Konsolidacja sprawozdań finansowych wykład III z dnia 13.05.2012 r.
Odpisy wartości firmy
Sporządzając skonsolidowane sprawozdanie finansowe na koniec roku obrotowego, należy dokonać odpisów wartości firmy, która powstała na dzień sprawowania kontroli.
Zasady odpisów
Odpisy z wartości firmy dokonuje się w okresie nie dłuższym niż 5 lat. Jednostka gospodarcza może podjąć decyzję o przedłużeniu amortyzacji do lat 20.
Odpisy dokonywane są metodą liniową począwszy od miesiąca w którym objęto kontrolę.
Zasady odpisywania ujemnej wartości firmy
Okres amortyzacji jest uzależniony od wartości oszacowanych kosztów i strat i okresu w którym te koszty będą ponoszone.
Okres amortyzacji jest uzależniony od okresu amortyzacji aktywów rzeczowych nabytej jednostki.
Przykład
Jednostka dominująca A nabyła 01.08.200x r. 60% udziałów spółki B płacąc za nie 420.000 zł.
Aktywa netto jednostki B na dzień objęcia kontroli maiły wartość godziwą 900.000 zł i odpowiadały wysokości kapitału własnego
Wartość nabycia udziałów spółki B 420.000 zł
Wartość nabytych aktywów netto spółki B 540.000 zł
(60% z 900.000 zł)
Ujemna wartość firmy -120.000 zł
Odpisy amortyzacyjne będą dokonywane wg średnioważonego okresu użyteczności nabytych środków trwałych
Aktywa trwałe |
Wartość godziwa |
Okres amortyzacji w miesiącach |
Wartość średnioważona |
WNiP |
5000 |
12 |
60 000 |
Rzecz. Aktywa trw. |
|
|
|
Budynki |
700 000 |
120 |
84 000 |
Urządz. Tech |
370 000 |
30 |
11 100 000 |
Śr. Transp. |
62 500 |
20 |
1 250 000 |
Odpisy amortyzacyjne ustalane w oparciu o średnioważoną wartość przejętego majątku trwałego (średnioważona wartość to wartość godziwa przejętego majątku razy okres amortyzacji wyrażony w miesiącach).
Założenia:
Wartość godziwa aktywów trwałych 1 137 500 zł
Średnioważona wartość 96 410 000 zł
Średnioważony okres amortyzacji 96 410 000 zł / 1 137 500 zł = 85
Miesięczny odpis amortyzacji ujemnej 120 000 / 85 = 1 411,76
Wyłączenia transakcyjne
Eliminacja obrotów i sald będących efektem transakcji pomiędzy jednostkami funkcjonującymi w ramach tej samej grupy kapitałowej.
Wzajemne rozrachunki
Przychody i koszty wzajemnych operacji gospodarczych
Zyski i straty zawarte w aktywach
Dywidendy
Wzajemne rozrachunki
Niezależnie od wielkości posiadanych w jednostkach zależnych udziałów, również w sytuacji istnienia mniejszości rozrachunki są eliminowane w całości.
Należności Sprzedającego nie odpowiadają zobowiązaniom Kupującego
Mogą one dotyczyć różnic między aktywami a pasywami grupy kapitałowej:
Różnic aktywnych (należności > zobowiązania)
Rożnic pasywnych (zobowiązania > należności).
Różnice kompensacyjne
Przejściowe różnice kompensacyjne
Trwałe różnice kompensacyjne
Przejściowe różnice kompensacyjne
Mogą one wynikać z błędnych księgowań w konsolidowanych jednostkach powiązanych
Przejściowe różnice kompensacyjne wynikają także z czasowych różnic w księgowaniach, które nie stanowią błędów, lecz są efektem przestrzegania zasady realizacji.
Korekta przeprowadzana w grupie kapitałowej musi doprowadzić do bezwynikowego lub wynikowego wyrównania różnic.
Różnice kompensacyjne traktuje się jako rzeczywiste (trwałe)
Stanowią efekt stosowania w grupie kapitałowej polityki rachunkowości, mimo jednolitości polityki przyjętej we wszystkich jednostkach grupy kapitałowej.
Wybrane przykłady rzeczywistych różnic kompensacyjnych dotyczących rozrachunków
Rzeczywiste różnice kompensacyjne
Odpisy aktualizujące wątpliwe należności, zobowiązania wykazano w wartości nominalnej |
Rezerwy na niepewne zobowiązania, których nie zrównoważono odpowiednimi pozycjami aktywów
|
Różnice z przeliczenia waluty przy transakcjach zagranicznych (należności i zobowiązania przeliczono według różnych kursów). |
Przykład - Wzajemne rozrachunki
Założenia: Grupa kapitałowa składa się z jednostki dominującej Alfa i jednostki zależnej Beta i Jednostki zależnej Gamma
Wyszczególnienie |
Alfa |
Beta |
Gamma |
Razem |
|
3650 |
|
|
3650 |
|
45400 |
50530 |
7820 |
103750 |
|
|
5600 |
8630 |
14230 |
Razem |
|
|
|
121630 |
|
|
|
2920 |
2920 |
|
22510 |
31900 |
14620 |
69030 |
RAZEM |
|
|
|
71950 |
Z zestawienia wynika:
Wewnętrzne należności wraz z zaliczkami wypłaconymi na poczet przyszłych dostaw wynoszą 121 630 zł
Wewnętrzne zobowiązania 71 950 zł
Różnica pomiędzy wartością należności i zobowiązań jest wynikiem wystąpienia „środków pieniężnych w drodze” (6 530) oraz „dostaw w drodze” (43 150)
Eliminacja przychodów i kosztów
Przychody i koszty będące efektem transakcji przeprowadzonych między konsolidowanymi jednostkami grupy transakcji mogą wynikać z :
Dostaw rzeczowych i niematerialnych aktywów trwałych lub rzeczowych aktywów obrotowych
Świadczonych usług
Innych transakcji, np. finansowych (odsetek otrzymane/zapłacone od pożyczek, sprzedaż/zakup udziałów/akcji).
Korekty dokonywane w obrębie kosztów i przychodów w poszczególnych segmentach wyniku finansowego muszą być co do wartości takie same tzn. że korekta przychodów musi być równa korekcie kosztów w każdym segmencie wyniku finansowego.
METODA PROPORCJONALNA KONSOLIDACJI SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH
Metoda proporcjonalna konsolidacji
Dotyczy działalności gospodarczej prowadzonej przez kilka podmiotów gospodarczych w postaci wspólnego przedsięwzięcia.
Wspólne przedsięwzięcie zgodnie z MSR 31
Ustalenia umowne
Dwie lub więcej stron (wspólnicy)
Działalność gospodarcza podlegająca współkontroli
Wspólne przedsięwzięcie (joint venture)
Ustalenia umowne, na mocy których dwie lub więcej stron podejmuje działalności gospodarcza podlegającą współkontroli
Współkontrola oznacza ustalony w umowie podział kontroli
Strony współkontrolujące są określone jako wspólnicy.
Wspólnicy przedsięwzięcia
Krajowi i zagraniczni przedsiębiorcy
W tym:
Przedsiębiorstwa państwowe jednostki administracji państwowej.
Relacja współkontroli
B-umowa-C
B 42% A 47% C
11%
Pozostali udziałowcy
Współkontrola MSR 31
Wspólne kontrolowanie działalności - każdy ze wspólników posiada własne aktywa i zaciąga swoje zobowiązania
Wspólne kontrolowanie aktywów - każdy ze wspólników osiąga korzyści ze wspólnie użytkowanego składnika aktywów
Wspólnie kontrolowanie w odniesieniu do podmiotów - wymagane jest ustanowienie osoby prawnej, spółki osobowej lub innego podmiotu z określonym udziałem wspólnika.
Wspólne przedsięwzięcie w formie współkontrolowanego podmiotu
Wspólnik A (50%) Jednostka C Wspólnik B (50%)
Ujęcie informacji dot. wspólnego przedsięwzięcia
Wspólnicy w swoich sprawozdaniach finansowych wykazują
Kontrolowane przez siebie aktywa i powstałe zobowiązania
Poniesione koszty
Swój udział w przychodach z tytułu sprzedaży produktów, towarów będących przedmiotem obrotu gospodarczego wspólnego przedsięwzięcia.
Metoda proporcjonalna (art. 61 UoR)
Polega na sumowaniu poszczególnych pozycji sprawozdań finansowych wspólnika jednostki współzależnej, w pełnej wartości, z częścią wartości poszczególnych pozycji sprawozdań finansowych jednostek współzależnych, proporcjonalna do posiadanych przez jednostki grupy kapitałowej.
Przykład
Jednostka A nabyła 45% udziałów w jednostce B płacąc 40 000 zł
Struktura udziałów w spółce B:
- jednostka A 45%
- jednostka C 47% A i C współkontrolują B
- osoby fizyczne 8%
Wartość aktywów netto jest równa wartości godziwej.
Uproszczony bilans A i B
Aktywa |
A |
B |
Pasywa |
A |
B |
Udziały w B |
40 000 |
|
Kapitały własne |
140 000 |
80 000 |
Pozostałe aktywa |
80 000 |
50 000 |
|
|
|
Aktywa obrotowe |
90 000 |
70 000 |
Zobowiązania |
70 000 |
40 000 |
Suma |
210 000 |
120 000 |
Suma |
210 000 |
120 000 |
Bilans sumaryczny przed korektami i eliminacjami
Aktywa |
A |
B |
Bilans sumaryczny A + 45% B |
Wartość firmy |
- |
- |
- |
Udziały B |
40 000 |
|
40 000 |
Pozostałe aktywa trwałe |
80 000 |
50 000 |
102 500 |
Aktywa obrotowe |
90 000 |
70 000 |
121 500 |
Suma |
210 000 |
120 000 |
264 000 |
Pasywa |
|
|
|
Kapitały własne |
140 000 |
80 000 |
176 000 |
Zobowiązania |
70 000 |
40 000 |
88 000 |
Suma |
210 000 |
120 000 |
264 000 |
Procedury na dzień nabycia udziałów
Ustalenie wartości godziwej aktywów netto jednostki zależnej
Ustalenie różnicy pomiędzy cena nabycia przez wspólnika udziałów a odpowiadającą im częścią aktywów netto jednostki współzależnej wycenionych w wartości godziwej (ustalenie wartości firmy lub ujemnej wartości firmy)
Procedury na dzień bilansowy
Sporządzenie sumarycznego sprawozdania finansowego na podstawie sprawozdań jednostkowych.
Wyłączenie kapitału podstawowego i innych pozycji kapitału własnego w połączeniu z wyłączeniem udziałów wspólnika w jednostce współzależnej wyrażonych w cenie nabycia.
Wprowadzenie wartości firmy lub ujemnej wartości firmy.
Rozliczenie wartości firmy lub ujemnej wartości firmy.
Wyłączenie wartości „dublujących się” spowodowanych transakcjami wewnątrz grupy kapitałowej.
Korekty i wyłączenia
Korekty i wyłączenia są analogiczne jak w metodzie konsolidacji pełnej z tym, że wprowadzane są w nie pełnej wysokości. Lecz w proporcji do udziałów posiadanych w jednostkach współzależnych.
Wartość firmy lub ujemna wartość firmy
Wartość nabycia udziałów ≠ wartość aktywów netto
Wartość firmy
Wartość nabycia udziałów > wartość aktywów netto
Ujemna wartość firmy
Wartość nabycia udziałów < wartość aktywów netto
Założenia
Spółka A nabyła 46% udziałów w jednostce B płacąc za nie 50 000 zł. Po zakupie udziałów przez spółkę A struktura udziałów jednostki B jest następująca:
Spółka A - 46%
Spółka C - 49%
Osoby fizyczne - 5%
Na podstawie zawartej umowy spółki A i C współkontrolują jednostkę B.
Uproszczone bilanse jednostek A i B na dzień nabycia udziałów
Aktywa |
A |
B |
Pasywa |
A |
B |
Udziały w B |
50 000 |
|
Kapitały własne |
140 000 |
80 000 |
Pozostałe aktywa |
80 000 |
50 000 |
Zobowiązania |
80 000 |
40 000 |
Aktywa obrotowe |
90 000 |
70 000 |
|
|
|
Suma |
220 000 |
120 000 |
Suma |
220 000 |
120 000 |
Obliczenia:
Cena nabycia udziałów 50 000 zł
(-) Aktywa netto według godziwej wartości przypadające jednostce A
(46% x 80 000) - 36 800 zł
Wartość firmy jednostki podporządkowanej 13 200 zł
Uproszczony skonsolidowany bilans na dzień nabycia (w zł)
Aktywa |
A |
B |
Suma |
Eliminacje DT |
Eliminacje CT |
Wartości skonsolidowane |
Wartość firmy |
- |
- |
- |
13 200 |
- |
13 200 |
Udziały w b |
50 000 |
- |
50 000 |
- |
50 000 |
- |
Pozostałe aktywa trwałe |
80 000 |
50 000 |
103 000 |
- |
- |
103 000 |
Aktywa obrotowe |
90 000 |
70 000 |
122 200 |
- |
- |
122 200 |
Suma |
220 000 |
120 000 |
275 200 |
13 200 |
50 000 |
238 400 |
Pasywa |
|
|
|
|
|
|
Kapitał własny |
140 000 |
80 000 |
176 800 |
36 800 |
- |
140 000 |
Zobowiązania |
80 000 |
40 000 |
98 400 |
- |
- |
98 400 |
Suma |
220 000 |
120 000 |
275 200 |
36 800 |
- |
238 400 |
Pozostałe eliminacje i korekty
Wzajemne należności i zobowiązania jednostek objętych skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym.
Przychody i koszty operacji gospodarczych pomiędzy jednostkami objętymi skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym.
Niezrealizowane zyski lub straty powstałe w wyniku operacji przeprowadzonych między jednostkami objętymi skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym.
Dywidendy naliczone lub wypłacone przez jednostki współzależne ich wspólnikom i innym jednostkom objętym skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym.
Eliminacja skutków transakcji wzajemnych oraz rozrachunków
W celu właściwego dokonania korekty należy ustalić ich procentową wartość
Np.:
Jeśli udziały w spółce współzależnej wynoszą 60% to wszystkie rozrachunki będą podlegać eliminacji na poziomie 60%.
Jeśli konsolidacji metodą proporcjonalną obejmuje się dane kilku spółek współzależnych poziom eliminacji skutków zawartych transakcji między tymi spółkami określi poziom niższego procentu posiadanych udziałów w tych jednostkach współzależnych.
Przykład
Skonsolidowanym sprawozdaniem będą objęte dane spółki dominującej Afla oraz dwóch spółek współzależnych:
- Beta - spółka Alfa posiada 40% udziałów
- Gamma - spółka Alfa posiada 30% udziałów
|
Spółka Alfa |
Spółka Beta |
Spółka Gamma |
Razem |
Spółka Alfa |
X |
30 000 |
10 000 |
40 000 |
Spółka Beta |
6 000 |
X |
4 000 |
10 000 |
Spółka Gamma |
10 000 |
5 000 |
X |
15 000 |
Razem |
16 000 |
35 000 |
14 000 |
65 000 |
Rozrachunki po konsolidacji
|
Spółka Alfa |
Spółka Beta 40% |
Spółka Gamma 30% |
Razem |
Spółka Alfa |
X |
12 000 (40% z 30 000) |
3 000 (30% z 10 000) |
15 000 |
Spółka Beta |
6 000 |
X |
1 200 (30% z 4 000) |
7 200 |
Spółka Gamma |
10 000 |
1 500 (30% z 5 000) |
X |
11 500 |
Razem |
16 000 |
13 500 |
4 200 |
33 700 |
METODA PRAW WŁASNOŚCI
jako metoda wyceny stosowana w sprawozdaniu jednostek powiązanych
Wycena udziałów metodą praw własności
Cel:
Systematyczna aktualizacja wartości posiadanych udziałów, jakie podmiot dominujący lub znaczący inwestor posiada w podmiocie podporządkowanym.
Podstawowe pojęcia
Rodzaj powiazania |
Rodzaj jednostki
|
Prawa głosu/udziały w kapitale |
|
Znaczący wpływ |
Stowarzyszona |
Znaczący inwestor |
20% - 50% |
Zdolność do wpływania na politykę finansową i operacyjna jednostki stowarzyszonej |
1.Spółki handlowe 2.Podmioty działające w wg. Obcego prawa handlowego |
1.Spółka handlowa 2.Przedsiębiorstwo państwowe |
|
Jednostka dominująca będąca znaczącym inwestorem sporządzająca skonsolidowane sprawozdanie finansowe ma obowiązek dokonać wyceny nabytych udziałów w jednostce stowarzyszonej metodą praw własności.
Wycena udziałów na dzień bilansowy
Wycena udziałów w cenie nabycia powiększonej lub pomniejszonej o przypadające na rzecz znaczącego inwestora zmniejszenia lub zwiększenia kapitału własnego jednostki podporządkowanej jaki nastąpiły od dnia objęcia kontroli.
Przykład:
Spółka dominująca A objęła udziały w nowo powstałej spółce stowarzyszonej B
Kapitał zakładowy spółki B wynosi 300 mln zł.
Spółka A objęła 45% kapitału za kwotę 135 mln zł.
Spółka A zakupione udziały wykazała w cenie nabycia.
Uproszczony bilans spółki A i B
Aktywa |
Spółka A |
Spółka B |
Udziały w B |
135 |
|
Pozostałe aktywa` |
120 |
|
Aktywa obrotowe |
380 |
300 |
Suma |
625 |
300 |
Pasywa |
|
|
Kapitały własne |
580 |
300 |
Zobowiązania |
45 |
0 |
Suma |
625 |
300 |
cd.
Spółka B w bieżącym roku zrealizowała zysk netto w wysokości 245 mln zł, który w całości przeznaczono do podziału
Kapitał własny (aktywa netto) na dzień 31.12.20XX
300 + 245 = 545 mln zł
Udział kapitałowy Spółki A wynosi:
45% z 545 = 235 mln zł
(wartość wykazywana w skonsolidowanym bilansie)
Wartość firmy
W wyniku nabycia udziałów w podmiotach stowarzyszonych na dzień nabycia udziałów może wystąpić:
Wartość firmy
Rezerwa kapitałowa z konsolidacji
Korekty konsolidacyjne związane z nabyciem udziałów
Pomniejszenie ceny nabycia udziałów o wartość firmy
Powiększenie ceny nabycia udziałów o ujemną wartość firmy.
Przykład:
Jednostka A nabyła 30 czerwca 200X 45% udziałów w spółce B za kwotę 300 000 zł
Kapitał własny spółki B wynosi 545 000 zł
Obliczenia:
45% z 545 000 = 245 000 zł
Cena nabycia - wartość nabytych udziałów netto =
300 000 - 245 000 = 55 000 wartość firmy
Wartość udziałów = 254 000 udziały w jednostce stowarzyszonej
Ustalenie wartości udziałów MPW na koniec okresu sprawozdawczego
Moment rozpoczęcia - sprawowania kontroli - współkontroli - Znaczącego wpływu |
Wartość nabycia udziałów |
|
|
- lub + |
|
|
Wartość firmy |
Ujemna wartość firmy |
|
= |
|
|
Udziały w jednostkach podporządkowanych wycenione MPW |
|
Rok obrotowy |
+ lub - |
|
|
Zysk netto |
Strata netto |
|
- |
|
|
Naliczona (wypłacona) dywidenda |
|
Moment bilansowy (koniec roku obrotowego |
Udziały w jednostkach podporządkowanych wycenione MPW |
4