Rozwój miast i mieszkalnictwo

w projektach wybranych dokumentów

strategicznych i programowych

Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

na lata 2007-2013

(stan na pierwszy dzień lipca 2006)

Autor: Dagmara Mliczyńska-Hajda

***

Poniższa analiza została przeprowadzona w układzie odpowiadającym zarówno strukturze analizowanych tekstów jak i strukturze dokumentów planowania strategicznego i operacyjnego ( nadrzędny krajowy plan strategiczny (SRK), strategiczne ramy odniesienia w ramach polityki UE itd.) i obejmuje wyłącznie projekty tych dokumentów strategicznych i operacyjnych które zostały przygotowane po 1 stycznia 2006 r.

Zachowano kolejność wynikającą z pojawiania się omawianej problematyki w odpowiednich rozdziałach i załącznikach analizowanych opracowań. Powinno to ułatwić nie tylko zapoznanie się z zapisami pełnych tekstów poszczególnych projektów ale też porównanie ich zawartości i ocenę adekwatności projektowanych ustaleń.

***

CZESC PIERWSZA - Strategia Rozwoju Kraju (SRK)

31 stycznia br. Rada Ministrów zaakceptowała założenia do opracowania "Strategii Rozwoju Kraju 2007-2015", dokumentu będącego nadrzędną - wobec innych strategii i programów - wieloletnią strategią rozwoju społeczno-gospodarczego Polski. 

Na podstawie tych założeń w MRR opracowany został a następnie przekazany do Komitetu Rady Ministrów (28 kwietnia 2006 r.) projekt Strategii Rozwoju Kraju 2007 - 2015, a 27 czerwca br. Rada Ministrów przyjęła projekt SRK.

• Problematykę mieszkalnictwa zapisy tego projektu SRK lokują w trzech priorytetach:

• nr 2. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej

Cyt.: „W celu przyspieszenia wzrostu gospodarczego i podniesienia poziomu życia mieszkańców Polska musi wykonać ogromny wysiłek zbudowania niezbędnej infrastruktury warunkującej prowadzenie konkurencyjnej działalności przez przedsiębiorców oraz osiągnięcie przez obywateli europejskiego poziomu cywilizacyjnego. Na jakość życia wpływa też dostęp do usług społecznych i ich

poziom.”

W zakresie infrastruktury technicznej SRK wyodrębnia działania adresowane do następujących segmentów tej infrastruktury: a) transportowa, b) mieszkaniowa i przygotowanie terenów pod inwestycje c) teleinformatyczna d) energetyki e) ochrony środowiska. W opisie segmentu „b” znalazły się następujące zamierzenia:

„Stwarzane będą bodźce do inwestowania w mieszkalnictwo. Wspierane będą różne formy budownictwa (komunalne, spółdzielcze, jednorodzinne itd.) oraz promowane będą inwestycje odtworzeniowe. Jednocześnie podejmowane będą działania na rzecz inwentaryzacji zasobów wykorzystujących materiały niebezpieczne dla zdrowia, w celu utylizacji tych materiałów i zastąpienia ich nowoczesnymi rozwiązaniami materiałowymi. Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej oraz rozwój mieszkalnictwa uzależnione są od uzbrajania terenów. Wspierane zatem będą działania związane z wyposażeniem terenów w podstawowe media, w tym budowę sieci kanalizacyjnych i wodociągowych. Priorytetowo będą traktowane projekty kompleksowo przygotowujące tereny pod inwestycje. Zakłada się, że będą one prowadzone w sposób komplementarny do modernizacji infrastruktury transportu”.

• nr 3. Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości

Cyt.: „ Pełne i efektywne wykorzystanie zasobów pracy wspierać powinno wzrost gospodarczy, konkurencyjność i innowacyjność polskiej gospodarki oraz zmniejszanie dysproporcji w rozwoju regionalnym. Tylko wzrost zatrudnienia może zmniejszyć zagrożenia napięciami i niespójnością społeczną. Polska potrzebuje, w możliwie krótkim czasie, utworzenia dużej liczby nowych miejsc pracy, o wysokiej jakości dla osób młodych i wykształconych. Takie miejsca pracy mogą powstać w przemyśle i usługach. Polska potrzebuje również znacznej liczby nowych miejsc pracy dla osób z niskim poziomem wykształcenia, które ze względu na wiek i inne przyczyny nie są aktywne zawodowo. Kluczowe dla wzrostu zatrudnienia są uwarunkowania makroekonomiczne,

a zwłaszcza trwały, wysoki wzrost gospodarczy, stabilność pieniądza oraz wysokie tempo inwestycji. Podstawowe uwarunkowania mikroekonomiczne, to przede wszystkim rozwój przedsiębiorczości wspierany likwidacją barier administracyjno-organizacyjnych oraz stabilnością zasad prowadzenia działalności gospodarczej i elastycznymi mechanizmami płacowymi, jak też wzrost dostępu do kapitału, szczególnie dla małych i średnich przedsiębiorstw. Realizacji jednego z najważniejszych zadań państwa, jakim jest wzrost zatrudnienia.”

Dla realizacji tego priorytetu SRR przewiduje 8 działań, w tym działanie „b” nazwane „Uelastycznienie rynku pracy w Polsce oraz wzrost mobilności zasobów pracy”, w którego opisie znalazły się następujące zapisy:

Cyt.: „Tworzenie nowych miejsc pracy wymaga wdrożenia na większą niż dotąd skalę

elastycznych i alternatywnych form zatrudnienia (np. samozatrudnienie, praca na część etatu, praca tymczasowa, sezonowa, telepraca i. in.) oraz organizacji czasu i warunków pracy. Działania podejmowane w tym zakresie będą polegały w głównej mierze na uelastycznieniu rozwiązań w zakresie indywidualnego prawa pracy oraz promowaniu i upowszechnianiu nowych form świadczenia pracy (propagowanie dobrych przykładów, podnoszenie kwalifikacji menedżersko - organizacyjnych, ułatwianie pracodawcom zakupu niezbędnych technologii).Pozwoli to na osiągnięcie bardziej racjonalnych rozwiązań prawnych sprzyjających łatwiejszemu dysponowaniu zasobami pracy w dostosowaniu do sytuacji ekonomicznej pracodawcy i wymagań rynku pracy, a także uwzględniających specyfikę funkcjonowania małych pracodawców. Realizacja tych działań wymagać będzie ścisłej współpracy z partnerami społecznymi i wypracowania z nimi mechanizmów przeciwdziałających poszerzaniu się zjawiska pracy opłacanej poniżej poziomu wynagrodzenia minimalnego oraz degradacji jakościowej miejsc pracy. Istotnym uwarunkowaniem dla zwiększenia zastosowania elastycznych i alternatywnych formy zatrudnienia jest zapewnienie powszechnego i taniego dostępu do internetu. Warunkiem niezbędnym dla zwiększenia mobilności zasobów rynku pracy jest sprawny i wydajny transport publiczny umożliwiający podejmowanie pracy poza miejscem zamieszkania oraz optymalizujący czas dojazdu do niej. Równie istotna jest aktywna polityka mieszkaniowa, ułatwiająca podążanie zasobów pracy za pracą. Związane jest to przede wszystkim z dostępem do tanich kredytów mieszkaniowych. Zwiększaniu mobilności sprzyjać może, choć trudny do zapewnienia, odpowiedni poziom wynagrodzeń ułatwiający podjęcie decyzji o pracy poza miejscem zamieszkania.”

• nr 5. Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej

(Ponieważ mieszkalnictwo ujęte zostało w tym priorytecie jako działanie uzupełniające, i wyłącznie w odniesieniu do działań wspierających rozwój regionów słabiej rozwijających się gospodarczo powyższego priorytetu SRK omówiono poniżej)

MIERNIKI: Projekt SRK w części IX „Wskaźniki realizacji” zawiera tabelaryczne zestawienie wskaźników dla czterech priorytetów tego projektu. Do monitorowania procesu realizacji strategii w zakresie mieszkalnictwa odnosi się jeden- „deficyt mieszkań”, przyporządkowany działaniom ujętym w priorytecie 2 (poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej) Za rok bazowy przyjęto 2002 z poziomem deficytu mieszkań ustalonym na 1,75 mln. Projekt strategii zakłada obniżanie tego deficytu, przy czym w roku 2010 do poziomu 1,5 mln a w roku 2015 do poziomu 1,3 mln.

• Problematykę rozwoju miast i urbanizacji zapisy tego projektu SRK lokują w priorytecie nr 5 Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej.

Cyt. :”Dla osiągnięcia celów rozwojowych Polski najważniejsze jest:

a) zapewnienie ładu przestrzennego kraju,

b) decentralizacja procesów rozwojowych i idąca za tym decentralizacja finansów publicznych, powodująca zwiększenie roli samorządów terytorialnych w inwestowaniu w infrastrukturę techniczną i społeczną oraz w gospodarczy rozwój regionów, wykorzystanie potencjału lokalnego,

c) rozwój obszarów metropolitalnych jako „lokomotyw” postępu,

d) rozwój obszarów wiejskich, które częstokroć stanowią obszar marginalizacji gospodarczej, społecznej, edukacyjnej i kulturowej kraju.

Kluczowym zadaniem jest pełniejsze wykorzystanie potencjału endogenicznego największych ośrodków miejskich oraz wzmocnienie związków między metropoliami i terenami zurbanizowanymi a otaczającymi je terenami wiejskimi i małymi miasteczkami. Zasadniczym rezultatem powinno być rozprzestrzenianie wzrostu gospodarczego na tereny przylegające i wykorzystanie relatywnych przewag wielkiego miasta - skorzystanie z tworzonych miejsc pracy, możliwości kooperacji gospodarczej, uczestnictwa w infrastrukturze społecznej i kulturalnej. Jest to możliwe tylko pod warunkiem świadomego zaprogramowania rozwoju w tym kierunku - zbudowania powiązań komunikacyjnych między metropolią lub terenem zurbanizowanym i ich otoczeniem, powiązań gospodarczych, usługowych, kulturalnych itp. Powiązania te powinny być promowane zarówno przez administrację rządową, jaki i samorządową.”

Omawiany priorytet odnosi się do dwóch celów „polityki rozwoju regionalnego państwa” zapisanych w SRK, a mianowicie:

1. Podniesienie konkurencyjności gospodarczej polskich regionów

2. Wyrównanie szans rozwojowych tych obszarów, które bez pomocy państwa skazane są na marginalizację lub długotrwałe problemy rozwojowe

Dla drugiego z nich SRK wskazuje następujące obszary problemowe wymagające „szczególnych działań aktywizujących ze strony państwa, regionów i środowisk lokalnych”:

- obszary wiejskie, zwłaszcza obszary popegeerowskie, obszary o niskotowarowym rozdrobnionym rolnictwie, oddalone od centrów miejskich, obszary ze słabo rozwiniętymi pozarolniczymi działaniami gospodarki,

- obszary koncentracji przemysłu lub poprzemysłowe, wymagające restrukturyzacji działalności gospodarczej, rynku pracy, aktywnych działań na rzecz poprawy stanu środowiska naturalnego,

- obszary cechujące się niekorzystnymi warunkami położenia przyrodniczego ograniczającego możliwość podejmowania zdywersyfikowanej i konkurencyjnej działalności gospodarczej np. obszary nadmorskie uzależnione od sezonowej turystyki, przygraniczne, rzadko zaludnione i oddalone od centrów miejskich,

- obszary wymagające szczególnych działań na rzecz poprawy stanu środowiska przyrodniczego i inwestycji zapobiegających katastrofom np. Żuławy, tereny zagrożone powodziami, tereny pokopalniane.

SRK przewiduje , że w okresie jej obowiązywania najważniejszym instrumentem wsparcia, przez państwo, rozwoju regionów słabiej rozwijających się gospodarczo będzie, cyt.:

- wspieranie rozwoju szeroko rozumianej infrastruktury (podstawowej, infrastruktury niezbędnej dla rozwoju i restrukturyzacji obszarów rolniczych, ochrony zdrowia, turystycznej czy regionalnych zasobów kultury);

- wspieranie procesów modernizacyjnych na obszarach problemowych i peryferyjnych poprzez budowanie ich wewnętrznego potencjału rozwojowego we współpracy z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami badań i innowacji;

- wspieranie rozwoju sieci osadniczej i miejskiej, w tym tworzenie warunków dla rozwoju silnych ośrodków miejskich - pozostających w naturalnych związkach funkcjonalnych z otaczającymi obszarami rolniczymi i mniejszymi miastami. Zadaniem polityki regionalnej będzie budowanie potencjału regionalnych biegunów wzrostu, przy jednoczesnym wzmocnieniu powiązań dominującego ośrodka miejskiego z jego otoczeniem regionalnym;

- wspieranie rozwoju mieszkalnictwa. sprzyjać to będzie rozwojowi miast, poprawie sytuacji na rynku pracy poprzez zatrudnienie osób bezrobotnych oraz osób o relatywnie niskich kwalifikacjach przy pracach budowlanych.

SRK w tym priorytecie (tj. nr 5- Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej) zawiera także część zatytułowaną „Kierunki polityki regionalnej wobec województw”. W części tej znalazły się także odniesienia do problematyki rozwoju miast, choć przede wszystkim obejmują one wsparcie rozwoju dużych ośrodków miejskich oraz obszarów metropolitalnych. Dla pełnego obrazu poniżej przedstawiono pełny tekst tej części SRK.

Województwo dolnośląskie wspierane będzie w działaniach zmierzających do wzmocnienia funkcji metropolitalnych Wrocławia wraz z jego obszarem metropolitarnym (w tym szczególnie jego potencjału naukowego oraz kulturalnego), zwiększenia międzynarodowej dostępności transportowej regionu, a także powiązań transportowych Wrocławia z Warszawą oraz poprawy jego środowiska naturalnego. Szczególną rolę w interwencji państwa przypisano ochronie przeciwpowodziowej.

Województwo kujawsko-pomorskie wspierane będzie w działaniach zmierzających do rozwoju układu transportowego w osi A1 oraz poprawy powiązań transportowych z Warszawą, Szczecinem, Poznaniem i Olsztynem, integracji duopolu Bydgoszczy i Torunia przez wzmacnianie funkcji metropolitalnych tych miast, a także ich potencjału naukowo-kademickiego oraz zasobów dziedzictwa kulturowego Torunia. Istotne będzie wykorzystanie duopolu dla rozwoju otaczających go obszarów wiejskich (w tym zwłaszcza do obszaru problemowego jakim są obszary popegeerowskie) poprzez zwiększenie dostępności ludności wiejskiej do rynku pracy, edukacji (zwłaszcza na poziomie wyższym), usług otoczenia biznesu, kulturalnych i wyspecjalizowanej opieki zdrowotnej. Ważnym z punktu widzenia rozwoju regionu będą działania zapobiegające katastrofom, skierowane do obszaru zagrożonego, jakim jest dolina Wisły poniżej stopnia wodnego we Włocławku.

Województwo lubelskie wspierane będzie w działaniach zmierzających do poprawy jego infrastruktury transportowej i lepszego powiązania z najważniejszymi ośrodkami kraju. Wzmacniane będą funkcje metropolitalne Lublina i promowana współpraca transgraniczna - także w wyniku wspierania procesów modernizacyjnych na Ukrainie. Polityka regionalna będzie także wspierać wysiłki regionu skierowane na poprawę systemu edukacyjnego, a zwłaszcza wzmocnienie potencjału szkolnictwa wyższego województwa (przede wszystkim w Lublinie).

Województwo lubuskie wspierane będzie w działaniach zmierzających do integracji jego dwóch najważniejszych miast (także dzięki poprawie ich relacji transportowych oraz poprzez rozwój ich ośrodków naukowych), wzmocnienia potencjału akademickiego regionu (również w jego wymiarze transgranicznym -Uniwersytet Viadrina).Niezbędnym elementem rozwoju regionu jest wzmocnienie sieci instytucji wspierających przedsiębiorczość poprzez budowę potencjału endogenicznego i poprzez powiązania z zewnętrznymi instytucjami wspierania biznesu. Ważnym potencjałem do wykorzystania są walory przyrodnicze województwa stanowiące podstawę do rozwoju turystyki krajowej i dla odbiorców zagranicznych. Potencjał województwa tkwi również w możliwościach współpracy przygranicznej.

Województwo łódzkie wspierane będzie w działaniach zmierzających do poprawy jego dostępności transportowej (także kolejowej), szczególnie w relacjach z Warszawą (w tym z lotniskiem Okęcie). Polityka regionalna będzie także wspierać procesy metropolizacji Łodzi, szczególnie zaś przywracanie nowych funkcji materialnej substancji poprzemysłowej.

Województwo małopolskie wspierane będzie w działaniach zmierzających do poprawy jego spójności przestrzennej, w tym szczególnie między Krakowem a Zakopanem. Polityka regionalna będzie także wspierała dążenia do utrzymania wysokiej jakości krajobrazu i poprawy stanu środowiska naturalnego w najważniejszych przyrodniczo i turystycznie częściach regionu. Istotnym elementem regionalnej polityki państwa będzie wzmacnianie wysiłków regionu w sferze międzynarodowej promocji jego zasobów turystycznych i kulturowych.

Województwo mazowieckie wspierane będzie w działaniach zmierzających do wzmocnienia metropolitalnych funkcji Warszawy i jej otoczenia, szczególnie zaś tych, które mają istotne znaczenie dla międzynarodowej roli tej metropolii i jej relacji w światowej sieci metropolitalnej. Z uwagi na największe w kraju zróżnicowanie wewnątrzwojewódzkie, polityka ta będzie także wspomagała działania podejmowane w regionie w celu uzyskania jego większej spójności przestrzenno-funkcjonalnej, polegające głównie na radykalnej poprawie wewnątrzwojewódzkich powiązań transportowych. Wspierane będą inicjatywy wzmacniające powiązania Warszawy z innymi ośrodkami miejskimi o istotnym znaczeniu subregionalnym, zwłaszcza byłymi miastami wojewódzkimi, a także działania na rzecz poprawy dostępności

warszawskiego rynku pracy, usług edukacyjnych, kulturalnych i z zakresu opieki zdrowotnej dla otaczających Warszawę obszarów Mazowsza. Wspierane będą działania o charakterze deglomeracyjnym lokalizujące przedsięwzięcia gospodarcze oraz inicjatywy związane z rozwojem przedsiębiorczości poza obszarem metropolitalnym, a w szczególności poza miastem stołecznym Warszawą. Polityka państwa będzie dążyła do poprawy stanu środowiska naturalnego w cennych przyrodniczo obszarach o znaczeniu ponadregionalnym.Z uwagi na stołeczne funkcje Warszawy, polityka regionalna państwa będzie wspierała politykę rozwoju regionu w tych jej elementach, które będą przyjmowały formę wspólnych przedsięwzięć rządowo-samorządowych

podejmowanych w celu koordynacji procesów ogólnokrajowych.

Województwo opolskie wspierane będzie w działaniach zmierzających do poprawy stanu jego środowiska przyrodniczego. Istotnym bowiem kierunkiem rozwoju regionu jest wykorzystanie jego potencjału turystycznego. Rozwój gospodarczy Opolszczyzny wymaga wzmocnienia instytucji wspierających przedsiębiorczość i szerzej - instytucji otoczenia biznesu na tym terenie. Z uwagi na to, iż przez Opolszczyznę przebiega jeden z najważniejszych szlaków transportowych w układzie wschód-zachód, polityka regionalna państwa będzie dążyła do modernizacji infrastruktury transportowej na tym kierunku. Polityka ta będzie także wspomagała te formy współpracy transgranicznej z Czechami, które w największym stopniu będą przyczyniały się do uzyskiwania korzyści gospodarczych.

Województwo podkarpackie wspierane będzie w działaniach zmierzających do przebudowy jego struktury agrarnej i tworzenia nowych miejsc pracy - jest to najważniejsze wyzwanie w rozwoju regionu podkarpackiego, któremu region ten nie będzie w stanie sprostać w oparciu o własne zasoby i środki. Polityka regionalna będzie także wspierała osiąganie korzyści ze współpracy transgranicznej, w tym także w drodze wspomagania procesów restrukturyzacji w granicznych regionach Ukrainy (wzorem doświadczeń z zachodniej granicy Polski).Położenie regionu wzdłuż ważnego szlaku komunikacyjnego na osi wschód zachód będzie wymagało intensyfikacji wysiłków na rzecz modernizacji infrastruktury transportowej na tym kierunku, zwłaszcza kontynuacji budowy autostrady A-4. Wspierane będą również wysiłki regionu skierowane na poprawę systemu edukacyjnego.

Województwo podlaskie wspierane będzie w działaniach zmierzających do poprawy jego dostępności transportowej, szczególnie na ważnym dla międzynarodowych powiązań kierunku litewskim (Via Baltica, Rail Baltica z uwzględnieniem powiązań Warszawa-Białystok oraz drogi krajowej E19). Polityka regionalna będzie także wspierać rozwój funkcji metropolitalnych Białegostoku w powiązaniu z terenami wiejskimi i mniejszymi miastami regionu podlaskiego. Istotnym potencjałem województwa jest położenie przygraniczne. Polityka państwa będzie wspomagała rozbudowę i modernizacje przejść granicznych, co pozwoli rozwijać współpracę w zakresie szerszych kontaktów kulturalnych, naukowych i gospodarczych z Białorusią. Polityka regionalna będzie także wspierać wysiłki regionu skierowane na poprawę systemu edukacyjnego, tj. rozwój uczelni wyższych. Wspierany będzie rozwój turystyki bazujący na zasobach naturalnych województwa (Zielone Płuca Polski).

Województwo pomorskie wspierane będzie w działaniach zmierzających do wzmocnienia funkcji portowych oraz nowoczesnego sektora usług „okołoportowych” i wzmocnienia ich międzynarodowej konkurencyjności, co powinno także sprzyjać rozwojowi metropolitalnych funkcji Trójmiasta. Polityka regionalna będzie wspomagała modernizację transportowych połączeń regionu zarówno drogowych na osi północ-południe i wschód-zachód, jak i portów morskich. Istotnym celem polityki regionalnej państwa w województwie będzie zachowanie dziedzictwa kulturowego Żuław, zwłaszcza zapewnienie utrzymania inwestycji infrastrukturalnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania systemu wodnego na Żuławach. Wspierane będą wysiłki regionu na rzecz promowania jego walorów kulturowych i przyrodniczych jako zasobu turystycznego o znaczeniu międzynarodowym.

Województwo śląskie wspierane będzie w działaniach zmierzających do zmniejszenia barier w rozwoju nowoczesnych sektorów gospodarki, a szczególnie w centralnej części regionu, omijanej obecnie przez inwestorów z powodów silnie zdegradowanej przestrzeni poprzemysłowej. Istotne będzie przywracanie tej przestrzeni nowym funkcjom. Polityka regionalna będzie wspomagać także wysiłki regionu nakierowane na poprawę jego infrastruktury technicznej, w tym transportowej, co jest istotne zwłaszcza w odniesieniu do dwóch głównych szlaków komunikacyjnych przecinających województwo w układzie południkowym (wyjście na Cieszyn) i równoleżnikowym (korytarz A4).Wspierany będzie rozwój funkcji metropolitalnych konurbacji śląskiej, w której względny niedorozwój usług wyższego rzędu jest wyraźny. Istotnym elementem polityki regionalnej państwa w odniesieniu do regionu śląskiego będą działania nakierowane na poprawę stanu środowiska przyrodniczego.

Województwo świętokrzyskie wspierane będzie w działaniach zmierzających do poprawy jego dostępności komunikacyjnej. Ponadto wspomagane będą wysiłki na rzecz pełniejszego gospodarczego wykorzystanie potencjału turystycznego województwa skupionego w Górach Świętokrzyskich - tak dzięki promocji ogólnopolskiej, jak i międzynarodowej. Wspierane będą również wysiłki regionu skierowane na poprawę systemu edukacyjnego.

Województwo warmińsko-mazurskie wspierane będzie w działaniach zmierzających do poprawy jego dostępności transportowej, także w relacji z Obwodem Kaliningradzkim. Polityka regionalna będzie wspomagała rozwój ponadregionalnych funkcji Olsztyna, w tym głównie jego potencjału akademickiego i naukowo-badawczego, już obecnie przyczyniającego się do unowocześniania niektórych sektorów gospodarki (np. przetwórstwo rolne). Wspierane będą wysiłki regionu skierowane na poprawę systemu edukacyjnego. Polityka regionalna państwa będzie zmierzała do utrzymania wysokich walorów przyrodniczych regionu i do jego międzynarodowej promocji turystycznej. Istotnym celem polityki regionalnej państwa w województwie będzie zachowanie dziedzictwa kulturowego Żuław, zwłaszcza zapewnienie utrzymania inwestycji infrastrukturalnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania systemu wodnego na Żuławach.

Województwo wielkopolskie wspierane będzie w działaniach zmierzających do

zwiększania międzynarodowej roli kształtującej się metropolii poznańskiej, tradycyjnie obecnej wśród znanych miejsc wystaw i imprez międzynarodowych. Wymaga to stałej poprawy układu komunikacyjnego regionu oraz kontynuowania rozbudowy infrastruktury transportowej, w tym kolejowej. Polityka państwa będzie wspomagała wysiłki zmierzające do promocji w skali międzynarodowej kultury regionu.

Województwo zachodniopomorskie wspierane będzie w działaniach zmierzających do zwiększenia międzynarodowej konkurencyjności zespołu portowego oraz funkcji okołoportowych, głównie usługowych, spedycyjnych i finansowych. Polityka regionalna będzie dążyć do poprawy skomunikowania transportowego Szczecina w układzie południkowym, a także w odniesieniu do reszty kraju, w tym Poznania i Warszawy - obecnie bardzo niskiej jakości w stosunku do znacznych potrzeb transportowych (zarówno w układzie drogowym, jak i kolejowym). Wspierane będą działania na rzecz poprawy stanu środowiska, utrzymania wysokich walorów przyrodniczych regionu oraz jego międzynarodowej promocji turystycznej. Ważnym elementem polityki regionalnej państwa będzie ochrona przeciwpowodziowa, regulacja stosunków wodnych w dorzeczu Odry. Wszystkie działania podejmowane w latach 2007-2015 w ramach polityki regionalnej państwa będą realizowane w ścisłym powiązaniu z politykami sektorowymi rządu.

MIERNIKI: Projekt SRK w części IX „Wskaźniki realizacji” zawiera tabelaryczne zestawienie wskaźników dla czterech priorytetów tego projektu. Do monitorowania procesu realizacji strategii w zakresie rozwoju miast odnosi się jeden- „poziom urbanizacji”, przyporządkowany w tabeli do priorytetu 4 (Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa ) Za rok bazowy przyjęto 2005 z poziomem urbanizacji ustalonym na 61,4%. Projekt strategii zakłada podwyższenie tego poziomu, przy czym w roku 2010 do poziomu 61,8% a w roku 2015 do poziomu 62,5%.

Projekt SRK został zaopatrzony w trzy załączniki. Treści bezpośrednio związane z problematyką mieszkalnictwa i rozwoju miast znalazły się w dwóch z nich. Trzeci załącznik zawierający charakterystyki wszystkich województw odnosi się do zagadnień rozwoju miast i mieszkalnictwa jedynie poprzez informacje na temat poziomu urbanizacji w danym województwie.

Załącznik nr 1 zawiera „OCENĘ SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ I PRZESTRZENNEJ POLSKI”, w której „Aspekty przestrzenne” ( pkt. 1.8) scharakteryzowano w sposób następujący: „Polskę cechuje jedna z najkorzystniejszych - policentryczna - struktura osadnicza. Wynika to m.in. z braku dominacji miasta stołecznego i względnie równomiernego rozmieszczenia miast na obszarze kraju. Można wyróżnić 9 obszarów metropolitalnych, tzn. dużych miast, które wraz z otaczającymi je wysoko rozwiniętymi i szybko rozwijającymi się gminami łącznie zamieszkiwane są przez co najmniej 500 tys. osób. Obszary metropolitalne są głównymi ośrodkami badań, innowacji, i tworzenia nowych miejsc pracy. Skupiają się w nich branże o wysokiej wartości dodanej, w szczególności usługi dla przedsiębiorstw. Potencjał innowacyjny i zdolności konkurencyjne polskich metropolii oraz potencjalnych metropolii nie są wysokie. W większości przypadków obszary te nie są atrakcyjne inwestycyjnie. Są z reguły trudno dostępne od strony komunikacyjnej. Mają niską zdolność do obsługi masowego i wyspecjalizowanego ruchu turystycznego. Do ich niedostatecznego rozwoju przyczynia się wciąż brak wystarczającej infrastruktury, głównie transportowej, nowoczesnej infrastruktury edukacyjnej, kultury, placówek ochrony zdrowia, sportowej, a także kongresowej i wystawienniczej. Wiele obszarów dotkniętych jest degradacją społeczno-ekonomiczną ze względu na rozległe tereny zaniedbane, głównie postindustrialne, które wymagają pilnej rewitalizacji.”

Ten sam załącznik w części „Obszary zdegradowane” ( pkt.2.3) zawiera następującą ocenę:” Wiele dzielnic miast, a nawet całych miast w Polsce jest zagrożonych całkowitą

degradacją społeczno-ekonomiczną ze względu na utratę dotychczasowych funkcji administracyjnych, gospodarczych i kulturowych oraz obecne trendy migracyjne. Problem ten dotyczy wielu miast średniej i małej wielkości położonych na północy, zachodzie i południowym zachodzie kraju (ale także pojedynczo na innych obszarach kraju) oraz dzielnic, w szczególności śródmiejskich w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców. Przejawami procesu degradacji społeczno-gospodarczej tych ośrodków jest postępująca dekapitalizacja zabudowy miejskiej i przestrzeni urbanistycznej, niszczenie obiektów zabytkowych i kulturowych, ograniczanie działalności gospodarczej oraz niski poziom przedsiębiorczości, wynikający z małej mobilności zawodowej mieszkańców. Brak endogenicznych czynników wzrostu w powiązaniu z niewielkim zainteresowaniem inwestowania w tych obszarach, ze względu na wysokie koszty modernizacji infrastruktury i niską siłę nabywczą mieszkańców, wywołuje nadmierne różnicowanie statusu materialnego oraz patologie społeczne. Szczególnym problemem jest zagospodarowanie obiektów zwolnionych przez wojsko w wyniku procesu restrukturyzacji sił zbrojnych oraz terenów zajmowanych w przeszłości przez armię b. ZSRR. Należą do nich zarówno kompleksy obiektów, w skład których wchodzą koszary, szpitale, magazyny, jak i pojedyncze obiekty o charakterze militarnym - lotniska, porty, magazyny, bazy wojskowe. Pomimo upływu czasu (Armia ZSRR opuściła Polskę w 1991 r.) problem integracji tych obszarów i ich wykorzystania nadal nie jest rozwiązany, co uwidacznia się szczególnie w Polsce północno-zachodniej oraz południowo zachodniej, a w przypadku obiektów i terenów przekazanych przez wojsko polskie do zagospodarowania na cele cywilne (ilość i obszar przewyższa mienie poradzieckie), problem ten jest istotny w skali całego kraju. ”

W załączniku nr 2 przedstawione zostały ZASADY PROWADZENIA POLITYKI REGIONALNEJ PAŃSTWA , wśród których ujęto zasadę koncentracji na priorytetowych problemach rozwoju regionalnego, opisaną w następujący sposób: ”Polityka regionalna państwa powinna zmierzać do maksymalizacji efektów synergicznych między działaniami rozwojowymi podejmowanymi przez różne podmioty władz publicznych w województwach. Powinna koncentrować środki publiczne i koordynować różne polityki publiczne na priorytetowych problemach rozwoju regionalnego. Istotnym czynnikiem tej koncentracji jest zapewnienie właściwej koordynacji polityk publicznych różnego szczebla, zapewnienie zgodności strategii rozwoju regionalnego i planów zagospodarowania przestrzennego, jak również wprowadzenia procedur lepszego planowania zagospodarowania przestrzennego między różnymi szczeblami władz publicznych”.

CZEŚĆ DRUGA - Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (Narodowa Strategia Spójności) - wstępny projekt.

Wstępny projekt Narodowej Strategii Spójności tj. Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013, opracowany w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego Rada Ministrów zaakceptowała 14 lutego br. Projekt NSRO składa się z ośmiu rozdziałów i załącznika obejmującego tabelaryczne zestawienie wskaźników realizacji programów operacyjnych.

Pierwszy rozdział projektu NSRO zawiera diagnozę sytuacji społeczno-gospodarczej Polski, a problematyka rozwoju miast i urbanizacji występuje podrozdziale - 1.3.4. ”Wymiar przestrzenny rozwoju społeczno-gospodarczego”, w trzech różnych częściach :

1.3.4.2. System osadniczy

Cyt.:” W zestawieniu z krajami europejskimi o porównywalnej wielkości Polskę cechuje jedna z najkorzystniejszych - policentryczna - struktura osadnicza. Wynika to m.in. z braku dominacji miasta stołecznego i względnie równomiernego rozmieszczenia miast na obszarze kraju. Wskaźnik urbanizacji, tzn. udział miast w ogólnej liczbie mieszkańców, ulegał nieznacznym wahaniom w ostatnim dziesięcioleciu i wynosił: w 1990 r. 61,84%, w 1995 r. 61,84%, zaś w 2001 r. 61,78%. Liczba ludności miejskiej wzrosła w tym okresie o 262 tys. (1,11%), przy czym osiągnęła maksimum (23 925 tys.) w 1997 r., a następnie do 2000 r. zmalała o 49 tys. Liczba ludności obszarów wiejskich zwiększyła się w latach 2000-2004 z 14 583,7 tys. w 2000 r. do 14 703,7 tys. w 2004 r. Natomiast liczba ludności zamieszkujących miasta w tym okresie zmniejszyła się o około 200 tys.

O ile pod względem struktur ludnościowych i rozkładu wielkości ośrodków system miast Polski cechuje znaczna stabilność, to przestrzenne zmiany w zakresie działalności gospodarczej wskazują na stan nierównowagi, a także osłabienie spójności systemu. Pogłębiają się różnice w poziomie aktywności gospodarczej między dużymi miastami i obszarami metropolitalnymi, a większością pozostałych miast, co najostrzej odzwierciedla zróżnicowanie sytuacji na lokalnych rynkach pracy. Duże ośrodki wykazują pod tym względem stosunkowo niewielkie różnice, pomimo odmienności profili gospodarki. Wzrost dystansu między Warszawą a innymi dużymi miastami, zaznaczający się od połowy lat 90, może być pierwszym etapem polaryzacji zbioru dużych ośrodków. Duże ośrodki miejskie, tj. np. Warszawa charakteryzują się korzystnym oddziaływaniem na pozostałe obszary leżące w promieniu 40-50 km. Małe i średnie miasta usytuowane poza tą strefą ulegają procesom wypłukiwania funkcji gospodarczych, zwłaszcza wyspecjalizowanych, które zanikają wskutek konkurencji ze strony firm zlokalizowanych w głównym ośrodku lub jego bezpośrednim sąsiedztwie. Zjawisko to jest w niewielkim stopniu kompensowane bardzo ograniczoną i selektywną absorpcją zasobów pracy mniejszych miast przez główne ośrodki. Obejmuje ona, w formie dojazdów do pracy i etapowych migracji, głównie pracowników młodych i wykształconych. Towarzyszy im transfer oszczędności zakumulowanych lokalnie lub pochodzących z pracy zagranicą. Następstwem tych procesów jest wzrost dysparytetów

ekonomicznych (poziomu dochodów, wskaźnika bezrobocia) nie tylko w skali międzyregionalnej, lecz również wewnątrz poszczególnych regionów, w tym nowych

województw.”

1.3.4.3. Obszary metropolitalne

Cyt.:” W Polsce można wyróżnić 9 obszarów metropolitalnych, tzn. dużych miast, które wraz z otaczającymi je wysoko rozwiniętymi i szybko rozwijającymi się gminami łącznie

zamieszkiwane są przez co najmniej 500 tys. osób. Są to następujące obszary: bydgoskotoruński, krakowski, łódzki, poznański, śląski, szczeciński, trójmiejski, warszawski i wrocławski. Ponadto trzy miasta - Białystok, Lublin i Rzeszów mogą być postrzegane jako ośrodki potencjalnych metropolii. Silnie powiązane z układem międzynarodowym, zdolne do konkurowania w światowej sieci metropolitalnej polskie obszary metropolitalne będą odgrywały kluczową rolę w strategii konkurencyjności kraju. Obszary metropolitalne są głównymi ośrodkami badań, innowacji, i tworzenia nowych miejsc pracy. Skupiają się w nich branże o wysokiej wartości dodanej, w szczególności usługi dla przedsiębiorstw. Główną rolę odgrywają w nich również technologie informacyjne i komunikacyjne. Dynamika gospodarcza widoczna jest głównie na obszarach metropolitalnych, które są czołowymi centrami akademickimi oraz centrami innowacji i społeczeństwa opartego na wiedzy. Potencjał innowacyjny i zdolności konkurencyjne polskich metropolii oraz potencjalnych metropolii w otwartej gospodarce globalnej jest relatywnie niski. W większości przypadków obszary te nie są atrakcyjne inwestycyjnie, nie przyciągają też znaczącego, innowacyjnego kapitału zewnętrznego. Są z reguły słabo dostępne komunikacyjnie, przez co ich zasięg bezpośredniego oddziaływania jest dość wąski. Mają niską zdolność do organizowania kongresów, obsługi masowego i wyspecjalizowanego ruchu turystyki biznesowej. Do ich niedostatecznego rozwoju przyczynia się wciąż brak wystarczającej infrastruktury, głównie infrastruktury transportu, w tym zintegrowanych systemów transportu publicznego, nowoczesnej infrastruktury edukacyjnej, infrastruktury kultury, placówek ochrony zdrowia, infrastruktury sportowej, a także infrastruktury kongresowej i wystawienniczej. Wiele obszarów dotkniętych jest zjawiskiem degradacji społeczno-ekonomicznej z uwagi na rozległe w ramach obszarów metropolitalnych tereny zaniedbane, głównie postindustrialne, które wymagają niezwłocznej rewitalizacji.”

1.3.4.7. Obszary zdegradowane

Cyt.:” Całkowita oszacowana powierzchnia terenów objętych degradacją w Polsce przekracza 8 tys.km2, z czego przemysłowa degradacja powierzchni ziemi objęła: w stopniu bardzo dużym i dużym - ponad 1 400 km2 ( 0,4% powierzchni kraju) w stopniu średnim i małym - niemal 7 000 km2 (2,2% powierzchni kraju). Natomiast powierzchnię obszarów zagrożonych przemysłową degradacją szacuje się na 39 500 km2. Warto jednak zauważyć, że począwszy od 1990 r. powierzchnia gruntów zdewastowanych i zdegradowanych wymagających rekultywacji ujętych w ewidencji służb ochrony środowiska stopniowo maleje, zmniejszając się z 93,7 tys. ha w 1990 r. do 70,7 tys. ha w 2003 r. W Polsce, podobnie jak w innych krajach europejskich i OECD, występuje problem "porzuconych" terenów po działalności gospodarczej, w tym trenów przemysłowych. Wiele dzielnic miast, a nawet całych miast w Polsce jest zagrożonych całkowitą degradacją społeczno-ekonomiczną ze względu na utratę dotychczasowych funkcji administracyjnych, gospodarczych i kulturowych oraz obecne trendy migracyjne. Problem ten dotyczy pewnej liczby miast średniej i małej wielkości położonych na północy, zachodzie i południowym zachodzie kraju (ale także pojedynczo na innych obszarach kraju) oraz dzielnic, w szczególności śródmiejskich w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców. Przejawami procesu degradacji społeczno-gospodarczej tych ośrodków jest postępująca dekapitalizacja zabudowy miejskiej i przestrzeni urbanistycznej, niszczenie obiektów zabytkowych i kulturowych, ograniczanie działalności gospodarczej oraz niski poziom przedsiębiorczości, wynikający z niskiej mobilności zawodowej mieszkańców. Brak endogenicznych czynników wzrostu w powiązaniu z niewielkim zainteresowaniem inwestowania w tych obszarach, ze względu na wysokie koszty modernizacji infrastruktury i niską siłę nabywczą mieszkańców, wywołuje nadmierne różnicowanie statusu materialnego oraz patologie społeczne. Szczególnym problemem jest zagospodarowanie obiektów zwolnionych przez wojsko w wyniku procesu restrukturyzacji sił zbrojnych oraz terenów zajmowanych w przeszłości przez armię ZSRR. Należą do nich zarówno kompleksy obiektów, w skład których wchodzą koszary, szpitale, magazyny, jak i pojedyncze obiekty o charakterze militarnym - lotniska, porty, magazyny, bazy wojskowe. Pomimo upływu czasu (Armia ZSRR opuściła Polskę w 1991 r.) problem integracji tych obszarów i ich wykorzystania nadal nie jest rozwiązany, co uwidacznia się szczególnie w Polsce północno-zachodniej oraz południowo-zachodniej, a w przypadku obiektów i terenów przekazanych przez wojsko polskie do zagospodarowania na cele cywilne, których ilość i obszar przewyższa mienie poradzieckie, problem ten jest istotny w skali całego kraju.”

Powyżej zacytowano pełny tekst trzech wskazanych wcześniej części z liczącej 55 stron diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej , ponieważ są to jedyne fragmenty które dotyczą rozwoju miast, urbanizacji i gospodarki przestrzennej. Jak widać problematyka mieszkalnictwa i występujących deficytów ilościowego i jakościowego nie została wprost w diagnozie opisana. Możliwe, że potraktowano sektor mieszkaniowy jako część infrastruktury ( technicznej bądź społecznej) - podobnie jak w projekcie SRK. Jednak struktura i zawartość pozostałych części diagnozy a szczególnie 1.3.1 Infrastruktura techniczna zdaje się możliwość wykluczać.

Drugi rozdział wstępnego projektu NSRO to analiza SWOT. Obejmuje ona w typowym dla takich analiz układzie następujące bloki:

- Sytuacja makroekonomiczna, innowacyjność i inne ramowe uwarunkowania

- Zasoby ludzkie, równość szans i zagadnienia społeczne

- Infrastruktura, aspekty przestrzenne, środowisko

- Rozwój obszarów wiejskich, rolnictwo i rybołówstwo

Problematyka rozwoju miast i mieszkalnictwa została w tej analizie ujęta w następujący sposób:

Mocne strony polskiej gospodarki- w bloku „Infrastruktura, aspekty przestrzenne, środowisko” ujęto „Zrównoważony, policentryczny układ miejskiej sieci osadniczej o umiarkowanym stopniu koncentracji”

Słabe strony polskiej gospodarki- w bloku „Zasoby ludzkie, równość szans i zagadnienia społecznej” ujęto „Niski poziom aktywności zawodowej, mobilności zawodowej i przestrzennej”, a w bloku „Infrastruktura, aspekty przestrzenne, środowisko ”Duża ilość zdegradowanych społecznie i gospodarczo terenów miejskich, poprzemysłowych, a także powojskowych wymagających rewitalizacji; niski poziom urbanizacji, szczególnie we wschodnich regionach Polski; Słabo wykształcone funkcje metropolitalne w największych polskich miastach; niedostateczny rozwój funkcji miejskich w ośrodkach małych i średnich, obsługujących obszary wiejskie; niska jakość infrastruktury mieszkaniowej”

Szanse dla polskiej gospodarki- w bloku „Infrastruktura, aspekty przestrzenne, środowisko” ujęto „Rozwój funkcji metropolitalnych w największych ośrodkach miejskich, w tym na obszarach Polski wschodniej; włączenie polskich metropolii w system europejskich korytarzy transportowych;”

Zagrożenia dla polskiej gospodarki- w bloku „Infrastruktura, aspekty przestrzenne, środowisko” ujęto: „Nierównomierny i niezadowalający rozwój funkcji metropolitalnych”.

Czwarty rozdział wstępnego projektu NSRO to strategia rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, w której zdefiniowano cyt.: „cel strategiczny NSRO”: tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej Polski w ramach Unii Europejskiej i wewnątrz kraju.” Projekt przewiduje , że cel ten realizowany będzie poprzez osiąganie następujących horyzontalnych celów szczegółowych:

1. Tworzenie warunków dla utrzymania trwałego i wysokiego tempa wzrostu gospodarczego,

2. Wzrost zatrudnienia poprzez rozwój kapitału ludzkiego oraz społecznego,

3. Podniesienie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw w tym szczególnie sektora usług,

4. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej, mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski i jej regionów,

5. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej,

6. Rozwój obszarów wiejskich.

Powyższe cele szczegółowe zostały we wstępnym projekcie NSRO scharakteryzowane, a wprost zarys zamierzeń w ramach problemów rozwoju miast i mieszkalnictwa przedstawiono w ramach opisu dwóch celów:

• 5. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej

Przedstawienie zamierzeń poprzedzono wstępem, w którym przyjęto założenia:

Województwo mazowieckie było w latach 1995-2002 na tle wszystkich regionów (NUTS II) europejskich najszybciej rozwijającym się (według parytetu siły nabywczej walut) obszarem obecnej UE, podczas gdy województwa Polski Wschodniej (lubelskie, świętokrzyskie, podkarpackie, podlaskie, warmińsko-mazurskie) pomimo stabilnego wzrostu, szybszego niŜ średnio w UE, pozostają najbiedniejszymi regionami całej nowej UE. Dzieje się tak na skutek niskiej dynamiki dyfuzji procesów rozwojowych z ośrodków metropolitalnych na obszary otaczające - w tym obszary wiejskie, jak i powolnego procesu zmian strukturalnych na tych obszarach - w szczególności w zakresie sytuacji w rolnictwie, tworzenia miejsc pracy w innych sektorach oraz poziomu edukacji i kwalifikacji mieszkańców obszarów wiejskich i obsługujących ich małych miast.

Włączenie w realizację celu strategicznego NSRO celów szczegółowych odnoszących się do przestrzeni - niekonkurencyjnych z celami tematycznymi, a jedynie ich uzupełniających, daje szanse na wykorzystanie wielkoskalowej koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju oraz planów przestrzennego zagospodarowania województw w realizacji polityki rozwojowej. Zaowocować to powinno lepszym wykorzystaniem endogenicznego potencjału polskich regionów, jak i bardziej racjonalną, z punktu widzenia zasad trwałego rozwoju gospodarczego, ingerencją w przebieg procesów rozwojowych.

Wstępny projekt NSRO wyraźnie zaznacza , że „w świetle diagnozy oraz powyższego założenia realizacja celu szczegółowego związanego z wymiarem terytorialnym polityki spójności w Polsce uwzględnia następujące obszary:

• Pełniejsze wykorzystanie potencjału endogenicznego największych ośrodków miejskich.

Kierunkami działań dla realizacji tego celu będzie dalsze wspomaganie rozbudowy funkcji metropolitarnych (w tym naukowych, edukacyjnych i kulturalnych) największych ośrodków miejskich w kraju, rozbudowa infrastruktury technicznej zwiększającej ich atrakcyjność inwestycyjną oraz połączenie wszystkich ośrodków miejskich siecią autostrad i dróg ekspresowych, co będzie z jednej strony wspierało konkurencyjność regionów, w których zlokalizowane są ośrodki, a z drugiej będzie wpływało na zwiększenie szybkości dyfuzji procesów rozwojowych.

• Przyśpieszenie rozwoju województw Polski wschodniej.

(...)Biorąc pod uwagę wymogi strategii rozwojowej NSRO oraz strukturę tworzenia PKB, strukturę zatrudnienia, zagospodarowanie infrastrukturalne oraz zespół czynników społecznych i gospodarczych charakterystyczny dla tych obszarów podstawowe

znaczenie dla zwiększenia szans rozwojowych tego obszaru ma:

(...)Rozbudowa funkcji metropolitalnych w głównych ośrodkach wzrostu społeczno gospodarczego oraz połączenie tych ośrodków z głównymi ośrodkami wzrostu

społeczno-gospodarczymi kraju i sieciami europejskimi,

(...)Poprawa infrastruktury transportowej w relacjach pomiędzy głównymi ośrodkami

miejskimi a innymi miastami oraz relacjach miasto - wieś oraz zwiększenie dostępności do systemów transportu zbiorowego, umożliwiającego pełniejsze wykorzystanie zasobów pracy i zwiększenie możliwości inwestycyjnych,

• Obszary problemowe -przeciwdziałanie ich marginalizacji i peryferyzacji

Głównym celem działań podejmowanych na obszarach problemowych jest wsparcie

przekształceń zapewniających warunki dla zrównoważonego i długofalowego rozwoju

poprzez przeciwdziałanie pogłębianiu się procesów marginalizacji wybranych grup regionów. Jednym z zadań polityki państwa jest wspieranie rozwoju w regionach problemowych, które bez tego typu wsparcia skazane byłyby na stopniową marginalizację i trwałe ograniczenie możliwości rozwoju. Do obszarów problemowych zalicza się obszary przygraniczne, obszary zagrożone klęskami naturalnymi oraz zdegradowane obszary poprzemysłowe i powojskowe.

Wspieranie odnowy miast. Rewitalizacja rozumiana jako proces przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych w zdegradowanych częściach miast, przyczyniający się do poprawy jakości życia mieszkańców, przywrócenia ładu przestrzennego i do ożywienia gospodarczego, obejmuje przede wszystkim części starej, często zabytkowej zabudowy, humanizację osiedli budowanych z wielkiej płyty, oraz działania restrukturyzacyjne na terenach poprzemysłowych i powojskowych. Jej celem jest także zachowanie walorów historycznych (w tym głównie urbanistycznych i architektonicznych), podkreślenie ich unikalności i kolorytu lokalnego, co może zwiększyć ich atrakcyjność turystyczną, a tym samym przyczynić się do wzrostu szans rozwojowych. Rewitalizacji powinny zostać poddane miasta o istotnym znaczeniu dla rozwoju otaczających je układów lokalnych, znajdujących się w trudnej sytuacji społecznej i gospodarczej, a także miasta o wysokich walorach turystycznych. Procesom rewitalizacji powinny być poddane także obszary miast dotkniętych problemami gospodarczymi i społecznymi, które jednocześnie posiadają duże walory

architektoniczne i urbanistyczne, będące elementami historycznego dziedzictwa, szczególnie narażone na bezpowrotne zniszczenie oraz tereny poprzemysłowe i powojskowe, dające się stosunkowo szybko przystosować do nowych funkcji miejskich. Jednocześnie rewitalizacja ma za zadanie przywrócenie walorów środowiskowych, szczególnie obszarów zdegradowanych przemysłowo. Dlatego działania z tego zakresu powinny skupiać się na środowisku przyrodniczym miast z uwzględnieniem dynamicznych powiązań z odpowiednimi czynnikami gospodarczymi i społecznymi oraz wzmocnieniu w ten sposób udziału kwestii środowiskowych w zrównoważonym rozwoju terenów miejskich.

Odrębnym problemem jest rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich, obejmujących zniszczone budynki zagrożone wykluczeniem społecznym. Rewitalizacja prowadzona będzie poprzez połączenie działań technicznych z rozwojem gospodarczym i społecznym.

Przywrócenie funkcji społecznych i gospodarczych obszarom poprzemysłowym i

powojskowym. Bez wątpienia jest to jeden z istotniejszych problemów regionalnych

zjednoczonej Europy. Co prawda redukcja zatrudnienia w upadających sektorach była

znacząca (w samym górnictwie wyniosła ok. 2/3 pierwotnego stanu), jednak uzyskanej

aktualnie ekonomicznej opłacalności górnictwa nie można uznać za trwałą. Pojawianie się w tym regionie nowej działalności gospodarczej, w znacznej mierze finansowanej ze źródeł zagranicznych, nie jest w stanie zrekompensować strat wynikających z konieczności zamykania nierentownych zakładów przemysłowych. Pomoc dla tych obszarów powinna polegać m.in. na odbudowie i modernizacji infrastruktury komunalnej i transportowej oraz jej funkcjonalnej integracji, usuwaniu szkód górniczych i rozwijaniu zabezpieczeń przed nimi; rekultywacji odłogów poprzemysłowych, usuwaniu zanieczyszczeń glebowych, przywracaniu terenów do stanu umożliwiającego ich nowe zagospodarowanie oraz modernizacji i remontowaniu zasobów mieszkaniowych i innych budynków. Problemy o podobnym charakterze i skali dotyczą również terenów powojskowych.(...)”

• 6 Rozwój obszarów wiejskich

Opis zamierzeń odnoszących się do tego celu szczegółowego , w końcowej części zawiera następujący akapit:” W procesach rozwoju obszarów wiejskich szczególna rola przypada dodatkowo ośrodkom miejskim, w których ludność wiejska może znaleźć miejsca pracy i podwyższyć poziom edukacji i umiejętności oraz znaleźć zaspokojenie potrzeb zdrowotnych i aspiracji kulturalnych. Szczególne znaczenie w tym kontekście ma wspieranie rozwoju tych funkcji małych miast i wybranych ośrodków gminnych, które związane są bezpośrednio z procesami restrukturyzacyjnymi na obszarach wiejskich, w tym w szczególności usług zdrowotnych, edukacji na poziomie szkolnictwa średniego, rozwoju małych i średnich firm w sektorach pozarolniczych, turystyki przyjazdowej, funkcji uzdrowiskowych, itp.”

Ten cytat i wszystkie kolejne, w tej części , pochodzą z projektu SRK; podkreślenia od autora

Liczony jako różnica między liczbą gospodarstw domowych a liczbą zamieszkałych zasobów mieszkaniowych

Typologia, systematyka i terminologia wg tekstu SRK

Zachowano nazwę tego wskaźnika jakiej użyto w projekcie SRK, zdefiniowanego w nim jako „Odsetek ludności zamieszkałej w miastach”

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 o narodowym planie rozwoju ( DZ.U. Nr 19 poz. 177 ),powszechnie uważana za podstawę aktualnych działań planistycznych i programowych nie zawiera regulacji i definicji strategii rozwoju kraju.

Pełny tekst Strategii Rozwoju Kraju dostępny jest na stronie www.mrr.gov.pl/Aktualnosci/strona_glowna/projekt+srk0715_282426.htm

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO) to dokument wymagany prawem wspólnotowym ( reguluje to rozporządzenie Rady wprowadzające ogólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego ( EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) i Funduszu Spójności (FS)), opisujący jakie działania rozwojowe współfinansowane z tych trzech funduszy Rząd Polski ma zamiar podjąć w latach 2007-2013. NSRO są swoista „ odpowiedzią” Rządu na priorytety rozwojowe Wspólnoty Europejskiej przedstawione w Strategicznych Wytycznych Wspólnoty ( SWW). NSRO przygotowuje każdy kraj członkowski, który jest beneficjentem EFRR, EFS, FS. NSRO od lutego 2006 nazywane są „Narodową Strategia Spójności” (NSS). Z uwagi na to że nazwa NSRO w pełni oddaje nie tylko angielska nazwę tego opracowania ale przede wszystkim odzwierciedla powiązanie z Strategicznymi Wytycznymi Wspólnoty w analizie stosuje tę właśnie nazwę - NSRO.

Pełny tekst wstępnego projektu NSRO dostępny jest na stronie http://www.mrr.gov.pl/zobacz/zalozeniaNSS/zalnss.htm

---