Hodowla lasu

Dział leśnictwa obejmujący teorię i praktykę sterowania procesem powstawania d-stanów i kształtowania ich budowy, wzrostu i jakości w celu zapewnienia pożądanych dóbr, korzyści i funkcji lasu.

Warunki osiągnięcia celu hodowlanego:

- znajomość biologii i wymagań ekologicznych gatunków drzew

- wiedza z zakresu wpływu czynników naturalnych na wzrost i stabilność drzew

- znajomość naturalnych procesów i dynamiki lasu

Hodowla lasy dzieli się na:

Naukę o przyrodzie i produkcyjności:
- ekologia

- fitosocjogia

- genetyka

- biologia i fizjologia

Siedliskoznawstwo i typologie

- hydrologia

- klimatologia

- geologia

- gleboznawstwo

Hodowla lasu jako ekologia stosowana opiera się na prawach ekologii leśnej i ekosystemowym zagospodarowaniu., imituje i naśladuje naturalne procesy wzrostu i rozwoju lasu niż je zastępuje.

HODOWLA LASU jest to również dyscyplina naukowa

Hodowla ogólna(ekologiczne podstawy HL)

- określa zasady i technikę odnowienia

- pielęgnowania lasu oraz kształtowania jego struktury

HODOWLA LASY jako praktyka

- zakładanie drzewostanów

- pielęgnowanie (cięcia między rębne)

- ochrona (profilaktyka)

Kierunki hodowli lasu:

- plantacyjny

- półnaturalny

Zasady półnaturalnej hodowli lasu:

1. Zasada zmniejszonego ryzyka hodowlanego

- gatunki dostosowane do warunków siedliska

- dobór odpowiednich ekotypów drzew

- pielęgnowanie d-stanów przede wszystkim pod kątem utrzymania, poprawy żywotności

- pielęgnowanie siedliska poprzez poprawę gleby i klimatu wnętrza lasu

- preferowanie odnowienia naturalnego

- wykorzystanie całego bogactwa genetycznego drzew

2. Zasada rozproszenia ryzyka hodowlanego

Potrzebna jest, gdyż środowisko zmienia się, powietrze jest zanieczyszczone, pojawiają się szkody abiotyczne, gradacje, choroby drzew.

- d-stany o możliwie bogatym składzie gatunkowym

- zróżnicowana struktura d-stanu

- małopowierzchniowe formy zmieszania

CHARAKTERYSTYKA HODOWLANA DRZEW LEŚNYCH

1. Zasięg gatunku i jego uwarunkowania

- klimat: temperatura, wilgotność

- historia migracji, bariery ekologiczne

Typy klimatu:

-morski

Lato ciepłe, zima łagodna. Duże wahania wilgotności, opadów(jesień - zima). Mała liczba dni pogodnych, duże zachmurzenie. Mała amplituda temperatur.

- przejściowy

- kontynentalny

Duża amplituda temperatur, lato ciepłe zima surowa. Zachmurzenie małe o dużej liczbie dni pogodnych. Opady małe(maksymalne latem)

Najważniejsze czynniki klimatyczne:

- promieniowanie słoneczne

- opady

- wiatr

- temperatura

ZNACZENIE TEMPERATURY:

Warunkuje wszystkie procesy fizjologiczne roślin, determinuje geograficzne rozmieszczenie gatunków.

Przymrozki:

- wczesne

- późne(uszkadza pączki, kwiaty, przyrosty)

- adwekcyjne(napływ mas zimnego powietrza)

- radiacyjne(wypromieniowanie ciepła, głownie nocą)

ZASIĘGI PIONOWE GATUNKÓW

Regiel górny: Św, Md, Brz, Jrz

Regiel dolny: Bk, Jd, Os, Jw., Js, Lp, Olsz, Wzg, Klzw, Trz

Pogórze i niziny: Olcz, Wzsz i p, Gb, Dbbsz, Dbsz, Klp, So

Wpływ opadów na rośliny:

BEZPOŚREDNI

- obniżanie temperatury

- uszkodzenia mechaniczne (grad, okiść)

POŚREDNI

- uzupełnianie wilgoci w glebie

- ochrona przed wymarzaniem i wysychaniem (okrywa śnieżna)

- wywołanie erozji i powodzi

- osłabienie nasłonecznienia(mgły)

- zmniejszenia parowania i transpiracji

Zasoby wilgoci w siedlisku zalezą od:

- ilości i jakości opadów

- zdolności retencyjnej gleby

- ewapotranspiracji potencjalnej

Działanie wiatru na rośliny:

BEZPOŚREDNIE

- rozsiewanie zarodników i nasion

- mechaniczne uszkadzanie (złamanie i wywroty)

- wysuszające działanie

POŚREDNIE

- kształtują reżim gatunków

- proces erozji

- kształtują pokrywę śnieżną

WYMAGANIA SIEDLISKOWE(GLEBOWE)

Wymagania względem trofizmu

- oligotrofy: So, Rb, Jałowiec

- mezotrofy: Brz, Md, Św, Dbb

- mezotrofy 2: OS, Olsz, Gb, Bk, Jd, Kl, Lp

- megatrofy: Olcz, Dbsz, Tp, Wz, Jw., Js

Wymagania względem zwięzłości gleb:

Gleby pulchne, strukturalne(piaszczysto gliniaste) Bk, Dbb, Md

Gleby zwięzłe, gliniaste, ilaste: Jd, Dbsz, Gg

Tolerowanie zalewania:

Częste i silne: Wierzby(biała i krucha)

Epizodyczne: Topole, Wiązy, Dbsz, Olcz, Js, Gb, Lpd, Klzw i p, Jabłon

Bez zalewowy teren: So, Md, Jd, Św, Jw., Bk, Dbb, Lpsz

Odporność na suszę:

Duża: So, Gb, Brz

Umiarkowana: Dbb, Dbsz, Bk, Klzw, Jd, Wzg, Tp

Mała: Św, Jw., Wzp, Olcz, Wrz

Cechy pokroju drzew

FORMA PNIA:

- gonności smukłość

- stopień oczyszczania drzew

- pozbawienie krzywizn

- dwójki, wielopędy

BUDOWA KORONY:

- cienistość i ażurowość

- zdolność do rozrastania się na boki

- tendencja do tworzenia rozpieraczy

CECHY ROZPIERACZA:

- strome ustawienie gałęzi

- gałęzie żywotne dość grube i długie

- duża przestrzeń życiowa i silna konkurencja względem otoczenia

- duża zbieżystość strzały, złe oczyszczanie się, słaba jakość techniczna drewna

Sposoby przenoszenia nasion:

1. Anemochoria - Przenoszenie przez wiatr

2. Antropochoria - Człowiek

3. Hydrochoria - Wodę

4. Zoochoria - zwierzęta

Rola hodowlana gatunku

1. Gatunek główny - rola produkcyjna

2. Gatunek domieszkowy - rola produkcyjna, pielęgnacyjna, biocenotyczna

Forma zmieszania gatunku(sposób rozmieszczenia gatunków w drzewostanie)

1. Jednostkowa - kilka sztuk

2. Grupowa - pow. powyżej 2 arów

3. Kępowa 0 gdy skupiska od 2 do kilkunastu a nawet do 20 arów

4. Rzędowa - gatunek domieszkowy w formie rzędów w otoczeniu głównego, także główny

5. Pasowa - 2 - 4 rzędy danego gatunku

6. Smugowa - 5 - 7 rzędów

Wybór formy zmieszania

Rozwiązujemy na etapie planowania upraw. Wynika z roli hodowlanej gatunku(pielęgnacyjny albo biocenotyczny).

Forma zmieszania jednostkowa może być pozytywna gdyż powoduje wymieszanie gatunków w d-stanie jednak także bardzo kłopotliwa ze względu na wzajemne oddziaływanie na siebie gatunków Np. Brzoza utrzyma się jednostkowo: szybki wzrost lecz w przyszłości spowoduje wypadnięcie sąsiedztwa między innymi przez „ biczowanie”.

Stosowanie form rzędowej i pasowej dobrze sprawdza się na terenach porolnych gdzie sadzimy Brz i Db. Brzoza z czasem zostanie usunięta a na początku wzrostu stanowi osłonę, spełnia funkcje łagodzenia klimatu, osłony bocznej od wiatru. Innym przykładem negatywnym tych form zmieszania jest Db i Bk w młodości podobny wzrost i mogą nie konkurować ze sobą lecz w wieku 30 - 40 lat Bk zacznie rozrastać korony i zamknie Db od góry uniemożliwiając mu rozwój..

Najbezpieczniejszymi formami zmieszania są: grupowe i i kępowe. Linia styku gatunków jest ograniczona.

Sposób powstawania d-stanu:

1. D-stan pochodzenia odroślowego - las niskopienny (las ścięty i pozostawiony). Ten sposób nie ma większego znaczenia

2. D-stan pochodzenia generatywnego - las wysokopienny(z odnowienia naturalnego i sztucznego)

3. Las połączony: odroślowi i generatywny

WIEK D-STANU

1. Jednowiekowe - rozpiętość wieku drzew nie przekracza 20 lat (1 klasy wieku)

2. Różnowiekowe - rozpiętość wieku drzew ponad 20 lat

Trzy podgrupy różnowiekowych:

1. dwugeneracyjne - d-stan mateczny, przerwa i drugie pokolenie Np. 120 lat SO i młoda So pod okapem 30 - 40 letnia

2. wielogeneracyjne - trzy generacje albo pierwsza albo druga ma większą rozpiętość niż 20 lat np. dolna lub górna

3. wszechgeneracyjna - pełna ciągłość, bez przerw i spotykamy młode, nalot, podrost, starsze, średniowiekowe i starodrzew. Związany jest z d-stanami o strukturze przerębowej.

KLASY WIEKU:

I 1 - 20 lat

IIa 21 - 30 lat

IIb 31 - 40 lat

IIIa 41 - 60 lat

IIIb 51 - 60 lat

IV 61 - 80 lat

V 81 - 100 lat

ZWARCIE

- Wzajemne położenie koron drzew

- stopień wypełnienia przestrzeni przez korony drzew

- stosunek powierzchni rzutu koron do drzew d-stanu pow. zajmowanej przez ten drzewostan

Zwarcie może mieć współczynnik 1 gdy korony się stykają, a nawet 2 gdy na siebie zachodzą

RODZAJE ZWARCIA

Rodzaj zwarcia zależy od sposobu zagospodarowania lasu. Od rodzaju rębni i sposobu odnowienia.

1. poziome - zwarcie koron w pułapie tego samego piętra. D-stany jednopiętrowe np. zrąb zupełny

2. pionowe - zwarcie między koronami drzew należących do różnych pięter drzew różnej wysokości. D-stany przerębowe

3. schodkowe - zwarcie poziome w obrębie grupy, pionowe między grupami drzew. System przerębowo - zrębowy. Długi okres odnowienia.

STOPNIE ZWARCIA POZIOMEGO

Charakterystyka dla jednowiekowych d-stanów

1. silne - (1,2 - 11) korony zachodzą na siebie

2. pełne - (1,0- 0,9)

3. umiarkowane - (0,8 - 0,7) odległość nieco węższa

4. przerywane - (0,6 - 0,5) luki

5. luźne - (0,4) pomiędzy drzewami zamieszczą się grupy nowych drzew

6. bez zwarcia (0,3 i niżej)

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZWARCIE

1. wiek

2. gatunek

3. siedlisko - im uboższe tym d-stan posiada słabsze zwarcie

4. sposób zagospodarowania i pielęgnacji

ZNACZENIE ZWARCIA

1. Ma wpływ na cechy drzew i d-stanu.

a) wzrost - (średnice, wysokość). Drzewa rosnące w zwarciu szybciej przyrastają na wysokość lecz wolniej na grubość. Im większe zwarcie tym bardziej wysmuklone drzewa.

b) jakość drzew - oczyszczanie się drzew

c) stabilność drzew i d-stanu - podatność na wiatry, okiść, stabilność mechaniczna. Jeśli zwarcie utrzymuje się dłużej i korona się skraca drzewo ma mniejszą żywotność - stabilność biologiczną

II. Warunki środowiskowe wnętrza lasu

1. temperatura ściółki

2. charakter runa

3. warunki powstawania odnowienia naturalnego

4. występowanie dolnych warstw w d-stanie

BUDOWA PIĘTROWA

1. D-stan jednopiętrowy - powstały w jednym czasie choć nie musi być to d-stan jednowiekowy gdyż w górnym piętrze mogą być dwie generacje

2. D-stan dwupiętrowy najczęściej mieszane, góra gatunek światłożądny o koronie ażurowej, a w dole LP, KL, Bk, także So. Dolne piętro co najmniej wysokość 1/3 wysokości d-stanu górnego i nie więcej niż 2/3 dolnego piętra. Musi tworzyć zwarcie

3. Wielopiętrowy (minimum 3 piętra) - praktycznie nie występuje w lasach gosp.

4. D0-stan przerębowy - są to d-stany wielogeneracyjne, zwarcie pionowe, bardzo zróżnicowane warstwy. najczęściej d-stany przerębowe przy Jodle. Jodła jako cienioznośny .ma zdolność tworzenia tego typu d-stanów.

Dolne warstwy d-stanu

1. nalot

2. podrost

3. podszyt

Stare drzewa:

ZNACZENIE:

1. hodowlane (nasienniki, osłona odnowienia)

2. produkcyjne (przestoje)

3. przyrodnicze (miejsce występowania, drzewa dziuplaste)

4. krajobrazowe (estetyczne)

FORMA WYSTĘPOWANIA:

1. jednostkowe

2. kępowe

3. grupowe

PROCESY ROZWOJOWE W D-STANACH

1. Proces naturalnego wydzielania się drzew

2. Proces naturalnego przemieszczania się drzew w warstwach d-stanu lub klasach biosocjalnych Krafta (pionowe różnicowanie się populacji)

KLASY BIOSOCJALNE KRAFTA

1. Drzewa górujące - ponad pułapem d-stanu, najsilniejsze, najgrubsze, największa korona

2. Panujące

3. Współpanujące - to sama warstwa co panująca, nie wiele im ustępuje, lecz korona jest jednostronnie, bądź dwustronnie ścieśniona

4. Opanowane - wysokością nie ustępuje lecz korona jest silnie ścieśniona. Podział na a o jeszcze krótszej koronie i b już ścieśniona zupełnie

5. Przygłuszone - po okapem d - stanu zupełnie. Podział na a jeszcze żywce i b martwe bądź zamierające

KIERUNEK PRZEMIESZCZANIA SIĘ DRZEW W KLASACH BIOSOCJLNYCH

1. światłożądne zawsze w góry na dół

2. cienioznośne - drzewko z dolnej warstwy, przygłuszone znajdzie się w lepszej sytuacji, górne wycięte i młode może awansować.

3. Proces naturalnego wydzielania się drzew w d-stanie(pionowe różnicowanie się populacji)

Czynniki wpływające na ten proces:

1. gatunek(światłożądny, cienioznośny)

2. zagęszczenie, zwarcie d-stanu

3. siedlisko

4.Proces naturalnego oczyszczania się pni z gałęzi (zmiany pokroju i właściwości technicznych)

Zależy od:

- zwarcia

- gatunku (biologiczna zdolność do oczyszczania)

ETAPY PROCESU OCZYSZCZANIA:

1. Obniżenie żywotności gałęzi , powstawanie warstwy ochronnej drewna u podstawy gałęzi

2. Obumieranie gałęzi i jej obłamanie się(powstawanie tylców)

3. Zrastanie miejsca obłamania (guzy, brewki, róże)

4. Tworzenie drewna bezsęcznego

FAZY ROZWOJOWE D-STANU

1. Uprawa

Faza indywidualnego wzrostu drzew, brak zwarcia

Długość okresu uprawy zależy od:

- siedliska

- gatunku (tempa wzrostu)

- więźby sadzenia

2. Młodnik

Faza intensywnego wzrostu drzew na wysokość po dojściu do zwarcia, trwa od 20 - 25 lat życia drzew

Procesy:

- intensywny wzrost na wysokość (kulminacja)

- naturalne oczyszczanie się drzew

- skracanie i przesuwanie koron do góry

- różnicowanie się wysokościowe i biosocjalne trzech (gat. liściaste) warstw

3. Tyczkowina

Okres intensywnego oczyszczania się, wydzielania się drzew. Trwa u So 30 -35 lat. Średnia pierśnica do 10 cm.

Procesy:

- oczyszczanie się drzew

- wydzielanie

- intensywny wzrost na wysokość choć minęła już kulminacja

- mała stabilność mechaniczna drzew (niekorzystny stosunek pierśnicy do wysokości)

4. Drągowina

Wiek 30 -50 lat, pierśnica 11 -20 cm

Procesy:

- Proces wydzielania się drzew słabnie.

- Pnie do pewnej wysokości są oczyszczone z gałęzi.

- Zwiększa się przyrost masy, u gatunków szybko rosnących kulminacja bieżącego przyrostu miąższości.

Faza ta kończy okres intensywnego wzrostu na wysokość

5. D-stan dojrzewający

Wiek 50 - 80 lat, pierśnica 21 - 35 cm

Procesy:

- kwitną i owocują drzewa

- u gatunków szybko rosnących kulminacja przeciętnego przyrostu miąższości (Md, Dg, Brz, Os, Ol)

- utrata zdolności koron do rozrastania się (So, Db, Św)

6. Dojrzały

D-stan przechodzi w okres odnowienia i nadaje się do użytkowania

Procesy:

- wiek 80 - 120 lat

- średnia pierśnica 36 - 50cm

- kulminacja przeciętnego przyrostu miąższości

7. Starodrzew

Powyżej 140 lat

Procesy:

- zwarcie się rozluźnia na skutek obumierania pojedynczych drzew

- zahamowanie przyrostu i zmniejszanie się zasobności d-stanu

KLASA BONITACJI

Miara żyzności siedliska

Określona na podstawie wieku i wysokości d-stanu i porównujemy z tablicami zasobności

Mamy 5 klas bonitacji zapisywanych cyframi rzymskimi. najwyższa jest 1 klasa. Dla Sosny stworzona została 1a. czasami klasa bonitacji wychodzi w połowie i zapisujemy 1.5

ZASOBNOŚĆ D-STANU

Miąższość grubizny na 1 ha

Zależy od:

- wieku

- składu gatunkowego

- siedliska

- zwarcia i budowy piętrowej d-stanu

- stanu zdrowotnego

Wraz z wiekiem zasobność d-stanu będzie wzrastała

CZYNNIK ZADRZEWIENIA D-STANU

Miara wykorzystania zdolności produkcyjnych siedliska.

Sposób określania:

Zasobność rzeczywista do tabelarycznej. Aby określić musimy znać zasobność d-stanu, wiek d-stanu i bonitacje.

Sposób zapisu: 0,0.... do 1,0

Kategorie d-stanów negatywnych

a) halizny

uprawy udatność < lub = 50 %

młodniki udatność < lub = 40%

3. płazowany

II klasa wieku czynnik zadrzewienia < lub = 0,3

III i starsze klasy wieku czynnik zadrzewienia < lub = 0,2

SZTUCZNE ODNOWIENIE LASU

Odnowienie - zakładanie nowych d-stanów na gruntach leśnych

Zalesienie - zakładanie nowych d-stanów na gruntach nieleśnych

ETAPY PROJEKOTWANIA I ZAKŁADANIA UPRAW

1. Cel Hodowlany (GTD)

GTD - określa gatunki główne i strukturę (budowę pionową) docelowego d-stanu

Zależy od:

- krainy przyrodniczo - leśnej

- typu siedliskowego lasu

- lokalnych warunków

Ustalany jest dla każdego n-ctwa w ramach prac Urządzania lasu (KTG)

2. SKŁAD GATUNKOWY UPRAWY

Rola hodowlana gatunku(podział wg zasad hodowli lasu):

1. Gatunek główny - rola produkcyjna

2. Gatunek domieszkowy - rola produkcyjna, pielęgnacyjna, biocenotyczna, ich udział nie przekracza 20%

3. Gatunek pomocniczy - rola biocenotyczna, sprzyjają występowaniu żywych organizmów

Zasady ustalania składu gatunkowego:

1. Dostosowanie gatunków do warunków siedliskowych i podobne wymagania siedliskowe gatunków głównych i domieszkowych

2. Pozytywne oddziaływanie poszczególnych gatunków na glebę

3. Osiąganie dojrzałości rębnej w tym samym wieku przez gatunki produkcyjne

4. Organizowanie konkurencji między gatunkami

- gatunki światłożądne z cienioznośnymi

- azotolubne z gatunkami wiążącymi azot z powietrza (Ol cz., Olsz, Rb)

- różniące się zasięgiem i głębokością systemów korzeniowych

- nie mające wspólnych szkodników.

5. Wprowadzanie gatunków o zbliżonym tempie wzrostu lub uwzględniające możliwości popierania gatunków wolniej rosnących lub słabszych biologicznie przy pomocy zabiegów pielęgnacyjnych i odpowiedniej formie zmieszania.

Np. Db i Bk (bardziej ekspansywny)

6. Zaplanowanie możliwości wprowadzenia domieszek w późniejszych fazach rozwoju np. po pierwszych trzebieżach (podsadzenia Bk w d-stanach So, graba i lipy w Db)

7. Pominięcie wprowadzenia tych gatunków domieszkowych, a nawet głównych których udział w przyszłym d-stanie może być zapewniony przez ich samosiew.

8. Zaplanowanie niezbędnej domieszki pielęgnacyjnej w stosunku do d-stanu głównego (ważne u Db)

Czas trwania domieszki:

1. Domieszki czasowe (przejściowe)

- pielęgnacyjne: osłona d-stanu głównego, przedplon (szczególnie ważne przy Bk, Jd, które źle znoszą otwartą przestrzeń)

- produkcyjne: np. wprowadzamy Brzozę, a potem 50 -60lat i usuwamy ją, szczególnie na żyznych siedliskach LMśw, Lśw. Świerk z założenia dorastać do 40lat w formie zmieszania z Db.

2. Domieszki trwałe

- produkcyjna

- pielęgnacyjna

3. FORMA ZMIESZANIA GATUNKU

To sposób rozmieszczenia gatunków w d-stanie.

Rodzaje form zmieszania:

1. Jednostkowa - równomiernie na całej powerzchni

2. Grupowa - do 2 arów

3. Kępowa - od 2 do 20 arów

4. Rzędowe

5. Pasmowe

6. Smugowe

Rozmieszczenie domieszki

Decyduje o oddziaływaniu domieszki na d-stan, glebę i mikroklimat.

Czynniki warunkujące formę zmieszania:

1. Właściwości ekologiczne i tempo wzrostu gatunku

2. Docelowy udział gatunku i jego rola w d-stanie

3. Okres utrzymania domieszki

4. Przyjęty sposób odnowienia

5. Zróżnicowanie mikroklimatu odnawianej powierzchni

PRZYGOTOWANIE GLEBY:

1. Cel

- usunięcie pokrywy glebowej i roślinnej, zmniejszenie konkurencyjności runa zaraz po posadzeniu

- poprawa warunków wilgotnościowych gleby (wywyższenie miejsc sadzenia na siedliskach wilgotnych i bagiennych)

- rozkruszanie i spulchnianie gleby

- przemieszanie warstwy próchnicznej z glebą mineralną

- ułatwienie sadzenia

2. Podział i przegląd metod

Podział I:

- ręczne

- mechaniczne

Podział II:

- pełne

- częściowe

* ciągłe

* punktowe

1. PEŁNE - rzadko stosowane, stosowane w przypadku gruntów porolnych, przy zakładani plantacji drzew szybkorosnących, na glebach z rudawcem, zatrzcinniczonych, gdy wierzchnia warstwa gleby jest skażona np.: metalami ciężkimi

1. Orka pełna - głęboka

2. Orka pełna płytka z naorywaniem wałków

3. Orka pełna dwupoziomowa głęboka

2. CZĘŚCIOWE - sposób zależy od warunków siedliskowych

a) wyorywanie bruzd ze spulchnieniem

- pług LPZ - 75 z pogłębiaczem leśnym L-01

- pług aktywny dwutalerzowy U - 162/2 (lepszy w przypadku gleb uboższych, gdyż chroni warstwę próchniczną)

b) pasy przygotowane frezarką FAO - FAR

SIEDLISKA WILGOTNE

4. Bruzdy z wywyższonym dnem (wywyższenie zbliżone do wysokości gruntu)

5. Rabatowałki (pługofrezarką)

6. Rabaty (najbardziej ingerują w środowisko) - stosowane na bagiennych siedliskach, bardzo wilgotnych. Na początku za pomocą koparki wykonuje się rowy do 1,2 metra głębokości. Glebę wydobytą z rowów rozplanowuje się na pow. Między rowami i sadzi od 3 - 5 rzędów sadzonek.

7. Rabaty pełne - kopiemy rowy, w wykonanych rowach umieszcza się humus, gałęzie, pniaki z powierzchni znajdującej się z boku rowu. Za powierzchnią z której zdjęliśmy humus kopiemy kolejny rów i wydobytą substancje dajemy w miejsce w który będą znajdowały się sadzonki.

3. PUNKTOWE LUB KOMBINOWANE PRZYGOTOWANIE GLEBY

1. Talerze (40x60 )

2. Placówki (średnica 1,2 - 1,5m; dla Db jest to kilkanaście sztuk sadzonek

3. Kopczyki (miejsca wywyższone u podstawy od 70 -1 00cm i wysokości 30 - 50) stosowane na siedliskach bagiennych, wilgotnych i olsowych.

3. Czynniki decydujące o sposobie przygotowania gleby

1. WARUNKI SIEDLISKOWE

- wilgotność gleby

- żyzność (potencjalna konkurencyjność runa)

- zwięzłość gleby i obecność warstw nieprzepuszczalnych

- aktualny stan pokrywy glebowej

- występowanie toksycznych substancji w glebie

2. UKSZTAŁTOWANIE TERENU (płaski, pagórkowaty)

3. CHARAKTER I CEL ODNOWIENIA

- odnowienie naturalne - sztuczne

- odnowienie w rzędach, grupach(placówki)

4. Sprzęt i koszty

5. Względy ekonomiczne

WIĘŹBA SADZENIA

- Jest to sposób rozmieszczenia miejsc sadzenia bądź siewu na uprawie

- Wzajemne odległości między sadzonkami

RODZAJE WIĘŹB:

Regularna (tworzy formy geometryczne)

N = P / a * b

1. Prostokątna

2. Kwadratowa N = P / a²

3. W piątkę N = 2p / a²

4. Trójkątna (daje najlepsze warunki wzrostowe, gdyż otoczone są drzewka taką samą ilością sąsiadów)

N = 1,15P / a²

Nieregularna (nie tworzą figur, różne odległości)

Zalety więźb regularnych:

- łatwe wyznaczanie w terenie

- równomierne rozmieszczenie sadzonek

- uproszczenie prac pielęgnacyjnych na uprawie i w młodniku

- łatwiejsza ocena upraw

Czynniki wpływające na wybór więźby:

- gatunek drzewa (szybkość wzrostu, typ ugałęzienia, zdolności do oczyszczania się z gałęzi, skłonność do tworzenia rozpieraczy)

- pochodzenie i ekotyp

- warunki siedliskowe (im żyźniejsze tym bardziej możemy rozluźnić więźbę)

- charakter nasadzeń (uprawy, plantacje, zalesienia, podsadzenia)

- cel produkcji (sortymenty masowe lub cenne)

- wiek i rodzaj materiału sadzeniowego

- względy techniczne (przygotowanie gleby)

- zagrożenie uprawy przez czynniki abiotyczne i biotyczne np.: d-stan Św narażony na szkody od wiatru to luźniej, także przy zagrożeniu od huby korzeniowej. Jeśli występują szkody od zwierzyny to zagęszczamy więźbę

- względy ekologiczne

LICZBA SADZONEK NA 1 ha:

Sosna 8 -10 tyś.

Dąb 6 - 10 tyś.

Buk 6- 8 tyś.

Jd 6 - 8 tyś.

Inne liściaste 4 - 6 tyś.

Św 3 - 5 tyś.

Dg 3 -4 tyś.

Md 1,5 - 2 tyś.

WIĘŻBA A LICZBA SADZONEK

1. Uprawy

1,5 x 0,6 - 11111 tyś sztuk / ha

1,5 x 08 - 8333

1,5 - 1,0 - 5555

1,5 x 1,2 - 4444

1,5 - 1,4 - 2222

1,0 - 1,0 - 10000

1,2 x 1,2 - 6944

2,5 x 2,0 - 2000

2,0 - 3,0 - 1111

KONSEKWENCJE WYBORU WIĘŹBY

1. Zbyt luźnej

- uprawa zbyt długo dochodzi do zwarcia

- pogarsza się jakość drewna(gałęzie, sęki, słoje)

- niewykorzystane możliwości produkcyjne siedliska (udział drobnicy i gałęzi)

- zmniejszenie możliwości selekcji

2. Zbyt gęstej

- większa liczba sadzonek, większe koszty

- pracochłonne zabiegi pielęgnacyjne

- zahamowanie wzrostu i obniżanie odporności na niekorzystne czynniki (śnieg, wiatr)

- duże zróżnicowanie pod względem jakości i wysokości sadzonek

(zalety to przeciwność zbyt luźnej więźby)

RĘCZNE SPOSOBY SADZENIA

1. W szparę pod kostur (1 latki, głównie So)

2. Sadzenie na ukos pod motykę(szczególnie dla Św)

3. Sadzenie kątowe (siekiero motyką)

4. Sadzenie w jamkę - gatunki starsze 2 lata i wyżej, bardziej rozbudowany system korzeniowy

5. W pojemnikach (z zakrytym systemem korzeniowym)

OCENA UDATNOŚCI UPRAW (według zasad hodowli lasu)

Stopień pokrycia powierzchni / udatność hodowlana

1