowych i w razie konieczności resuscytacja (należy pamiętać o swoim bezpieczeństwie)

3. Wezwanie karetki pogotowia

30. Zatrucie CO (czad)

Jest to gaz bezwonny i bezbarwny, lżejszy od powietrza. Najczęściej powstaje jako produkt niecałkowitego spalania (przy niedostatecznym dopływie powietrza)

Objawy:

bóle, zawroty głowy, nudności, wymioty, szum w uszach, osłabienie, blada skóra, utrata przytomności, drgawki, niezborność ruchowa

Postępowanie:

1. Intensywne przewietrzenie pomieszczenia

2. W zależności od stanu świadomości wyniesienie lub wyprowadzenie chorego na świeże powietrze (pamiętając o własnym bezpieczeństwie!)

3. Gdy wydostanie poszkodowanego jest niemożliwe, należy zapewnić mu dopływ świeżego powietrza

4. Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, po wyniesieniu wykonanie resuscytacji, potem ułożenie w pozycji bezpiecznej

5. Wezwanie karetki pogotowia

W przypadku ulatniania się gazu ziemnego lub propan-butan (stosowane np. w kuchenkach)
Postępowanie jak wyżej oraz:

1. NIE używać otwartego ognia, w tym papierosów!

2. Zamknąć wypływ gazu

3. NIE używać również urządzeń elektrycznych, w tym dzwonków do drzwi, telefonów itp.

31. Udar cieplny

32. Udar cieplny jest stanem zagrożenia życia, w którym temperatura ciała niekontrolowanie wzrasta, ustaje pocenie się, może dojść do utraty przytomności spowodowanej wyczerpaniem się lub całkowitym brakiem mechanizmów regulujących ciepłotę ciała.

Objawy:

-zaczerwieniona, gorąca i sucha skóra

-wysoka temperatura ciała

-chwiejny chód

-przyśpieszone tętno

-przyśpieszony oddech

-ból i zawroty głowy

-nudności, wymioty

-mrowienie kończyn

-może dojść do wzmożenia odruchów i napadów drgawek

-zaburzenia świadomości

-z czasem także zatrzymanie krążenia

Postępowanie:

1. Przeniesienie poszkodowanego w ciemne i chłodne miejsce, ułożenie w pozycji pół siedzącej, gdy poszkodowany jest przytomny (lub przynajmniej uniesienie głowy).

2. Udrożnienie dróg oddechowych i kontrola ważnych funkcji życiowych.

3. Rozebranie poszkodowanego.

4. Jak najszybsze obniżenie temperatury ciała poprzez polewanie zimną wodą, owinięcie całego ciała łącznie z głową mokrymi, zimnymi chustami, wachlowanie powietrzem.

5. Opieka nad poszkodowanym do czasu przybycia lekarza.

33. HipotermiaHipotermia jest skutkiem działania zimnego powietrza lub wody na organizm ludzki. W wyniku ogólnego obniżenia temperatury ciała następuje obniżenie efektywności działania, co zwiększa ryzyko wypadku. W ekstremalnym przypadku może nastąpić śmierć w następstwie zbyt niskiej temperatury mózgu i serca. Wychłodzenie spowodowane jest zbyt szybkim ochładzaniem organizmu w stosunku do jego zdolności wytwarzania ciepła.

Objawy:Podstawowym, wczesnym objawem wychłodzenia są dreszcze. Organizm reaguje tak, gdy nie jest w stanie utrzymać normalnej temperatury ciała (36.6C) i stara się wygenerować więcej ciepła przez ruch. Pierwsze skutki wychłodzenia to stopniowe osłabienie całego ciała. Jeżeli dreszcze ustają, to sytuacja jest już bardzo poważna. Najpierw tracimy siły w tych częściach ciała, które są bezpośrednio wystawione na działanie wody i zimnego, mokrego powietrza, np. w rękach. Później osłabienie przechodzi w zdrętwienie, któremu mogą towarzyszyć skurcze.
Większość fizycznych symptomów zależy od indywidualnej odporności człowieka i może być niezależna od temperatury ciała ludzkiego. Ogólnie, gdy temperatura ciała spada objawy nasilają się. Wyróżnia się cztery stopnie wychłodzenia.

Hipotermia wpływa poza tym na zdolność właściwej oceny sytuacji. Łatwo przeoczyć moment, kiedy tracimy orientację. Wtedy musimy liczyć na kolegów, którzy zauważą nasze irracjonalne zachowania i spowolnione reakcje. Podczas pływania w zimnej wodzie trzeba szczególnie uważnie obserwować całą grupę.

Pomoc przy hipotermii


Podczas opieki nad wychłodzonym obowiązuje ogólna zasada: unikać wszelkich zbędnych ruchów poszkodowanego. Im wyższy stopień hipotermii, tym bardziej trzeba na to uważać. Przy obniżonej temperaturze ciała organizm pracuje w pewnym sensie na zwolnionych obrotach, aby utrzymać krążenie krwi w sercu, płucach i mózgu. Nawet nieznaczne ruchy, powodują przepływ ciepłej jeszcze krwi z tułowia w wyziębione kończyny. Zimna krew dociera do środka ciała. Ten tzw. ,,afterdrop'' może doprowadzić do ostatecznego załamania się krwiobiegu.

Ratowanego należy przenieść w miejsce osłonięte od wiatru, ze względu na jego chłodzące działanie.

34. Choroba lokomocyjna

(kinetoza, choroba ruchu) (kinetosis) - schorzenie wywołane podczas poruszania się dowolnymi środkami transportu. Przyczyną jest brak zgodności bodźców, sygnałów wzrokowych i błędnika, odbieranych przez mózg. Podczas jazdy wzrok odbiera zmianę otoczenia, co mózg interpretuje jako ruch, jednak błędnik, jako narząd równowagi, nie odnotowuje zmian położenia ciała. Reaguje jednak na inne siły powstające podczas jazdy (hamowanie, przyspieszanie, kiwanie) co w efekcie skutkuje brakiem zgodności tych bodźców z określoną sytuacją. Podczas płynięcia statkiem objawy najczęściej występują pod pokładem, kiedy wzrok nie odbiera bodźców, które mózg interpretowałby jako kołysanie (np. nieruchome wnętrze kajuty) przy jednoczesnych długotrwałych bodźcach z błędnika wykrywającego zmienne przeciążenia wywołane kołysaniem - tu również występuje niezgodność bodźców dostarczanych przez zmysł wzroku i równowagi powodujące tę chorobę. Choroba zwykle ustępuje wkrótce po zakończeniu podróży i nie daje powikłań, jednak w ciężkich przypadkach może dojść do wycieńczenia.
Objawy początkowe to:
• brak apetytu,
• uczucie niewygody,
• złe samopoczucie,
• zmęczenie,
zaś późniejsze to:
• zawroty i bóle głowy,
• nudności,
• suchość w ustach lub ślinotok,
• nadmierne poty,
• wymioty.
Osoby mające dolegliwości związane z chorobą lokomocyjną powinny:
• siadać przodem do kierunku jazdy;
• w autobusie i pociągu wybierać miejsce jak najdalej od osi kół (najlepiej środkowa część autobusu);
• w czasie lotu samolotem usiąść w fotelu zlokalizowanym nad skrzydłem, najlepiej od strony okna;
• przed wyjazdem zjeść tylko lekki posiłek;
• przed wyjazdem nie pić napojów gazowanych;
• w czasie jazdy patrzeć na horyzont - stabilny punkt w krajobrazie, ponieważ obserwacja mijanych drzew czy słupów przydrożnych wzmaga dolegliwości chorobowe;
• jeśli to możliwe, wybrać pozycję półleżącą (opuścić nieco oparcie fotela), ze stabilnym podparciem głowy;
• często wietrzyć pojazd, a także robić krótkie odpoczynki na świeżym powietrzu;
• wypocząć i wyspać się przed podróżą;
• gdy wystąpią mdłości, zamknąć oczy i głęboko oddychać, odsunąć szybę i zaczerpnąć świeżego powietrza;
• zaopatrzyć się w torebki foliowe - na wypadek nagłego wystąpienia wymiotów.
Zapobieganie
Dimenhydrynat (Aviomarin) - preparat chemiczny, dostępny w postaci tabletek albo gumy do żucia. Należy zażyć 1 - 2 tabletki na 30 min. przed podróżą, jednak lek ten powoduje skutki uboczne w postaci senności, rzadko występuje obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Nie stosować u kobiet w I trymestrze ciąży, dzieci pon. 2 roku życia, ani podczas prowadzenia pojazdów. Stosując ten lek nie można pić alkoholu.
Prometazyna Diphergan - nie stosować u dzieci poniżej 1 roku życia, sprzedawany na receptę.
środki pochodzenia roślinnego, zawierające sproszkowane kłącze imbiru (Zingiberis rhizoma)

35. Poród

Poród (również rozwiązanie, narodziny) - u samic ssaków łożyskowych oraz torbaczy wydalenie płodu[1][2] i łożyska[2] z macicy samicy kończące ciążę.
ZWIASTUNY I OBJAWY PORODU
1. Obniżenie dna macicy
• Mniej więcej na 3-4 tygodnie przed porodem dno macicy, które w 36 tygodniu ciąży
osiąga łuki żebrowe, obniża się znacznie do wysokości z końca 32. tygodnia ciąży.
• Najczęściej jest to wyraźnie odczuwane przez ciężarne („zmniejszył się ucisk na żołądek”,
„oddychanie stało się łatwiejsze i lżejsze”, „czułam, jakby cały brzuch obsunął się do dołu”).
• Obniżeniu macicy najczęściej towarzyszą lekkie skurcze (skurcze okresu obniżania się
dna macicy).
2. Wstawianie się główki do wchodu miednicy u pierwiastek
• W ciągu ostatnich 3-4 tygodni główka płodu u pierwiastek traci swoje swobodne ułożenie, przyjmuje ułożenie silnie przygięte (tzw. pierwszy zwrot główki) i wstawia się potylicą mniej lub bardziej głęboko we wchód miednicy.
• Często przed wystąpieniem czynności porodowej można wyczuć punkt prowadzący na wysokości linii międzykolcowej.
• Jeśli u pierwiastki główka płodu w ciągu ostatnich 3-4 tygodni przed terminem porodu nie zstąpiła do wchodu miednicy, to należy podejrzewać, że miednica jest zwężona. Jednak u 1/3 pierwiastek główka płodu nie wstawia się do wchodu miednicy, mimo że nie występuje zwężenie miednicy.
3. Skurcze przepowiadające:
• są to nieregularne skurcze macicy występujące w ciągu ostatnich dni przed porodem, najczęściej nie są odczuwane jako bolesne.
Za bliskim porodem przemawiają:
4. Przemieszczenie się długiej osi szyjki macicy w oś kanału rodnego
5. Dojrzewanie szyjki
• W ostatnich tygodniach przed porodem szyjka staje się miękka, bardziej podatna i bardziej rozciągliwa - staje się „dojrzała”.
• Doświadczenie wykazuje, że macica jest przygotowana do skurczów, jeśli podczas badania przez pochwę stwierdzamy częściowe lub całkowite zgładzenie części pochwowej, a ujście szyjki swobodnie przepuszcza:
• u pierwiastki jeden palec,
• u wieloródki dwa palce.
• Są to także objawy bliskiego porodu.
6. Znaczenie
• Odejście krwistego śluzu z pochwy - wydalenie czopa śluzowego zamykającego kanał szyjki (nierzadko można zaobserwować, że wypchnięty czop śluzowy ma jeszcze kształt kanału szyjki macicy - wygląd podobny do papierosa).
• Domieszka krwi pochodzi z naczyń doczesnowych, które zostają uszkodzone podczas rozciągania dolnego odcinka i odklejania przylegających tam błon płodowych.
7. Parcie na pęcherz moczowy w ostatnich tygodniach i dniach przed porodem (także podczas porodu); wynika ze ścisłego sąsiedztwa między maksymalnie przygiętą i nisko stojącą główką a pęcherzem
OBJAWY ZBLIŻAJĄCEGO SIĘ PORODU
OBJAWY OGÓLNE:
• czasem występujące kołatania serca,
• bóle głowy,
• ogólny niepokój,
• uderzenia krwi do głowy,
• uczucie gorąca,
• nerwobóle uciskowe (najczęściej w okolicy nerwu kulszowego, ale także w obrębie miednicy mniejszej),
• występowanie nawracających bólów okolicy krzyżowej,
• zmniejszenie masy ciała w ciągu ostatnich dni przed porodem, wynoszące 1/2 - l kg (powodem tego jest nagłe zwiększenie się diurezy, co jest oznaką zbliżającego się porodu).
OBJAWY ZE STRONY PRZEWODU POKARMOWEGO:
• wymioty,
• biegunka,
• brak łaknienia,
• wzdęcia na krótko przed porodem,
• parcie na odbytnicę.

Pierwszy etap (okres) porodu[edytuj]
W typowym przebiegu poród u ludzi zaczyna się od delikatnych skurczów mięśni macicy. Pierwsze skurcze pojawiają się cykliczne i dość regularnie co około 10-30minut i trwają ok. 40 sekund każdy. Czasami już na tym etapie dochodzi do przerwania błon płodowych i wypłynięcia przez szyjkę macicy płynu owodniowego, jednak często na tym etapie błony płodowe pozostają nienaruszone.
W trakcie tego etapu skurcze coraz bardziej się nasilają i stają się coraz częstsze, powodując coraz większy ból. Zazwyczaj, choć nie zawsze, pod koniec pierwszego etapu pojawiają się one co dwie minuty i trwają przez 70-90 sekund.
W trakcie skurczów, wydłużone w czasie ciąży mięśnie macicy zaczynają się kurczyć, zmniejszając jej rozmiary. Proces obkurczania macicy zaczyna się zwykle od jej szczytu i powoli rozszerza się ku dołowi. Po każdym skurczu mięśnie macicy ulegają częściowej relaksacji, ale za każdym razem stają się coraz krótsze. Powoduje to, że szyjka macicy coraz bardziej się rozszerza. Cykliczne skurcze trwają zwykle aż do momentu, gdy średnica otworu szyjki macicy osiągnie przynajmniej 10 cm.
W trakcie tego etapu porodu typowa matka zwykle przechodzi charakterystyczną serię zmian nastroju. Na początku zwykle jest bardzo podniecona. Później, gdy skurcze stają się silniejsze i bardziej bolesne, kobieta staje się skupiona i skoncentrowana. Pod sam koniec etapu większość matek przeżywa rodzaj kryzysu psychicznego objawiającego się silnym lękiem, że poród się nie uda, albo że one go nie wytrzymają. Objaw ten jest tylko dobrym sygnałem, że kończy się już pierwszy etap porodu.
Najprostszym sposobem przyspieszania pierwszego etapu, zazwyczaj najdłuższego w całym procesie porodowym, jest utrzymywanie kobiety w ruchu tak długo jak długo jest ona jeszcze w stanie chodzić. Ruch ten polega zwykle na spacerowaniu, ćwiczeniach rozciągających na piłce lekarskiej, trenowaniu oddechu potrzebnego przy drugim etapie porodu.
Drugi etap (okres) porodu[edytuj]
W drugim etapie dziecko jest wypychane z brzucha matki przez kanał rodny, poprzez zarówno skurcze macicy, jak i bardzo silne wypychające ruchy przepony (zwane popularnie parciem). Zazwyczaj dziecko wychodzi z brzucha najpierw głową. Czasami jednak zdarza się nieprawidłowe ułożenie płodu i jako pierwsze na świecie pojawiają się stopy lub pośladki noworodka. W polskiej praktyce położniczej, nieprawidłowe ułożenie płodu było natychmiastowym wskazaniem do cięcia cesarskiego. Obecnie jednak uważa się, że w wielu przypadkach poród nieprawidłowo ułożonego dziecka jest całkowicie możliwy w normalny sposób.
Rozróżnia się kilka typów nieprawidłowego ułożenia płodu. Najczęstsze to ułożenie pośladkami do dołu z nóżkami podwiniętymi pod brzuszek dziecka (tzw. pełne odwrócenie płodu). Ułożenie dziecka jest podobne do pełnego odwrócenia, jednak w tej pozycji nogi dziecka nie są skurczone, lecz wyprostowane i skierowane w stronę głowy. Niekompletne odwrócenie ma miejsce wtedy, gdy jedna lub obie nóżki dziecka są wyprostowane ku dołowi, i to one jako pierwsze pojawiają się w kanale rodnym. Jeszcze innym położeniem jest pozycja obrócona. Dziecko jest w tej pozycji obrócone bokiem lub twarzą ku plecom matki, na skutek czego w kanale rodnym pojawiają się najpierw rączki lub ramiona dziecka. Ta ostatnia pozycja jest przeciwwskazaniem dla porodu naturalnego, gdyż istnieje tutaj duże ryzyko zawinięcia się kończyn dziecka w kanale rodnym i jego zaklinowania.
Drugi etap porodu może trwać do 2 godzin u pierworódki (kobiety, która jeszcze nie rodziła) i ok. 30 minut u wieloródki. Etap ten jest najbardziej bolesny i niebezpieczny dla matki i dziecka. Często na tym etapie podejmuje się decyzję o cięciu cesarskim, gdy np. dojdzie do zaklinowania dziecka w kanale rodnym na skutek złego ułożenia kończyn, albo gdy się okazuje, że główka dziecka jest większa od średnicy kanału rodnego.
Natychmiast po porodzie rozpoczyna się proces fizjologicznej adaptacji poporodowej dziecka, który trwa przez pierwsze 2-3 dni od urodzenia, polegający na rozpoczęciu samodzielnego oddychania, zmianach w funkcjonowaniu układu krwionośnego itp.
Stan dziecka po porodzie ocenia się według skali Apgar, która jest oparta na pięciu parametrach. W Polsce oceny dokonuje się zwykle natychmiast po odcięciu pępowiny, a następnie po 15 minutach i po godzinie od porodu. Skala ta pomaga ocenić lekarzowi-położnikowi czy dziecko wymaga natychmiastowej interwencji pediatry, czy też można je bezpiecznie zostawić przy matce.
Trzeci etap (okres) porodu
Ostatni etap odbywa się około 15 minut do godziny po urodzeniu dziecka. W tym etapie macica wypycha łożysko. Zazwyczaj w tym czasie matka traci nie więcej niż 500 ml krwi. Bardzo ważne jest, aby organizm wydalił całe łożysko, gdyż fragmenty pozostające w macicy po porodzie mogą powodować krwotoki i infekcje. Dlatego położna zawsze sprawdza, czy wydalone łożysko jest kompletne.
Czasami zdarza się, że łożysko nie wychodzi w jednym kawałku, lecz zostało w trakcie wcześniejszych etapów porodu poszarpane na kilka fragmentów. W takim przypadku konieczne jest odessanie wnętrza kanału rodnego i macicy z resztek łożyska.
Dawniej uważano, że łożyska mogą być źródłem substancji leczniczych i były sprzedawane firmom zewnętrznym, głównie kosmetycznym, natomiast aktualnie takich praktyk już się nie stosuje ze względu na ryzyko zakażenia chorobami zakaźnymi (m in.wirusem HIV, HCV, HBV), a łożysko po porodzie razem z błonami płodowymi jest spalane w spalarni odpadów medycznych szpitala.

36. Obrażenia oczu

Objawy:
• piekący ból
• łzawienie, zaczerwienienie
• zaburzenia widzenia
Postępowanie:
1. Pod powieką dolną:
- poszkodowany patrzy w górę
- odciągnąć powiekę palcami jednej ręki, drugą ręką za pomocą kawałka miękkiej chusteczki pocierać delikatnie wnętrze powieki w kierunku do nosa.
2. Pod powieką górną:
- poszkodowany patrzy w dół
- uchwycić palcami jednej ręki górną powiekę za rzęsy i naciągnąć ją w dół, nad dolną powiekę, po czym puścić ja i pozwolić jej powrócić do pozycji wyjściowej. (W ten sposób istnieje szansa, że rzęsy dolnej powieki oczyszczą wnętrze powieki górnej)
Gdy ostre ciała obce, takie jak opiłki metalu itp. tkwią w powiece to NIE rozpoczynamy ich usuwania, ale bandażujemy obie gałki oczne i transportujemy chorego do lekarza.
Obie gałki oczne powinny pozostać w bezruchu.
Nie stosować żadnych maści lub kropli do oczu!

37. Choroba wysokościowa

Aby uniknąć choroby wysokościowej, należy kontrolować reakcje własnego ciała, a w razie potrzeby zejść na niższe partie gór. Szczególnie ważna jest aklimatyzacja, która pozwoli organizmowi produkować czerwone krwinki i spokojnie przyśpieszać oddech.
Z reguły pierwszymi objawami są ból głowy, nudności, wymioty. Często także osłabienie, brak apetytu, zawroty głowy, problemy z zaśnięciem.
Początkowo następuje wzrost tętna i ciśnienia krwi, co jest reakcją samoobronną organizmu. Następnie przychodzi osłabienie serca i spadek ciśnienia krwi, co prowadzi do omdlenia. Ponadto następuje utrata szeregu podstawowych funkcji organizmu, m.in. zanika zdolność do rozmnażania (powyżej około 4500 m n.p.m.), utrata wagi, nie dająca się skompensować prawidłowym odżywianiem, nawet do 1 kilograma tygodniowo. Zwiększa się ilość erytrocytów we krwi co powoduje jej zagęszczenie, a stosowanie dużych dawek aspiryny w celu jej rozrzedzenia może spowodować owrzodzenie układu pokarmowego.
Klasycznymi objawami ostrego stanu są:
• obrzęk płuc
• obrzęk mózgu.
W przypadku braku interwencji lekarskiej, a zwłaszcza nieprzetransportowania chorego w niżej położone rejony, może nastąpić zgon.
W celu uniknięcia choroby wysokościowej należy:
• prawidłowo zaplanować okres aklimatyzacji i odpowiednio ją stopniować,
• zapobiegać odwodnieniu organizmu,
• obserwować reakcje organizmu na wzrost wysokości,
• nie lekceważyć pierwszych symptomów.
Należy też pamiętać, że w wielu przypadkach przekroczenie bariery 6000 m n.p.m. nie jest wskazane ze względów osobniczych, a zdolność rozpoznania sytuacji i czynów bywa ograniczona ze względu na problemy z koncentracją i halucynacje.

---