1. CO TO JEST PRODUKCJA POTENCJALNA

Przez produkcję potencjalną rozumiemy produkcję, którą można by wytworzyć w gospodarce, gdyby racjonalnie były wykorzystane wszystkie czynniki produkcji, tj. pracy, kapitału i ziemi.

Rozmiary produkcji potencjalnej zależą od wielkości zasobów czynników produkcji występujących w gospodarce oraz efektywności ich wykorzystania; warunkiem wzrostu tej produkcji jest wzrost zasobów oraz poprawa efektywności ich wykorzystania. Ze względu na to, że procesy wzrostu zasobów czynników produkcji są stosunkowo powolne, teoretyczne rozważania nad wzrostem produkcji potencjalnej prowadzi się w ramach analiz długookresowych.

2. Co to jest zagregowany popyt, od czego zależy?

Agregatowy popyt łączna ilość towarów, jaką nabywcy decydują się zakupić w danych warunkach i czasie.

Popyt na dane dobro jest to ilość tego dobra, jaką nabywcy są w stanie nabyć po określonej cenie i określonym czasie.

Popyt rynkowy jest to ilość dobra, jaką kupujący są gotowi nabyć, przy różnych cenach, w danym czasie i przy ceteris paribus - założeniu, że pozostałe wartości wpływające na sytuację rynkową pozostają bez zmian.

Popyt jest odwrotną relacją cen i nabywanych ilości dóbr tzn., że cena i ilość nabywana zmieniają się w przeciwnych kierunkach. Odwrotna relacja ceny i ilości nabywanego dobra przyjmuje postać prawa popytu.

Prawo popytu - stwierdza, że wraz ze wzrostem ceny, zmniejsza się (na ogół) nabywana ilość dobra, zaś wraz ze spadkiem ceny, ilość nabywanego dobra na ogół rośnie.

Wzrost popytu oznacza, że przy każdej cenie kupujący zakupią więcej dobra; oznacza również, że za każdą ilość dobra gotowi są zapłacić więcej.

Spadek popytu oznacza - że przy każdej cenie kupujący zakupią mniej dobra; oznacza również, że za każdą ilość dobra będą chcieli zapłacić niższą cenę.

Agregatowy popyt zależy przede wszystkim od dwóch czynników: od ogólnego poziomu cen towarów i od wysokości dochodów ludności. (jako wskaźnik tych dochodów można przyjąć dochód narodowy na 1 mieszkańca)

Kierunki wpływu obu czynników na agregatowy popyt są analogiczne do zależności

dotyczących wpływu ceny i dochodów na popyt na pojedynczy towar.

Można więc powiedzieć, że agregatowy popyt jest funkcją dochodów ludności. Takie kierunki zależności wynikają z roli ogólnego poziomu cen i dochodów ludności w kształtowaniu możliwości zakupu towarów.

Zagregowany popyt jest malejącą funkcją ogólnego poziomu cen i rosnącą funkcją dochodów ludności.

3. Co to jest produkcja faktyczna?

Produkcja faktyczna - oznacza produkcję rzeczywiście wytwarzaną w gospodarce. W gospodarce rynkowej, w której produkty wytwarzają przedsiębiorstwa nastawione na zysk, jej poziom jest wyznaczony przez możliwości opłacalnej sprzedaży. Przy odpowiednio wysokim popycie na towary produkcja faktyczna może osiągnąć poziom produkcji potencjalnej. Jeśli popyt na towary jest niższy, co często zdarza się w gospodarce, to produkcja faktyczna odchyla się w dół od produkcji potencjalnej. Zasoby czynników produkcji są wówczas częściowo nie wykorzystane.

4. Co to jest zagregowana podaż i od czego zależy?

Agregatowa podaż - oznacza łączną ilość towarów, jaką producenci decydują się wytworzyć w danych warunkach i czasie oraz dostarczyć na rynek.

Podaż danego dobra jest to ilość danego dobra zaoferowana przez producentów do sprzedaży po danej cenie w określonym czasie.

Podaż - jest to ilość dobra, jaką producenci są gotowi dostarczyć na rynek przy różnych jego cenach, w danym czasie i przy ceteris paribus. Jest relacją możliwych cen dobra i oferowanych przy tych cenach ilości dobra. Jest dodatnią relacją cen i ilości tzn. że ich zmiany dokonują się w tym samym kierunku.

Wielkość podaży - jest to ilość jaką producenci są w stanie wytworzyć przy określonej cenie, w danym czasie.

Wielkość podaży - jest to konkretna ilość dobra zaoferowana przy konkretnej cenie i ceteris paribus.

Z = U - k

Zysk koszty

utarg

q . c

Zapisem dodatniej relacji cen i ilości, jest prawo podaży, które odzwierciedla zachowanie sprzedających i kupujących. Prawo podaży brzmi: jeżeli cena dobra wzrasta kupujący kupują go mniej, a sprzedający dostarczają go więcej na rynek. Gdy cena dobra spada kupujący zakupują go więcej, a sprzedający dostarczą go mniej.

Jeśli rośnie cena dobra producenci oferują go więcej, jeśli spada oferują go mniej w danym czasie i ceteris paribus.

Agregatowa podaż zależy przede wszystkim od trzech czynników: od zasobów czynników produkcji i efektywności ich wykorzystania, od ogólnego poziomu cen towarów oraz od kosztów produkcji ponoszonych przy wytwarzaniu towarów.

Wielkość zasobów czynników produkcji i efektywność ich wykorzystania wyznaczają rozmiary agregatowej podaży, odpowiadające poziomowi produkcji potencjalnej. Im większe są te zasoby oraz im wyższa jest efektywność ich wykorzystania, tym wyższe są rozmiary agregatowej podaży. Przy danych zasobach czynników produkcji wielkość agregatowej podaży zależy przede wszystkim od ogólnego poziomu cen oraz od kosztów produkcji. Uzasadnienie tej ostatniej zależności jest następujące: obydwa wymienione czynniki determinują opłacalność produkcji, która jest podstawowym kryterium decyzji produkcyjnych przedsiębiorstw. Wzrost opłacalności produkcji (związany ze wzrostem cen lub też spadkiem kosztów produkcji) powoduje wzrost agregatowej podaży; spadek opłacalności (związany ze spadkiem cen lub też ze wzrostem kosztów) pociąga za sobą spadek agregatowej podaży. Można więc powiedzieć, że agregatowa podaż jest rosnącą funkcją ogólnego poziomu cen i malejącą funkcją kosztów produkcji.

5. Co to jest równowaga gospodarcza?

Równowaga globalna (gospodarcza) - to taka sytuacja, gdy wielkość globalnego popytu równa się globalnej podaży przy uwzględnieniu przeciętnego poziomu cen. Przeciętny poziom cen to zwykle zaś średnia ważona cen wszelkich dóbr i usług.

Równowaga na rynku towarów - oznacza sytuację, w której nabywcy chcą kupić dokładnie taką ilość towarów, jaką się w gospodarce wytwarza. Istotne jest to, aby wielkość produkcji towarów była dokładnie równa ilości towarów, jaka nabywcy zamierzają kupić. W sytuacji równowagi łączne zamierzone (planowane) wydatki na towary są równe wartości produkcji tych towarów.

Przy stałych cenach i płacach równowaga na rynku dóbr (konsumpcyjnych i produkcyjnych oznacza sytuację, w której nabywcy chcą kupić dokładnie taką ilość towarów, jaką producenci chcą wytworzyć. Oznacza to, że nie występuje nadwyżkowy popyt ani nadwyżkowa podaż.

Równowaga rynkowa - to dopasowanie popytowej i podażowej strony rynku. Oznacza taki stan rynku, kiedy przy określonej cenie (cenie równowagi rynkowej), wielkość popytu zrównuje się z wielkością podaży.

Równowaga rynkowa odnosi się wyłącznie do rynku produktów i usług finalnych a równowaga gospodarcza odnosi się także do zrównoważenia na rynku czynników wytwórczych ( pracy, kapitału, ziemi).

6. W jakich warunkach opisuje gospodarkę stanowisko neoklasyczne (podejście podażowe) i stanowisko keynsistowskie (podejście popytowe)?

Stanowisko neoklasyczne (podejście podażowe) opisywana jest gospodarka w warunkach pełnego wykorzystania czynników produkcji, natomiast stanowisko keynesistowskie (podejście popytowe) gospodarka jest opisywana w warunkach niepełnego wykorzystania czynników produkcji.

W podejściu potażowym akcentuje się analizy długookresowe, natomiast w podejściu popytowym - analizy krótkookresowe.

7. Kiedy pojawia się nierównowaga gospodarcza?

Nierównowaga - pojawia się wówczas, gdy zamierzone (planowane) wydatki na towary nie są równe wartości produkcji tych towarów. Wydatki mogą być zarówno mniejsze jak i większe.

Można rozróżnić nierównowagę typu podażowego, która odnosi się do gospodarki rynkowej, może być uznawana za stan względnie trwały i charakterystyczny, występuje nadwyżka podaży nad popytem oraz nierównowagę typu popytowego, która odnosi się do gospodarki centralnie zarządzanej jest to również dla tej gospodarki stan charakterystyczny i trwały. Jest to stan stałej przewagi globalnego popytu nad globalną podażą.

8. Jak inaczej jest nazywane stanowisko neoklasyczne i keynsistowskie, przez co determinowany jest dochód narodowy w poszczególnych ujęciach?

Stanowisko neoklasyczne - inaczej jest nazywane podejściem potażowym a stanowisko keynsistowskie inaczej nazywamy podejściem popytowym.

Dochód narodowy w stanowisku neoklasycznym określony jest przez zasoby czynników produkcji i efektywność ich wykorzystania. Determinowany jest przez czynniki określające maksymalne rozmiary podaży. Natomiast w stanowisku keynsistowskim faktyczny dochód narodowy zdeterminowany jest przezwielkość agregatowego popytu na towary.

9. Co to jest praca, kapitał rzeczowy, zasoby naturalne i postęp techniczny?

Praca inaczej zasoby siły roboczej - pracę obejmują osoby w wieku produkcyjnym zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia na warunkach istniejących w gospodarce. Wielkość tych zasobów zależy od liczby ludności w wieku produkcyjnym oraz tzw. współczynnika aktywności zawodowej, wskazującego, jaka część ludności w wieku produkcyjnym jest gotowa podjąć pracę. Wzrost zasobów siły roboczej może być związany zarówno ze wzrostem liczby ludności w wieku produkcyjnym, co jest rezultatem procesów demograficznych, jak i ze wzrostem współczynnika aktywności zawodowej.

Kapitał rzeczowy - to takie elementy procesu produkcji, jak maszyny, narzędzia i urządzenia produkcyjne, w tym m.in. budynki i hale fabryczne. Mają one dość trwały charakter, zużywają się bowiem stosunkowo powoli. Im większa ilość maszyn, hal fabrycznych, narzędzi itp., a więc im większy zasób kapitału, tym większe rozmiary zdolności wytwórczych gospodarki.

Zasoby naturalne - to ziemia (włącznie z występującymi w niej surowcami), jest kolejnym czynnikiem produkcji wpływającym na zdolności wytwórcze gospodarki. Znaczenie ziemi jako czynnika produkcji, jest szczególnie istotne w gospodarkach, w których ważną rolę odgrywa rolnictwo. Powiększenie areału upraw pozwala bowiem na bezpośrednie zwiększenie zdolności produkcyjnych rolnictwa. Zdolności wytwórcze gospodarki zależą również zasobu posiadanych surowców. Ze względu na to, że część surowców ma charakter nieodnawialny np. ropa naftowa, ropa czy siarka) bardzo ważne jest ich rozsądne wydobywanie i zużywanie.

Postęp techniczny - oznacza, iż przy tych samych nakładach czynników produkcji wytwarza się wyższą produkcję lub ta sama wielkość produkcji wytwarzana jest przy mniejszych nakładach czynników produkcji. Oznacza to wyższą produkcję przy tych samych nakładach pracy. Postęp techniczny dokonuje się poprzez odkrycia, wynalazki, innowacje i zmiany sposobów zorganizowania produkcji

10. Jak można niwelować stany nierównowagi?

Teoretycznie stany nierównowagi może zostać zlikwidowany albo przez zmiany produkcji albo przez zmiany popytu albo też przez kombinację zmian obu wielkości.

11. Jaki jest warunek równowagi?

W sytuacji nierównowagi występuje tendencja do ustalania się dochodu narodowego na poziomie wyznaczonym przez agregatowy popyt na towary. Tendencja ta oznacza ustalanie się dochodu narodowego na poziomie zapewniającym równowagę na rynku towarów.

Warunek równowagi określa się formalnie następująco:

Y = APp

Y - dochód narodowy wytworzony w gospodarce w pewnym okresie

APp - zamierzony (planowany) agregatowy popyt na towary w tym samym okresie.

Równanie ma kluczowe znaczenie dla całej analizy determinantów dochodu narodowego, z jednej strony wskazuje, że dochód narodowy jest równy agregatowemu popytowi na towary. Z drugiej strony wynika z niego, że poziom faktycznego dochodu narodowego wytwarzanego w gospodarce jest wyznaczony przez poziom agregatowego popytu na towary. Jest to jądro popytowej teorii kształtowania dochodu narodowego.

12. Na co gospodarstwa domowe przeznaczają swoje dochody?

Dochody gospodarstw domowych mogą być przeznaczone na wydatki konsumpcyjne lub na oszczędności. Można to zapisać wzorem:

Y = C + S

Y - dochód narodowy,

C - konsumpcja,

S - oszczędności,

Przy danym poziomie dochodów, im większe wydatki konsumpcyjne, tym mniejsze oszczędności. I odwrotnie, im większe oszczędności, tym mniejsze wydatki konsumpcyjne.

13. Jak brzmi hipoteza dochodu relatywnego?

Hipoteza wysunięta przez J.S. Duesenberry'ego - wysokość wydatków konsumpcyjnych poszczególnych osób w istotnej mierze zależy od standardu życia ich znajomych znajomych sąsiadów. Gdy dochody jakiegoś gospodarstwa domowego zmniejszają się w porównaniu z dochodami znajomych i sąsiadów (maleją więc dochody relatywne), gospodarstwo to będzie się starać utrzymać standard konsumpcji na poziomie standardu swojego otoczenia, gdy zaś jego dochody absolutnie i relatywnie wzrastają, znajdzie to niewielkie odzwierciedlenie we wzroście wydatków konsumpcyjnych.

14. Od czego zależą decyzje gospodarstw domowych?

Decyzje gospodarstw domowych dotyczące podziału dochodów zależą od wielu czynników. Wśród czynników o charakterze ekonomicznym podstawową rolę odgrywają: wysokość dochodów uzyskiwanych przez gospodarstwa domowe oraz wielkość nagromadzonego majątku (bogactwa).

15. Jak brzmi hipoteza dochodu permanentnego?

Hipoteza wysunięta przez M. Friedmana - wydatki konsumpcyjne zależą nie od dochodu bieżącego, lecz od tzw. dochodu permanentnego, tj. przeciętnego dochodu, jaki jednostka spodziewa się uzyskać w ciągu całego życia.

16. Co to jest przeciętna skłonność do konsumpcji oraz krańcowa skłonność do konsumpcji?

Przeciętna skłonność do konsumpcji - to stosunek wydatków konsumpcyjnych do dochodu narodowego (
). Mówi ona jaka część dochodu jest przeznaczana na konsumpcję.

Krańcowa skłonność do konsumpcji - to stosunek przyrostu wydatków konsumpcyjnych do przyrostu dochodu. Ksk =
Mówi ona o tym, jaka część przyrostu dochodu przeznaczona jest na wydatki konsumpcyjne.

17. Co to jest przeciętna skłonność do oszczędzania oraz krańcowa skłonność do oszczędzania?

Przeciętna skłonność do oszczędzania - to stosunek oszczędności do dochodu narodowego (
), wskazuje ona na to jaką cześć dochodu przeznacza się na oszczędności. Przeciętna skłonność do oszczędzania wzrasta w miarę wzrostu dochodu, trzeba też podkreślić, że udział oszczędności w dochodzie, a więc
w miarę wzrostu dochodu jest coraz wyższy.

Krańcowa skłonność do oszczędzania - jest to stosunek przyrostu oszczędności do przyrostu dochodu. (
). Mówi ona jaką cześć przyrostu dochodu przeznacza się na oszczędności. Kso =

Suma krańcowej skłonności do konsumpcji i krańcowej skłonności do oszczędzania zawsze jest równa 1, co wynika skłonność tego, że przyrost dochodu przeznaczony jest albo na dodatkowe wydatki, albo na dodatkowe oszczędności.

18. Jak brzmi hipoteza dochodu absolutnego?

Hipoteza wysunięta przez J.M. Keynesa - wielkość wydatków konsumpcyjnych zależy od poziomu bieżących dochodów uzyskiwanych przez gospodarstwa domowe, przy czym, gdy dochody te wzrastają, wydatki konsumpcyjne również wzrastają, ale ich udział w dochodzie jest w miarę wzrostu dochodów coraz mniejszy.

19. Jaką rolę w gospodarce pełnią inwestycje?

Inwestycje pełnią dwie ważne role:

-Są one częścią agregatowego popytu na towary, toteż ich zmiany nie pozostają bez wpływu na zmiany popytu i dochodu narodowego

-Przyczyniają się w dłuższym okresie do rozbudowy zdolności wytwórczych gospodarki i wzrostu produkcji potencjalnej

• O czym informuje nas mnożnik?

Mnożnik inwestycyjny - informuje, jak zmienia się dochód narodowy pod wpływem zmiany autonomicznych wydatków inwestycyjnych.

Mnożnik informuje jak zmieni się produkcja, w wyniku zmiany popytu globalnego (popytu autonomicznego). Mnożnik jest większy od 1, ponieważ każda zmiana autonomicznego popytu inwestycyjnego uruchamia dalsze zmiany popytu konsumpcyjnego.

21. Jak brzmi formuła mnożnika i od czego on zależy?

Mnożnik inwestycyjny - to pewna wielokrotność (mi), przyrost dochodu narodowego jest równy pierwotnemu przyrostowi inwestycji przemnożoną przez pewną wielokrotność, czyli mnożnik.

mi =

Wysokość mnożnika zależy od krańcowej skłonności do konsumpcji, co wynika bezpośrednio ze wzoru. Im krańcowa skłonność do konsumpcji jest wyższa, tym mnożnik jest wyższy.

Mnożnikiem nazywamy stosunek zmiany produkcji w punkcie równowagi do powodującej ją zmiany w wydatkach autonomicznych.

Mnożnik =

22. Jakie są różnice między wzrostem a rozwojem gospodarczym?

Wzrost gospodarczy

Rozwój gospodarczy

Proces powiększania podstawowych wielkości makroekonomicznych w gospodarce a w szczególności proces powiększania produkcji w skali całej gospodarki, traktowany jest jako proces ilościowych zmian wielkości makroekonomicznych gospodarki. Koncentrujemy uwagę na zmianach produkcji ilościowych czasie (realnym). Przy obliczaniu zmian wartości produkcji i mierników wzrostu gospodarczego posługujemy się tzw. cenami stałymi.

Oprócz ilościowych zmian, uwzględnia także jakościowe zmiany zachodzące w gospodarce dotyczące zwłaszcza systemu społeczno - gospodarczego, organizacji społeczeństwa oraz innych aspektów struktur gospodarczych Uwzględnia także przemiany strukturalne i instytucjonalne oraz w warunkach pracy i bytu ludności danego kraju.

23. Jakie są mierniki wzrostu gospodarczego?

Najpowszechniej stosowanymi miernikami wzrostu gospodarczego są:
- Stopa wzrostu produkcji (inaczej nazywana tempem wzrostu) oraz indeks wzrostu produkcji

- Indeks wzrostu produkcji

25. Od czego zależą inwestycje?

Inwestycje zależą od wielu czynników. Do najważniejszych należy zaliczyć: stopę procentową, zmiany popytu konsumpcyjnego, kosztów i efektywność wyposażenia kapitałowego oraz oczekiwanych wielkości popytu, cen, kosztów itp..

Stopa procentowa wpływa przede wszystkim na koszty finansowania. Im wyższa stopa procentowa, tym droższe jest finansowanie inwestycji (kredyty są wyżej oprocentowane) a inwestycja staje się mało opłacalna. W takim wypadku inwestycję można potraktować jako malejącą funkcję stopy procentowej.

Inwestycje przyczyniają się do rozbudowy zdolności wytwórczych. Rozbudowa ta niezbędna jest gdy zwiększa się popyt (w szczególności konsumpcyjny) na produkty wytwarzane w istniejących obiektach wytwórczych. Im większy wzrost popytu konsumpcyjnego, tym większe inwestycje są niezbędne do jego zaspokojenia. Rozmiary produkcji zależą więc od skali przyrostu popytu konsumpcyjnego tzw. zasady akceleracji.

Rozmiary inwestycji zależą również od kosztów i efektywności wyposażenia kapitałowego - gdy koszty tego wyposażenia spadają lub też maszyny i urządzenia stają się bardziej efektywne, to przychody uzyskiwane z inwestycji wzrastają. Przedsiębiorstwa wówczas zwiększają inwestycje. Gdy zaś koszty wyposażenia kapitałowego rosną a jego efektywność spada przedsiębiorstwa wówczas zmniejszają poziomy inwestycji. W związku z tym, że przedsiębiorstwa dokonują inwestycji aby osiągnąć zyski (a zyski uzależnione są m.in. popytu, cen i kosztów produkcji), to opierają decyzje inwestycyjne na oczekiwanych wielkościach popytu, cen, kosztów itd. Gdy oczekiwania są optymistyczne, to zwiększają rozmiar bieżących inwestycji, gdy zaś są pesymistyczne, ich rozmiar zmniejsza się.

26. Jak obliczamy stopę wzrostu produkcji oraz indeks wzrostu produkcji?

Stopę wzrostu produkcji - między dwoma okresami można zdefiniować jako stosunek przyrostu produkcji między tymi okresami do poziomu produkcji w okresie wyjściowym. Sytuację tą zapisujemy wzorem:

g =
=

g - stopa (tempo) wzrostu produkcji,

Y
- wartość produkcji (mierzonej PKB bądź też dochodem narodowym) w okresie wyjściowym,

Y1 - wartość produkcji w okresie końcowym,

- przyrost produkcji między okresem końcowym a okresem wyjściowym,

Stopę wzrostu produkcji wyraża się często w procentach. w tym celu formułę należałoby pomnożyć przez 100%. Formuła procentowa jest wygodna, gdyż pokazuje ona bezpośrednio o ile procent wzrasta produkcja między badanymi okresami.

Indeks wzrostu produkcji - można zdefiniować jako stosunek poziomu produkcji w okresie końcowym do poziomu produkcji w okresie wyjściowym, co ilustruje wzór:

=

- indeks wzrostu produkcji

Y
i Y1 - to samo co w poprzedniej formule

Formuły indeksów wzrostu produkcji są często mnożone przez 100 dla ułatwienia analizy. Przy takim ujęciu zakładającym, iż produkcja w okresie wyjściowym wynosi 100, otrzymujemy indeksy wzrostu dla kolejnych okresów, wskazujące bezpośrednio na zmiany produkcji w tych okresach, w stosunku do okresu wyjściowego.

Między miernikami wzrostu gospodarczego tj. stopą wzrostu a indeksem wzrostu występują określone powiązania. Można przekształcić formułę w następujący sposób:

więc:

g =

Jak wynika z formuł stopa wzrostu produkcji jest równa wzrostu indeksowi wzrostu produkcji pomniejszonemu o 1, zaś indeks wzrostu jest stopą wzrostu powiększoną o 1. Znając więc stopę wzrostu łatwo obliczyć indeks wzrostu, i odwrotnie znając indeks wzrostu, łatwiej obliczyć stopę wzrostu produkcji.

27. Jak może kształtować się stopa wzrostu produkcji, i co oznacza, z jaką sytuacją na rynku mamy do czynienia?

Stopę wzrostu produkcji zazwyczaj oblicza się dla okresu jednego roku, jest to inaczej tempo wzrostu produkcji między dwoma okresami, Gdy wskaźnik stopy jest wysoki na rynku mamy do czynienia ze wzrostem gospodarczym , gdy zaś jest niska z kryzysem.

r, ∆Y_t+1 > 0, występuje wzrost gospodarczy, r, ∆Y_t+1 = 0, występuje stagnacja, r, ∆Y_t+1 < 0, występuje recesja

• Jakie wyróżniamy czynniki wzrostu gospodarczego?

Do czynników wzrostu gospodarczego zaliczamy czynniki produkcji, takie jak: praca, kapitał, ziemia, które stają się czynnikami wzrostu gospodarczymi w takim stopniu, w jakim przyczyniają się do zmian w wielkościach o tym wzroście świadczących.

Zaliczamy także czynnik pracy a także wykorzystywane w tej pracy środki kapitałowe, obie grupy pozostają we wzajemnych związkach zarówno substytucyjnych, jak i komplementarnych. Jeżeli wziąć pod uwagę czynniki, które przyczyniły się do wzrostu produktu dochodu, to odwołujemy się do matematycznych modeli wzrostu gospodarczego.

praca, kapitał rzeczowy, zasoby naturalne oraz postęp techniczny

28. Co to jest cykl koniunkturalny

zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu gospodarczego, analizowanego w długim okresie.

Najczęściej tymi zmiennymi są: PKB, zatrudnienie, ceny, wielkość eksportu i importu, wskaźniki rynku kapitałowego, nakłady inwestycyjne i zapasy przedsiębiorstw, dochody i wydatki ludności, obroty i zyski przedsiębiorstw.

29. Rodzaje wahań aktywności gospodarczej

- Wahania cykliczne- powtarzające się ze względną regularnością zmiany aktywności gospodarczej, wyrażające się fluktuacjach wokół trendu

- Wahania sezonowe- zmiany aktywności gospodarczej występujące w ciągu określonego okresu (np. w tych samych porach roku)

- Wahania przypadkowe - spowodowane jednorazowymi zdarzeniami o charakterze losowym

30. Z ilu faz składa się klasyczny cykl koniunkturalny?

4 fazy

1. Faza kryzysu:

nadwyżka podaży nad popytem, wzrost zapasów u producentów

spadek produkcji, przychodów, zysków i zatrudnienia

spadek cen (współcześnie zwolnienie tempa inflacji)

2. Faza depresji

trend spadkowy produkcji , zatrudnienia , płac , cen , zysku , inwestycji i konsumpcji zanikają

przywrócona zostaje stabilizacja i równowaga na niskim poziomie

niski poziom cen , niska stopa zysku - zmusza firmy które przetrwały kryzys do poprawy rentowności

3. Faza ożywienia

wzrasta popyt (najpierw inwestycyjny)

wzrost produkcji, przychodów, zysków i zatrudnienia

rosną ceny

4. Faza rozkwitu (szczyt, boom)

występuje, gdy aktywność gospodarcza osiąga najwyższy poziom

tj. przekracza poziom aktywności podczas ostatniego szczytu

stabilizacja i równowaga na wysokim poziomie produkcji

(wysoka sprzedaż, wysoki poziom zatrudnienia, wysokie stopy

zysku)

wysoki poziom cen

2 punkty zwrotne

dno

szczyt

30. Z ilu faz składa się współczesny cykl koniunkturalny ?

w krajach wysoko rozwiniętych można określić jako cykl zdeformowany i spłaszczony (w porównaniu z cyklem klasycznym).

Fazy cyklu współczesnego: Cechą charakterystyczną współczesnego cyklu jest: skrócenie i spłycenie recesji tzn. fazy spadku produkcji oraz relatywne wydłużenie okresu ekspansji. Faza depresji, to znaczy stagnacji produkcji na niskim poziomie w okresie kryzysu występuje rzadko. Z kolei między poprawą koniunktury: ożywieniem i rozkwitem trudno przeprowadzić linie graniczne. Dlatego często w cyklu współczesnym wyróżnia się tylko dwie fazy cyklu: - ekspansję - zwyżkową fazę, - recesję - zniżkową fazę.

Klasyczny a współczesny cykl

Cykl klasyczny (występujące regularnie od roku 1825 do II wojny światowej)	Cykl współczesny (występujące po II wojnie światowej)
dotyczył zmian absolutnych w szeregach czasowych	dotyczy zmian indeksów względnych
cykl czterofazowy	cykl dwufazowy: faza spadku (recesji), faza wzrostu (ekspansji)
gwałtowne punkty zwrotne	łagodne punkty zwrotne
Fazy rozkwitu +ożywienie (4-6 lat) fazy kryzysu i depresji (4-6 lat) Cykl trwa 8-12 lat	faza wzrostu 2-3 lat faza spadku 1,5-2 lat Cykl trwa 3,5-5 lat
częstotliwość cyklu - niska	częstotliwość cyklu - wysoka

Klasyczny a współczesny cykl

Cykl klasyczny	Cykl współczesny
amplituda fazy wzrostu koniunktury bardzo zbliżona do amplituda fazy spadkowej	amplituda fazy wzrostu koniunktury wyższa niż amplituda fazy spadkowej
wysoka intensywność cyklu	niska intensywność cyklu
asymetryczny przebieg cyklu	asymetryczny przebieg cyklu

31.Ze względu na zasięg geograficzny jakie są rodzaje cykli koniunkturalnych?

32.Ze względu na cechy cyklu jakie są rodzaje cykli koniunkturalnych?

33. Ze względu na długość cyklu jakie są rodzaje cykli koniunkturalnych

Rodzaje cykli

kryterium	rodzaje
cechy cyklu	klasyczny współczesny
zasięg geograficzny	-cykl światowy -cykl regionalny -cykl narodowy
długość cyklu	- krótkie (Kitchina) - średnie (Juglara) - długie (Kondratiewa)
teoria wyjaśniająca cykl	cykle pochodzenia endogenicznego cykle pochodzenia egzogenicznego

36. Równowaga rynkowa, a równowaga gospodarcza - różnice

Równowaga rynkowa, sytuacja na rynku, w której - przy określonej cenie, zwanej ceną równowagi rynkowej - wielkość popytu na określony produkt (lub inny przedmiot wymiany) zrównuje się z wielkością jego podaży. Graficznym obrazem stanu równowagi rynkowej jest punkt równowagi rynkowej, tj. punkt przecięcia się krzywej popytu z krzywą podaży.
Przy cenach rynkowych wyższych od ceny równowagi pojawia się nadwyżka podaży nad popytem (nadwyżka rynkowa), ceny rynkowe niższe od ceny równowagi powodują powstanie nadwyżki popytu nad podażą (niedobór rynkowy).
Wystąpienie nadwyżki rynkowej, będące rezultatem zwiększenia się podaży lub zmniejszenia popytu pod wpływem innych niż cena czynników, uruchamia procesy dostosowawcze, polegające na obniżaniu ceny przez sprzedawców, w rezultacie czego rozmiary popytu rosną, a zmniejsza się wielkość podaży. Proces ten trwa dotąd, dopóki nie nastąpi ich zrównanie.
W przypadku niedoboru rynkowego sprzedawcy podwyższają cenę tak długo, aż zmniejszająca się wielkość popytu i rosnąca wielkość podaży doprowadzą do ustalenia ceny równowagi.
Analogiczne zasady kształtowania równowagi rynkowej występują także na rynkach czynników wytwórczych, z tym, że na rynku pracy rolę ceny pełni płaca, na rynku finansowym stopa procentowa, a na rynku ziemi i innych nieruchomości może ją pełnić także renta gruntowa.

Równowaga ekonomiczna, równowaga gospodarcza, stan gospodarki, w którym zachowana jest równowaga globalnego popytu i globalnej podaży na wszystkich rynkach: dóbr i usług oraz czynników wytwórczych (równowaga rynkowa), a także w wymianie z zagranicą. Inaczej - jest to równoczesne występowanie równowagi wewnętrznej i równowagi zewnętrznej.
Równowagę ekonomiczną rozpatrywać należy długookresowo, jako pewną tendencję, model, do którego zmierza gospodarka w wyniku działania mechanizmu rynkowego i ekonomicznej polityki państwa.

Równowaga rynkowa (nazywana również równowagą makroekonomiczną)

TO STAN, W KTÓRYM: GLOBALNY POPYT = GLOBALNEJ PODAŻY (Odnosi się wyłącznie do rynku produktów i usług finansowych)

Równowaga gospodarcza (nazywana również równowagą ogólną)

OZNACZA RÓWNOCZESNĄ RÓWNOWAGĘ NA RYNKACH CZYNNIKÓW PRODUKCJI I PRODUKTÓW (Odnosi się do stanu zrównoważenia na rynku czynników wytwórczych (praca, kapitał, ziemia)

37. Jakie są metody oddziaływania Państwa na cykle koniunkturalne ?

INTERWENCJONIZM PAŃSTWOWY

- interwencjonizm antykryzysowy - podejmowanie działąń w celu łagodzenia skutków zaistniałego już kryzysu

- interwencjonizm antycykliczny - rozszerzenie interwencji na wszystkie fazy cyklu, przeciwdziałanie bieżącym wahaniom koniunktury, zwłaszcza poziomu zatrudnienia

Państwo może oddziaływać stabilizująco na gospodarkę za pomocą:

1.  Polityki fiskalnej 

a) stymulacyjna polityka fiskalna (pobudzanie koniunktury)  Następuje zmniejszenie przychodów budżetu oraz wzrost wydatków, co powoduje  zazwyczaj wzrost deficytu budżetowego. Prowadzi to do wzrostu wydatków  konsumpcyjnych i inwestycyjnych, zwiększa się poziom produkcji i zatrudnienia,  przy czym procesom tym towarzyszy zwykle wzrost cen.  b) restrykcyjna polityka fiskalna (hamowanie koniunktury)  Rząd dąży do zwiększenia przychodów budżetu oraz ograniczenia wydatków, co  przyczynia się do zmniejszenia konsumpcji i inwestycji. Obniża się poziom  zatrudnienia i produkcji oraz zmniejsza się tempo wzrostu cen. 

2.  Polityki pieniężnej (monetarnej) 

a) restrykcyjna polityka pieniężna (polityka drogiego pieniądza)  Polega na wzroście stopy rezerw minimalnych, stopy redyskontowej, sprzedaży  państwowych papierów wartościowych. Działania te zmniejszają podaż pieniądza i  powodują podwyższenie stopy procentowej. Efektem tego jest zmniejszenie  rozmiarów kredytów, a następnie także inwestycji, popytu globalnego, poziomu  zatrudnienia i produkcji oraz tempa wzrostu cen.  b) ekspansywna polityka pieniężna (polityka taniego pieniądza)  Polega na obniżeniu stopy minimalnych rezerw gotówkowych i stopy redyskontowej  oraz skupowaniu przez bank centralny papierów wartościowych, rosną możliwości  udzielania kredytów przez banki, rośnie podaż pieniądza i obniża się stopa  procentowa, co prowadzi do wzrostu inwestycji i popytu globalnego, a następnie do  zwiększenia zatrudnienia i produkcji oraz zwiększenia tempa wzrostu cen.

38. Przedstaw na wykresie Krzywe zagregowanego popytu i podaży według stanowiska neoklasycznego

Według ekstremalnego stanowiska neoklasycznego - Krzywa agregatowej podaży jest pionowa i odpowiada poziomowi produkcji potencjalnej. Wynika z przekonania neoklasistów o doskonałej giętkości cen ( przez zmianę giętkości cen należy rozumieć zmianę cen będące reakcją na zmianę warunków rynkowych, w szczególności popytu i podaży; natomiast pod pojęciem ceny rozumie się ceny produktów oraz czynników produkcji) oraz skuteczności działania mechanizmów rynkowych. Dzięki temu,- zdaniem neoklasyków - stany nierównowagi są szybko likwidowane a faktyczna produkcja ustala się na poziomie pełnego wykorzystania czynników produkcji.

39. Przedstaw na wykresie Krzywe zagregowanego popytu i podaży według stanowiska keynesistowskiego

Według stanowiska keynsistowskiego - odrzucone zostaje podejście neoklasyków. W tym podejściu uważa się, że ceny są mało elastyczne a nawet sztywne, w związku z tym agregatowa krzywa podaży jest całkowicie płaska, aż do osiągnięcia poziomu produkcji potencjalnej. Oznacza to, iż przy tym samym poziomie cen producenci są gotowi wytworzyć i dostarczyć na rynek więcej towarów, o ile tylko zagwarantowany jest ich zbyt. Gdy produkcja faktyczna osiąga pewien poziom produkcji potencjalnej, wtedy krzywa agregatowej podaży ma kształt pionowej linii prostej. Oznacza to, że dalsze zwiększanie popytu powoduje nie wzrost produkcji ale wzrost cen. Keynsiści uważają, że agregatowy popyt ustala się na poziomie niższym, odpowiadającym produkcji przy niepełnym wykorzystaniu czynników produkcji (krzywa APp), kształtowanie się popytu przy pełnym wykorzystaniu czynników produkcji obrazuje krzywa (APp').

40. Przedstaw na wykresie Krzywe zagregowanego popytu i podaży według stanowiska kompromisowego

Krzywe agregatowego popytu i agregatowej podaży maja podobny sens ekonomiczny co krzywe popytu i podaży, tylko z tą różnicą, ze odnoszą się do wszystkich towarów.

Krzywa agregatowego popytu ukazuje zależność agregatowego popytu od ogólnego poziomu cen towarów (przy założeniu ceteris paribus). Krzywa ta określa łączne ilości towarów, jakie nabywcy decydują się zakupić przy poszczególnych poziomach ich cen.

Krzywa agregatowej podaży określa zależność agregatowej podaży od ogólnego poziomu cen (przy założeniu ceteris paribus). Krzywa ta określa łączne ilości towarów, jakie producenci decydują się wytworzyć i dostarczyć na rynek przy różnych poziomach cen.

Według stanowiska kompromisowego - krzywa agregatowej podaży jest dosyć płaska aż do momentu, gdy osiągnie poziom produkcji potencjalnej. W warunkach niepełnego wykorzystania czynników wytwórczych produkcja jest wysoce elastyczna względem popytu. Wzrost produkcji (dochód narodowy) wywołuje wzrost popytu na towary, towarzyszy temu niewielki wzrost cen. W pewnym momencie dochód narodowy odpowiada produkcji potencjalnej (Yp) a więc produkcji, która jest wytworzona przy pełnym wykorzystaniu czynników produkcji. Gdy dojdzie do takiego stanu sytuacja zmienia się, ponieważ produkcja staje się mało elastyczna względem popytu. Wzrost popytu na towary powoduje wzrost cen towarów towarów produkcja wzrasta w niewielkim stopniu. Krzywa APd po przekroczeniu poziomu produkcji potencjalnej (Yp), ma stromy przebieg.

---