ERGONOMIA NA ŚWIECIE

       Ergonomia jako nauka o przystosowaniu człowieka do pracy i pracy do człowieka istniała
od zarania dziejów: rolnicy, sklepikarze, inżynierowie starali się w jakiejś mierze ułatwić sobie pracę wymyślając coraz przyjaźniejsze narzędzia pracy a także wybierając dla siebie pracę, która była dla nich bardziej odpowiednia.

      Pierwszą próbę podjął W.F. Taylor próbując zoptymalizować wielkość (powierzchnię) łopaty
w zależności od typu materiału przesypywanego - lekkiego czy ciężkiego, tak żeby zawsze obciążenie wynosiło około 6-8 kg. I choć z perspektywy czasu może się to wydawać nic nie znaczącym faktem, był to początek naukowych rozważań nad dostosowaniem pracy do fizjologii człowieka.
       Reakcją na jednostronne podejście Taylora, który głównie bazował na idei zwiększania efektywności pracownika dla pracodawcy było powstanie szkoły humanistycznej w naukach
i analizie pracy, m.in. w tym można dopatrywać się początków psychologii pracy.
Badacze zaczęli zwracać uwagę na psychomotorykę, czyli racjonalne ruchy, usprawnianie przyuczania do pracy, optymalizację warunków pracy i środowiska materialnego, umiejscowienie narzędzi, hałasu, oświetlenia, stanowiska roboczego.

      Jednym z wniosków takiego podejścia było stwierdzenie, że praca najbardziej efektywna może być jednocześnie nieekonomiczną, jeśli uwzględnić koszt biologiczny pracy człowieka.
Np. praca na akord jest niemożliwa w dłuższym czasie, bo doprowadzić może do wyniszczenia organizmu pracownika, którego nie da się łatwo zastąpić ze względu na czas wyszkolenia.
       Inny badacz, niemiecki fizjolog G. Lehmann opierając się na opracowaniach historyków konkludował, że np. kielnia ma kształt taki jak kiedyś wynaleziona przez Egipcjan, młotki, gwoździe i obcęgi jak rzymskie, a rydle i łopaty wg jednego schematu używano przez wiele setek lat.
W rezultacie wskazuje na często bardzo złe przyzwyczajenia ludzi wynikające z przeświadczenia,
że pewne rozwiązania są najlepsze i nie należy ich zmieniać, np. łopaty i taczki są bardzo niefunkcjonalne w klasycznej ich konstrukcji.

Lehmann podkreślał dodatkowo, że pewna automatyzacja produkcji narzędzi doprowadziła
w pewnym momencie do bezrefleksyjnego powtarzania wzorów narzędzi, które kiedyś robiono
pod konkretną ręką fachowca, z uwzględnieniem wagi i jego możliwości. Z drugiej strony teraz dostrzec można odwrócenie tego procesu, np. warto zobaczyć w hipermarketach technicznych wielość rozwiązań w maszynach... nie zawsze najlepszych rozwiązań. II Wojna Światowa spowodowała szybki rozwój ergonomii, wywołany koniecznością dostosowania coraz nowszych technologii wojskowych do możliwości ludzi, np. piloci nie byli w stanie dobrze pilotować samolotów, ponieważ rozmieszczenie wskaźników i bardzo niska temperatura w samolocie na to nie pozwalała... ergonomia starała się rozwiązywać takie problemy.

ERGONOMIA W POLSCE

Historia Towarzystwa Ergonomicznego: W 1949 r. powstaje w Anglii Naukowe Towarzystwo Ergonomiczne. Zaś Międzynarodowe Stowarzyszenie Ergonomiczne zostaje utworzone w 1961 r., wg K.F.H. Murrella, autora pierwszego podręcznika z ergonomii, z przeświadczenia, że dalsza izolacja przedstawicieli poszczególnych dyscyplin nie daje szans na należyty rozwój.

Pojęcie ergonomii:
Termin ergonomia - pierwszy raz w skali światowej został użyty w Polsce, w roku 1857 przez przyrodnika Wojciecha Jastrzębowskiego w pracy pt. Rys ergonomii, czyli nauki o pracy. Termin pochodził o słów greckich:
ergon (praca)
nomos (prawo, zasada), czyli nauka o pracy, tj. o używaniu nadanych człowiekowi przez Stwórcę sił i zdolności.


Ergonomia - nauka zajmująca się badaniem warunków pracy, przystosowaniem środowiska pracy, maszyn i urządzeń technicznych do właściwości fizycznych i psychicznych człowieka z punktu widzenia zapewnienia mu optymalnych warunków wykonywania pracy; ergonomika.

Ergonomika, dyscyplina wiedzy zajmująca się zasadami i metodami dostosowania warunków pracy do właściwości fizycznych i psychicznych człowieka, czyli takich konstrukcji urządzeń technicznych i kształtowania materialnego środowiska pracy, jakie wynikają z wymagań fizjologii i psychologii pracy.

Multidyscyplinarny charakter ergonomii.

Ergonomia wykorzystuje wiedzę wielu nauk do podstawowego, pragmatycznego celu - polepszania warunków pracy, wypoczynku człowieka - poprzez dostosowanie urządzeń technicznych do jego potrzeb i edukację użytkownika. Wymieniona niżej orientacyjna lista dyscyplin naukowych nie jest pełną, ponadto naukowcy w ramach poszczególnych specjalności wypracowują szczegółowe, nowe rozwiązania.

Nauki o człowieku	Nauki techniczne	Nauki organizacyjne
Psychologia pracy Antropometria Fizjologia pracy Higiena pracy Medycyna pracy Socjologia	Budowa i konstrukcja maszyn Inżynieria transportu Architektura i budowa obiektów Technologia i technika Materiałoznawstwo Bezpieczeństwo pracy	Organizacja pracy Ekonomika pracy Zarządzanie jakością Zagospodarowanie przestrzeni Estetyka Prawo pracy

Źródło tabeli: MOLENDA Maria, BIELEC Jerzy: Ergonomia w naukach ekonomicznych. W: Dydaktyka w naukach ekonomicznych. Red. T. Kiziukiewicz. Szczecin : Akademia Rolnicza w Szczecinie, 2003. ISBN 83 - 88057 - 60 - X, s. 75.

PSYCHOLOGIA PRACY - ma 3 główne dziedziny zainteresowań:
- przystosowanie człowieka do pracy;
- przystosowanie pracy do człowieka;
- przystosowanie człowieka do człowieka.

ANTROPOMETRIA - nauka o pomiarach człowieka.

FIZJOLOGIA PRACY - zajmuje się badaniem biologicznych zjawisk zachodzących w procesie pracy w celu racjonalnego zużycia sił fizycznych i psychicznych człowieka.

HIGIENA PRACY - polega na zapewnieniu pracownikom takich warunków pracy, które nie zagrażają ich zdrowiu i eliminują choroby zawodowe.

RYS HISTORYCZNY

ŚWIAT:

1949 - Ergonomiczne Towarzystwo Naukowe
1959 - Międzynarodowe Stowarzyszenie Ergonomiczne IEA
1961 - I kongres IEA

POLSKA:

1964 - Sekcja ergonomiczna;
1967 - Polski Komitet Ergonomii i Ochrony pracy NOT
1972 - Komisja ergonomiczna
1974 - Komitet ergonomii;
1977 - Polskie Towarzystwo Ergonomiczne

1. Ergonomiczna ocena maszyn, urządzeń i warunków pracy

 

Ergonomia może być określona jako: interdyscyplinarna nauka, która zajmuje się przystosowaniem narzędzi, maszyn, środowiska i warunków pracy do autonomicznych
i psychofizycznych cech i możliwości człowieka, zapewniając sprawne, wydajne i bezpieczne wykonanie przez niego pracy, przy stosunkowo niskim koszcie biologicznym.

Ergonomia zajmuje się przystosowaniem narzędzi, maszyn, urządzeń i stanowisk pracy oraz metod pracy i materialnego środowiska pracy do człowieka, do jego możliwości oraz potrzeb biologicznych i psychicznych. Celem tego przystosowania jest zapewnienie dużej sprawności działania z jednoczesnym optymalizowaniem wysiłku fizycznego i psychicznego człowieka oraz zagwarantowaniem zdrowych i bezpiecznych warunków pracy.

2. Ergonomia a bezpieczeństwo.

 

Jednym z najważniejszych celów ergonomii jest zwiększenie bezpieczeństwa.

Zwiększenie bezpieczeństwa, lub odwrotnie, eliminacja wypadków jest sprawą zasadniczą
dla interesu publicznego, bowiem powodują one poważne straty ekonomiczne i społeczne.

Urządzenia i środowiska, które gwałcą zasadę ergonomii należy uważać obecnie za ukryte niebezpieczeństwa na podstawie tego, że od zwykłych ludzi nie można oczekiwać pełnej świadomości ryzyka połączonego z używaniem takich urządzeń lub przebywaniem w takich środowiskach.
Zastosowanie zasad ergonomicznych może znacznie zwiększyć bezpieczeństwo.

Ergonomia również analizuje m.in. zagrożenia powstające w relacji człowiek-technika-otoczenie oraz optymalizuje te relacje.

W ergonomii dominującym elementem jest człowiek, stąd powyższe założenie stanowi podstawę podziału dyscyplin składowych ergonomii na dwie grupy nauk:

A. dotyczących człowieka: społecznych i medycznych,

B. dotyczących techniki: technicznych i ekonomiczno-organizacyjnych.

Dyscypliny grupy A badają i przystosowują "człon ludzki", dyscypliny grupy B badają
i dostosowują "człon techniczny". Wspólnym ich celem jest zrównoważony stan układu człowiek - maszyna i niezawodność jego funkcjonowania, a zasadą metodologiczną kompleksowość
i komplementarność działań.

Często określa się cel ergonomii jako zapewnienie człowiekowi dobrego życia, zadowolenia, poczucia bezpieczeństwa i komfortu psychicznego, jakie może on doznawać z chwilą stworzenia mu optymalnych warunków do pracy, wypoczynku i w ogóle życia.

Ergonomia może uczynić wiele dla poprawy "jakości życia" człowieka poprzez permanentne
i sterowane przez naukę stwarzanie najkorzystniejszych warunków do niezawodnego funkcjonowania układu człowiek-technika poprzez obustronne przystosowanie jego elementów.

Zadania ergonomii można najogólniej ująć w dwóch punktach:

• opracowanie planów i programów działań dla nauk technicznych, aby dostosować technikę nie tylko do możliwości psychofizycznych człowieka, lecz także do jego potrzeb i oczekiwań,

• opracowanie planów i programów działań dla nauk społecznych, aby przygotować człowieka do roli nie tylko twórcy techniki (ergonomicznej) ale także do roli konsumenta, umiejącego z niej korzystać i doceniać jej wartości.

 

Konsekwentne wdrażanie wyników badań ergonomicznych przy projektowaniu maszyn, urządzeń i narzędzi oraz urządzaniu stanowisk pracy i kształtowaniu materialnego środowiska pracy przynosi istotne i konkretne efekty :

• zmniejszenie znaczenia różnic indywidualnych, tzn. im bardziej cechy maszyn, urządzeń i narzędzi są przystosowane do przeciętnych możliwości człowieka, tym większa jest liczba osób, które maszyny te mogą obsługiwać i tym mniejsza jest potrzeba badań selekcyjnych, eliminujących osobników o mniejszej sprawności fizycznej i psychicznej,

• zmniejszenie znaczenia czynnika szkolenia zawodowego, tzn. krótsze szkolenie umożliwia osiągnięcie niezbędnej sprawności zawodowej,

• zmniejszenie zmęczenia pracą,

• zwiększenie wydajności pracy,

• zapobieganie patologicznym skutkom wykonywania pracy, ograniczenie ilości chorób zawodowych,

• zmniejszenie liczby wypadków przy pracy - szacuje się, że około 85% wypadków wiąże się z działalności człowieka, a przede wszystkim z nieodpowiednim zsynchronizowaniem maszyn z możliwościami psychofizycznymi człowieka.

 

Główne kierunki działania ergonomii.

Stan wdrożeń ergonomii do praktyki jest jeszcze niezadowalający. Jednym ze źródeł kłopotów, jakie przechodzi współczesna ergonomia, jest brak dokładnego rozróżnienia pomiędzy:

• badaniami podstawowymi, badaniami stosowanymi i zastosowaniem ergonomii, ergonomią korekcyjną i koncepcyjną,

• ergonomią warunków pracy i ergonomią wyrobów.

 

Ergonomia korekcyjna - zajmuje się analizą już istniejących stanowisk pracy z punktu widzenia ich dostosowania do psychofizycznych możliwości pracowników oraz formułowaniem zaleceń mających na celu polepszenie warunków pracy, zmniejszenie istniejących obciążeń oraz poprawą wydajności i jakości pracy.

Ergonomia koncepcyjna - celem jej jest takie zaprojektowanie narzędzia, urządzenia, maszyny czy wreszcie całego obiektu przemysłowego, aby spełniał on podstawowe wymagania ergonomii.

Pośrednia formą ergonomii korekcyjno-koncepcyjnej jest metoda ATESTACJI.

Jest to zatwierdzanie prototypów maszyn czy urządzeń pracy przed wydaniem zgody na ich seryjną produkcję. Sprawę atestacji reguluje prawo, które zezwala na dopuszczenie tych maszyn i urządzeń, które odpowiadają ustawie o BHP.

Przy atestacji pracy są uwzględnione czynniki:

• zastosowane oprzyrządowanie, obsługę stanowiska pracy

• proces technologiczny, mechanizację produkcji i pracy

• bezpieczeństwo i higienę

• fizyczne warunki pracy

• podział pracy, kooperację i stopień znormalizowania pracy.

Atestacja pracy powinna stwierdzić:

• przydatność eksploatacyjną

• konieczność dokonania postulowanych zmian

• potrzebę ustalenia komu należy wypłacać dodatki za pracę w warunkach uciążliwych
  i szkodliwych dla zdrowia.

Układ człowiek - praca.

W celu prowadzenia rozwiązań ergonomicznych najlepiej używać pojęcia układu człowiek - praca jako najbardziej szeroko pojętego.

Przedstawiony na rysunku układ jest typowym układem cybernetycznym.

Zadaniem tego układu jest wykonanie jakiejś pracy, przy czym względna wartość obu stron tego układu (człowieka i maszyny) może być bardzo różna. Rysunek pozwala też dokładniej zorientować się w zakresie problematyki ergonomicznej do której należą cztery grupy zagadnień:

• odbiór informacji od maszyny do człowieka,

• oddziaływanie człowieka na maszynę poprzez urządzenia sterujące,

• czynniki materialnego środowiska pracy,

• czynnik antropotechniczny i organizatorski na stanowisku roboczym.

W dowolnym procesie pracy problem ergonomiczny sprowadza się do optymalnego skojarzenia czynnika ludzkiego z maszyną.

Ergonomia podejmuje się rozwiązywać kompleksowo systemy człowiek - maszyna, człowiek - praca.

 

Podstawowym zadaniem organizacji pracy w procesie produkcji jest:

• wybór optymalnych metod pracy,

• zapewnienie bezpieczeństwa pracy,

• zapewnienie odpowiednich warunków środowiska materialnego pracy,

• właściwy dobór pracowników,

• zapewnienie najdogodniejszej organizacji czasu pracy,

• zapewnienie właściwej przemienności wysiłku i odpoczynku.

 

Aby zapewnić optymalną metodę pracy, należy przestrzegać następujących zasad:

• stanowisko robocze musi zapewniać wygodny i bezpieczny dostęp obsługującym pracownikom,

• należy ustalić stałe miejsce na materiały i narzędzia,

• materiały i narzędzia winny być umieszczone w funkcjonalnym polu pracownika, przedmioty ciężkie i najczęściej używane w polu optymalnym i na wysokość powierzchni roboczej,

• materiały i narzędzia muszą być rozmieszczone w taki sposób, aby zapewniały ustaloną kolejność ruchów,

• odległości między przedmiotami na stanowisku roboczym winny być jak najmniejsze,

• ułożenie przedmiotu powinno pozwalać na szybkie i łatwe uchwycenie,

• należy używać pojemników stołowych, przenośników grawitacyjnych, uchwytów itp.

• w celu ułatwienia pracy i odciążenia rąk.

Fizjologiczny aspekt procesu pracy

• Fizjologię można zdefiniować jako naukę o funkcjach żywych organizmów, ich częściach strukturalnych oraz zachodzących w nich procesach fizykochemicznych.

• Fizjologia pracy wchodzi w skład fizjologii człowieka i zajmuje się badaniem wpływu pracy wykonywanej przez człowieka na jego ustrój jako całość, a także na funkcjonowanie poszczególnych jego organów i układów oraz bioenergetykę.

 

Różne rodzaje pracy można klasyfikować z punktu widzenia fizjologii, określając:

• wielkość wysiłku mięśniowego dynamicznego - związany jest z kurczeniem
  i rozkurczaniem się mięśni szkieletowych, co prowadzi do przemieszczania się ciała lub jego części w przestrzeni,

• wielkość wysiłku mięśniowego statycznego - związany jest z długotrwałym skurczem (napięciem) niektórych mięśni szkieletowych,

• stopień zaangażowania procesów poznawczych - określa złożoność mechanizmów przetwarzania informacji zachodzących w mózgu w trakcie wykonywania pracy.

• W organizmie ludzkim zachodzi ciągły proces przemiany materii. Podstawowa przemiana materii jest to najmniejsza ilość energii zużywana przez człowieka
  w stanie spoczynku.

• U osób dorosłych norma w zakresie podstawowej przemiany materii wynosi
  w granicach 1.400 - 1.700 kcal/dobę i jest wyższa u mężczyzn niż u kobiet.

Klasyfikacja rodzajów pracy fizycznej według całkowitego dobowego wydatku energetycznego (przy 8-godzinnym dniu pracy)

Stopień ciężkości	Wydatek energetyczny [kcal/dobę]
Lekka	2300 - 2800
Umiarkowana	2801 - 3300
Średnia	3301 - 3800
Ciężka	3801 - 4300
Bardzo ciężka	4301 - 4800

 

Składnikami dobowego wydatku energetycznego są:

1. podstawowa przemiana materii,

2. wydatek na pracę zawodową - w ciągu 8 godzin (patrz tabela),

3. wydatek energetyczny związany ze swoiście dynamicznym działaniem pożywienia,

4. wydatek na czynności poza pracą.

 

Ocena wydatku energetycznego na pracę zawodową

Wydatek energetyczny na pracę stanowi jeden z elementów obciążenia człowieka pracą.

Do innych składników zalicza się:

• obciążenia statyczne,

• monotypowość (powtarzalność) ruchów.

Oceny obciążenia statycznego dokonuje się na podstawie określenia pozycji ciała przy wykonywaniu danej czynności.

 

Postawa przy pracy

Na straty energii, związane z wykonywaniem pracy statycznej, składają się następujące elementy:

• straty związane z koniecznością zachowania określonej pozycji ciała przy pracy; człowiek stojąc i nie wykonuje żadnej pracy zużywa o 11 - 12 % więcej kalorii niż siedząc,

• straty wywołane konieczności przeciwdziałania ciężarowi przedmiotów utrzymywanych siłą mięśni (podtrzymywanie, przenoszenie narzędzi),

• wysiłek mięśniowy związany z zachowaniem równowagi i przeciwdziałaniem przesuwania się środka ciężkości poza podstawę stóp, wysiłek ten jest znaczny, gdyż środek ciężkości u człowieka umieszczony jest dość wysoko (na około 57 % wysokości ciała licząc od dołu),

• energia związana z przesuwaniem środka ciężkości ciała przy pochylaniu się podczas pracy, przy podnoszeniu ciężarów z ziemi itp.

Źródła straty energii podczas pracy można poważnie zmniejszyć przez racjonalną organizację stanowiska roboczego z uwzględnieniem zasad ergonomii.

 

Siedzisko. Najlepszym rozwiązaniem krzeseł do pracy s± krzesła nastawne o zmiennej wysokości siedziska i zaopatrzone w sprężynujące, nastawne oparcia, wspierające ciało
w okolicy krzyżowej.

Wysokość robocza. Wysokość robocza jest krytycznym parametrem geometrii stanowiska, gdyż to ona głównie decyduje o przyjmowanej postawie ciała. Niedostosowanie wysokości roboczej do pracownika może być przyczyną bólu i schorzeń narządu ruchu, jak również obniżenia produkcji. Wysokość robocza zależy przede wszystkim od charakteru pracy (precyzyjna, lekka, ciężka, wymaganych ruchów itd.) oraz od wymiarów ciała ludzkiego.

 

Pomiary antropometryczne.

Zebrane dane antropometryczne układają się zgodnie z normalnym prawem rozrzutu według tzw. krzywej normalnej Gaussa (krzywa będąca wykresem rozkładu normalnego).

 

Wnioski.

1. Wiele niebezpieczeństw tkwiących we współczesnych urządzeniach i organizacji pracy ma charakter ukryty, tzn. nie są one bezpośrednio i w sposób oczywisty widoczne nawet dla osób ostrożnych.

2. Problematyka bezpieczeństwa jest wyraźnie zaznaczona w statucie Międzynarodowego Stowarzyszenia Ergonomicznego.

3. Ergonomia jest nauką, a ochrona pracy (bhp) jest praktyką.

4. Ergonomia powinna wspomagać wynikami swoich badań działania praktyczne ochrony pracy (bhp).

5. Cele ergonomii są zbliżone do celów nauki o bezpieczeństwie.

6. Istotny aspekt społecznego zastosowania ergonomii wiąże się z poprawą stanu bezpieczeństwa i higieny pracy.

7. Inny aspekt społeczny zastosowania ergonomii to wygoda w pracy i dobre samopoczucie oraz poprawa wydajności pracy.

8. Zastosowanie ergonomii ma również znaczenie polityczne. Znaczenie to staje się widoczne wówczas, gdy obserwuje się reakcje załogi na starania kierownictwa zakładu o polepszenie warunków pracy i bezpieczeństwa pracy. Starania takie zostają natychmiast zauważone i przychylnie komentowane przez pracowników. Wpływa to dodatnio na ocenę celów działania zakładu, na uznanie tych celów za własne, właściwy stosunek do pracy. Jak wykazują badania socjologiczne, ocena przez przeciętnego pracownika jego stosunku do państwa w znacznym stopniu kształtuje się pod wpływem stosunku do zakładu, w którym pracuje.

9. W interesie społeczeństwa leży wprowadzenie nauczania ergonomii w szkołach.

10. Nauczanie ergonomii należy wprowadzić w szkołach zasadniczych, technikach, liceach zawodowych i w szkołach wyższych.

   

Niektóre polskie normy z zakresu ergonomii:
1.    PN-74/T-06260 Źródła promieniowania elektromagnetycznego. Znaki ostrzegawcze.
2.    PN-80/N-08001 Dane ergonomiczne do projektowania. Granica zasięgu rąk. Wymiary.
3.    PN-81/N-08002 Dane ergonomiczne do projektowania. Granica ruchu stopy. Wymiary.
4.    PN-82/B-02402 Ogrzewnictwo. Temperatury ogrzewanych pomieszczeń w budynkach.
5.    PN-83/B-03430 Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Wymagania.
6.    PN-EN 12665:2003 Światło i oświetlenie. Podstawowe terminy oraz kryteria określania wymagań dotyczących oświetlenia
7.    PN-71/B-02380 Oświetlenie wnętrz światłem dziennym. Warunki ogólne
8.    PN-85/N-08013 Ergonomia. Środowiska termiczne umiarkowane. Określanie wskaźników PMV, PPD i wymagań dotyczących komfortu termicznego.
9.    PN-87/B-02151/02 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku
w pomieszczeniach.
10.    PN-88/B-02171 Ocena wpływu drgań na ludzi w budynkach.
11.    PN-EN 547:2000 Maszyny. Bezpieczeństwo. Wymiary ciała ludzkiego.
12.    PN-91/N-01353 Drgania. Dopuszczalne wartości przyspieszenia drgań oddziałujących na organizm człowieka oraz kończyny górne i metody oceny narażenia.
13.    PN-91/N-08018 Dane ergonomiczne do projektowania stanowisk pracy. Sfery pracy kończyn górnych. Wymiary.
14.    PN-F-06000:1998 Meble biurowe.
15.    PN-94/N-01307 Hałas. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku na stanowiskach pracy i ogólne wymagania dotyczące przeprowadzania pomiarów.

Polskie prawo w zakresie ergonomii:
Kodeks pracy ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. (Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141):

Art. 215.
§ 1. Maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być tak konstruowane i budowane, aby:
1) zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi wstrząsami, działaniem wibracji
i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy,
2) uwzględniały zasady ergonomii.
Art. 237 (2)
Minister Edukacji Narodowej jest obowiązany zapewnić uwzględnianie problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii w programach nauczania w szkołach,
po uzgodnieniu zakresu tej problematyki z Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej.

Wybrane akty prawne związane z ergonomią:

• Wybrane rozporządzenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.
  Zestawienie z systemu informacji prawnej Sejmu

• Akty wykonawcze do Kodeksu Pracy.
  Zestawienie z systemu informacji prawnej Sejmu

• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 12 stycznia 1998 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze ciągników, maszyn, narzędzi i urządzeń technicznych stosowanych w rolnictwie

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe

• Obwieszczenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 28 sierpnia 2003 w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
  Obwieszczenie ma 42 strony i charakteryzuje ogólne zasady bhp, które powinny obowiązywać w większości zakładów pracy. W szczególności określa zasady dla: obiektów budowlanych, zakładów pracy, pomieszczeń pracy wraz z odniesieniem do PN, właściwości materialnego środowiska pracy (hałasu, oświetlenia, wentylacji, pomieszczeń pracy, organizacji stanowisk pracy, obsługi urządzeń, transportu wewnętrznego i magazynowania, prac szczególnie niebezpiecznych, pomieszczeń ogólno sanitarnych i toalet, a w załączniku zestaw sygnałów i znaków bezpieczeństwa.

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania. Dz.U. 2004 nr 265 poz. 2644)

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 listopada 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy

Inne regulacje prawne, to:

• Konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) ratyfikowane przez Polskę

• Dyrektywy europejskie w zakresie uregulowań Kodeksu Pracy

---