KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA
Koszty to istotna kategoria ekonomiczna dla każdego podmiotu gospodarczego. Ich wielkość wpływa i kształtuje poziom wyniku finansowego.
Koszty odzwierciedlają wyrażone w pieniądzu celowe zużycie zasobów ludzkich, materialnych, usług obcych, jak i niektóre wydatki nie stanowiące zużycia zasobów, ale powstające w toku procesu gospodarczego.
Zasobami odzwierciedlającymi zużycie są pracownicy. Wykonywana przez nich praca na rzecz jednostki prowadzi do powstania takich kosztów, jak: wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne, inne rzeczowe świadczenia na rzecz pracowników. Posiadane i zużywane w toku normalnej działalności zasoby rzeczowe jak maszyny, urządzenia, budynki, wyposażenie stanowią koszty amortyzacji. Kosztem są również nabywane od podmiotów zewnętrznych usługi obce jak i wynikające z przepisów prawa koszty nieodzwierciedlające zużycia, np. niektóre podatki i opłaty.
Podsumowując, koszt:
jest wyrażony wartościowo,
powstaje w wyniku celowego zużycia zasobów, który w przyszłości przyniesie efekt (wyrób gotowy),
wyraża zużycie zasobów związane z podstawową działalnością jednostki gospodarczej,
jest przyporządkowany do danego okresu.
W praktyce często stosowane jest uproszczone ewidencjonowanie kosztów i ujmowanie ich jedynie w układzie rodzajowym kosztów, na kontach zespołu 4 „Koszty wg rodzaju i ich rozliczenie”. Ewidencja kosztów wg rodzajów ma zastosowanie w jednostkach, które charakteryzują się ograniczonym, jednorodnym zakresem działalności. Taki wariant ewidencji kosztów często przyjmują przedsiębiorstwa handlowe i usługowe.
Głównym założeniem tej koncepcji jest ujęcie na kontach zespołu 4 wszystkich kosztów prostych powstałych w wyniku prowadzenia podstawowej działalności operacyjnej, niezależnie, jakiego okresu rzeczywiście one dotyczą.
Liczbę i treść przyjętych kont w zespole 4 określają wymogi sprawozdawczości finansowej. Zgodnie z treścią rachunku zysków i strat jednostki grupują koszty rodzajowe w siedmiu pozycjach.
Na koncie AMORTYZACJA ewidencjonuje się:
amortyzację środków trwałych, środków trwałych obcych używanych w oparciu o umowę najmu, dzierżawy, leasingu,
amortyzację wartości niematerialnych i prawnych.
Konto amortyzacja służy do ewidencji planowanych odpisów amortyzacyjnych środków trwałych i wartości nie materialnych i prawnych. Zasady amortyzacji określa jednostka. Naliczanie amortyzacji opiera się o przyjęte stawki amortyzacji.
Na koncie ZUŻYCIE MATERIAŁÓW I ENERGII ewidencjonuje się:
zużycie materiałów bezpośrednich i pomocniczych,
zużycie materiałów budowlanych,
zużycie opakowań,
zużycie części zamiennych do maszyn, urządzeń i środków transportu,
zużycie paliw stałych, gazowych i ciekłych,
zużycie olejów napędowych,
zużycie materiałów biurowych,
wartość zakupu czasopism,
zużycie środków czystości,
zużycie energii elektrycznej,
zużycie gazu ziemnego i koksowniczego,
zużycie pary wodnej, sprężonego powietrza,
zużycie wody.
Na koncie USŁUGI OBCE ewidencjonuje się:
usługi podwykonawców:
obróbka, przerób półfabrykatów będących własnością jednostki,
usługi remontowo-konserwacyjne:
remonty i konserwacje środków trwałych, również tych używanych przez jednostkę w oparciu o umowy dzierżawy, najmu i leasingu,
remonty i konserwacja urządzeń nie zaliczanych do środków trwałych,
usługi transportowe:
załadunek, przeładunek, wyładunek,
opłaty za przewóz pracowników,
opłaty za wynajem obcych środków transportowych,
usługi najmu i dzierżawy:
opłaty leasingowe,
czynsze,
opłaty z tytułu dzierżawy sprzętu,
usługi telekomunikacyjne:
usługi telefoniczne,
usługi pocztowe,
usługi kurierskie,
usługi z zakresu doradztwa prawnego i podatkowo-finansowego:
usługi prawnicze,
usługi związane z rekrutacją pracowników,
usługi związane z prowadzeniem księgowości,
wykonywanie ekspertyz,
usługi biurowe:
usługi kserograficzne,
usługi poligraficzne,
tłumaczenia,
sprzątanie,
usługi bankowe:
opłaty i prowizje: za prowadzenie rachunku, za przelewy, itp.,
usługi komunalne:
usługi kominiarskie,
wywóz śmieci,
odprowadzanie ścieków,
pozostałe usługi obce:
usługi informatyczne,
usługi w zakresie ochrony zdrowia,
usługi kulturalne,
usługi turystyczne.
Na koncie PODTAKI I POŁATY ewidencjonuje się:
podatek od nieruchomości,
podatki od środków transportu,
podatki i opłaty lokalne,
podatek akcyzowy od sprzedaży wyrobów akcyzowych,
cło,
opłaty na PFRON (Państwowy Fundusz Osób Niepełnosprawnych),
opłaty skarbowe, sądowe, notarialne,
urzędowe opłaty administracyjne,
opłaty koncesyjne,
opłaty na rzecz środowiska,
opłaty z tytułu wieczystego użytkowania gruntu.
Na koncie WYNAGRODZENIA ewidencjonuje się:
wynagrodzenia brutto, wynagrodzenia w naturze pracowników wynikające z umowy o pracę,
wynagrodzenia brutto osób fizycznych na podstawie wykonania umów cywilnoprawnych (np. umowa o dzieło, umowa zlecenie).
Na koncie UBZEPIECZNIEA SPOŁECZNE I INNE ŚWIADCZENIA ewidencjonuje się:
składki ubezpieczenia społecznego obciążającego pracodawcę,
składki na Fundusz Pracy (FP),
składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP),
odpisy na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych (ZFŚS),
wydatki związane z ochroną zdrowia pracowników,
świadczenia rzeczowe związane z bezpieczeństwem i higieną pracy,
świadczenia urlopowe,
wydawana pracownikom odzież ochronna i robocza,
koszty szkolenia pracowników,
dopłaty do biletów okresowych,
posiłki profilaktyczne na rzecz pracowników,
wypłaty pieniężne dla osób fizycznych, nie stanowiące wynagrodzeń: stypendia, nagrody jubileuszowe, odprawy pośmiertne, itp.
Na koncie POZOSTAŁE KOSZTY RODZAJOWE ewidencjonuje się:
koszty ubezpieczeń majątkowych i osobowych,
koszty krajowych i zagranicznych podróży służbowych,
koszty reklamy,
koszty ryczałtów za używanie przez pracowników do celów służbowych prywatnych samochodów osobowych,
koszty składek na rzecz zrzeszeń i innych organizacji społecznych.
Koszty wg miejsc powstania (typów działalności), tzw. układ funkcjonalny kosztów, ujmuje się w zespole piątym planu kont: „Koszty według typów działalności i ich rozliczenie”. Koszty w tym układzie stosuje się dla podmiotów gospodarczych wykonujących różnorodną działalność, która może być prowadzona w różnych miejscach, np. w wydziałach, na stanowiskach, w komórkach, oddziałach. Wyodrębnione miejsca stanowią ośrodki odpowiedzialności za ponoszone koszty, co jest ściśle związane z organizacją całej jednostki. Zwykle są to komórki wewnątrz jednostki gospodarczej, które są podporządkowane osobom odpowiedzialnym za ich gospodarkę oraz za kształtowanie się kosztów. Grupowanie kosztów w przekroju podmiotowym umożliwia ich kontrolę oraz dalsze rozliczenie na nośniki kosztów (układ podmiotowy), np. wyroby, usługi, zlecenia.
Do kosztów wg typów działalności zaliczamy:
koszty działalności podstawowej (produkcyjnej, handlowej, usługowej),
koszty wydziałowe działalności podstawowej,
koszty działalności pomocniczej,
koszty sprzedaży,
koszty ogólnego zarządu.
Koszty działalności podstawowej dotyczą działalności produkcyjnej, usługowej oraz handlowej uznanej za zasadniczy przedmiot działania jednostki gospodarczej. Są to poniesione przez jednostkę koszty proste oraz koszty rozliczane w czasie - w części przypadającej na dany okres sprawozdawczy.
Koszty działalności pomocniczej są to koszty związane ze świadczeniem np. usług transportowych, sprzętowych, remontowych, komputerowych na rzecz innych komórek jednostki, a w szczególności na rzecz działalności podstawowej i zarządu. Są to także koszty związane z wytwarzaniem na własne potrzeby energii, materiałów oraz świadczeniem usług mających na celu zaspokojenie potrzeb bytowych pracowników, np. prowadzenie hoteli robotniczych, stołówek.
Koszty wydziałów podstawowych są tą częścią kosztów, których nie można bezpośrednio odnieść na poszczególne rodzaje wyrobów i usług. Są to m. in. koszty utrzymania ruchu maszyn, zużycia urządzeń i narzędzi, utrzymania budynków wydziałów produkcyjnych, kierowania wydziałem. Koszty wydziałowe obejmują koszty proste oraz odpowiednią część rozliczonych kosztów zakupu, kosztów świadczeń działalności pomocniczej i kosztów rozliczanych w czasie (rozliczenia międzyokresowe kosztów). Koszty wydziałowe są rozliczane na produkty (nośniki kosztów) w sposób umowny za pomocą odpowiednich kluczy podziałowych.
Koszty sprzedaży są związane z procesem sprzedaży produktów, usług i towarów oraz ewentualnej odsprzedaży materiałów. W szczególności są to koszty wynagrodzenia pracowników prowadzących sprzedaż wraz z narzutami na ich rzecz, koszty opakowania, transportu, załadunku, wyładunku, ubezpieczenia w czasie transportu i inne.
Koszty ogólnego zarządu są ponoszone w związku z zarządzaniem, organizacją, kierownictwem i obsługą administracyjną jednostki jako całością. W grupie tych kosztów mogą być wyodrębnione koszty ogólno administracyjne, np. wynagrodzenia pracowników zarządu i administracji, delegacje służbowe, oraz koszty ogólne, np. utrzymanie terenu, magazynów, ochrona mienia.
W zespole 5 planu kont wymienia się także koszty zakupu. Są to koszty zakupu materiałów, surowców i półfabrykatów obcych nieobjętych ceną zakupu, a ponoszonych przez jednostkę do momentu, gdy zapasy te zostaną przekazane po raz pierwszy do magazynu. Gdy jednostka prowadzi ewidencję materiałów i surowców w cenach zakupu, wówczas koszty te podlegają odrębnej ewidencji. W przypadku prowadzonej ewidencji w cenach nabycia kosztów zakupu się nie wydziela.
Ewidencja kosztów ograniczona tylko do układu podmiotowego dostarcza informacji o miejscach ich powstania. Ten rodzaj ewidencji zaleca się przedsiębiorstwom o rozbudowanej strukturze organizacyjnej i gdy zachodzi potrzeba kontroli kosztów wg ośrodków odpowiedzialności. Prowadzenie ewidencji tylko w tym układzie ogranicza możliwości sprawozdawcze z uwagi na brak informacji o strukturze kosztów rodzajowych. Aby zaspokoić potrzeby związane ze sporządzeniem obligatoryjnych sprawozdań, należy w ramach kont zespołu 5 prowadzić ewidencję analityczną kosztów rodzajowych. Z uwagi na te ograniczenia przedsiębiorstwa z reguły stosują równocześnie oba układy ewidencyjne kosztów.
W praktyce najczęściej spotykanym rozwiązaniem jest ewidencjonowanie kosztów w układzie rodzajowym i ich rozliczenie na miejsca powstania kosztów. Taka ewidencja dostarcza jednocześnie informacji o strukturze kosztów i o ośrodkach odpowiedzialności za ich powstanie. Informacje o kosztach są wykorzystywane w planowaniu, ułatwiają kontrolę i spełniają wymogi obligatoryjnej sprawozdawczości. Ponadto pełna informacja o kosztach ułatwia proces decyzyjny, np. z układu rodzajowego można uzyskać informacje o łącznej wartości zużytych materiałów, a z układu podmiotowego - jak kształtuje się ich zużycie w poszczególnych ośrodkach. Pozwala to na ocenę gospodarności, jakości materiałów oraz ewentualnego marnotrawstwa.
W działalności przedsiębiorstw, bez względu na charakter wykonywanych czynności (wytwórczy, handlowych, usługowych, budowlanych i innych), rachunek kalkulacyjny odgrywa szczególną rolę. Kalkulacja polega na obliczeniu ogólnej sumy kosztów przypadających na przedmiot kalkulacji oraz ustaleniu kosztu jednostkowego z wykazaniem struktury kosztów. Przedmiotem kalkulacji może być jednostka wyrobu, usługi, towaru, zlecenia produkcyjnego, asortyment wyrobów itp. Przedmiot kalkulacji zwykle wyraża się
w jednostkach naturalnych, np. w sztukach, kilogramach, metrach lub w jednostkach umownych, np. w tonokilometrach, roboczogodzinach, maszynogodzinach.
W zależności od czasu sporządzania kalkulacji wyróżnia się:
kalkulację wstępną:
sporządza się przed rozpoczęciem produkcji lub przed przyjęciem zamówienia,
za podstawę ustalania kosztów przyjmuje się standardy (normy) ilościowego zużycia czynników produkcji, aktualne lub przewidywane ceny (stawki) oraz planowany narzut kosztów pośrednich,
kalkulację wynikową:
sporządza się po rozliczeniu kosztów okresu sprawozdawczego, najczęściej na koniec każdego miesiąca,
jako podstawę ustalania kosztów przyjmuje się rzeczywistą wysokość i strukturę kosztów przedmiotu kalkulacji za dany okres obrachunkowy wynikający z ksiąg rachunkowych.
Porównywanie kalkulacji wstępnej i wynikowej stwarza możliwość obliczenia różnic między kosztami przewidywanymi i rzeczywistymi. Różnice te powinny być analizowane
i brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji gospodarczych. Powinny być również określane przyczyny ich powstania.
Zadaniem kalkulacji jest ustalenie kosztu wytworzenia produktu, który obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Stosownie do potrzeb jednostki liczba pozycji składających się na koszt wytworzenia sprzedanych produktów może być różna. Arkusz kalkulacyjny może być również dostosowany do poszczególnych produktów lub ich grupy. Jeżeli przedsiębiorstwo ewidencjonuje koszty w układzie rodzajowym, np. przy produkcji jednorodnej, arkusz kalkulacyjny zawiera wówczas pozycje kosztów rodzajowych. Ogółem koszty rodzajowe stanowią koszty wytworzenia produktów.
SYSTEM FINANSOWY PRZEDSIĘBIORSTWA
Zjawiska i procesy pieniężne zachodzące w przedsiębiorstwie składają się na pojęcie finansów przedsiębiorstwa.
Finanse przedsiębiorstwa kojarzą się z gromadzeniem i wydatkowaniem zasobów pieniężnych pozostających do dyspozycji przedsiębiorstwa. Znajduje to odzwierciedlenie w faktycznym przepływie strumieni pieniężnych i jednocześnie tworzeniu przesłanek przyczyniających się do ich przepływu w przyszłości.
Patrząc na finanse przedsiębiorstwa z prawnego punktu widzenia chodzi o stosunki ekonomiczne realizowane za pomocą pieniądza, w których jako jedna ze stron występuje przedsiębiorstwo.
Należy jednak odpowiedzieć na pytanie czy wszystkie zjawiska pieniężne są objęte pojęciem: finanse. Pytanie to ma sens w związku z faktem , że pieniądz występuje nie tylko w postaci zasobów i strumieni, ale jest wykorzystywany również jako miara w procesach gospodarczych, a także w ewidencji księgowej i statystycznej. Fakt ów jest następstwem towarowego charakteru produkcji, dzięki któremu wszystkie dobra materialne mają wartość, a jej pieniężnym wyrazem jest cena. Uzasadnione jest w tej sytuacji posługiwanie się dodatkowo pojęciem systemu finansowego przedsiębiorstwa.
System finansowy jest pojęciem szerszym od finansów, obejmuje on bowiem wszystkie formy działania w obrębie zjawisk pieniężnych, w szczególności działania związane z przygotowaniem różnego rodzaju operacji pieniężnych, z faktyczną realizacją tych operacji, i wreszcie z ewidencją i analizą przebiegu operacji pieniężnych oraz ich prognozowaniem i planowaniem.
System finansowy jest określany jako zbiór zasad oraz form organizacyjnych, regulujących mechanizmy finansowe i zabezpieczających sprawność przepływów pieniężnych w przedsiębiorstwie: obejmuje nie tylko gospodarkę finansową, ale również organizację rachunkowości i zasady bilansowania.
System finansowy dostosowany jest do konkretnych warunków: uwzględnia zróżnicowanie źródeł pozyskiwania kapitału, formę organizacyjno-prawną i własnościową przedsiębiorstwa, jego wielkość, rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej, unormowania prawne dotyczące ewidencji, opodatkowania, rachunkowości i sprawozdawczości, przyjętą strategię rozwoju i związane z nią cele działalności przedsiębiorstwa.
Różnorodność procesów i zjawisk składających się na finanse przedsiębiorstwa, złożoność systemu finansowego przedsiębiorstwa, a także fakt, iż finanse są pomostem łączącym wszystkie przejawy działania przedsiębiorstwa odzwierciedlającym skutki rozmaitych decyzji i będące ich następstwem wyniki gospodarowania, wymuszają potrzebę zarządzania finansami przedsiębiorstw.
Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa jest procesem decyzyjnym podporządkowanym realizacji celu głównego, opierającym się na wykorzystywaniu różnego rodzaju instrumentów, technik, kryteriów i reguł do sterowania przebiegiem procesów i zjawisk związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem zasobów pieniężnych.
SYSTEM FINANSOWY PAŃSTWA
Każde państwo, jakie istnieje na terenie świata posiada własny system finansowy. Jest on tym większy, im większe są możliwości danego kraju. Z tego też względu system finansowy państwa najczęściej traktowany jest, jako ogół norm prawnych. W niektórych sytuacjach można go także nazwać, jako zespół instytucji finansowych. Jeśli z kolei chcemy wiedzieć, jakie zadania ma system finansowy danego kraju musimy zauważyć, ze przede wszystkim jest to gromadzenie kwot pieniężnych, a także ich wydawanie w celu zaspokojenia potrzeb wszystkich mieszkańców w państwie. Niestety nie zawsze stan finansów pozwala doskonale funkcjonować, a z tego też względu powstaje dziura budżetowa, która to może zostać załatana tylko za pomocą podwyżek wśród społeczeństwa. Najczęściej następuje to za pomocą podwyższenia podatku ogólnego. Dziś każdy kraj posiada zupełnie inne finanse, a tym samym ma odrębny system finansowe, dlatego też są tak znaczne różnice pomiędzy sytuacją majątkową w wielu państwach na całym świecie.
Ogniwa systemu państwa:
system bankowy - zajmuje się tworzeniem i podziałem funduszy bankowych. Do podstawowych zadań systemu bankowego należą: emisja pieniądza, regulacja obiegu pieniądza, udzielanie kredytów, rozliczenia pieniężne między podmiotami gospodarczymi a ludnością, prowadzenie obrotu dewizami, gwarancje i poręczenia, prowadzenie lokat jednostek gospodarczych i ludności, obsługa pożyczek państwowych.
system finansowy ludności - określa on gromadzone środki pieniężne przez ludzkość. Środki te pochodzą: z zarobków, rent, odszkodowań, stypędiów itp. Fundusze te ludność wydatkuje według własnych potrzeb, część pieniędzy jest tezauryzowane, czyli gromadzona.
system finansowy ubezpieczeń - fundusz ten tworzą składki wpłacane dobrowolnie
i obowiązkowo przez ludność i podmioty gospodarcze. Do wydatków funduszu należą: wypłaty odszkodowań, pokrycia działalności i instytucji, finansowania działalności prewencyjnej. W systemie są dwie kategorie ubezpieczeń: gospodarcze i społeczne. Ubezpieczenia gospodarcze majątkowe i osobowe są obowiązkowe i dobrowolne do obowiązkowych należą i OC posiadaczy pojazdów, budynki w gospodarstwach rolnych od ognia i zdarzeń losowych. Minister finansów określa inne ubezpieczenia obowiązkowe. Do ubezpieczeń społecznych należą ubezpieczenia związkowe ze stosunkiem pracy, są one obowiązkowe. Ubezpieczenia te realizuje i reguluje ZUS.
system finansowy podmiotów gospodarczych - głównym jego celem jest gromadzenie
i dzielenie środków pieniężnych. Działanie komórek finansowych podmiotów gospodarczych regulowane jest przez normy prawne. Stopy procentowe, stawki podatkowe, kursy walut, prowadzenie ksiąg rachunkowych w systemie norm prawnych regulują samodzielność jednostek gospodarczych dążących do racjonalnego gospodarowania zasobami. Osiąganie maksymalnych wyników przy określonych nakładach albo obniżenie nakładów do minimum dla osiągnięcia danych wyników to właśnie zasada racjonalnego gospodarowania.
System finansowy spełnia następujące funkcje:
płatniczą - polegającą na tym, że system powinien zapewnić sprawne działanie mechanizmu rozliczeń transakcji gospodarczych, zwłaszcza zakupu towarów i usług,
płynności - polegającą na tym, że system umożliwia zamianę papierów wartościowych i innych aktywów na gotówkę czyli pieniądz,
oszczędności - polegającą na ty, że system stwarza podmiotom różne możliwości lokowania oszczędności na atrakcyjnych warunkach,
kredytową - polegającą na dostarczaniu przez system f. kredytów dla firm, gospodarstw domowych oraz sektora publicznego w celu popierania inwestycji i konsumpcji,
zabezpieczającą przed ryzykiem - polegającą na tym, że system f. zawiera instrumenty ochraniające przedsiębiorców, konsumentów i rząd przed nadmiernym ryzykiem.
KAPITAŁY OBCE - KREDYTY BANKOWE
Kredyt jest pożyczką pieniężną zaciągniętą w banku na określony cel, czas oraz za określony procent. Udzielanie kredytów przez banki jest jednym z ich podstawowych ich zadań. Kredyt otrzymuje się na określony czas, po którym należy go zwrócić. Z tytułu udzielonych kredytów bank uzyskuje odsetki, które to stanowią jego wynagrodzenie i których to wysokość zależy od wysokości udzielonego kredytu. Odsetki płaci kredytobiorca i są one dla niego kosztem. Kredyty bankowe pełnią następujące funkcje:
kreatywną - polega ona na tworzeniu pieniądza. Bank udzielając kredytu działa jak emitent pieniądza, bowiem kwota udzielonego kredytu jest przeznaczona na określone wydatki i działa tak jakby kredytobiorca otrzymał określoną kwotę pieniężną,
płatniczą, która umożliwia kredytobiorcy zapłacenia swoich płatności wierzycielom,
finansową - polega ona na stworzeniu możliwości sfinansowania przedsiębiorstwom ich działalności,
kontrolną - bank udziela kredytu jedynie wypłacalnym i wiarygodnym kredytobiorcom.
Do najczęściej stosowanych kryteriów przy podziale kredytów bankowych należą:
okres kredytowania:
kredyty krótkoterminowe, których okres spłaty wynosi do jednego roku,
kredyty średnioterminowe, których okres spłaty wynosi od 1 roku do 3 lat,
kredyty długo terminowe z terminem spłaty powyżej 3 lat,
forma kredytu (metoda udzielania kredytu):
kredyt w rachunku bieżącym, zadłużenie występuje w postaci salda debetowego na rachunku bieżącym kredytobiorcy. Powstaje ono w wyniku jego dyspozycji płatniczych, realizowanych w ciężar tego rachunku. Natomiast wpływy na rachunek bieżący zmniejszają zadłużenie. W tej grupie kredytów może wystąpić kredyt otwarty (in blanco) lub kredyt kasowy (udzielony w związku z czasowym brakiem gotówki w kasie),
kredyt na rachunku kredytowym otwartym specjalnie w celu ewidencjonowania wykorzystania i spłaty kredytu. Może to być kredyt docelowy, na wymagalne zobowiązania, kasowy, sezonowy lub linia kredytowa. Linia kredytowa umożliwia finansowanie wielu transakcji w ramach określonego w umowie limitu kredytowego,
kredyt dyskontowy, polegający na potrąceniu odsetek dyskontowych w związku z regulowaniem należności przed terminem spłaty,
kredyt akceptacyjny, oddawany jest do dyspozycji kredytobiorcy w postaci zaakceptowanych weksli,
kredyt związany ze skupem faktur (skup wierzytelności, factoring).
przedmiot kredytowania:
kredyt obrotowy, najczęściej krótkoterminowy, przeznaczony na bieżące potrzeby związane z działalności gospodarczą kredytobiorcy. Może być udzielany zarówno w rachunku bieżącym jak i kredytowym. Kredyty obrotowe w rachunku bieżącym są udzielane na różne cele i w związku z przeznaczeniem mogą być tradycyjnie nazywane np. kredytami sezonowymi (np. na zapasy cukru w cukrowniach), kredytami na skup (produktów rolnych), kredytami na należności odbiorców itp.,
kredyt inwestycyjny, przeznaczony na finansowanie działalności rozwojowej, jest to najczęściej kredyt średnio i długoterminowe. Kredyty inwestycyjne z reguły są udzielane w rachunku kredytowym,
przeznaczenie kredytu:
kredyt na działalność gospodarczą - udzielany jest wyłącznie przedsiębiorstwom na sfinansowanie działalności gospodarczej,
kredyt konsumpcyjny - udzielany jest osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej; przedmiotem tego kredytu są towary konsumpcyjne jak np. samochody, telewizory, lodówki,
kredyt mieszkaniowy - może być więc przeznaczony na zakup lokalu mieszkalnego, domu, działki budowlanej czy na budowę domu; jest to kredyt celowy i pieniądze otrzymane na podstawie umowy o kredyt mieszkaniowy muszą być przelane bezpośrednio na konto sprzedającego (osoba fizyczna, deweloper) lub na konto samego kredytobiorcy w przypadku budowy domu systemem gospodarczym.
forma zabezpieczenia spłaty kredytu:
kredyt lombardowy, zabezpieczony zastawem bankowym na przedmiot wartościowy, papiery wartościowe lub towary lub zastawem rejestrowym kiedy przedmiot zastawu pozostaje w rękach kredytobiorcy,
kredyt hipoteczny, zabezpieczony hipoteką ustanowioną na nieruchomości stanowiącej własność kredytobiorcy lub innej osoby np. poręczyciela.
waluta kredytu:
kredyt złotowy, udzielany w złotych polskich
kredyt dewizowy, udzielany w walucie obcej.
specjalne warunki kredytowe:
kredyt preferencyjny (udzielany na korzystniejszych warunkach na określone cele),
kredyt dewizowy (udzielany w dewizach na transakcje w handlu zagranicznym).
INWENTARYZACJA
Inwentaryzacja jest to ogół czynności, mających na celu:
ustalenie rzeczywistego stanu aktywów i pasywów danej jednostki gospodarczej,
porównanie stanu rzeczywistego składników majątkowych ze stanem ewidencyjnym (księgowym),
ujawnienie różnic inwentaryzacyjnych (niedoborów i nadwyżek) oraz wyjaśnienie przyczyn ich powstania,
rozliczenie osób materialnie odpowiedzialnych lub współodpowiedzialnych za powierzone im mienie,
ocenę przydatności gospodarczej składników majątkowych (ujawnienie nieprzydatnych materiałów),
skorygowanie stanu ewidencyjnego.
Terminy częstotliwości inwentaryzacji uważa się za dotrzymane, jeżeli inwentaryzację:
zapasów materiałów, towarów, produktów gotowych i półproduktów objętych ewidencją ilościowo-wartościową - przeprowadza się raz w ciągu 2 lat,
środków trwałych oraz maszyn i urządzeń wchodzących w skład środków trwałych w budowie - przeprowadzono raz w ciągu 4 lat.
Metody przeprowadzania inwentaryzacji:
spis z natury przeprowadzany jest przez komisję inwentaryzacyjną powołaną przez kierownika jednostki; polega on na ujęciu składników objętych inwentaryzacją w arkuszach spisu z natury, po ich wcześniejszym przeliczeniu, zmierzeniu, zważeniu; po zakończeniu spisu z natury porównuje się dane spisu z danymi ksiąg rachunkowych; gdy stan faktyczny różni się od stanu ewidencyjnego, ustala się różnice inwentaryzacyjne, wyjaśnia przyczyny powstałych różnic oraz ustala sposób ich rozliczenia; przykładem zasobów majątkowych objętych tą metodą mogą być zapasy materiałów, towarów, wyrobów gotowych, papiery wartościowe,
uzgadnianie sald aktywów polega na potwierdzeniu przez kontrahentów i banki prawidłowości sald wykazywanych w księgach rachunkowych jednostki; przykładem zasobów majątkowych inwentaryzowanych tą metodą są środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych, udzielone pożyczki, należności od odbiorców, od pracowników,
porównanie danych księgowych z odpowiednimi dokumentami polega na weryfikacji dokumentów w celu stwierdzenia istnienia określonych składników aktywów i pasywów oraz określenia ich realnej wartości i kompletności; przykładem aktywów i pasywów inwentaryzowanych tą metodą mogą być wartości niematerialne i prawne, należności sporne i wątpliwe, kapitały własne i specjalne.
Rodzaje inwentaryzacji:
inwentaryzacja okresowa polega na dokonaniu spisu z natury całości lub części składników majątkowych w terminach ustalonych w planie inwentaryzacji jednostki gospodarczej; głównym jej celem jest rozliczenie osób materialnie odpowiedzialnych; plan inwentaryzacji, po zatwierdzeniu go przez kierownika jednostki, powinien być traktowany jako dokument poufny, zabezpieczony przed dostępem osób, których dotyczy,
inwentaryzacja ciągła polega na przeprowadzeniu w wyznaczonym dniu (dniach) spisu rzeczowych składników majątkowych określonego rodzaju w taki sposób, aby w ustalonym z góry okresie objąć całość aktywów,
inwentaryzacja zdawczo-odbiorcza jest przeprowadzana w związku ze zmianą na stanowisku osoby materialnie odpowiedzialnej; biorą w niej udział, m.in.: osoba zdająca i przyjmująca składniki środków gospodarczych; inwentaryzowane są wówczas wszystkie składniki majątkowe,
inwentaryzacja nadzwyczajna jest przeprowadzana wtedy, gdy wystąpią szczególne okoliczności uzasadniające konieczność jej dokonania, np. w razie powodzi, pożaru, kradzieży z włamaniem.
Różnice inwentaryzacyjne, które powstają w czasie procesu inwentaryzacyjnego, są to rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym (rzeczywistym) a stanem ewidencyjnym (księgowym) zasobów majątkowych objętych inwentaryzacją.
Mogą one występować w postaci:
niedoborów - jeżeli stan rzeczywisty składników majątkowych ustalony w drodze spisu z natury jest mniejszy od stanu wynikającego z zapisów księgowych (braki ilościowe, wartościowe),
nadwyżek - jeżeli stan rzeczywisty składników majątkowych ustalony w drodze spisu z natury jest większy od stanu wynikającego z zapisów księgowych (nadmiary ilościowe, wartościowe),
szkód - jeżeli ma miejsce częściowa lub całkowita utrata pierwotnej wartości użytkowej danego składnika majątku (różnice jakościowe).