^{dr Kłuciński}

2 - Sterylizacja

Liczba bakterii podwaja się co 0,5 h.

Flora bakteryjna:

• autochtoniczna

• allochtoniczna

W ciągu dnia na dłoni gromadzi się 10 mln zarazków, po umyciu pozostaje ich 100 tys.

W celu usunięcia napływowych zarazków stosuje się alkoholowy preparat w ilości 3 ml (dwukrotne naciśnięcie) przez 30 sekund!

Noworodki winny być też odkażane w celu usunięcia rotawirusów.

Gdy odkażany materiał miał kontakt z rękami to odkażamy go papierem nasączony środkiem odkażającym.

HIGIENA RĄK W MEDYCYNIE

Mycie rąk w medycynie:

• najpierw odkażamy ręce, potem je myjemy!!

Flora skóry rąk:

• flora stała

• flora przejściowa - obca dla skóry, występująca na jej powierzchni, często wysoce

• flora infekcyjna

Trzy sposoby mycia skóry rąk:

1. Zwykłe mycie rąk:

• umycie rąk wodą i mydłem a następnie ich osuszenie

• pozwala usunąć florę przejściową

2. Higieniczne mycie rąk (dezynfekcja rąk):

• mocne wcieranie w skórę przez 30 sek 3 ml środka dezynfekującego

• tu również zostaje usunięta jedynie flora przejściowa

3. Chirurgiczne mycie rąk:

• problemem jest też flora fizjologiczna; nie wystarczą zatem chirurgiczne rękawiczki

• najpierw myjemy ręce, potem je odkażamy

• 3 etapy:

• mycie rąk (można posłużyć się jałową szczotką) aż po łokcie ze starannym płukaniem,

• wycieranie w jałowe ręczniki

• wcieranie preparatu dezynfekującego przez 3 minuty, aż po łokcie, ze szczególnym uwzględnieniem palców

Skrócone odkażanie - dopuszczalne gdy zabiegi następują bezpośrednio po sobie - wówczas wystarczy środek odkażający przez 2 minuty!!

- stosowany: 70% izopropanol, 60% n-propanol, 70% etanol

Przedoperacyjne odkażanie skóry:

• usunąć owłosienie

• nałożyć preparat odkażający kolistymi ruchami przy pomocy tamponu - 2 razy po 1 min

• serwety operacyjne nie mogą nasiąknąć preparatem!!

• skórę można następnie osuszyć tamponem

• nałożenie folii operacyjnej na suchą skórę

Odkażanie skóry przed pobraniem krwi:

• po spryskaniu skóra powinna być odkażana przez 1 minutę (można ten czas wykorzystać do przygotowania strzykawki)

• przed pobraniem powinno się jeszcze raz przetrzeć miejsce wkłucia i okolice

Odkażanie przed punkcją:

• należy miejsce nakłucia dwukrotnie przetrzeć w odstępie 1 min (płyn musi wyschnąć)

• przy punkcji stawu - dwukrotne odkażenie w odstępie 2,5 min

STERYLIZACJA WEWNĄTRZSZPITALNA:

Narzędzia są dezynfekowane i myte, pakowane w worki sterylne, sprawdzane pod względem czystości, segregowane i sterylizowane.

Sterylizacja (wyjałowienie) - fizyczny lub chemiczny proces prowadzący do całkowitego zniszczenia lub usunięcia wszystkich form życia mikroorganicznego wraz z ich formami przetrwalnikowymi. Dotyczy bakterii, grzybów i ich zarodników, wirusów, prionów, pierwotniaków wraz z cystami i jajami pasożytów znajdujących się w materiale wyjaławianym.

Dezynfekcja (odkażanie) - prowadzi do zniszczenia lub usunięcia wegetatywnych form drobnoustrojów, jednak przeważnie nie powoduje zniszczenia zarodników (endospor), nie zapewnia zatem wyjałowienia środowiska.

Sprzątanie (sanityzacja) - polega na usunięciu zanieczyszczeń wraz z drobnoustrojami.

Aseptyka - ma na celu utrzymanie wszystkich mikroorganizmów poza polem pracy lub obserwacji, wymagana przy pracy m.in. mikrobiologów, lekarzy, farmaceutów.

Antyseptyka - metoda niszczenia drobnoustrojów z wykorzystaniem środków chemicznych o działaniu antydrobnoustrojowym ograniczona do skóry i błon śluzowych.

Zgodnie z normą PN-EN 556 wyrób sterylny to taki, w przypadku którego:

• zastosowano zwalidowany proces sterylizacji

• praktyczne prawdopodobieństwo znalezienia na nim zdolnych do życia drobnoustrojów wynosi 1 x 10^-6 lub jest niższe

• Narzędzia chirurgiczne mające bezpośredni kontakt z narządami, tkankami, jamami ciała wymagają sterylizacji

• Narzędzia mające kontakt z nieuszkodzoną błoną śluzową (wzierniki, endoskopy, cewniki, rurki śródtchawicze) poddaje się dezynfekcji, ponieważ muszą one być wolne od form wegetatywnych bakterii oraz wirusów

• Materiały mające kontakt w nieuszkodzoną skórą (meble, powierzchnie itd.) wymagają mycia i dezynfekcji

Etapy sterylizacji:

• dezynfekcja wstępna

• mycie i mechaniczne oczyszczenie i/lub dodatkowo dezynfekcja

• płukanie i osuszenie

• pakowanie sterylizowanych przedmiotów - gwarancja jałowości po zakończonej procedurze

• umieszczenie pakietów (worków) w sterylizatorze

• sterylizacja właściwa wraz z kontrolami

• transport do przechowalni

• przechowywanie zgodnie z zasadami producenta

• wyjmowanie narzędzi z worków zgodnie z zasadami aseptyki

• kontrola stanu technicznego sterylizatora

• regularne mycie i dezynfekcja sterylizatora

Strefy w dziale centralnej sterylizacji szpitala:

• strefa brudna - tu odbywa się mycie i dezynfekcja narzędzi

• strefa czysta - tu odbywa się rozładowanie myjni, suszenie narzędzi, ich segregowanie i pakowanie w opakowania sterylizacyjne

• strefa sterylna

Sterylizowanie bielizny operacyjnej i materiałów opatrunkowych:

• pranie w pralni

• segregacja i pakowanie

• sterylizacja właściwa

Metody sterylizacji:

Sterylizacja wysokotemperaturowa (>100 C):

• para wodna w nadciśnieniu (autoklaw)

• suche gorące powietrze (ograniczone zastosowanie)

Sterylizacja niskotemperaturowa:

• tlenek etylenu

• plazmowa

• ciekły kwas nadoctowy

• formaldehyd

• promieniowanie jonizujące

• nadtlenek wodoru

• ozon

• filtracja w określonych warunkach

STERYLIZACJA W AUTOKLAWACH:

Sterylizacja parowa (powietrze nasycone parą wodną pod ciśnieniem w autoklawie):

• czynnik sterylizujący - nasycona para wodna pod ciśnieniem, o temp. Powyżej 100 ⁰C

• minimalnie: 15 min w temperaturze 121 C, p = 2 atm

• częściej: 3,5 - 7 min (średnio 5 min) w temperaturze 134 C, p = 3 atm

• do zabicia prionów potrzeba 18 min w temperaturze 134 C, przy ciśnieniu p = 3 atm

W autoklawie sterylizuje się:

• bieliznę operacyjną

• materiały opatrunkowe

• narzędzia chirurgiczne

• wyroby gumowe

• płyny infuzyjne

• podłoża bakteriologiczne

• szkło laboratoryjne

• odpady zakaźne

Sterylizacja parowa:

• niezawodna

• tania

• ekologicznie czysta

• zalecana

METODY STERYLIZACJI WEWNĄTRZSZPITALNEJ:

Sterylizacja suchym gorącym powietrzem:

• metoda przestarzała, służąca obecnie wyłącznie do wyjaławiania szkła laboratoryjnego

• przez 30-150 min szkło poddaje się działaniu powietrza o temperaturze 160-200 ⁰C

• dla sterylizatora z wymuszonym obiegiem powietrza minimalny czas wynosi 120 min w temp. 160 ⁰C, 30 min w temp. 180 ⁰C

• dla sterylizatora z naturalnym obiegiem powietrza minimalne czasy wynoszą: 150 min w temp. 160 ⁰C, 45 min w temp. 180 ⁰C

Sterylizacja tlenkiem etylenu:

• przeprowadzana w temperaturze 50-60 ⁰C, przy stężeniach 400-1000 mg/l, wilgotności 30-60%

• czas ekspozycji: 2,5-12 godzin

• TE niszczy formy wegetatywne i przetrwalniki bakterii oraz grzyby

• po zakończonej procedurze materiały wymagają degazacji trwającej (w zależności od rodzaju materiału) 2-18 dni; degazacja jest wymagana, ponieważ TE wnika w głąb sterylizowanych tworzyw

• wykorzystywana do sterylizacja materiałów gumowych, tworzyw sztucznych, endoskopów

• stosowana również jako sterylizacja wielkoprzemysłowa

• wypierana przez sterylizację plazmową

• wady: TE jest gazem toksycznym, rakotwórczym, łatwopalnym a do tego bezwonnym

Sterylizacja parami formaldehydu:

• przeprowadzana w temperaturze 60 ⁰C w ciągu: 2,5-3,5 godzin

• wykorzystywana do sterylizacji folii lub materiałów z tworzyw sztucznych nie wchodzących w reakcje z formaldehydem

• nie jest wymagana degazacja

• formaldehyd jest gazem niepalnym i niewybuchowym o wyraźnym zapachu, więc jest to dużo bezpieczniejsza metoda od sterylizacji TE

Sterylizacja radiacyjna:

• wykorzystuje promieniowanie gamma

• stosowana do wyjaławiania strzykawek, igieł, cewników, narzędzi chirurgicznych, pojemników do badań mikrobiologicznych, leków, przeszczepów biostatycznych - stosowana na skalę przemysłową do wyjaławiania produkowanych przedmiotów jednorazowego użytku

Sterylizacja plazmowa:

• nadtlenek wodoru w warunkach wysokiej próżni przechodzi w parę, która następnie wprowadzana jest w stan zjonizowany czyli w plazmę

• przeprowadzana w temperaturze 35-55 ⁰ C przez 1-4 godz.

• stosowana do wyjaławiania endoskopów, materiałów z tworzyw sztucznych, implantów

• bezpieczna ale bardzo droga

Filtracja:

• stosuje się filtry z porami o średnicy 0,02 um

• wykorzystywana do przygotowywania płynnych postaci leków i podłoży hodowlanych

• stosowana do usunięcia drobnoustrojów z płynów ulegających zniszczeniu w temp. powyżej 60 ⁰C (np. surowica)

• filtry używane niegdyś: Berkefelda (z ziemi okrzemkowej), Chamberlanda (z porcelany nieglazurowanej), Seitza (azbest), szklane (ze szkła spiekanego)

• przed użyciem filtr umieszczony w kolbie próżniowej sterylizuje się w autoklawie

• kontrola: filtracja zawiesiny z komórkami Serratia marcescens - przesącz wysiewany na pożywkę agarową; jeśli nie ma wzrostu to oznacza to, że procedura zakończyła się sukcesem

• filtry bakteryjne (wymienione wyżej) nie zatrzymują wirusów

• obecnie stosuje się filtry membranowe z nieczynnych biologicznie estrów celulozy - filtry te zatrzymują wirusy!

Gotowanie w temp. 100 ⁰C nie prowadzi do wyjałowienia!!

Kontrola procesu sterylizacji:

Wykorzystuje się wskaźniki:

• fizyczne

• chemiczne

• biologiczne

Wskaźniki fizyczne:

• przyrządy pomiarowe będące na wyposażeniu sterylizatora (wydruk z procesu sterylizacji)

• przyrządy te mierzą parametry sterylizacji takie jak ciśnienie, temperatura i czas

• informują nas o tym, czy urządzenie działa prawidłowo, jednak nie świadczą skuteczności procesu wyjaławiania

Wskaźniki chemiczne:

• taśmy, paski lub rurki wskaźnikowe z substancjami zmieniającymi barwę w warunkach koniecznych do zabicia zarodników

• 2 rodzaje: zewnętrzne i wewnętrzne - stosowane równocześnie

Wskaźniki biologiczne:

• żywe, wysuszone zarodniki Bacillus subtilis (Sporal S), Bacillus stearothermophilus (Sporal A)

• Sporal A - kontrola autoklawu, Sporal S - kontrola sterylizacji suchym, gorącym powietrzem (również sterylizacja tlenkiem etylenu oraz parami formaldehydu);

• wskaźniki umieszcza się w sterylizatorze miejscu najtrudniej dostępnym dla czynnika sterylizującego

• inkubacja w temp 56 ⁰C (Sporal A) lub 37 ⁰C (Sporal S) przez 7 dni; po tych 7 dniach odczyt wyniku

• nowe testy - fiolki z bibułą zawierającą spory, wynik po 24-48 godzinach

• kontrole biologiczne powinny być przeprowadzane jak najczęściej, codziennie w przypadku autoklawów, za każdym razem przy sterylizacji tlenkiem etylenu

Test fiołkowy - odczyt końcowy po 48 h.

Szybkie testy pozwalają na odczyt już po 3 h.

Dokumentacja sterylizacji:

• data

• nr

• załadunek wsadu - osoba

• uruchomienie cyklu - osoba

• numer cyklu

• parametry sterylizacji

• rodzaj programu

• wyniki testu fizycznego, chemicznego, biologicznego

DEZYNFEKCJA:

Cel dezynfekcji: obniżenie ilości drobnoustrojów, tak żeby nie stanowiły zagrożenia dla zdrowia w określonych warunkach.

Poziomy dezynfekcji:

• wysokiego stopnia - wymagana jałowość, a rodzaj sprzętu nie pozwala na wyjałowienie w autoklawie

• średniego stopnia - przyrządy nie wnikające do jałowych przestrzeni ciała, mające kontakt z błonami śluzowymi lub uszkodzoną skórą (endoskopy, wzierniki)

• niskiego stopnia - obiekty mające kontakt z nienaruszonymi powłokami

Metody dezynfekcji:

a) fizyczna:

• przy wykorzystaniu promieniowania UV

• przy użyciu ultradźwięków

• filtracja

b) termiczna:

• ciepło suche

• ciepło wilgotne

c) termiczno-chemiczna

d) chemiczna

Wybór metody dezynfekcji zależy od:

• ryzyka zakażenia sprzętem, narzędziami, powierzchniami pacjenta i personelu

• wrażliwości sprzętu, narzędzi, powierzchni na środki dezynfekcji

• właściwości środków dezynfekcyjnych

Stopnie ryzyka/zagrożenia:

a) najwyższy - instrumenty wprowadzane do jałowych przestrzeni ciała

b) średni - gdy nie dochodzi do przerwania ciągłości powłok (wzierniki, endoskopy)

c) niski - kontakt z nieuszkodzoną skórą (aparat do mierzenia ciśnienia, stetoskop)

Zasady doboru metody dezynfekcji:

a) dezynfekcja aparatów do hemodializy:

• chemiczna

• chemiczno-termiczna

b) dezynfekcja bielizny:

• chemiczno-termiczna

• chemiczna

c) dezynfekcja powierzchni:

• alkohole

• aldehydy

• związki fenolowe

• związki chloru

• związki nadtlenkowe

• czwartorzędowe sole amoniowe

• inne substancje aktywne

d) dezynfekcja narzędzi:

• aldehydy

• związki chloru

• związki nadtlenkowe

• inne substancje aktywne

Matody dezynfekcji:

a) chemiczna:

- aktywne środki chemiczne w postaci roztworów, par, aerozoli → działanie bakteriobójcze lub bakteriostatyczne

b) termiczna - z wykorzystaniem pary wodnej (ciepło wilgotne) - pozwala na kontrolę skuteczności (do kontroli służą rurki Browne typu DCT):

• komorowo-parowa (para w temp. 110 ⁰C) - pościel, odzież, koce

• komorowa parowo-formalinowa - 59 lub 49 ⁰C, w oparach formaliny i amoniaku; stosowana do dezynfekcji odzieży, pościeli, przedmiotów wykonanych z gumy, cerata itd.

• pasteryzacja - ogrzewanie gorącą wodą lub parą wodną materiałów lub żywności do temperatury 75-100 ⁰C (przez odpowiednio: 20-15 min) i natychmiastowe ochładzanie poniżej 10 ⁰C

• tyndalizacja - ogrzewanie w temperaturze 80-100 ⁰C przez 2 godziny w ciągu 3 kolejnych dni; w przerwie między ogrzewaniami produkty przetrzymywane w temperaturze optymalnej dla bakterii (37⁰C); w ten sposób zostają zniszczone bakterie zarodnikowe, których zarodniki przechodzą w formy wegetatywne w okresach między ogrzewaniami; stosowana do dezynfekcji pożywek o dużej zawartości białka (Lofflera, Lowensteina-Jensena); uwaga! Tyndalizacja jest jedną z metod wyjaławiania!

• myjnie-dezynfektory - środki myjące i dezynfekcyjne podgrzewane do temperatury 60-80⁰C; dezynfekcja sal operacyjnych, łóżek, basenów, kuchni, stolików, wózków

• wyżarzanie ezy

c) z wykorzystaniem promieniowania UV - wykorzystywana do dezynfekcji pomieszczeń i przestrzeni komunikacyjnych, jej charakterystyka i wady:

• zróżnicowana wrażliwość drobnoustrojów

• najbardziej wrażliwe - prątki

• mała dawka uruchamia mechanizmy naprawcze

• wpływ czynników zewnętrznych (wilgotności, zanieczyszczeń) na skuteczność

• trudna kontrola procesu

• słaba przenikalnośc cieczy i ciał stałych

• wysoki poziom zagrożenia dla ludzi

Charakterystyka dezynfekcji z wykorzystaniem UV:

• dezynfekcja powierzchni i powietrza

• promieniowanie wytwarzane w niskociśnieniowych lampach rtęciowych

• najwyższa aktywność przeciwdrobnoustrojowa przy długości fali 250-260 nm

• najmniej wrażliwe na promieniowanie UV są pleśnie

Kinetyka dezynfekcji:

• skuteczność procesu dezynfekcji zależy od:

• czasu działania

• stężenia preparatu

• temperatury

• pH

• twardości wody

• ilości drobnoustrojów

• zanieczyszczeń białkowych

• obecności związków powierzchniowo czynnych

CHEMICZNE ŚRODKI DEZYNFEKCYJNE - PRZEGLĄD:

1. Aldehydy:

- skuteczność:

Gram +	+++
Gram -	+++
Prątki	++
Pierwotniaki	+/-
Grzyby	++
Wirusy osłonkowe	++
Wirusy bezosłonkowe	+

a) aldehyd glutarowy:

• jako jeden z nielicznych związków chemicznych posiada właściwości sterylizujące!

• Aldesan (2% roztwór), Aldewir, Alhydex, Cidex, Lysoformin 3000

• dezynfekcja i mycie narzędzi, sprzętu medycznego, powierzchni oraz mebli (Aldewir)

• Aldesan, Lysoformin - narzędzia, dreny gumowe, endoskopy, powierzchnie

b) aldehyd mrówkowy (formaldehyd):

• formalina - roztwór wodny lub alkoholowy zawierający 37% formaldehydu i 10-15% metanolu

• 20% formalina wywiera działanie sterylizujące w ciągu 24 godzin

• formaldehyd wchodzi też w skład preparatów złożonych np. Sekusept forte

c) glioksal:

• silne działanie bakteriobójcze, jednak nie niszczy zarodników ani wirusów, mało toksyczny

• w preparatach złożonych: Sekusept forte, Incidur

d) Desoform i Medisan 2000:

• bakterio-, grzybo-, wirusobójcze

• dezynfekcja narzędzi, sprzętu medycznego i laboratoryjnego

2. Czwartorzędowe sole amoniowe:

• kationowe związki powierzchniowo czynne

• przykłady: cetrimid, chlorek benzyloalkiloamoniowy

• są skuteczne przeciwko bakteriom Gram (+), mało skuteczne przeciwko Gram (-) -> mało aktywne wobec Pseudomonas

• nie działają na prątki ani na wirusy, ani na zarodniki grzybów

• stosowane w dezynfekcji i antyseptyce

• Sterinol, Laurosept w postaci roztworów 2-10%

• w przemyśle spożywczym - Brasept

• dezynfekcja powierzchni - Lysoformin special

3. Alkohole:

• alkohol izopropylowy, n-propanol, etanol

• stosowane w stężeniach wysokich stężeniach - powyżej 40% (60-90 % = 70% dla etanolu)

• wykazują silne, szybkie bakteriobójcze działanie

• stanowią składniki preparatów do dezynfekcji skóry i błon śluzowych

• preparaty: Manopronto, Biotensid, Spitaderm - chirurgiczne mycie rąk, AHD 2000, Hospisept - dezynfekcja skóry

• stosowane z biguanidami

4. Biguanidy:

• chlorheksydyna, glukonian chlorheksydyny, Abacil, Manusan

• działają bakteriostatycznie, głównie przeciwko bakteriom Gram (+), mniej na bakterie Gram (-), nie niszczy prątków, grzybów ani zarodników, ale:

• z alkoholami (połączone preparaty: Disteryl P, Abacil P) wykazują działanie bakterio-, grzybo- i wirusobójcze

• aktywność zależy od pH i materiału organicznego

5. Bisfenole:

• triklosan (np. w paście do mycia zębów), heksachlorofan

• wykazują szerokie spektrum antydrobnoustrojowe

• słaba aktywność w stosunku do P. aeruginosa, pleśni, działanie sporostatyczne

6. Związki halogenowe:

• związki chloru

• związki jodu

• wykazują wysoką aktywność przeciwdrobnoustrojową

• wywierają działanie korozyjne

Ad 1. Związki chloru:

• uszkadzają układy enzymatyczne oraz białka strukturalne drobnoustrojów

• jako związki toksyczne - straciły na znaczeniu

• wolny chlor, podchloryn sodu (inaktywacja HIV), dwutlenek chloru, chloramina T, sól sodowa kwasu dichloroizocyjanitrowego, podchloryn wapnia

• skuteczne wobec bakterii Gram (+), Gram (-), słabiej przeciwko przetrwalnikom i prątkom, działa też przeciwko wirusom osłonkowym

Ad 2. Związki jodu:

• pod względem działania zbliżone do pochodnych chloru

• w postaci roztworów wodnych i alkoholowych (tinktury)

• jodyna: 3% roztwór jodu, 1% roztwór jodku potasu w 70% alkoholu etylowym (dezynfekcja skóry przed zabiegiem operacyjnym, punkcją, dezynfekcja brzegów rany)

• jodofory - połączenia jodu z makrocząsteczkami pełniącymi rolę nośnika (povidone, poloxamer)

• wady: możliwość wywołania alergii, podrażnień skóry, błon śluzowych

• aktywne w stosunku do bakterii Gram (+), Gram (-), prątków, grzybów

7. Związki utleniające (peroksydanty):

• H₂O₂ , kwas nadoctowy, nadmanganian potasu

• wykazują wysoką aktywność antydrobnoustrojową, niską toskyczność, są bezpieczne w stosowaniu, łatwo ulegają biodegradacji, ale powodują korozję metali

• stosowane w sterylizacji, dezynfekcji, antyseptyce

• H₂O₂ - w postaci roztworu o stężeniu 3% - sterylizacja plazmowa, odkażanie ran

• kwas nadoctowy - w roztworze 0,3%, stosowany w sterylizacji niskotemperaturowej

• nadmanganian potasu - służy do sterylizacji ran w postaci wodnego roztworu

8. Związki srebra:

• sól srebrowa, sulfadiazyny, azotan srebra, opatrunki hydrożelowe (stosowane w leczeniu odleżyn i owrzodzeń)

• wykazują działanie wobec: bakterii Gram (+) oraz (-), Pseudomonas, Proteus, E. Coli, Klebsiella, Staphylococcus, przeciwgrzybiczo - głównie wobec Candida albicans, przeciwpierwotniakowo - głównie Toxoplasma gondii

9. Barwniki

• fiolet krystaliczny, fiolet gencjanowy - stosowane w postaci 1% roztworów wodnych do odkażania skóry, błon śluzowych, działają głównie przeciwko bakteriom Gram (+)

• barwniki akrydynowe (riwanol) - przymoczki, przemywanie trudno gojących się ran skórnych i zmian błony śluzowej

10. Chlorowodorek octenidyny:

• wysoka skuteczność w dezynfekcji i antyseptyce

• niszczy biofilm

• wykazuje działanie antybakteryjne, przeciwgrzybicze, antywirusowe

• cechuje go wysoka aktywność w stosunku do: MRSA, Enterococcus spp., P. aeruginosa, E. Coli (EOS)

• skuteczny przeciwko S. epidermidis (3 min.)

Zastosowanie:

• antybakteryjne mycie ciała i włosów

• dobrze tolerowany przez błony śluzowe i surowicze (przemywanie otrzewnej po otwarciu jamy brzusznej u pacjentów z zapaleniem trzustki)

• antybakteryjna toaleta przed zabiegami

• wykorzystywany na oddziałach intensywnej opieki medycznej, noworodkowych, zakaźnych

11. Fenole:

• silne właściwości bakteriobójcze, słabsze grzybobójcze, nie działają na wirusy ani na zarodniki

• fenol obecnie nie stosowany, stosuje się jego pochodne: Lizol, Septyl, Desson

a) lizol:

• naturalna pochodna fenolu

• działa silnie bakteriobójczo na Gram(+) i Gram(-), słabiej na prątki i grzyby

• stosowany w postaci 2% roztworu do dezynfekcji wydalin, podłóg i mebli

b) septyl i desson:

• sztuczne pochodne fenolu

• nie mają przykrego zapachu (w przeciwieństwie do lizolu), stosowane też w dezynfekcji ogólnej

• działają silnie na Gram(+), słabiej na Gram(-), prątki są wrażliwe na Septyl, oporne na Desson

Poszczególne grupy mikroorganizmów patogennych uszeregowane wg malejącej oporności:

1. priony (CJD, BSE)

2. pierwotniaki (Cryptosporidium, oocysty)

3. zarodniki (Bacillus, Clostridium difficile)

4. prątki (M. tuberculosis, M. avium)

5. pasożyty (Giardia)

6. małe wirusy (Polio)

7. trofozoity (Acanthamoeba)

8. bakterie Gram(-) (niezarodnikujące, Psuedomonas, Providencia)

9. grzyby (Candida, Aspergillus)

10. duże wirusy bezotoczkowe (Adenovirusy, Enterovirusy)

11. bakterie Gram(+)

12. wirusy osłonkowe (HIV i HBV)

Dekontaminacja aparatów endoskopowych:

1. oczyszczenie mechaniczne

2. dezynfekcja (zawsze wysokiego stopnia)

3. sterylizacja

4. przechowywanie

Zabiegi endoskopowe niosą ze sobą ryzyko przeniesienia licznych infekcji, szczególnie: HBV, HCV i HIV

Skuteczność środków do dezynfekcji w niszczeniu drobnoustrojów poszczególnych grup:

	Aldehydy	IV-rzędowe zasady amoniowe	Alkohole	Związki chloru i jodu	Chlorheksydyna
Gram +	+++	+++	+++	+++	+++
Gram -	+++	++	+++	+++	+
Prątki	++	-	+	++	-
Przetrwalniki	++	-	-	++	-
Grzyby	++	++	+	+	+
Wirusy osłonkowe	++	++	++	++	+/-
Wirusy bezosłonkowe	+	-	+/-	+/-	-

10

---