Geodezja (geo - ziemia, dajzo - dzielenie) nauka zajmująca się pomiarem ziemi. Dzieli się na niższą, która zajmuje się pomiarami w najbliższym otoczeniu. Ziemia jest traktowana jako płaszczyzna. Taki obszar traktujemy jako plaski. Pomiary traktowane są jako pomiary płaszczyzny. W skład wchodzą: wyniki pomiaru, przygotowanie map i obliczenia. I na wyższą, zajmującą się określeniem kształtu ziemi i ziemie traktuje jako bryłę, która nazywa geoida. Jest to fizyczna powierzchnia Ziemi. Geoida bryła powstała ze swobodnego poziomu mórz i oceanów przedłużonych pod lądami. Geoida fizyczna elipsoida obrotowa która charakteryzuje się z dwóch osi.

W 1980 - nowa między narodowa elipsoida GRS'80 a = 6378137 m b = 6356752 m. elipsoida Krakowskiego kiedyś używana w Polsce 1940, a = 5378245m, b = 6356863m.

W ramach geodezji wyższej rozwija się geodezja satelitarna:

- fotogrametria dział geodezji który zajmuje się opracowaniem map ze zdjęć. Typowe mapy opracowane są na podstawie zdjęć lotniczych, specjalistyczne na podstawie map naziemnych. Pojedyncze zdjęcie nazywane jest fotogramem, dwa kolejne zdjęcia zachodzące na siebie w 60% nazywamy stereogramem. Stereogram umieszczony w specjalnych przyrządach fotogrametrycznych pozwala uzyskać efekt przestrzennego widzenia, efekt trójwymiarowy 3D. W wyniku tego efektu możemy dokładnie określić położenie punktów sytuacyjnych a także opracować rzeźbę terenu. Fotogrametria naziemna wykorzystywana jest w inwentaryzacji fasad obiektów historycznych a także do badania odkształceń, próbne obciążanie mostu.

- kartografia dzieli się na:

- matematyczna, która zajmuje się opracowaniem siatek kartograficznych. Przejście z geoidy na elipsoidę, na kulę lub walec.

- redalecja kartograficzna na bazie opracowywanej siatki kartograficznej i na podstawie pomiarów geodezyjnych sporządzana jest mapa ( pierworys )

- reprodukcja kartograficzna zajmuje się ona powielaniem i drukowaniem mapy.

Jednostki miar:

1/ 10000000 e wc pot 1m. 1m odcinek w którym mieści się 1650703,73 długości fal świetlnych wysyłanych w próżni przez rozżarzony faz krypton.

1' - 1852 km ( minuta - mila morska)

w G5: 1m² , 1 ar = 100m², 1 ha = 10 arów = 10000 m², 1 km² = 100 ha

1 morga = 0.5599 ha = 0.56 ha

Jednostki podziału kąta:

- stopniowy 360 ⁰ , 90 ⁰ ,1 ⁰ =60' 1' = 60''

- nowy 400 ^g , 100 ^g , 1^g = 100^c 1^c = 100^cc

1 ⁰ = 10/9 ^g 1'' = 1000^cc/324

1' = 100^c/ 54

1 ^g = 9/10 ⁰

1 ^c = 54/100'

1 ^cc = 324/ 1000''

g- grad

g⁰ = 54,3 0 g ^g = 63,6620

g' = 3438 ` g ^c = 6366,20

g'' = 206265 g ^cc = 636620

Układy współrzędnych obowiązujące w geodezji:

- współrzędne geograficzne szerokości i długości geograficznych. Szerokości w stopniach od równika na północ dodatnie i od równika w dół na południe ujemne. Długość od południka 0 na zachód lub wschód.

- współrzędne geodezyjne B,C szerokość i długość geodezyjna odniesiona do elipsoidy obrotowej.

- współrzędne prostokątne

- współrzędne biegunowe, kąt zawarty między bazą a określonym kierunkiem i odległością.

Odwzorowanie : ze względu na rodzaj odkształceń:

- równokątne,

- wierno powierzchniowe

- wierno odległościowe

- dowolne

ze względu na rodzaj powierzchni na której odtwarza się powierzchnię ziemi:

- płaszczyznowe

- walcowe

- stożkowe

- umowne

wyżej wymienione powierzchnie mogą być przykładanie do bryły w sposób biegunowy, równikowe lub ukośny.

Odwzorowanie stosowane w Polsce: 1942 było to odwzorowanie walcowe poprzeczne, ziemia z walcem styka się wzdłuż danego południka. Równik zaznaczony punktowo.

W Polsce nie odwzorujemy każdego południka, tylko południki osiowe 15⁰, 18 ⁰, 21⁰ , 24⁰. są to pasy odwzorowania. 15-szczeciński, 18 - bydgoski, 21 - warszawski, 24 - białostocki.

Każdy pas odwzorowania jest oddzielnym układem współrzędnych. Gdzie południk osiowy jest osią x, a równik osią y.

Gaussa Kregena, walcowe poprzeczne, układ współrzędnych obowiązywał do lat '60. Opracowany po wojnie, oparty na elipsoidzie. Obecnie odwzorowanie 2000, ale oparte na elipsoidzie GRS'80. w 1965 roku wprowadzono inny rodzaj odwzorowania : quasistereograficzny: płaszczyzna sieczna do okręgu. Na terenie Polski 4 strefy, 5 odwzorowanie Gaussa Krefena (Śląsk) wartości na kołach, rozkład zniekształceń liniowych.

W układzie 65 wykonanych jest 95% map zasadniczych, każda jest zanumerowała. Numer ten nosi nazwę godła mapy.

Obszar 2 strefy odwzorowanej. Jest podzielony na prostokąty. W naturze 64x40km.

mapa ma wymiar 64x40cm. Tego obszaru w skali 1: 100000. ta mapa ma numer :

4 mapy w skali 1:50000 będą po podzieleniu mapy w skali 1:100000,

4 mapy w skali 1:25000 będą po podzieleniu mapy 1:50000

4 mapy w skali 1:12500 będą po podzieleniu mapy 1:25000

większy format mapy 80x50 cm (format a1) będzie mapą 1:10000

1:5000 1:2500 1:1250 (trzeba zmienić skalę)

z mapy 1 :10000 powstało 25 arkuszy mapy 1:2000

z mapy 1:2000 powstały 4 mapy 1:1000

z mapy 1:1000 powstaną 4 mapy 1:500

mapa w skali 1:500 ma numer: 252.243.192.4

na terenie miasta Płock mamy 3 układy współrzędnych. 1965 ( 65), układ 2000 ( mapa ewidencji gruntów i budynków) oraz układ lokalny miasta Płock.

Jeżeli posiadamy współrzędne punktu w jednym układzie możemy przeliczyć je na inny układ stosując transformację współrzędnych. W oparciu punkty dostosowania obliczamy współczynnik transformacji które pozwalają obliczyć współrzędne w nowym układzie.

Mapy w układzie 65 są sporządzane w podziale sekcyjnym. Mapy pokrywają teren ciągły stykając się ze sobą , ramki arkusza mapy dzielą szczegóły terenowe w sposób przypadkowy.

Oprócz map sekcyjnych sporządza się mapy w systemie otrębowym, przedstawiają na formacie a1 treść zawartą w określonym obszarze, dzielnicy. Obręb w przypadku terenów wiejskich jest to obszar 1 wsi. Obszar w przypadku miast może być dzielnicą, albo obszarem zawartym w obrębie kilku ulic. Na bazie mapy zasadniczej sporządzana jest mapa do celów projektowych w skali 1:1000 lub 1:500, przedstawia aktualna treść mapy zasadniczej uzupełnioną o uzgodnione projekty.

Mapa do celów projektowych jest wycinkiem zasadniczej mapy sporządzonej do danych celów. Stosować jako mapę obramkową. Na tej mapie grubą przerywaną kreską zaznaczamy obszar aktualizacji mapy zasadniczej.

Zasady pomiarowe :

1. przejście od ogółu do szczegółu.

2. Kontrola pomiaru

Obszar pokryty siatką punktów geodezyjnych do niedawna obowiązywał następujący podział: I, II klasa osnowy podstawowej, III klasa osnowa szczegółowa.

I i II klasy SA powiązane z punktami sieci europejskiej położenie tych punktów jest określone metodami GPS jest to sieć 10cio krotnie dokładniejsze od starej sieci. Wszelkie pomiary w postaci ciągów poligonowych stanowiących osnowę szczegółową i dalsze rozwiązanie stanowiące osnowę pomiarową są powiązane z siecią europejską. Osnowy szczegółowe mogą tworzyć pary punktów.

W oparciu o istniejącą sieć punktów geodezyjnych państwowych zakładamy osnowy pomiarowe. Mogą one przybierać różne kształty. Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest

ciąg poligonowy otwarty obustronnie zamknięty.

ciąg poligonowy zamknięty

ciąg poligonowy wiszący

bagnet - pojedynczy punkt.

Oraz wiszący kontrolnie nawiązany na jakiś punkt, maszt, wierze, komin ciepłowniczy.

Punkty osnów pomiarowych najczęściej nie są stabilizowane trwale. Obowiązek trwałej stabilizacji na tych obszarach gdzie sieć podstawowa jest rozłożona rzadki. Punkty osnowy pomiarowej mogą być również pomierzone metodami GPS.

Zasada kontroli pomiarów. Każdy pomiar w miarę możliwości powinien być wykonany dwukrotnie. Dwukrotny pomiar taśmą, każdy kąt™ powinien być mierzony w dwóch położeniach lunety. Aby określić dokładność pomiaru kąta należy go pomierzyć w kilku seriach. W przypadki figur zamkniętych musimy pomierzyć wszystkie kąty a po zsumowaniu wyniku porównać to z sumy teoretycznej:

Σ Lt = (n-2) 180^o - poligon zamknięty

W pracach obliczeniowych należy zwracać uwagę na obliczenia kontrolne. Kąt jest to różnica wartości dwóch kierunków. Celujemy na 1 kierunek odczytujemy wartość i analogicznie na 2. różnica tych wartości jest to kąt.

Nr.stanowiska	cel	koło	Odczyt na kole	Kąt z I II polożenia	Kąt średni
24	25 23	I (L) II (L)	54'26'00'' 321'21'00''	93'14'00''	93'13'30''
		25 23	I (P) II (P)	234'25'00'' 141'12'00''		93'13'00''

Opis na kole podziałowym łatwiej jest obliczać zgodnie z ruchem wskazówek zegara, wygodniej celować jest na ramię prawe. Jeżeli wartość kierunku, którego odejmujemy jest mniejsza niż kierunku odejmowanego należy wtedy ten pierwszy powiększyć o 360'. Po dokonaniu pomiaru kąta w I położeniu obracamy teodolit o 180' a lunetę przez zenit i dokonujemy pomiaru w drugim położeniu lunety.

Jeżeli na danym stanowisku mamy więcej kierunków możemy zastosować inną metodę. Jest to metoda dzielenia pomiaru kąta. Mając wyrównane wartości kierunków możemy obliczyć dowolny kąt.

Orientacja pomiarów geodezyjnych: każdy pomiar geodezyjny powinien być zorientowany względem jakiegoś starego kierunku. Takim kierunkiem w geodezji jest kierunek północny. Kąt kierunkowy :nazywamy azymutem.

Azymut jest to kąt zawarty między kierunkiem północnym a danym kierunkiem mierzonym zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara. Ponieważ mamy trzy rodzaje północy w

zwiąku z tym rozróżniamy 3 rodzaje azymutu: geograficzny, geodezyjny, magnetyczny.

Azymut geograficzny jest to kąt zawarty między północnym kierunkiem a danym kierunkiem mierzonym zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

Ponieważ południki nie są liniami równoległymi wartość azymutu na danej linii jest wielkością zmienną, taki rodzaj azymutu ze względu na zbieżność południków nie jest używany w geodezji tylko w astronomii geodezyjnej. Wartość jego wyznaczonych w oparciu o pomiary astronomiczne np. z gwiazdy pólnocej lub też określamy go poprzez pomiar giroteodolitu, jest to teodolit połączony z żyroskopem. Elementem żyrującym jest silnik elektryczny który obraca się 2400x minutę, oś wirnika ustawia się w płaszczyźnie południka geograficznego. Ze zwględu na to, że oś ta ustawia się dość długo pomiar polega na obserwacji wychyleń osi i uśrednieniu wyników.

Azymut geodezyjny: w wyniku odwzorowania południków i równoleżników na powierzchnię walca, po rozcięciu powstaje prostokątna siatka. W Polsce przyjmuje się południki osiowe. Azymut geodezyjny jest to kąt zawarty między północnym kierunkiem południka lub linia do niego równoległą a danym kierunkiem mierzonym zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Azymut jest wartością stałą dla całej linii nie mierzymy tego azymutu, obliczamy go ze współrzędnych lub w oparciu o pomierzone kąty.

Azymut magnetyczny . jest to kąt zawarty między północą magnetyczną a kierunkiem południka osiowego lub linią do niego równoległa a danym kierunkiem mierzonym zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Mierzymy przyrządem zwanym busolą. Busola jest to kompas wyposażony w podziałkę kątową opis podziałki jest lewo stronny.

Metoda pomiaru szczegółu. Każdy szczegół terenowy należy do I grupy szczegółów i musi być pomierzony na istniejącą lub założona dla potrzeb tego pomiaru osnowę geodezyjną.

1. Metoda wcięcia liniowego. Od punktów osnowy geodezyjnej mierzymy odległość do punktu wyznaczalnego. Przy tych pomiarach należy zwrócić uwagę na prawidłowe zanumerowanie punktów osnowy, pomocne jest zaznaczenie kierunku północnego. Nanoszenie pomierzonego punktu na mapę. Punkty osnowy geodezyjnej istnieją na mapie. Korzystając ze szkicu oraz odnotowanych na nim miar posługujemy się podziałką i cyrklem odnośnikiem, zakreślamy na mapie łuki punktów i odległości. Można obliczyć współrzędne punktu i nanieść je na mapę ze współrzędnych.

2. Metoda wcięcia kątowego. Ustawiamy teodolit w punkcie mierzymy kąt między bokiem osnowy a danym punktem. Przechodzimy z teodolitem na następny punkt i mierzymy kąt między bokiem osnowy a danym punktem. Punkt powstałe w wyniku przecięcia ramion pomierzonych kątów. Błąd liniowy wynika z błędy kątowego i niedokładności pomiaru kątowego.

Nie zaleca się nanoszenia na mapę pomierzonych punktów nanośnikiem biegunowym. Lepszym wyjściem jest obliczenie współrzędnych tego punktu i naniesienie tych współrzędnych. Metoda bardzo pracochłonna.

3. metoda biegunowa zdjęcia szczegółu. W punkcie ustawiamy teodolit z dalmierzem elektronicznym, kierujemy na inny punkt, zapisujemy odczyt z Kola poziomego, jest to orientacja naszego pomiaru. Celujemy lunetą na lustro ustawione przy szczególe terenowym narożnik budynku, słup energetyczny. Narożnik budynku który został pomierzony możemy określić na dwa sposoby. 1) przez obmiar budynku 2) przez pomiar z innego punktu osnowy.

Nanoszenie wyniku pomiaru na mapę -nie zaleca się z korzystania nanośnika biegunowego - niajkorzystniej obliczyć współrzędne punktów na komputerze, wydrukować rozmieszczenie punktów na papierze. Położyć wydruk przed mapę i narysować szczegóły na mapie. Metoda ta ze względu na zastosowanie dalmierza elektronicznego stała się w obecnych czasach metoda bardzo szybka i dokładna.

4. Metoda pomiarów prostokątnych: do wykonywania pomiarów tą metodą należy użyć następujących przyrządów: 3 tyczki, taśmę stalową geodezyjna, taśmę ruletkę , węgielnicę. Wzdłuż linii pomiarowej układamy taśmę stalową na tą taśmę rzutujemy węgielnicą szczegóły sytuacyjne. Miary bieżące odczytujemy na taśmie wielkości domiarów prostokątnych określamy taśmą ruletką. Dla pierwszej grupy szczegółów terenowych długość domiarów nie powinna przekraczać 25m. wyniki pomiaru zapisujemy na szkicu. Nanoszenie na mapę za pomocą podziałki, cyrkla i ekierki, na szkic pomiarowy obmierzamy w skali miary bieżące w zaznaczonych miejscach wyznaczony prostopadle i na nich odzwierciedlamy w skali wartości domiarów prostokątnych. Obliczamy współrzędne, drukujemy na papierze i przerysowujemy na mapę. Nanosimy za pomocą nanośnika prostokątnego.

Planimetr biegunowy składa się z bieguna, ramienia wodzącego i ramienia biegunowego oraz wózka planimetru w którym osadzone jest kółko całkujące wraz z licznikiem. Ramię jest wyskalowane w celu zmierzenia powierzchni danej figury ustawiamy wodzik planimetru w danym punkcie staranie obwodzimy zgodnie z ruchem wskazówek zegara daną figurę. Czynność kończymy w punkcie rozpoczęcia. Przed rozpoczęciem pomiaru należy wyzerować licznik obrotów kółka, jeżeli nie ma tego w planimetrze zapisać odczyt początkowy a następnie odczyt końcowy. Różnica odczytu daje nam powierzchnię figury w działkach planimetrii. Aby otrzymać powierzchnię w metrach wynik planimetrowania pomnożyć przez stałą mnożenia planimetru biegunowego S= k*n. stała planimetru jest to elementarne pole prostokąta którego jednym bokiem jest długość ramienia wodzącego a drugim jedna działka planimetru. K =S/n .

Wyznaczenia stałe mnożenia planimetru biegunowego:

1. na podstawie metryczki. W obudowie planimetru znajduje się metryczka na której mamy podane następujące wartości: skala mapy, wielkość stałej mnożenia, odczyt jaki należy ustawić na ramieniu wodzącym aby otrzymać wyżej wymienioną stalą.

2. Za pomocą linii kontroli, w komplecie planimetru biegunowego jest linijka kontrolna która realizuje nam okrąg o powierzchni 10 000 mm kwadratowych.

3. Na podstawie planimetrowania figury na mapie o zadanej powierzchni. Chcąc otrzymać k=10m kwadratowych należy obliczyć wartość jaką ustawimy na ramieniu wodzącym. Tak ustalona stała mnożenia posiada zalety ponieważ uwzględnia ona błędy wynikające ze skurczu deformacji mapy.

Każdą figurę należy planimetrować co najmniej dwa razy.

Powierzchnię działek obliczone metodami analityczno graficznymi, graficzną i mechaniczną muszą być wyrównane. W tym celu sumujemy wszystkie pomierzone powierzchnie i porównujemy to do powierzchni obliczonej w sposób analityczny

Jeżeli Δp jest dopuszczalne przystępujemy do wyrównania pomierzonych powierzchni. Odchyłkę powierzchni nazrzucamy na poszczególne działki proporcjonalnie do ich powierzchni.

Ostatecznie powierzchnie mogą być wyrównane lub obliczone ze współrzędnych.

Ewidencja gruntów w oparciu o wyniki pomiarów granic działek ewidencyjnych oraz innych elementów ewidencji gruntów powstaje mapa ewidencji gruntów. Zasadnicza treść tej mapy to granice działek z zaznaczonymi punktami stabilizacji trwałej, ograniczniki, numery działek, kontury użytków gruntowych, konturów klasyfikacji gruntów R(rolnych) I II IIIa IIIb IVa IVb V VI VIz i Ł (łąk) I II III IV V VI są klasyfikowane.

Obecnie prowadzona jest również ewidencja budynków.

Mapa ewidencja jest częścią graficzną operatu ewidencji gruntów, część opisową tanowi rejestr gruntów. Rejestr gruntów ułożony jest według grup rejestrowanych, każda grupa składa się z jednostki rejestrowej (osoby fizycznej)

Wypis z mapy ewidencyjnej oraz wypis z rejestru gruntów stanowią podstawę wpisu do księgi wieczystej.

Księga wieczysta jest dokumentem przechowywanym w sądzie rejonowym. Jest to dokument stwierdzający własność osoby do danego gruntu. Księga jest prowadzona dla danej nieruchomości. Nieruchomością może być 1 działka, lub kilka działek.

Nad daną nieruchomością jest akt prawny (własności) księga wieczysta składa się z 4 działów prowadzona jest w sposób klasyczny lub elektroniczny. Klasyczny jest to dokument formatu A4 w twardej okładce, z ponumerowanymi kartkami. W przypadki elektronicznego prowadzenia ksiąg księga klasyczna jest dokumentem tak jak pozostałe dokumenty zawarte w niej.

1 dział) zawiera opis nieruchomości czyli powiat, gmina, obręb, numer działki,, jej powierzchnia oraz wpis na jej podstawie dane wpisane do księgi.

2 dział) zawiera dane odnośnie właściciela czyli nazwisko i imię, imiona rodziców, rodzaj dokumentu na podstawie którego dokonano wpisu.

3 dział) wpisywane są obciążenia danej nieruchomości z wyjątkiem hipotek.

4 dział) hipoteka. Wpisywane są tutaj obciążenia bankowe.

W księdze wieczystej wszelkie wykreślenia dokonywane były czerwoną kredką tekst wykreślany był podkreślany. Na końcu księgi była kieszeń lub specjalny grzbiet gdzie umieszczano wszelkie dokumenty związane z wpisami do tej księgi.

---