PODSTWAWY PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNE

• Znaczenie wąskie (sensu stricto) - zespół norm prawnych regulujących wzajemne stosunki między państwami, tworzącymi społeczność międzynarodową.

• Znaczenie szerokie (sensu largo) - zespół norm prawnych regulujących wzajemne stosunki między podmiotami prawa międzynarodowego, tworzącymi społeczność międzynarodową.

SPOŁECZNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA

• W ujęciu nauki o stosunkach międzynarodowych - państwa, organizacje międzynarodowe, organizacje pozarządowe, partie polityczne, związki wyznaniowe

• W ujęciu nauki prawa międzynarodowego - ogół państw (sensu stricto), ogół państw i organizacje międzynarodowe o charakterze rządowym (sensu largo)

RODZAJE STOSUNKÓW PRAWNOMIĘDZYNARODOWYCH

• Stosunki między państwami jako podstawowymi podmiotami prawa międzynarodowego

• Stosunki między państwami a innymi podmiotami prawa międzynarodowego
  (np. organizacjami międzynarodowymi)

• Stosunki między innymi podmiotami prawa międzynarodowego

RODZAJE PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

• Publiczne - zespół norm prawnych regulujących wzajemne stosunki między podmiotami prawa międzynarodowego publicznego

• Prywatne - zespół norm prawnych określających (wskazujących) prawo właściwe dla międzynarodowych stosunków osobistych i majątkowych w zakresie prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy

RÓŻNICE MIĘDZY PRAWEM MIĘDZYNARODOWYM PUBLICZNYM I PRYWATNYM

• Tworzenie prawa

• Katalog źródeł prawa

• Obowiązywanie prawa

CECHY PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO PUBLICZNEGO

• Brak ustawodawcy w rozumieniu prawa krajowego

• Brak całościowego, spójnego systemu sankcji

• Brak obowiązkowego sądownictwa

• Brak hierarchii norm prawnych właściwej np. polskiemu porządkowi prawnemu

• Tworzenie prawa międzynarodowego dokonuje się
  w formie: umowy międzynarodowej, zwyczaju, uchwał organizacji międzynarodowych

• Poziomy charakter systemu prawa międzynarodowego

• Zasada wzajemności zapewniająca przestrzeganie
  i skuteczność prawa międzynarodowego

FUNKCJE PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

• regulowanie stosunków zewnętrznych państwa-
  a.)określa sytuację państwa w społeczności międzynarodowej
  b.)ustala ogólne zasady postępowania państw we wzajemnych stosunkach
  c.)reguluje konkretne zindywidualizowane stosunki między państwami np. podjęcie zobowiązań sojuszniczych
  d.)ustala formy wzajemnych stosunków
  e.)ustala reguły postępowania na obszarach nie podlegających niczyjej suwerenności
  f.)reguluje sprawy zasięgu władzy terytorialnej poszczególnych państw

• oddziaływanie na stosunki wewnętrzne państw

• sposób oddziaływania na stosunki wewnętrzne

SANKCJE PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

• Natury psychologicznej - nagłośnienie przez opinię publiczną (społeczność międzynarodową) określonych zdarzeń i zajęcie konkretnego stanowiska w sprawie

• Natury zorganizowanej - stosowane przez właściwy organ (najczęściej organizacji międzynarodowej)

• Natury odwetowej - stosowane bezpośrednio przez państwa (bądź ich grupę), których prawa zostały naruszone.

SANKCJE PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO NATURY ODWETOWEJ

• Retorsje - polegające na zastosowaniu względem państwa dopuszczającego się naruszenia praw innego państwa - środków natury podobnej przez państwo pokrzywdzone, których zastosowanie nie ma charakteru bezprawnego

• Represalia - będąc środkiem bezprawnym, stanowią odwet państwa, którego prawa zostały naruszone, względem tego, kto tych naruszeń się dopuścił

ŹRÓDŁA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO W ZNACZENIU:

• Materialnym

• Formalnym

• Poznawczym

ŹRÓDŁA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

• Umowy międzynarodowe

• Prawo zwyczajowe

• Ogólne zasady prawa

• Prawotwórcze uchwały organizacji międzynarodowych

• A także postulatywnie:
  1). miękkie prawo (soft law)

2). jednostronne akty państw

ZWYCZAJ JAKO ŹRÓDŁO PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

• Zwyczaj można określić jako zgodne postępowanie państw tworzące prawo. Składa się z dwóch elementów:

1). Element obiektywny - tj. praktyka państw (usus)

2). Element subiektywny - tj. przekonanie, że praktyka tworzy prawo (opinio iuris sive necessitatis)

ELEMENT OBIEKTYWNY (ZWYCZAJU)

• Organy występujące w imieniu państwa muszą posiadać ku temu kompetencje

• Praktyka musi być zgodna (jednolita)

• Praktyka musi być nieprzerwana (ciągła)

• Praktyka musi być długotrwała

• Praktyka musi być powszechna

SKUTECZNOŚĆ PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

• Zapewnienie skuteczności norm prawnomiędzynarodowych w prawie krajowym można dokonywać poprzez metody:

• Pozarecepcyjne (adopcja, odesłanie, stosowanie ex prioprio vigore)

• Recepcyjne (transformacja szczegółowa, transformacja generalna, powtórzenie)

UMOWY MIĘDZYNARODOWE

Klasyfikacja umów

• Według rodzaju organu występującego w imieniu państwa

• Według trybu zawierania

• Umowy zawarte w trybie złożonym

• Umowy zawarte w trybie prostym

• Umowy państwowe

• Umowy rządowe

• Umowy resortowe

• Według liczby stron

• Umowy wielostronne - multilateralne

• Umowy dwustronne - bilateralne

• Według rodzaju stron

• Umowy zawieranie między państwami

• Umowy zawierane między państwami, a organizacjami międzynarodowymi

• Umowy zawierane między organizacjami międzynarodowymi

• Umowy zawierane przez inne podmioty prawa międzynarodowego

• Według możliwości przystąpienia do umowy

• Umowy zamknięte

• umowy otwarte

• Bezwarunkowo

• Warunkowo

Umowy na korzyść państwa trzeciego

• Pacta in favorem tertii

• Przyznanie państwu trzeciemu praw objęte zamiarem państw - stron umowy

• Obowiązek zastosowania się państwa trzeciego, korzystającego z przyznanych mu praw, do warunków przewidzianych umową

• Zgoda państwa trzeciego na przyjęcie korzysći

• Wyrażona w sposób wyraźny

• Wyrażona w sposób domniemany

Umowy na niekorzyść państwa trzeciego

• Pacta in detrimentum tertii

• Ustanowienie obowiązku na rzecz państwa trzeciego objęte zamiarem państw - stron umowy

• Zgoda państwa trzeciego - na ustanowienie obowiązku przez państwa strony umowy

• Wyrażona wyraźnie na piśmie

Budowa Umowy Międzynarodowej

• Tytuł umowy

• Preambuła

• Intytulacja

• Arenga

• Narracja

• Komparycja

• Stwierdzenie uzgodnionego tekstu umowy

• Dyspozycja umowy

• Postanowienie merytoryczne

• Postanowienie formalnoprawne

• Klauzula akcesyjna

• Klauzula denuncjacyjna

• Klauzula ratyfikacyjna

• Klauzula rewizyjna

• Klauzula sądowa bądź pozasądowa

• Postanowienie dotyczące możliwości formułowania zastrzeżeń do umowy

• Wskazanie depozytariusza umowy

• Wskazanie czasu obowiązywania umowy

• Testimonium

• Miejsce i data podpisania umowy

• Liczba egzemplarzy

• Korraboracja

• Podpisy

Rodzaje Ratyfikacji Umowy Międzynarodowej na podstawie Konstytucji RP

• Ratyfikacja umowy międzynarodowej - tzw. duża ratyfikacja wymagająca wcześniejszej zgody wyrażonej w formie ustawy jeżeli umowa dotyczy:

• Pokoju, sojuszu

• Wolności praw

• Członkowstwa RP w organizacjach

• Ratyfikacja przewidziana przez Konstytucję RP

• Tzw. mała ratyfikacja - pozostałe umowy

Składanie zastrzeżeń do Umowy Międzynarodowej

• Państwo nie będzie mogło złożyć zastrzeżenia do umowy międzynarodowej, jeśli:

• Jest zakazane przez traktat

• Mogą być składane tylko określone zastrzeżenia

• Zastrzeżenie jest niezgodne z przedmiotem i celem traktatu

Wejście w życie Umowy Międzynarodowej

• Umowa międzynarodowa, by mogła wejść w życie , musi być ogłoszona

• Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie

• Dziennik Ustaw RP

• Ratyfikowane umowy międzynarodowej

• Dziennik Ustaw RP

• Umowy międzynarodowe, inne niż wyżej wymienione

• Dziennik Urzędowe RP - Monitor Polski

*represaria i retorsia różnice

*Umowa Międzynarodowa-akt prawny

*Zasady zawierania umów”

1)zawieranie traktatówpacta sunt serwandaumowę należy dotrzymywać

2)zasada niepowoływania się na swoje prawo wewnęrzne

#)lex retro norm alitprawo nie obowiązuje wstecz

4) zasada niepodzielności traktatów

*klauzula sądowa lub pozasądowa-zawierająca postanowuenia dot.trybu załatwiania sporów wnikłych w związku z wykonywaniem lub interpretacją umowy.

*korraboracja-tradycyjna forma ” My niżej podpisani, należyci do tego upowaznieni, przez ich odnośne rządy podpisali niniejszą umowę..”

*klauzula arbotrażowa-zapis umowy cywilno prawnej lub osobna umowa o poddanie sporu pod roztrzygnięcie sądu polybnego

*klauzula konscyliacyjna - zobowiązywanie do przekazywania jakichkolwiek sporów wynikłych na tle stosowania umowy do sądu rozjemczego (komisji konciliacyjnej)

*klauzula akcesyjna-występuje w tekście umowy, postanowienie wyraźnie określające kto i w jaki sposób może do danej umowy przystąpić.

*zasada alternatu( tzw.równości) obowiązuje przy sporządzeniu i podpisywaniu porozumień i umów dwustronnych, Zasada alternatu zakłada zachowanie równości pomiędzy zawierającymi porozumienie stronami.

STOSUNKI DYPLOMATYCZNE I KONSULARNE

Dyplomacja to oficjalna działalność organów państwowych o kompetencjach w dziedzinie stosunków międzynarodowych, realizujących cele i zadania polityki zagranicznej państwa w stosunkach dwustronnych i wielostronnych, służące utrzymaniu stosunków z innymi państwami oraz organizacjami międzynarodowymi.

Rys historyczny dyplomacji

• Dyplomacja pochodzi od greckiego słowa diploma- podwójny, czyli składający się z dwóch glinianych tabliczek

• Instytucja dyplomacji należy do najstarszych w stosunkach między państwami. Zrodziła się w głębokiej starożytności.

• Pojawiła się wraz z rozwojem kontaktów między państwami starożytnego świata.

Dyplomacja opiera się na prawie dyplomatycznym.

Prawo dyplomatyczne to dział powszechnego prawa międzynarodowego, na które składa się zespół zasad i norm określających status prawny i funkcje organów państwa działających za granicą.

Współczesne prawo dyplomatyczne opiera się na trzech umowach międzynarodowych skodyfikowanych w systemie ONZ:

1. Konwencja wiedeńska z 1961 roku o stosunkach dyplomatycznych.

2. Konwencja nowojorska z 1969 roku o misjach specjalnych.

3. Konwencja wiedeńska z 1975 roku o reprezentacji państw w ich stosunkach z organizacjami międzynarodowymi o charakterze uniwersalnym.

Konwencja wiedeńska z 1961 roku określa podział szefów misji dyplomatycznych na trzy klasy :

1. Ambasadorowie lub nuncjusze, czyli przedstawiciele Stolicy Apostolskiej (stanowią przedstawicieli tzw. pierwszej klasy reprezentacji danego państwa).

b)Posłowie nadzwyczajni, ministrowie pełnomocni i internuncjusze (przedstawiciele drugiej klasy).

c)Charge d'affaires (przedstawiciele trzeciej klasy).

FORMY DYPLOMACJI:

1)Dyplomacja tradycyjna.

2)Dyplomacja „ad hoc”. ( w razie potrzeby)

3)Dyplomacja konferencyjna lub parlamentarna.

FUNKCJE DYPLOMACJI:

1.Określająca

2.Oceniająca

3. Selekcjonująca

4.Preskrypcyjna

Historia dyplomacji polskiej

Cechy dyplomaty:

-łatwość nawiązywania kontaktów

-łatwość odróżniania informacji istotnych z punktu widzenia instytucji macierzystej od nieistotnej

-umiejętność adaptacji do różnych warunków-posiadanie dużej wiedzy

-wg Francois de Cailleresa: „Dyplomatę powinny cechować takie przymioty jak bystrość, giętkość umysłu, dyplomata powinien posiadać rozległą wiedzę, a zwłaszcza umiejętność

trafnego i swobodnego sądu”

-wg Karola Nicholsona: „Dyplomata powinien charakteryzować się umiłowaniem prawdy, dokładnością, spokojem, cierpliwością, zrównoważonym usposobieniem, skromnością, lojalnością.

Podział przedstawicieli dyplomatycznych :
-stali (zwyczajni)
-tymczasowi (nadzwyczajni)

Dyplomatyczne przywileje i immunitety :
-nietykalność osobista
-immunitet jurysdykcyjny
-przywileje celne, podatkowe

Protokół dyplomatyczny wykonuje następujące zadania m.in. :
• przygotowuje plany i programy wizyt głów państw, szefów rządów i ministrów spraw zagranicznych oraz odpowiada za ich realizację,
• czuwa nad przestrzeganiem przywilejów i immunitetów dyplomatycznych i konsularnych oraz nad przestrzeganiem zasady wzajemności w tym zakresie w Rzeczypospolitej Polskiej i za granicą,
• prowadzi korespondencję protokolarną prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, prezesa Rady Ministrów i ministra spraw zagranicznych z ich odpowiednikami,
• prowadzi sprawy związane z ustanawianiem i funkcjonowaniem urzędów konsularnych państw obcych kierowanych przez konsulów honorowych.

Najciekawsi przedstawiciele dyplomacji

-Ryszard Badoń-Lehr

-Jan Tadeusz Tombiński

*Hefraobsługa rządu i prezydenta (sztuczce)

*Ćmielówporcelania

* KAŻDE PAŃSTWO POSIADA ODDZIELNY PROTOKÓŁ DYPLOMATYCZNY

ONZ

ONZ - jest obecnie organizacją międzynarodową skupiającą największą liczbę państw członkowskich (wg stanu na styczeń 2008 r. członkami ONZ są 192 państwa) o największym zasięgu terytorialnym ( 5 kontynentów)

Cele ONZ:

• Zgodnie z Zapisem Karty celem ONZ jest:

• Utrzymywanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego

• Rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami

• Współpraca zmierzająca do rozwiązywania problemów międzynarodowych

• Promowanie poszanowania dla praw człowieka

• Tłumienie wojen i innych naruszeń pokoju

• Popieranie rozwoju społeczno - gospodarczego wszystkich państw i narodów

Zasady działania ONZ

1. Suwerenna równość wszystkich członków.

2. Wykonywanie w dobrej wierze zobowiązań zgodnie z Kartą ONZ.

3. Rozstrzyganie sporów drogą pokojową.

4. Powstrzymywanie się od groźby użycia siły lub użycia jej w sposób niezgodny z celami ONZ.

5. Okazywanie wszelkiej pomocy ONZ, jako środka zapobiegawczego lub przymusu.

6. Wpływanie na państwa, które nie są członkami ONZ, aby postępowały zgodnie z jej zasadami w stopniu koniecznym do utrzymania pokoju.

7. Nieingerowanie ONZ w sprawy należące do kompetencji wewnętrznej państw.

ZASADY CZŁONKOSTWA W ONZ

• Państwa członkowskie dzielą się na członków pierwotnych (państwa, które uczestniczyły w konferencji założycielskiej) i pozostałych, którzy przystąpili do organizacji w późniejszych latach.

• Nowych członków przyjmuje Zgromadzenie Ogólne, w drodze uchwały, na wniosek Rady Bezpieczeństwa.

• Istnieje możliwość zawieszenia, a nawet usunięcia państwa członkowskiego z organizacji. Dzieje się tak w wypadku państw, które systematycznie łamią zasady Karty Narodów Zjednoczonych lub wobec których Rada Bezpieczeństwa zastosowała sankcje. Decyzję o zawieszeniu lub wydaleniu podejmuje Zgromadzenie Ogólne na wniosek Rady Bezpieczeństwa.

• Karta Narodów Zjednoczonych nie przewiduje możliwości wystąpienia z organizacji, jednak każde państwo jest suwerenne i może podjąć taką decyzję.

Godło ONZ - przedstawia mapę świata w układzie równoleżnikowym. Jego punktem centralnym jest biegun północny. Kontury świata wpisane są w wieniec z gałązek drzewa oliwnego. Te dwa elementy mają wymiar symboliczny - gałązki oliwne od czasów igrzysk olimpijskich symbolizują pokój, mapa świata to obszar działania ONZ na rzecz pokoju światowego.

Flaga ONZ - zawiera oficjalne godło ONZ w kolorze białym, umieszczone w centralnym punkcie na jasnoniebieskim tle.

Geneza i rozwój ONZ

• Pomysł powołania organizacji, która stałaby na straży pokoju, pojawił się w czasie II wojny światowej. Z inicjatywą jej utworzenia wystąpiły rządy USA i Wielkiej Brytanii. Nowa organizacja miała mieć szerokie kompetencje i stanowić podstawę powojennego ładu międzynarodowego.

• Cele, strukturę i zasady funkcjonowania organizacji opracowali na wspólnych konferencjach przywódcy głównych mocarstw koalicji antyhitlerowskiej (prezydent USA Franklin Delano Roosevelt, premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill i przywódca ZSRR Józef Stalin).

• Konferencja założycielska ONZ z udziałem delegacji 50 państw rozpoczęła się 25 kwietnia 1945 r. w San Francisco, a zakończyła 25 czerwca podpisaniem Karty Narodów Zjednoczonych. Siedzibą organizacji został Nowy Jork, a w Europie Genewa i Wiedeń.

• Obecnie do ONZ należą 192 kraje.

ORGANY ONZ I ICH ZADANIA

ZGROMADZENIE OGÓLNE

• W jego skład wchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich, także obserwatorzy

• Każde państwo posiada jeden głos

• Jest 7 komisji głównych, w których pracach uczestniczą wszyscy członkowie ONZ: I - Polityczna i Bezpieczeństwa, II - Gospodarcza i Finansowa, III - Społeczna, Humanitarna i Kulturalna, IV - Powiernictwa
  i Obszarów Niesamodzielnych, V - Administracyjna i Budżetowa, VI - Prawna, VII - Specjalna Komisja Polityczna.

• Decyzje zapadają większością głosów z wyjątkiem spraw kluczowych - wówczas wymagane jest 2/3 głosów

• Decyzje dotyczą bezpieczeństwa, rozbrojenia, wyboru nowych członków i sekretarza generalnego

• Zazwyczaj zbiera się raz w roku

KOMPETENCJE
ZGROMADZENIA OGÓLNEGO

• Podejmuje decyzje dotyczące członkostwa
  w organizacji (decyduje o przyjęciu lub wykluczeniu).

• Wybiera Sekretarza Generalnego, niestałych członków Rady Bezpieczeństwa oraz członków innych organów.

• Bada i zatwierdza budżet ONZ.

• Inicjuje badania i wydaje zalecenia w sprawach rozwoju współpracy międzynarodowej, popierania rozwoju prawa międzynarodowego i jego kodyfikacji, przestrzegania praw człowieka.

• Popiera międzynarodową współpracę we wszystkich dziedzinach objętych działalnością ONZ.

• Analizuje sprawozdania składane przez pozostałe organy.

RADA BEZPIECZEŃSTWA

• Tworzy ją 15 członków

• 5 stałych - Francja, Wielka Brytania, USA, Rosja, Chiny

• 10 niestałych, wybieranych na 2-letnie kadencje (5 z Afryki i Azji,
  2 z Ameryki Łacińskiej, 2 z Europy Zachodniej, 1 z Europy Środkowej)

• Podejmuje decyzje dotyczące utrzymania pokoju, bezpieczeństwa narodowego

• Decyzje zapadają:

• W sprawach proceduralnych większością zwykłą

• W sprawach merytorycznych większością 9 z 15 głosów

• Może nakładać na członków sankcje

KOMPETENCJE
RADY BEZPIECZEŃSTWA

• Rozstrzyganie sporów i innych sytuacji zagrażających pokojowi.

• Podejmowanie akcji w razie zagrożenia pokoju oraz decyzji o zastosowaniu sankcji.

• Opracowanie planów regulowania zbrojeń.

• Wybór sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.

RADA GOSPODARCZO-SPOŁECZNA

• Liczy 54 członków, którzy są wybierani przez Zgromadzenie Ogólne na 3 lata

• Wymiana 1/3 składu Rady następuje co roku

• Obraduje w Genewie lub Nowym Jorku

• Jej decyzje dotyczą spraw gospodarczych, społecznych, kulturalnych i praw człowieka

• Uchwały są podejmowane zwykłą większością głosów

RADA POWIERNICZA

• Obecnie nie odgrywa ważnej roli, wygasła
  po odzyskaniu niepodległości przez wyspę Palau, w 1994 r.

• Tworzyło ją:

• 5 członków stałych, którzy zarządzali terytoriami powierniczymi

• 5 członków wybranych przez Zgromadzenie Ogólne ONZ z państw, które nie administrują terytoriami zależnymi

• Jej głównym celem było nadzorowanie administracji na terenach powierniczych

MIĘDZYNARODOWY TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI

• Obraduje w Hadze

• Składa się z 15 sędziów wybieranych przez Radę Bezpieczeństwa i Zgromadzenie Ogólne, na wniosek Sekretarza Generalnego

• Kadencja trwa 9 lat (co 3 lata następuje wymiana 1/3 składu), sędziowie mogą ubiegać się o reelekcję

• Jego wyroki są ostateczne

SEKRETARIAT

• Ma charakter administracyjny

• Kieruje nim Sekretarz Generalny

• Organ wprowadzony w 1945 r. na mocy Karty Narodów

• 5-letnia kadencja

• Sygnalizuje Radzie Bezpieczeństwa zagrożenia światowe

• Administruje majątkiem, ustala budżet

SEKRETARZ GENERALNY

• Kieruje pracami sekretariatu ONZ

• 5-letnia kadencja

• Wybierany na wniosek RB

• Zarządza majątkiem ONZ

• Ma prawo uczestniczyć w posiedzeniach wszystkich organów ONZ

• Reprezentuje ONZ w stosunkach z państwami i organizacjami

• Koordynuje działalność systemu ONZ

• Utrzymuje stały kontakt z państwami członkowskimi

• Pośredniczy w sporach międzynarodowych

• Nadzoruje przestrzeganie praw człowieka

• Nadzoruje akcje humanitarne

• Obecny Sekretarz Generalny Ban Ki Mun / Ki - moon

Sekretarze Generalni ONZ

1)Gladwyn Jeb Wielka Brytania (1945-1946)

2)Trygve LieNorwegia (1946-1953)

3) Dag HammarskjöldSzwecja(1953-1961)

4) Sithu U ThantBirma(1961-1971)

5) Kurt WaldheimAustria(1972-1981)

6) Boutros Boutros - GhaliEgipt(1992-1996)

7) Javier Peréz de CuéllarPeru(1982-1991)

8) Kofi AnnanGhana(1997-2006)

9)Ban Ki Mun / Ki - moonKorea Południowa od 2007

WYBRANE OBSZARY DZIAŁALNOŚCI ONZ

-utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa

-rozwiązywanie problemów polotycznych, gospodarczych, społecznych

-ochrona praw człowieka

ORGANIZACJE WYSPECJALIZOWANE ONZ

• Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO); 1919, Genewa

• Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO); 1945, Rzym

• Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (IFAD); 1976, Rzym

• Światowa Organizacja Zdrowia (WHO); 1948, Genewa

• Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO); 1946, Paryż

• Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (ITU); 1932, Genewa

• Powszechny Związek Pocztowy (UPU); 1874, Berno

• Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO); 1970, Genewa

• Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO); 1947, Genewa

• Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO); 1948, Londyn

• Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego (UNIDO); 1966, Wiedeń

• Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (ICAO); 1947, Montreal

• Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF); 1945, Waszyngton

• Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (IBRD); 1945, Waszyngton

• Międzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC); 1956, Waszyngton

• Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (IDA); 1960, Waszyngton

BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE

Pojęcie bezpieczeństwa:

• Bezpieczeństwo to stan braku zagrożenia. Definicja jest ogólna i uwzględnia wszelkie rodzaje zagrożeń jak i różne metody gwarantowania bezpieczeństwa, obejmujące próby symetrycznych reakcji, wyprzedzania pewnych działań tworzących zagrożenia, tworzenia koalicji, eliminowania zagrożeń, uodporniania itp.

• Bezpieczeństwo wyróżniamy w różnych ujęciach :

1. militarno strategicznym ,

2. ekonomicznym,

3. prawnym,

4. politologicznym.

Bezpieczeństwo jako globalne dobro publiczne

• Bezpieczeństwo międzynarodowe coraz częściej traktowane jest już nie tylko w kategoriach dobra publicznego, ale i globalnego.

• Koncepcja bezpieczeństwa jako publicznego dobra globalnego oparta jest na odwróceniu koncepcji "paradoksu bezpieczeństwa". Paradoks ten polega na tym, że jeśli jedno państwo się zbroi to czuje się bezpiecznie, ale jego sąsiedzi czują zagrożenie.

Definicja i rola instytucji międzynarodowych

• Instytucje międzynarodowe to zestawy reguł, których głównym celem jest sterowanie zachowaniem aktorów międzynarodowych - zarówno ich współpracą jak i rywalizacją. Istotą instytucji bezpieczeństwa jest tworzenie mechanizmów, które umożliwiają skuteczne wykorzystanie środków państwowych do zapewnienia pokoju i bezpieczeństwa na świecie.

INSTYTUCJE MIĘDZYNARODOWE

1. NATO ( North Atlantic Treaty Organization)

-organizacja polityczno-wojskowa;

-powstała 24 sierpnia 1949r. na mocy Traktatu Północnoatlantyckiego;

- składa się z 28 państw.

NATO w sferze bezpieczeństwa międzynarodowego

• utrzymanie zdolności wojskowej wystarczającej dla zagwarantowania skutecznej obrony i nie-dopuszczenia do wybuchu wojny;

• pełna zdolność reagowania w sytuacjach kryzysowych wpływających na bezpieczeństwo jego członków;

• aktywne rozwijanie dialogu z innymi państwami oraz współpracy w zakresie bezpieczeństwa europejskiego, w tym środków umożliwiających dalszy postęp w dziedzinie kontroli zbrojeń i rozbrojenia.

Najważniejszymi operacjami NATO były:

• Siły Implemetacyjne w Bośni i Hercegowinie;

• Siły Stabilizacyjne w Bośni i Hercegowinie;

• Atak Powietrzny na Jugosławię;

• Kosovo Force w Kosowie;

• Międzynarodowe Siły Wspierające Bezpieczeństwo w Afganistanie.

2. OPA ( Organizacja Państw Amerykańskich)

-powstała w 1948r. na IX Międzyamerykańskiej Konferencji w Bogocie;

-skupia kraje Ameryki Łacińskiej, Stany Zjednoczone oraz Kanadę;

-realizuje ideę panamerykanizmu.

Cele i zadania:

• umacnianie pokoju i zapobieganie konfliktom na kontynencie amerykańskim;

• pokojowe rozstrzyganie sporów między państwami członkowskimi;

• współdziałanie w razie agresji jakiegokolwiek państwa;

• wspieranie rozwoju państw członkowskich.

3)Unia Afrykańska

• Powstała w miejsce OJA 9 lipca 2002r. na szczycie w Durbanie,

• Organizacja międzynarodowa o charakterze politycznym, wojskowym i gospodarczym,

• Obejmuje swym zasięgiem wszystkie państwa afrykańskie oprócz Maroka.

Cele i zadania:

• Promocja rozwiązań demokratycznych,

• Wspieranie rozwoju gospodarczego, społecznego, kulturalnego państw członkowskich,

• Walka z nędzą i korupcją,

• Działanie na rzecz integracji politycznej i gospodarczej państw kontynentu,

• Działanie na rzecz zakończenia konfliktów na kontynęcie afrykańskim.

4)Unia Europejska

• Zakres działalności UE jest bardzo szeroki - od kształtowania polityki w dziedzinach ekonomicznych i społecznych, przez stanowienie prawa wspólnotowego, po budżet stanowiący podstawę finansową jej działalności.

Polityka bezpieczeństwa:

• Zdecydowana dyplomacja:

Podstawą wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE jest stosowanie dyplomacji, w razie konieczności popartej środkami handlowymi, pomocowymi, bezpieczeństwa lub obronnymi, w celu rozwiązania konfliktów i doprowadzenia do porozumienia międzynarodowego.

• Misje pokojowe i stabilizacja

UE wysłała misje pokojowe w wiele regionów świata dotkniętych konfliktem.

• Środki interwencji

Unia nie posiada stałej armii, w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) polega natomiast na wojskach państw członkowskich przy realizacji celów wymienionych poniżej:

• wspólne operacje rozbrojeniowe,

• misje humanitarne i ratunkowe,

• doradztwo i pomoc wojska,

• zapobieganie konfliktom i operacje pokojowe,

• misje zbrojne służące zarządzaniu kryzysami, w tym misje przywracania pokoju i stabilizacyjne po konflikcie.

Bezpieczeństwo energetyczne:

Bezpieczeństwo energetyczne lub bezpieczeństwo dostaw energii definiuje się jako dostępność źródeł energii, w każdym czasie, pochodzących z różnych źródeł, zgodnie z zapotrzebowaniem na energię z tych źródeł, a także w odpowiednich ilościach zabezpieczających zgłaszany tu popyt.

Polityka bezpieczeństwa energetycznego:

Polityka bezpieczeństwa energetycznego zmieniła się zasadniczo od czasu kiedy starano się dążyć do samowystarczalności w produkcji. Obejmuje również pewne nowe elementy w porównaniu z okresem, kiedy opata była na dywersyfikacji dostawców i źródeł.

Współpraca Międzynarodowa:

Współpraca międzynarodowa w zakresie bezpieczeństwa energetycznego przybiera różne formy.

Ważnym jej elementem są stosunki dwustronne, jak i współpraca wielostronna.

Ważnym nowym elementem współpracy międzynarodowej jest coraz szersze akceptowanie koncepcji globalnych dóbr publicznych.

FEDERACJA ROSYJSKA.

ASPIRACJE I MOŻLIWOŚCI.

Federacja Rosyjska:

Przywracanie utraconej wielkości.

1.Utracona wielkość

Celowość podjęcia problemu zawartego w tytule niniejszego rozdziału wynika z dwóch okoliczności. Po pierwsze Rosja-poprzez swoją emanację w postaci imperium radzieckiego-była supermocarstwem rywalizującym z USA jako drugim supermocarstwem, o dominację w świecie .Upadek imperium spowodował, że tą pozycję straciła. Po drugie Rosja wprawdzie uznała spadek jej znaczenia na arenie międzynarodowej, ale się z tym nie pogodziła i od początku nowego wcielenia stara się do tej roli powrócić. ZSRR upadł ponieważ jego elitom politycznym zabrakło determinacji, aby bronić systemu niewydolnego w stosunkach międzynarodowych. Świat został zaskoczony końcem ZSRR, ponieważ wątpliwa efektywność systemu towarzyszyła mu od początku jego istnienia. Można by więc przewrotnie napisać,że jego wielkość była jedynie iluzoryczna. Ona oczywiście nie była iluzoryczna i przez ponad 40 lat świat śledził z największymi obawami to co czyniły USA i ZSRR. Związek Radziecki kreował się przy tym na nosiciela „postępu i sprawiedliwości społecznej” contra „kapitalistycznemu wyzyskowi.” Rosja osłabiona problemami wewnętrznymi utraciła pozycję supermocarstwa przegrywając zimną wojnę. Nastąpiło to w rezultacie :1) rezygnacja z szantażu nuklearnego, 2) podjęcie działań pojednawczych z zachodem, 3) rezygnacja z idei komunizmu.

2.Etapy w polityce zagranicznej Rosji:

Z takimi konsekwencjami upadku Rosja stanęła przed koniecznością określenia swojego miejsca na świecie. Wybór był ograniczony, ponieważ państwo zostało zmuszone do szukania zrozumienia i wsparcia ze strony Zachodu.W tej sytuacji prezydent Borys Jelcyn hołdował orientacji prozachodniej, szczególnie proamerykańskiej. Wynikać to miało ze strategicznego partnerstwa zasygnalizowanego przez Georga Busha podczas wizyty w Moskwie w 1991r.

Historię polityki zagranicznej Rosji można podzielić na następujące okresy:

1) przełom lat 1991/1992 do połowy 1993

2) połowa 1993 do przełomu 1996/1997

3) 1997-2000

4)2000- wrzesień 2001

5)2001-2004

6)2004-2008

7)od 2008 r.

Periodyzacje te wyznaczają różne wydarzenia. Etap pierwszy ,który rozpoczął się wraz z rozwiązaniem ZSRR trwał do zatwierdzenia przez Jelcyna: podstawowych koncepcji polityki zagranicznej FR co miało miejsce 23.04.1993r. Etap drugi-,któremu formalnie dała ta koncepcja, zakończył się na przełomie 1996/1997. Wówczas ministrem spraw zagranicznych Rosji został Jewgienij Primakow orędownik swoistej konkretyzacji koncepcji z 1993 r.

Okres lat 1997-2000 zamyka zatwierdzenie przez prezydenta Władimir Putina nowej redakcji polityki zagranicznej. Końcową cezurą otwartego tym aktem kolejnego ,krótkiego etapu był zamach terrorystyczny z 11.09.2001r.Okres ten trwał do 2004 roku kiedy szereg wydarzeń z ,które zaogniły stosunki Rosji z Zachodem. Punktem kulminacyjnym tego okresu była wojna rosyjsko- gruzińska z sierpnia 2008r. Od połowy lat 90 minionego stulecia polityka zagraniczna Rosji opiera się na pięciu głównych filarach:

1)Powinna być służebna wobec problemów wewnętrznych

2) Kwestionowanie dominacji USA na świecie/ Rosja uważa ,że świat powinien być wielobiegunowy ,gdzie kluczowe kraje powinny być równouprawnione

3) Rosja w celu obrony swoich interesów zastrzega sobie prawo do użycia siły zbrojnej

4) W przypadku zarżenia bytu państwa Rosja zastrzega sobie prawo do użycia broni jądrowej

5) polityka zagraniczna powinna być wielostronna

Rosja w swoich działaniach chcę być istotnym uczestnikiem wydarzeń globalnych i sukcesywnie podnosić swoją rangę na tle innych potęg światowych.

POLITYKA ZAGRANICZNA UNII EUROPEJSKIEJ

Proces Integracji Europejskiej

• 1951r- utworzenie przez Belgię, Francję ,RFN, Włochy, Luksemburg i Holandię Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWIS)( na mocy Traktatu Paryskiego)

• 1958r-Traktaty Rzymskie powołujące Europejską Wspólnotę gospodarczą (EWG) oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM)

• 1967r- Ustanowienie jednej Komisji Europejskiej dla EWWIS, EWG i EUROATOM'u

• 1968r- ujednolicenie polityki rolnej państw członkowskich oraz utworzenie unii celnej (zniesienie cła we wzajemnych stosunkach członków wspólnoty)

• 1970r- Pierwsze wybory do PE oraz wprowadzenie Europejskiego Systemu Monetarnego (system stabilizacji kursów między walutami krajów wspólnoty)

• 1985r- Porozumienie z Schengen o zniesieniu kontroli na wewnętrznych granicach Unii Europejskiej ( weszło w życie w 1995r)

• 1987r- powstanie planów utworzenia wspólnego jednolitego rynku w strefie wspólnoty; wprowadzenie większościowego systemu głosowania oraz zwiększenie władzy Parlamentu Europejskiego w celu osiągnięcia zaplanowanego celu.

• 1992r- Traktat z Maastricht o Unii Europejskiej- dał początek unii gospodarczo- walutowej, utworzenie Europejskiego Banku Centralnego, wprowadzenie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (zaczął obowiązywać od 1993r.)

• 1997r- podpisanie Traktatu Amsterdamskiego, nowelizacja zapisów o ochronie środowiska, bezrobociu, praw człowieka, obywatelstwa UE oraz wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (zapisy o możliwości wykorzystania sił zbrojnych do przeprowadzania misji pokojowych i humanitarnych)

• 2001r- podpisanie Traktatu Nicejskiego przygotowującego do rozszerzenia UE

• 2002r- wprowadzenie do obiegu waluty EURO

• 2004r- przyjęcie Traktatu Ustanawiającego Konstytucję dla Europy opracowanego przez Konwent do Spraw przyszłości Europy traktat odrzucony przez Francuzów i Holendrów)

• Podpisanie Traktatu Lizbońskiego który utrzymywał najważniejsze założenia Traktatu Konstytucyjnego (weszła w życie 1 grudnia 2009)

Proces Rozszerzania Unii Europejskiej

• 1951- Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN, Włochy (państwa założycielskie (EWWIS)

• 1973r- Wielka Brytania, Irlandia, Dania

• 1981r- Grecja

• 1986r- Hiszpania, Portugalia

• 1995r- Austria, Finlandia, Szwecja

• 2004r- Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry

• 2007r- Bułgaria, Rumunia

Filary Współpracy Unii Europejskiej

I Filar Polityka Ekonomiczna ( Wspólnota Europejska)	II Filar Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa	III Filar Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych
1)wspólny rynek: - Unia gospodarcza i walutowa 2)Wspólna polityka: rolna, handlowa i transportowa 3)Oświata, kultura,ochrona zdrowia, środowisko naturalne, polityka migracyjna i ochrona granic zewnętrznych	1)Konsultacje i ustalenie wspólnych stanowisk w dziedzinach: Pokój Prawa Człowieka Demokracja Pomoc Krajom Trzecim 2)Wspólne działania: Rozbrojenia 3)Utworzenie Urzędu Wysokiego Przedstawiciela ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa	Zapewnienie obywatelom Unii ochrony w zakresie wolności, sprawiedliwości i bezpieczeństwa Walka z rasizmem i ksenofobią Walka z przestępczością zorganizowaną Współpraca miedzy siłami policji państw członkowskich (Europejski Urząd Policji- EUROPOL)

Unia Europejska- Historia zmian

• Unia Europejska od początku swojej działalności miała charakter międzynarodowy, który stanowiły Wspólnoty Europejskie oraz uzupełniające je polityki i współpraca międzypaństwowa

• UE obejmowała dwa obszary:

1. Dwie wspólnoty europejskie: wspólnotę Europejską (dawne EWG oraz EWWIS) oraz EURATOM, które stanowiły podstawę Unii i miały osobowość prawną

2. Wspólna polityka państw UE umiejscowiona w II i III filarze ( WPZiB oraz współprace policyjną i sądową w sprawach karnych

Unia Europejska- atrybuty

• Unia Europejska posiada następujące atrybuty pozwalające jej uczestniczyć i odgrywać znaczące role w stosunkach międzynarodowych:

1. Zdolność do działań międzynarodowych- uzyskanie na mocy Traktatu Lizbońskiego przez UE osobowości prawnej, co pozwoliło działać Unii podobnie do innych organizacji międzynarodowych

2. Zdolność do reprezentowania siebie na arenie międzynarodowej oraz utrzymywania stosunków dyplomatycznych- (reprezentacja odbywa się za pomocą swoich organów i przedstawicielstw zagranicznych)

3. Zdolność do zawierania umów międzynarodowych

Polityka zagraniczna Unii Europejskiej

• Polityka zagraniczna rozwijała się równolegle do procesu gospodarczej integracji UE

• Polityka zagraniczna Unii Europejskiej dzieli się na dwa główne nurty:

1. Działania z sferze gospodarczej

2. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa

Działania w sferze gospodarczej

• Aktywność UE dotyka dwóch tematów:

1. Wspólna polityka handlowa (wyłączna kompetencja UE)

2. Polityka współpracy na rzecz rozwoju (Polityka Pomocowa)

Formułowanie i prowadzenie wspólnotowej polityki zagranicznej w sferze gospodarczej bazuje na metodzie wspólnotowej. Oznacza to w praktyce wypracowywanie wspólnego stanowiska dla wszystkich państw wspólnoty i organów Unii

Decyzja w sprawie zatwierdzenia gospodarczej Polityki UE

• Decyzja o zatwierdzeniu gospodarczej Polityki UE podejmowana jest przez Radę Unii Europejskiej kwalifikowaną większością głosów przy spełnieniu określonych warunków:

1. Głosowanie ma charakter ważony

2. Do podjęcia decyzji konieczna jest obecność więcej niż połowy państw ( przy projekcie Komisji Europejskiej) lub 2/3 państw (projekt państwa członkowskiego)

3. Test demograficzny- każde państwo może zażądać sprawdzenia czy państwa głosujące,, za” stanowią łącznie ponad 62% liczby ludności UE (warunek fakultatywny)

Instrumenty wspólnotowej gospodarczej polityki zagranicznej

Instrumenty wspólnotowej polityki zagranicznej można podzielić na trzy grupy:

1. Instrumenty strukturalne- (porozumienia celne ,handlowe, o współpracy, stowarzyszeniu i partnerstwie)

2. Instrumenty regulacyjne- są stosowane w celu przeciwdziałania nieuczciwym praktykom w handlu ze stronami trzecimi (np. kwoty importowe, wspólna taryfa zewnętrzna na towary importowane spoza Unii)

3. Instrumenty wymuszenia- mają charakter negatywny i są stosowane wobec krajów łamiących normy (np. cofnięcie przywilejów ekonomicznych, sankcje ekonomiczne prowadzone przez wspólnotę)

Instrumenty Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa

Mają na celu:

1. Określanie ogólnych wytycznych

2. Przyjmowanie decyzji określających:

- działania, które powinny być prowadzone przez Unię

- stanowiska, które powinny być podjęte przez Unię

- zasady wykonywania powyższych decyzji Unii

3) Umacnianie systematycznej współpracy między państwami członkowskimi w prowadzeniu ich polityki

Instrumenty WPZiB:

• Wspólne działania

• Wspólne stanowiska

• Zasady wykonywania decyzji- (określa zasady wykonywania decyzji w ramach WPZiB)

• Systematyczna współpraca- (instrument osiągania celów)

• Wspólne oświadczenia i deklaracje polityczne

Tryb podejmowania decyzji w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa

• Decyzje w radzie podejmowane są na zasadzie jednomyślności

• Traktat Amsterdamski wprowadził modyfikacje dotyczące:

• Wstrzymanie się od głosu jednego z członków nie jest przeszkodą w podjęciu decyzji

• Wprowadzenie Konstruktywnego wstrzymania się od głosu ( wstrzymanie się od głosu udokumentowane odpowiednim oświadczeniem) pozwala to na niedostosowanie się do decyzji Unii, jednak jednoczesną akceptację, że decyzja w sprawie zostanie podjęta

• Rada nie może podjąć decyzji jeśli państwa formalnie wstrzymujące się od głosu posiadają ponad 1/3 głosów ważonych

• Istnieją odstępstwa od zasady jednomyślności przy podejmowaniu decyzji w ramach WPZiB są nimi:

• Wprowadzone Traktatem Amsterdamskim zmiany decyzji dot. ,,Wspólnych działań” ,,Wspólnych stanowisk” ,,Wspólnych strategii” i ich wykonywania. Wtedy decyzja podejmowana jest za pomocą większości kwalifikowanej

• Wprowadzone Traktatem Nicejskim stanowiska specjalnych przedstawicieli UE do zajmowania się określonymi zagadnieniami WPZiB

Głosowanie większością kwalifikowaną w powyższych przypadkach nie dochodzi do skutku jeżeli którekolwiek państwo poinformuje, że szkodzi to jego polityce. Wówczas sprawa może zostać przekazana z Rady Unii Europejskiej pod orzecznictwo Rady Europejskiej

Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony

• Stanowi część Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa UE

• Powstała w 1999r. W wyniku wojen domowych na Bałkanach, oraz w Kosowie

• Wspólna polityka bezpieczeństwa obejmowała środki cywilne i wojskowe umożliwiające Unii reagowanie poza jej zewnętrznymi granicami.

• W skład Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony wchodzą:

• Organy zarządzające

• Mobilne grupy bojowe

• Siły Żandarmerii Europejskiej

• Policjanci oraz cywile działający w dziedzinie zarządzania kryzysowego

W ramach Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (od 2003r.) podjęto łącznie 22 interwencje UE oraz wypracowano Europejską Strategie Bezpieczeństwa

Role międzynarodowe Unii Europejskiej

• Role UE w stosunkach międzynarodowych można podzielić na dwa rodzaje:

• Role ekonomiczne- UE zajmuje pozycje:

- lidera zrównoważonego rozwoju

- wzorca integracji

- największego udziałowca w handlu światowym

• Role polityczne w zakresie bezpieczeństwa- UE zajmuje pozycje:

- Aktywnego aktora dyplomatycznego

- Instrumentu ochrony wspólnych wartości i bezpieczeństwa Unii

- stabilizatora pokoju międzynarodowego

- promotora współpracy międzynarodowej, demokracji, i praw człowieka

---