EKONOMIA - nauka zajmująca się badaniem zachowania podmiotów gospodarczych w dziedzinie wykorzystania ograniczonych środków, które mogą być w rozmaity sposób zastosowane w sferze produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji.

ALOKACJA - podział środków między konkurencyjne cele

CEL EKONOMII- sformułowanie teorii racjonalnego gospodarowania rzadkimi środkami, mającymi alternatywne zastosowanie.

EKONOMIA - oszczędność, pokazanie metody ludzkiego działania

metoda abstrakcji - MODEL - teoretyczne uogólnienie określonego odcinka badanej rzeczywistości, które w sposób syntetyczny i uproszczony stara się odwzorować zachodzące w nim procesy ekonomiczne.

EKONOMIA - nauka humanistyczna, posługująca się specyficznym językiem,

o warunkach (gosp wolnorynkowa,centr sterowana)

i zasadach (maksymalizacja zysku, racjonalność) dokonywania wyborów

w sferze działaności gospodarczej (produkowanie, podzial, uslug, działan finansowej mikro i makro) i konsumpcji.

Pozwala odpowiedzieć na pytanie (jaki cel jednostkowy chcemy osiągnać)

-co produkować?

-w jaki sposób?

-dla kogo przeznaczyć wytworzone wartości?

-jak zwiększyć możliwości zaspokojenia potrzeb (zmian warunków)?

EKONOMIA - nauka badająca związki i zależności zachodzące w gospodarce narodowej w celu ustalenia warunków racjonalnej alokacji środków i zmaksymalizowania korzyści podmiotów gospodarczych

MIKRO patrzy na gospodarkę przez pryzmat przedsiębiorców i konsumentów z punktu widzenia maksymalizacji ich korzyści, nacisk na sprawność mechanizmów rynkowych,

badaniem zachowania indywidualnych konsumentów, przedsiębiorstw i rynków.

MAKRO w analizie gospo posługuje się wielkimi agregatami (dochód narodowy, wydatki budżetu państwa, bilans handlowy, podaż pieniądza, stopa bezrobocia), nacisk na zawodność samoregulujących się mechanizmó1) rynkowych i niezbędnośc ingerencji państwa w celu dorpowadzenia do lepszego wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych.

POLITYKA GOSPODARCZA - działalność państwa lub organu publicznego zmierzająca do osiągnięcia konkretnych celów społeczno - ekonomicznych (zahamowanie inflacji, likwidacja bezrobocia, przesunięcie środków finansowych) w określonych warunkach i określonym horyzoncie czasu. to nauka opisująca rozwiązania prawno-polityczne za pomocą których można wpływać na gospodarkę. W szczególności oznacza to kształtowanie ustroju gospodarczego (warunków gospodarowania) .

polityka gospodarcza opiera się na okreslonej teorii ekonomicznej, która stanowi podstawę do diagnozy. dlaczego jest źle i jakie są zagrożenia

polityka ekonomiczna - sposób działania i rozwiązywania problemów gospodarczych z punktu widzenia interesu publicznego

Ekonomia pozytywna ma za zadanie wyjaśnianie zjawisk ekonomicznych, jest oparta na obiektywnej wiedzy o rzeczywistości. Analizuje skutki zmian warunków ekonomicznych lub wariantów uprawianej polityki gospodarczej, bez formułowania sądów wartościujących.

cele

wyjaśnianie, edukacja, formułowanie hipotez (prognoz).

Ekonomia pozytywna koncentruje się na wypracowaniu najbardziej uniwersalnych narzędzi i metod analizy ekonomicznej w celu możliwie wszechstronnego uogólnienia procesów gospodarczych i mechanizmów ekonomicznych.

Ekonomia normatywna - to ekonomia dokonująca wartościowań faktów opisywanych przez ekonomię pozytywną. Opierając się m.in. na koncepcjach polityki społecznej, polityki gospodarczej i historii gospodarczej formułuje zalecenia co do świadomego kształtowania rzeczywistości ekonomicznej. W ekonomii normatywnej formułowane są tezy oparte na własnych systemach wartości badacza i często przyjmują formy zaleceń czy przekształcają się w odrębne szkoły ekonomiczne.

Ekonomia normatywna, na podstawie obserwacji rynku i zjawisk w nim zachodzących, wyciąga wnioski na przyszłość, stara się przewidzieć skutki obecnych działań gospodarczych.

Koncentrowała się na tworzeniu określonego systemu poglądów wartościujących, na opracowaniu określonej ideologii umożliwiającej interpretację zjawisk i procesów gosp.

Ekonomia to nauka społeczna, bo nie można uniknąć wartościowania, nie ma ustalonych reguł i kryteriów pozwalających wykazać słuszność hipotezy. nie eksperyment a interpretacja faktów. ekonomista może przedstawić warunku i możliwości oraz skutki wyborów.

EKONOMIKA - to dział ekonomii zajmujący się poszczególnymi gałęziami gospodarki wraz z relacjami pomiędzy nimi (np. ekonomika transportu) oraz zagadnieniami związanymi z rodzajami działalności gospodarczej.

koszt alternatywny - koszt zaniechanych możliwości. mieszony jest on wartością tej produkcji, której nie realizujemy, aby zwiększyć produkcję innych dóbr lub wartości.

krzywa możliwości produkcyjnych reprezentuje na całej swojej długości najlepsza, możliwą do wytworzenia strukturę produkcji przy nie zmienionym zasobie czynników wytwarzania.

kapitał i praca wzrasta - krzywa w prawo (wzrost gospodarczy, postęp technologiczny)

krzywa wypukła - problem substytucyjności - zwiększenie produkcji jednego dobra jest możliwe za cenę zmniejszenia produkcji drugiego dobra.

prawo malejącego przyrostu produkcji zwiększonej - jak przesuwamy czynniki produkcji z jednego towaru na drugi to najpierw jest duży przyrost w stosunku do strat a potem mały przyrost w stosunku do strat.

krzywa możliwości produkcyjnych jest zbudowana według prawa malejącego przyrostu produkcji na jednostkę nakładu i prawa rosnącego kosztu alternatywnego

PODMIOT - określona forma organizacji, która podejmuje samodzielnie decyzje, kierując się własnym interesem i związanym z tym ryzykiem.

rynek - forma więzi między producentami, urzeczywistnione przez np. ceny rynkowe, wymiana między kupującymi i sprzedającymi

ograniczenia realne: warunki przyrodnicze, zasoby kapitałowe, popyt

ograniczenia regulacyjne: prawnie ustalone normy

GOSPODARSTWO DOMOWE: dobrowolny związek ludzi wspólnie zamieszkujących i podejmujących decyzje finansowe dotyczące sposobu zarobkowania i wydawania zarobionych pieniedzy.

-sprzedają na rynku pracy swoje usługi i otrzymują dochody

lokata pieniędzy: w akcje (zmienne), obligacje (stałe), ziemię

GOSPODARSTWO ROLNE: łączy gospodarstwo domowe z przedsiębiorstwem produkcyjnym, w krajach rozwiniętych wyspecjalizowany profil produkcji,

wpływ na podaż produktów żywnościowych, popyt na dobra trwałego użytkowania,, dobra inwestycyjne, rola w gromadzeniu oszczędności i kształtowaniu wpływów podatkowych

GOSPODARSTWO ROLNE - grunty rolne, grunty leśne, budynki lub ich części, urządzenia i inwentarz, jeżeli stanowią (lub mogą) zorganizowaną całość, prawa związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego; 1-dokonuje wyboru w określonych warunkach i zasadach, racjonalny lub nie, 2 - na sprzedaż i na własne potrzeby, 3 - jaka skala, jaki rodzaj, ile celów produkcji, 4 - potrzeby - co robić by zaspokojenie potrzeb było większe, co wpływa na określenie potrzeb

PRZEDSIĘBIORSTWO - zorganizowany, dynamicznie rozwijający się zespół wyodrębnionych pod względem własnościowym, ekonomicznym, organizacyjnym i prawnym składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej wraz ze zdolnością pozyskiwania i utrzymywania odbiorców, organizowany w wybranej formie prawnej przez przedsiębiorcę.

FUNKCJE:

-EKONOMICZNA (osiągnięcie jak najlepszych efektów gospodarczych na podstawie rachunku ekonomicznego)

-TECHNICZNA (w ramach przygotowania i wytwarzania usług) - dokonuje wyboru wariantu technicznego, wybory mają wpływ na zmiane techniki w całej gospodarce, na jakość produkcji, zmianę warunków pozwalającą na jakościowe przemiany warunków

- SPOŁECZNĄ (w stosunku do swoich pracowników, ale tez do otoczenia gospodarczego)

ZAKRES FUNKCJONALNY: producja, usługi, handel, budowa, kopalnie

WŁASNOŚĆ:

państwowa, spółki akcyjne, gdzie pakiet kontrolny ma państwo, działalność skomercjalizowana, państwo obsadza zarząd

prywatna,

spółdzielcza (produkcja rolna, mieszkania) - walne zgromadzenie członków, każdy członek jeden głos, z zysków działalnośc socjalna dla członków

samorządowa(municypalne) - pracownicy wybierają zarząd, presja na wysokość płac i mniejsze szanse na długofalowy rozwój, forma obrony przed prywatyzacją w krajach postkomunistycznych

akcjonariat pracowniczy - sprzedaż majątku przedsiębiorstwa pracownikom

przedsiębiorstwa komunalne - własność władz lokalnych

forma prawna nie jest zależna od funkcji przedsiębiorstwa

PRZEDMIOTOWE UJĘCIE PRZEDSIĘBIORSTWA: zespół przyporządkowanych własnościowo skł niematerialnych i materialnych (nieruchomości, ruchomości, urządzenia, materiały, towary, wyroby, inne prawa rzeczowe). zespoł aktywów (materialna podstawa organizacji) istotne jest powiązanie funkcjonalne, tworzące przedsiębiorstwo w zakresie funkcjonalnym

PODMIOTOWE UJĘCIE - związane z formą prawną i firmą (lub nazwą) stanowiącą jednolite dobro osobisto-majątkowe, które jest przypisane do przedsiębiorcy, firma indywidualizuje przedsiębiorstwo i nie jest związana bezpośrednio ze skłądnikami materialnymi i niematerialnymi, na bazie których prowadzona jest działalność.

ZNACZENIE FUKNCJONALNE - realizacja celu jego funkcjonowania w obszarach działalności i działalność zawodowa wykonywana w sposób ciągły i zorganizowany

środki pracy nie zmieniają swojej funkcji w 1 cyklu, np maszyny

AMORTYZACJA - odpis wartości zużywającego się środka produkcji, zmniejszenie wartości z biegiem czasu, liniowo lub progresywnie, ustawa to definiuje

PPHU BUDEX - państwowe (ex, otwarte na import, export)

PPHU BUDEX J. Nowak - indywidualna działalność, jednoosobowa forma prawna

PPHU BUDEX J. Nowak, W. Mak i wspólnicy /sp.j./sp.p/sp.k - spólki osobowe, odpowiedzialność całym majątkiem

PRZEDSIĘBIORSTWO - jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności: 1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa); 2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości; 3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości; 4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne; 5) koncesje, licencje i zezwolenia; 6) patenty i inne prawa własności przemysłowej; 7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne; 8) tajemnice przedsiębiorstwa; 9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

FORMY PRAWNE

OSOBOWE

jawna - nie ważne kto co zrobi, całosć się liczy, tracimy cały swój majątek, wszystkie nazwiska

partnerska - konkretna osoba odpowiada (lekarze, prawnicy), partner nie odpowiada za partnera tylko za siebie

komandytowa - komplementariusz odpowiada całym majątkiem i jego musi być nazwisko, komandytariusz odpowiada do sumy komandytowej

KAPITAŁOWE

zoo- nie przechodzi na osobistą własność 50 tys wkładu, udziały tak jak akcje lub akord, sprawa wspólników jak wyceniony akord, mały zasób kapitału, ograniczona liczba udziałowców, sprzedaż udziału wymaga zgody innych,

akcyjna - odpowiedzialność do wysokości wartości akcji, trzeba szukać majatku na zewnątrz, to dobry sposób na lokatę kapitału dla innych, 500 tys wkładu, żeby była gwarancja, że przyniesie zysk, odpowiada kapitał, dywidenda - dochód od akcji, wszystkie akcje warte tyle samo, ważny zarząd, siła głosu, określenie zadań przedsiębiorstwa, wybiera zarząd, radę nadzorczą, firmy notowane musza ujawnić wszystko i mają papiery na giełdzie i wtedy każdy może sobie kupić akcje i mieć władzę

akcjonariusz może kontrolować rachunkowość, obejrzeć bilans, zyski i straty

można większych zyski nierozdzielone kosztem mniejszych dywident, żeby była szanta modernizacji i rozwoju

aport- odp kapitału w formie rzeczowej lub prawnej np. za komputer są akcje

akcje uprzywilejowane - pakiet praw własności do kapitału korporacji, które uprawniają do stałego udziału w zyskach w postaci stałej dywidendy wypłacanej niezależnie od sytuacji finansowej firmy, czasem mogą znaczyć więcej niż 1 głos

akcje zwykłe - udział w zyskach po opodatkowaniu itp

technostruktura korporacji - zespół wybitnych fachowców który reprezentuje interesy i kieruje

fuzje sprzyjają tańszym zakupom czynników produkcji, ułatwia dostęp do kredytów, ułątwia zarządzanie

holding - trzymanie akcji innych przedsiębiorstw w celu kontroli

koncern - połączenie przedsiębiorstw o różnej formie prawnej, ale pod wspólnym zarządem

RACHUNKOWOŚĆ - przedsiębiorstwa stosują przyjęte zasady rachunkowości, rzetelenie i jasno przedstawiajać sytuację majatkową i finansową oraz wynik finansowy, obejmuje

1 - przyjęte zasady rachunkowości

2 - prowadzenie ksiąg rachunkowych ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym, systematycznym

3 - okresowe ustalenie lub sprawdzenie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów

4 - wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego

5 - sporządzanie sprawozdań finansowych

6 - gromadzenie dokumentacji

7 - poddanie badaniu sprawozdań finansowych

komercjalizacja to nie prywatyzacja bo nie zmienia się właściciel

      państwo może wnieść aportem przedsiębiorstwo do innej spółki

      Komercjalizacja w przypadku przedsiębiorstwa oznacza przystosowanie go do warunków gospodarki rynkowej. Np. przedsiębiorstwo państwowe zostaje przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa gdzie jedynym właścicielem pakietu akcji lub
      głównym udziałowcem jest państwo.

Cele prywatyzacji:
-zwiększenie efektywności gospodarowania
-uwłaszczenie grup pracowniczych i obywateli
-przeniesienie własności na lobbingowe grupy kapitałowe
-zmniejszenie kosztów państwa w sytuacji przedsiębiorstw deficytowych

    *dostosowanie do warunków prawa europejskiego w celu stworzenia
      lepszej czytelności procesów gospodarczych
    *zwiększenie dochodów budżetowych w krótkim czasie
    *rozwój krajowego rynku kapitałowego
*zwiększenie konkurencyjności
   *zaspokojenie roszczeń z tytułu prywatyzacji
    *dokapitalizowanie spółek Skarbu Państwa (pakiety inwestycyjne)
    *umocnienie rynku kapitałowego przez określenie praw własności

WŁASNOŚĆ W SENSIE PRAWNYM
-prawo nadzoru, kontroli
prawo koszystania pożytków
prawo przeniesienia własności
prawo zniszczenia

WŁASNOŚĆ - możliwość podejmowania decyzji wynikających z wykonywanych
funkcji właścicielskich przez państwo, przy zachowaniu samodzielności
podmiotów gospodarczych.

dwoisty charakter przedsiębiorstwa, są własnością Skarbu Państwa

W tradycyjnym systemie nakazowym przedsiębiorstwa państwowe nie
korzystały z żadnego z tych praw, funkcje właścicielskie był wykonywane
bezpośrednio przez państwo za pośrednictwem organów administracyjnych.

Zmiany w obrębie wykonywania funkcji włascicielskich państwa musiały
oznaczać zrzeczenie się przez administrację większości praw na rzecz
przedsiębiorstw państwowych a przedsiębiorstwa państwowe musiały być
gotowe do korzystania z tych praw.

PRYWATYZACJA POŚREDNIA (kapitałowa) - najpierw komercjalizacja - zmiana
formy prawnej: przedsiębiorstwa państwowe w wyniku aktu
komercjalizacyjnego staje się spółką prawa handlowego w której wszystkie
akcje obejmuje Skarb Państwa.

W imieniu Skarbu Państwa akcje spółki zbywa Minister Skarbu lub Agencja
Prywatyzacji:

1 - oferta publiczna

2 - przetarg publiczny (zaproszenie do składania ofert na zakup pakietu
akcji lub udziałów spółek SP)

3 - publiczne zaproszenie do rokowań

PRYWATYZACJA BEZPOŚREDNIA - małe i średnie przedsiębiorstwa.

1 - sprzedaż

2 - wniesienie przedsiębiorstwa przez Skarb Państwa do spółki (aport
zamieniany na udziały)

3 - oddanie do odpłatnego korzystania spółce pracowniczej z udziałem
zewnętrzym inwestora (leasing lub dzierżawa)

kiwecień 93 - ustawa o powszechnej prywatyzacji

inne formy prywatyzacji:

reprywatyzacja, komunalizacja, likwidacja z przyczyn ekonomicznych,
upadłość, podział iłączenie, postepowanie ukłądowe, zamiania
wierzytelności na akcje


PRAWO POPYTU I PODAŻY

POPYT POTENCJALNY - chęć, której obecnie nie możemy zrealizować

POPYT EFEKTYWNY - faktycznie istniejąca chęć przy danej cenie, modzie,
technologii

POPYT - zapotrzebowanie na dobro za które nabywca gotowy jest zapłacic
ustaloną na rynku cenę, dysponując odpowiednią sumą dochodu.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT związane z rynkiem
wielkość dochodów
2cena towarów (ceny substytutów, ceny dóbr komplementarnych,
przewidywania co do kształtowania się cen w przyszłości)

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT nie związane z rynkiem
1preferencje konsumentów(upodobania, gusty)
moda
czynniki demograficzne
warunki geograficzne, klimatyczne, pora roku
3poziom zamożności
sytuacja gospodarcza
sytuacja polityczna

DOBRA KOMPLEMENTARNE (uzupełniające się)

brak istnienia jednego wyklucza potrzebę drugiego

cena dobra komplementarnego wpływa na potrzebę dobra podstawowego

RYNEK - ogół warunków w gospodarce, który w wyniku zbiegu popytu i
podazy powoduje kształtowanie się ceny

Jak popyt się zmniejsza to zmniejszamy koszty produkcji, przerzucamy się
na inną branżę

paradoks spekulacyjny - związany z podniesieniem standardu przez
produkt, w przypadku rosnącej ceny wzrost popytu, bo klienci przewiduja
ze cena bedzie rosla nadal, nieustabilizowana gospodarka

nietypowa krzywa popytu - sztywny popyt (wykres pionowy) (np. sól)popyt
doskonale nieelastyczny, nabywcy nie ragują na zmianę ceny, bo soli się
nie da zastąpić a potrzebują jej na tyle mało, że cena nie robi im
wielkiej różnicy

jak wykres się przesuwa w prawo lub w lewo to w wyniku innych czynników

popyt doskonale elastyczny (wykres poziomy) doskonała konkurencja, jak
jeden podniesie cenę, to klienci będą kupować gdzie indziej.

popyt proporcjonalny - zmiana ceny o jednostkę, zmiana popytu o
jednostkę - zwłaszcza jeśli ma substytut o stałej cenie RYS!

popyt wysoko elastyczny (zmiana o jednostkę ceny, zmiana o więcej
jednostek popytu, łagodny wykres)

przy obniżaniu ceny elastyczność popytu maleje

przy podwyższaniu ceny elastyczność popytu rośnie

towary które mają substytuty mają wysoką elastyczność

przy wysokich cenach reakcja konsumenta na zmianę ceny jest wyższa niż
przy niskiej cenie

opłaca się obniżac cenę gdy cenowa elastycznośc popytu >1

opłaca się podwyższać cenę gdy cenowa elastyczność popytu <1

popyt słabo elastyczny ( stromy wykres), popyt słabo reaguje na zmianę ceny

im większa reakcja na wzrost ceny tym większa elastyczność

REAKCJA POPYTU NA ZMIANĘ DOCHODÓW
im większe dochody tym więcej wydamy na konsumpcję
dochód 1000zł -> 80% (800 zł) na konsumpcję, 20 % (200zł) na czynsz i buty
dochód 2000zł - > 50% (1000zł ) konsumcja, 50% 1000zł konsumpcja trwała

PRAWO ENGLA - wraz ze wzrostem dochodów rośnie popyt, natomiast
zmieniają się proporcje podziału popytu, spda udział wydatków na
konsumpcję nietrwałą, rośnie udział na konsumpcję trwałą.

paradoks Giffena - dobra podstawowe, ceny chleba rosną, popyt może też
rosnąć, jeśli inne produkty żywnościowe są słabo dostepne

paradoks Veblena - dobra luksusowe, efekt snoba, wzrost ceny przy
wysokich dochodach powoduje wzrost popytu

prawo podaży - Przy niezmienności innych warunków rynkowych, podaż
danego towaru się zwiększa, jeśli
wzrasta jego cena , natomiast obniżaniu się ceny towarzyszy spadek wielkości podaży.

Czynniki kształtujące wielkość podaży
* cena danego dobra, czyli ilość pieniędzy jaką producent otrzymuje ze
sprzedaży każdej jednostki tego dobra
* ceny czynników produkcji, czyli płace, opłaty za energię, czynsz, ceny
urządzeń i surowców, procenty od zaciągniętych kredytów - czyli poziom
kosztów produkcji
* technologia, czyli postęp techniczny
* ceny dóbr substytucyjnych (zamienników) i komplementarnych
(uzupełniających)
* liczba producentów na danym rynku
* cele przedsiębiorstwa
* oczekiwania dotyczące zmian cen
* eksport oraz import
* wielkość rezerw
* czynniki przypadkowe, np. pogoda
* czas, jakim dysponują producenci
* interwencyjna polityka państwa, dotacje, subwencje, warunki prawne
    *  elastyczność podaży


mechanizm rynkowy- naruszenie równowagi między popytem i podażą powoduje
takie rakcje nabywców i sprzedawców, że wraca do normy

cenie max (powyżej pkt równowagi) regulowanej przez panstwo towarzyszwy
niedobór podazy w stosunku do popytu. o dostępie do np. mieszkania
decydują kryteria pozarynkowe, np. jak zła jest sytuacja
rodziny.(racjonowanie dobra rzadkiego), cena max występuje gdy jest
uzasadniony interes społeczny lub wojna,

cena minimalna (mleko) aby zapewnić rolnikom opłacalność

dochodowa elastyczność popytu - reakcja popytu na zmianę dochodu

użyteczność - suma zadowolenia, jaką daje konsumentowi posiadanie dobra

w miarę wzrostu zapasu dobra jego użytecznośc całkowita rośnie wolniej
niż wzrasta zapas

równowaga konsumenta - pkt przecięcia lini budżetu (możliwości) i lini
preferencji (pragnienia i upodobania)

obniżka cen i relacje cen 2 dóbr bez zmian - suma zadowolenia wzrasta -
efekt dochodowy

obniżka ceny 1 dobra 2 bez zmian - kupi więcej dobra które potanialo i
mniej dobra, które zostało bez zmian. (efekt substytucyjny)

Monopol to struktura rynkowa charakteryzująca się:


* występowaniem na rynku tylko jednego dostawcy danego towaru, który
kontroluje podaż i ceny, oraz wielu odbiorców;
* występowaniem barier uniemożliwiających innym firmom wejście na rynek
(np. ustawodawstwo, patenty, koszty itp.);


Monopol może mieć charakter:
* państwowy - kiedy prawo danego państwa pozwala świadczyć usługi lub
produkować określony asortyment towarów tylko jednemu podmiotowi (np.
monopol spirytusowy, monopol loteryjny itp.);
* wymuszony - kiedy jeden z producentów towaru/usługi osiąga taką
pozycję na rynku, że pozostali producenci bankrutują;
    * naturalny - wynikający z natury dostarczanej usługi/towaru, gdy ze
      względów technicznych konkurencja wielu podmiotów jest niemożliwa
      lub utrudniona (np: koleje żelazne, dostarczanie prądu
      elektrycznego i gazu, telekomunikacja itp.)
    * absolutny-niedostatek konkurencji i produkcja jest zdominowana
      przez 1 firmę, może być naturalny

Pieniądz jest powszechnym ekwiwalentem. Umożliwia wymianę towarową, wymianę usług.

efekt działalności państwa

funkcje:

1. Miernika wartości (poprzez parytet złota)

2. Środka wymiany (cyrkulacji) - towar - pieniądz - towar itd (płacimy za towar)

3. Środka płatniczego (gdy płacimy zaległe)

4. Środka tezauryzacji (gromadzenie skarbu) funkcja pierwotna, tylko z pełnowartościowymi

5. Pieniądza światowego

wewnętrzna wartość pieniądza - złota moneta jest cenna przez samo złoto

moneta podwartościowa - zawartość kruszcu po przeliczeniu na wartość jest mniejsza niż to co wynika z nominału

moneta pełnowartościowa - zawartość kruszcu opowiada temu co wybite

państwo miało prawo bicia monety - gwarantowało jakość

ząbki żeby nie obcinać i nie zmieniać ich wartości

prawo Kopernika - pieniądz lepszy wypiera z rynku pieniądz gorszy

numizmat- pieniądz pamiątkowy

pieniądz światowy - przeliczany na różne jednostki pieniężne

ile łącznie nabędą wszyscy towaru za daną kwotę zależy od szybkości obiegu

od szybkości obiegu zależy ilość pieniądza

ten co krąży szybko to potrzeba mało papierków.

barter - towar za towar

podstawą gospodarki rynkowej jest system finansowy państwa

funkcje BK

-gromadzenie wolnych czasowo środków pieniężnych

-udzielanie kredytów na cele konsumpcyjne i produkcyjne

-udzielanie poręczeń i gwarancji bankowych

-organizują obrót bezgotówkowy

weksel - dokument prawny w którym wystawca zobowiązuje się do bezwzględnego uregulowania należności w ściśle określonym terminie

dyskontowanie - sprzedaż weksla bankowi przez terminem jego płatności i pobieranie z tego tytułu należności (dyskonta)

SYSTEM FINANSOWY PAŃSTWA

system bankowy

rynek kapitałowy

rynek dewizowy

budżet centralny

Rola banku w koncepcji szkoły monetarnej

Reakcją na sterowany rynek przez państwo w wyniku zastosowania koncepcji Keynesa była szkoła monetarna w ekonomii, która różne formy interwencjonizmu państwowego proponowała zastąpić regulacją dopływu pieniądza do gospodarki przez bank centralny.

Spór między keynesizmem a monetaryzmem trwa do dzisiaj choć został wzbogacony o nowe elementy oddziaływania za pomocą pieniądza.

Instytucją publiczną za pośrednictwem której państwo prowadzi politykę pieniężną jest bank centralny

Funkcje Banku Centralnego

1) jest bankiem emisyjnym, tzn. jedynym bankiem uprawnionym do emisji pieniądza.

2) jest bankiem banków - funkcja ta przejawia się w kilku płaszczyznach: (a) bank centralny nadzoruje operacje banków komercyjnych, (b) udziela im pożyczek na rozszerzenie działalności kredytowej, a stopa ich oprocentowania wyznacza pośrednio stopy oprocentowania kredytów i depozytów w bankach komercyjnych, (c) ustala stopy rezerw obowiązkowych, regulując zgodnie z potrzebami gospodarki aktywność kredytową banków komercyjnych.

3) jest bankiem państwa. Bank centralny gromadzi dochody i realizuje wydatki budżetu państwa, udziela rządowi kredytów na sfinansowanie deficytu budżetowego, zarządza długiem publicznym, dokonuje operacji otwartego rynku, gromadzi rezerwy złota i dewiz;

4) jest bankiem gospodarki narodowej - reguluje podaż pieniądza.

stopa redyskonta - stopa procentowa ustalona przez bank centralny. przy udzieleniu pożyczki bankom komercyjnym. jej wysokość jest określona przez Radę Polityki Pieniężnej. im większa tym mniej opłat dodatkowych

rezerwy obowiązkowe banku, które banki komercyjne muszą utrzymywać jako depozyt w Banku Centralnym. Rezerwa ma na celu stabilizację systemu bankowego. Wysokośc rezerwy jest każdorazowo ustalana.

emisja - wprowadzenie do obiegu pieniądza gotówkowego w postaci banknotów i bilonu bez monet pamiątkowych.

wielkośc emisji róznoznaczna z przyrostem ilosci pieniądza w ob iegu (bazą monetarną) musi być dostosowana do popytu gospodarki

emisja na podstawie bazy monetarnej, popytu gospodarczego, szybkości obiegu

nadmiar emisji powoduje inflację

BC pełni funkcję depozytowo - kredytową dla BK, przechowuje nadwyżki BK, daje kredyty BK

BC obsługuje budżet, deficyt budżetowy, dług publiczny przez obligacje

bank komercyjny obsługuje obywateli, bank centralny obsługuje państwo, niezależny

operacje otwartego rynku są interwencjami BC na rynku, kupowanie lub sprzedawanie papierów wartościowych i regulowanie ilości pieniądza w obiegu. BC jest inicjatorem . Cel - regulacja krótkoterminowych stóp procentowych, dzięki temu BC wpływa na ilosć pieniądza w obiegu

Operacje otwartego rynku WARUNKOWE

BC kupując papieru wartościowe zobowiązuje sprzedawcę do odkupienia tych papierów w okreslonym czasie

Operacje otwartego rynku BEZWARUNKOWE

kupno lub sprzedaż przez BC papierów wartościowych

BC współpracuje z BC innych państw

BC oddziaływuje na konukturę przez instrumenty

- bank uwalnia część pieniądza do obiegu, zmniejsza rezerwę lub podwyższa wielkosć rezerwy by ściągnąć pieniądze z rynku

- zwiększenie udzielonych kredytów bankom komercyjnym przy obniżonej stopie redyskonta - zwiększa popyt na pieniądz lub odwrotnie

-kupuje papiery na rynku jako inwestor - operacje otwartego rynku.

1 - recesja(dekoniunktura)

2 - napięcia inflacyjne, groźba załamania gospodarczego

Rada Polityki Pieniężnej

W 1997 r. radykalnie zmieniono cały system prowadzenia polityki monetarnej, wprowadzając zupełnie nowy, odpowiedzialny za nią organ decyzyjny - Radę Polityki Pieniężnej.

Utworzenie Rady Polityki Pieniężnej oznaczało zmianę systemu decyzyjnego w sferze monetarnej z jednoosobowego na kolegialny. Nowe rozwiązanie służyć ma zwiększeniu trafności podejmowanych decyzji oraz skuteczności w realizowaniu priorytetowego celu polityki pieniężnej, jakim jest walka z inflacja. W większości państw o gospodarce rynkowej organem zarządzającym jest organ kolegialny.

Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

Do zadań NBP należy także:

1)organizowanie rozliczeń pieniężnych;

2)prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi;

3)prowadzenie działalności dewizowej

4)prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa;

5)regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie;

6)kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego;

RYNEK - jak wielu sprzedających wytwarza relacje między popytem i podażą i kształtuje się cena (towarowy, kapitałowy, pracy)

GIEŁDA - sformalizowany rynek, miejsce gdzie spotykają się sprzedający i kupujący

Giełda w potocznym rozumieniu oznacza miejsce masowych oraz regularnych spotkań osób sprzedających z kupującymi. Giełda jest więc rynkiem, na którym występuje gra popytu i podaży. Tym co odróżnia rynek giełdowy od innych rynków jest wysoki stopień jego zorganizowania oraz specyficzne cechy dóbr będących przedmiotem obrotu giełdowego.

Podstawowym celem istnienia tych giełd jest umożliwienie taniego i bezpiecznego zrealizowania jak największej liczby transakcji kupna i sprzedaży oferowanych na nich walorów i towarów.

Wysoki stopień zorganizowania giełdy wynika z faktu, że ich funkcjonowanie jest szczegółowo unormowane w ustawach i regulaminach giełdy. Regulaminy określają miejsce i czas spotkań oraz strukturę giełdy.

Giełda towarowa - to zespół osób, urządzeń i środków technicznych zapewniający wszystkim uczestnikom obrotu jednakowe warunki zawierania transakcji giełdowych oraz jednakowy dostęp w tym samym czasie do informacji rynkowych, a w szczególności do informacji o kursach i cenach towarów giełdowych oraz o obrotach towarami giełdowymi,

Towary giełdowe - to dopuszczone do obrotu na danej giełdzie towarowej:

a)oznaczone co do gatunku rzeczy,

b)różne rodzaje energii,

c)limity wielkości produkcji lub emisji zanieczyszczeń,

d)prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od wartości oznaczonych co do gatunku rzeczy, określonych rodzajów energii, mierników i limitów wielkości produkcji lub emisji zanieczyszczeń,

e)prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od kursów walut i stóp procentowych,

Transakcje giełdowe - umowy dotyczące towarów giełdowych, zawarte na giełdzie w czasie i w sposób przewidziany dla zawierania takich umów przez:

a)członków giełdy,

b)zleceniodawców, którzy zawarli umowę ze spółkami handlowymi prowadzącymi działalność maklerską,

giełdy towarowe- masowe transakcje kupna i sprzedaży dotyczące konkurencyjnych warunków i towarów (wystadaryzowane, czyli mają okreśłoną jakość i rodzaj, zasady poferowanai na rynku, sposobu przechowywania, przewożena i zbywania)

towary giełdowe: zboża, drwno, surowce powtarzalne, mięso wystandaryzowane, kruszcze, oleje roślinne, kauczuk, bawełna, surowce energetyczne, chemikalia, alhokole, farmaceutyki, wina. towary nie musza być okazywane, bo wiadomo co kupujemy.

Giełda towarowa - rynek formalny:

1. W ujęciu funkcjonalnym - uczestnicy postępują zgodnie z regulaminami oraz kontaktują się w miejscu i czasie, który jest z góry określony.

2. W ujęciu przedmiotowym - giełda jest zespołem osób, urządzeń i środków technicznych zapewniającym wszystkim uczestnikom obrotu jednakowe warunki zawierania transakcji giełdowych oraz jednakowy dostęp, w tym samym czasie, do informacji rynkowych. Dotyczy to w szczególności informacji o kursach, cenach oraz obrotach dobrami będącymi przedmiotem handlu na danej giełdzie.

3. Specyfika dóbr będących przedmiotem obrotu giełdowego. Istotą tych dóbr jest ich zamienność i możliwość standaryzacji

limit produkcji - np ograniczona przez umwy międzynarodowe, jak ktoś nie wykorzysta limitu to można sprzedać,

umowy moga być zaiwerane tylko przez uprawnionych pracowników

transakcje rzeczywiste następuje faktyczne przeniesienie własności danego dobra, ze sprzedawcy na nabywcę, w zamian za odpowiedni ekwiwalent pieniężny.

-transakcje natychmiastowe (cash, spot) ich realizacja następuje bezpośrednio po ich zawarciu tj. w ciągu jednego do dwóch dni

-dostawcze (forward). zwane też rzeczywistymi transakcjami terminowymi, to transakcje, przy których dostawa danego dobra oraz zapłata za nie następuje w późniejszym, określonym przez strony terminie.

transakcje nierzeczywiste strony odstępują od faktycznego przeniesienia własności danego dobra, zawierane są w celach spekulacyjnych.

-nierzeczywiste spekulacyjne mają na celu osiąganie zysków z tytułu wahań cen danych dóbr w czasie (kontrakty futures oraz opcje), lub z tytułu różnic cenowych na różnych giełdach (transakcje arbitrażowe).

-nierzeczywiste na zabezpieczenie (hedgingowe) zawierane są przez sprzedawców i nabywców dóbr w celu zabezpieczenia się przed ryzykiem związanym z fluktuacją cen

transakcje natychmiastowe - tylko dla produktów, które mogą być natychmiast wydalane po kupnie

transakcje dostawcze - mogą trwać nawet 2 tygodnie

nabywca ma pewnośc co do jakości oferowanego towaru, gwarancja terminu

towar może być na giełdzie jak jest nadwyżka popytu nad podazą

transakcja na zabezpieczenie - chcemy kupić towar, który niedługo będzie wyprodukowany, może stracić kupujący i sprzedajacy, jakoś może się nie udać, ale gwarancja pierwszeństwa w dostaniu zboża, po takiej cenie jaką zaoferował w chwili umowy.

GIEŁDA TOWAROWA -

- ułatwia handel towarami

-pełni funkcję regulatora cen, wpływa na cały rynek, umożliwia ustalenie ceny równowagi

-kształtuje koniunkturę w gospodarce

-producenci obserwują ceny towarów i szacują przyszły popyt, ogranicza sie nadprodukcję i deficyt

-transakcje terminowe ograniczają ryzyko związane z działalnością gospodarczą

-wpływ na rozwój postępu technicznego

-wpływ na zmiany w zastosowaniu techniki w przemysle chłodniczym, transporotowym, wagowym

Na giełdach towarowych, przedmiotem obrotu są głównie surowce rolne oraz przemysłowe. Aby można było nimi handlować na giełdzie muszą one posiadać pewne określone cechy, takie jak:

-jednorodność (wymienność), co oznacza, że jedną partię towaru można (bez żadnej szkody dla nabywcy) zastąpić inną, o tej samej ilości i jakości,

-możliwość standaryzacji, tzn. skonstruowania standardu klasyfikacyjnego, na podsawie którego zawiera się transakcje nie widząc towaru, który w chwili zawierania kontraktu często jeszcze nie istnieje,

-trwałość (nie mogą się łatwo psuć),

-„masowa” podaż i „masowy” popyt, co umożliwia płynność obrotów,

-nadwyżka popytu nad podażą - w długim okresie czasu,

-trudne do przewidzenia wielkości popytu i podaży.

giełda papierów wartościowych - łatwośc przepływu kapitału, nie ma dodatkowych kosztó np likwidacji hali, pracowników, w małych przedsiębiorstwach jest mobilnosc a tu nie, bo wyspecjalizowane maszyny, pracownicy

Instrumentami finansowymi są:

papiery wartościowe;

niebędące papierami wartościowymi:

a)tytuły uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania,

b)instrumenty rynku pieniężnego,

c)finansowe kontrakty terminowe oraz inne równoważne instrumenty finansowe rozliczane pieniężnie i inne

d)opcje kupna lub sprzedaży instrumentów finansowych,

e)prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od wartości oznaczonych co do gatunku rzeczy, określonych rodzajów energii, mierników i limitów wielkości produkcji lub emisji zanieczyszczeń

f)inne instrumenty, jeżeli zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym

emitent - podmiot wystawiający albo emitujący papiery wartościowe we własnym imieniu,

wprowadzający papiery wartościowe do publicznego obrotu - podmiot będący właścicielem emitowanych w serii papierów wartościowych, występujący do Komisji Papierów Wartościowych i Giełd z wnioskiem o wyrażenie zgody na ich wprowadzenie do publicznego obrotu, zwany dalej "wprowadzającym", obrót pierwotny - proponowanie przez emitenta bądź subemitenta usługowego nabycia emitowanych w serii papierów wartościowych nowej emisji lub nabywanie tych papierów,

obrocie wtórnym - proponowanie, przez podmioty inne niż emitent lub subemitent usługowy, nabycia emitowanych w serii papierów wartościowych lub nabywanie tych papierów,

spółka publiczna - spółka, której akcje co najmniej z jednej emisji są dopuszczone do publicznego obrotu,

rynek regulowany - system obrotu dopuszczonymi do obrotu publicznego instrumentami finansowymi, działający w sposób stały, zorganizowany na zasadach określonych w przepisach ustawy, jak również zapewniający, że przy kojarzeniu ofert nabycia i zbycia tych instrumentów finansowych inwestorzy mają powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie oraz że zachowane są jednakowe warunki nabywania i zbywania tych instrumentów;

Zadaniem papierów wartościowych jest przenoszenie (też tworzenie) i transformacja kapitałów. Obrót nimi odbywa się na giełdzie.

Papierami wartościowymi są dokumenty stwierdzające określone prawa majątkowe przysługujące właścicielom jak: akcje, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne, jak również inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego.

Za rozstrzygające dla kwalifikacji danego dokumentu jako papieru wartościowego musi się uznać tylko to, czy przedłożenie dokumentu jest konieczne do realizacji odnotowanego w nim prawa.

Funkcje giełdy papierów wartościowych

1.Ułatwia przepływ kapitału od oszczędzających do przedsiębiorstw potrzebujących środków na dalszy rozwój.

2.Działa jak barometr gospodarczy. Z jednej strony jest to barometr ogólnej koniunktury gospodarczej, wskazujący na stopień ekonomicznej efektywności rozmieszczenia i wykorzystania kapitałów w różnych sferach gospodarki. Z drugiej strony giełda jest barometrem efektywności gospodarowania poszczególnych spółek giełdowych oraz wartości ich majątku produkcyjnego.

3.Wpływa pozytywnie na jakościowe cechy gospodarki. Umożliwia ona przepływy środków z mniej do bardziej efektywnych dziedzin gospodarki,

4.Umożliwia transformację kapitałów, poprzez natychmiastową zmianę formy jego lokowania.

5.Ułatwia ocenę kapitału w obrocie pozagiełdowym, gdyż notowania na giełdzie stanowią punkt odniesienia dla tych podmiotów, które chcą zrealizować transakcje poza giełdą.

Akcja - papier wartościowy łączący w sobie prawa o charakterze majątkowym i niemajątkowym wynikające z uczestnictwa akcjonariusza w spółce akcyjnej. Inaczej, akcja to ogół praw i obowiązków akcjonariusza w spółce albo też część kapitału akcyjnego.

Obligacja - papier wartościowy, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Są to papiery wartościowe masowego obrotu, występują więc w seriach. W przeciwieństwie do akcji, obligacje nie dają ich posiadaczowi żadnych uprawnień względem emitenta typu współwłasność, dywidenda czy też uczestnictwo w walnych zgromadzeniach.

obligacja - papier wartościowy o stałym oprocentowaniu stanowiącym formę kredytu udzielonego przez nabywcę jej emitentowi.

rynek pierwotny - spółka sprzedaje akcje za pośrednictwem banku

rynek wtórny - obrót akcjami, już kupionymi

koszty własne - wydatki związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i produkcją (materialne, osobowe, finansowe)

fundusz amortyzacji - zbieranie na zakup nowej maszyny jak ta co mamy się zużyje

jak wartość dóbr kapitałowych wzrośnie to wartośc majątku trwałęgo może być rewaloryzowana czyli przeliczana wg cen rynkowych - za te pieniądze można kupić coś gratis

inwestycje restytucyjne - z funduszu amortyzacji

zysk bilansowy (przed opodatkowaniem) - nadwyżka rocznych utargów(wpływów) nad kosztami własnymi produkcji

* księgowy zysk przedsiębiorstwa - jest równy bezpośrednio wynikowi finansowemu obliczonego z formalnego rachunku zysków i strat (bilansu) przedsiębiorstw

* zysk kapitałowy - to wzrost wartości samego kapitału, np. w wyniku wzrostu cen posiadanych papierów wartościowych na giełdzie, różnic kursowych walut lub cen nieruchomości, maszyn i materiałów.

zysk normalny -

koszty stałe - nie zmieniają się w zależności od wielkości produkcji

koszty zmienne - zmieniają się w zależności od wielkości produkcji

koszty przeciętne - stosunek kosztów całkowitych (zmienne plus stałe )lub tylko kosztów zmiennych przez rozmiar produkcji, średni koszt wytworzenia jednostki produkcji

koszty krańcowe - przyrost kosztów całkowitych w stosunku do przyrostu produkcji

koszty związane z wyposażeniem, środkami trwałymi, obrotowymi, równowartości wyświadczone pracownikom

utarg przeciętny - utarg przypadający na sprzedaną jednostkę.

utarg krańcowy -wzrost utargu całkowitego, wywołany zwiększeniem produkcji o jednostkę

strata bilansowa - jak koszty własne przewyższają utargi ze sprzedaży

---