PEDAGOGIKA  SPOŁECZNA    dr hab. Anna Janosz prof. WSSE

WYKŁAD I ------------------ GENEZA, TWÓRCY, PODSTAWOWE POJĘCIA

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA to dział pedagogiki zajmujący się problematyką środowiskowych  uwarunkowań procesu wychowawczo opiekuńczego oraz rozwoju człowieka w różnych okresach życia.
ZWIĄZEK PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ Z INNYMI NAUKAMI
Pedagogika społeczna wyodrębniła się z pedagogiki ogólnej i jest łącznikiem pomiędzy naukami o rozwoju, wychowaniu, społeczeństwie, kulturze. Czerpie dorobek z innych nauk

i najściślej współpracuje  z:
•    teorią wychowania
•    socjologią wychowania
•    socjologią kultury
•    psychologią społeczną
•    polityką społeczną
PEDAGOGIKA SPOŁECZNA rozwinęła się na zachodzie w połowie XIX wieku. W Polsce jej rozwój przypada na okres międzywojenny (1908 - 1910). Twórczynią pedagogiki społecznej jest Helena Radlińska (ur. 2 maja 1879 w Warszawie, zm. 10 października 1954 w Łodzi) - twórczyni pedagogiki społecznej w Polsce. Występuje pod pseudonimami: J. Orsza, J. Strumiński, Warszawianin).
CECHY PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ JAKO NAUKI
1.    PRAKTYCZNA:
•    jako nauka gromadzi i wzbogaca wiedzę na temat środowiska i daje się wykorzystywać w działaniu
•    wytwarza przesłanki do formowania wskazań (zasad) dla działania praktycznego
•     określa ogólne zasady działania w zakresie społeczno-pedagogicznym
2.    PRAKSEOLOGICZNA:
•    praksja jako przedmiot badań czyli potencjał indywidualny i  społeczny, wartości i normy, warunki działania, sposoby działania
•    skuteczne działanie - próbuje odpowiedzieć na pytanie: Jak działać skutecznie? Jak może być? W jakich warunkach możliwa jest realizacja stanów rzeczy do których dążymy?
•    rozwój człowieka - korzystne zmiany w człowieku i jego środowisku
3.    EMPIRYCZNA:
•    pedagogika społeczna oparta jest na badaniach empirycznych (wnioskowanie indukcyjne)
•    teoria jest weryfikowana na podstawie badań empirycznych - uogólnienia
OBSZARY ZAINTERESOWAŃ PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ.
•    środowiska wychowania naturalnego - rodzina, grupy rówieśnicze
•    środowiska wychowania instytucjonalnego
•    sieroctwo - naturalne, społeczne - rożne możliwości kompensacji sieroctwa:
•    poprzez rodzinne formy kompensacji,
•    poprzez instytucjonalne formy sieroctwa
•    dysfunkcjonalność rodziny - bezrobocie, bieda, problem alkoholowy, skłócona rodzina, przemoc
•    sytuacja dziecka w rodzinach dysfunkcyjnych
•    obraz dzieciństwa współczesnych dzieci
•    problematyka czasu wolnego dzieci i młodzieży:
•    wartości wychowawczych
•    patologii czasu wolnego
•    media i multimedia w życiu współczesnego człowieka:
•    wartości poznawcze, edukacyjne,
•    media jako zagrożenie
•    środowisko lokalne
•    edukacja międzykulturowa
•    wartości - system, jego zmiana
•    sądownictwo, policja, ośrodki zdrowia jako teren oddziaływań społeczno-wychowawczych
RODZAJ DZIAŁALNOŚCI:
1.    Działalność socjalno - wychowawcza w tym opiekuńczo - wychowawcza
2.    Działalność kulturalna, w tym społeczno - kulturalna
3.    Formy pomocy rodzinie i dziecku
4.    Pozarządowe formy pomocy: Stowarzyszenia Społeczne, Fundacje Społeczne, Ruchy Społeczne
5.    Mała ojczyzna - środowisko lokalne
6.    Duża ojczyzna - problem integracji Europy, kształtowania określonych postaw, tolerancji wobec inności, kształtowanie tożsamości

WYKŁAD II ------------------- PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGIKI

WYCHOWANIE - to działalność świadoma i celowa zmierzająca do rozwoju  człowieka oraz przygotowująca do życia w społeczeństwie to nieświadome poczynania domu, szkoły i innych instytucji to przysposobienie jednostki do życia
•     to system

działań zmierzających do określonych rezultatów wychowawczych
•     to całokształt procesów, w toku których jednostka rozwija swe zdolności i postawy
•     to kształtowanie norm zachowania
•     to wywoływanie określonych zmian w osobowości
•     to kształtowanie przekonań i poglądu na świat
•     to kształtowanie systemu wartości i celu Życia
•     to wpływ rodziny, środowiska lokalnego i kręgu rówieśników
•     to przekazywanie dziedzictwa poprzednich pokoleń
•     to przybliżanie kulturowych wartości społeczeństwa
CELEM WYCHOWANIA JEST
•     wykształcenie pozytywnych systemów wartości
•     dążenie do pełnego i wszechstronnego rozwoju osobowości  jednostek
•     umiejętność sprawnego współdziałania z otoczeniem

SAMOWYCHOWANIE - jest to samorzutna praca jednostki w celu ukształtowania własnego światopoglądu, postaw, cech charakteru oraz osobowości, zgodnie z założonymi z wzorami; rozbudzenie (w trakcie procesu wychowania w domu czy szkole) motywacji u dzieci i młodzieży do pracy nad sobą, stanowi działanie zwielokratniające wychowawczy wpływ tych instytucji.

KSZTAŁCENIE - to ogół czynności i procesów umożliwiających ludziom uzyskanie orientacji w otaczającej rzeczywistości przyrodniczej i społecznej; to zdobywanie wiedzy, umiejętności i sprawności
•     jest procesem ciągłym i złoŜonym rezultatem kształcenia jest wykształcenie
•     w procesie kształcenia wyroŜniamy samokształcenie i system kształcenia
•     samokształcenie to samodzielne czynności i działania w celu zdobycia wiadomości

, umiejętności, sprawności
•     system kształcenia to planowe organizowanie i regulowanie procesow poznawania świata

FUNKCJE KSZTAŁCENIA:
•    poznawcza - dostarczenie człowiekowi wiedzy o świecie i o nim samym
•    praktyczna - przyswajanie umiejętności potrzebnych do celowego wykorzystania tej wiedzy

NAUCZANIE:
•     to wspołdziałanie ludzi - nauczyciela i ucznia
•     to sprzęŜenie zadań, środkow, celow
•     to wywołanie określonych zmian w osobowości ucznia
•     to systematyczne i powtarzające się działania

UCZENIE SIĘ
•    to proces zmieniania się
•    to zamierzone zdobywanie i utrwalanie wiadomości
•    to zdobywanie nawykow  i sprawności

SIŁY SPOŁECZNE (H. Radlińska) - Siły społeczne są to aktualnie ujawniające się albo ukryte potencjalne wartości jednostek i grup społecznych , urządzeń i instytucji, dające pedagogowi społecznemu oparcie w jego pracach , jeśli zostaną one zaktywizowane i staną się czynnikami przewodnimi w przebudowie i asymilowaniu wartości.

KATEGORIE SIŁ SPOŁECZNYCH :
•    jawne (mobilizujące do działania , do przekształcania środowiska) i ukryte (utajone , ujawniające się w sytuacjach  krytycznych , w odpowiednich warunkach , w określonych okolicznościach - gdy zabraknie sił jawnych)
•    jednostek lub grup społecznych , urządzeń , instytucji
•    kaŜdy człowiek moŜe być siłą społeczną , poniewaŜ w kaŜdym  tkwi pewien potencjał moŜliwości ;
•    siłą społeczną mogą być teŜ urządzenia lub instytucje , które pomagają i ułatwiają pracę

KOMPONENTY WYCHOWAWCZE
są to te czynniki, kształtujące siły społeczne. Są to naturalne bądź formalne systemy społeczno - kulturowe, ktorych istnienie i funkcjonowanie ściśle związane jest z kolejnymi etapami Ŝycia i rozwoju jednostki. Do komponentow wychowawczych zalicza się (wg A.Olubińskiego):
•    instytucje wychowania naturalnego (rodzina, grupa rowieśnicza, społeczność lokalna)
•    instytucje wychowania bezpośredniego (szkoła, klub, świetlica)
•    instytucje wychowania pośredniego (zakład pracy, kino, telewizja, ksiąŜka )

SYNDROM - to czynnik, ktory działa w danym komponencie wychowawczym i wywołuje określone działania i zachowania jednostki oraz uwolnienie jej potencjału. WyroŜnia się następujące rodzaje syndromow :
•    pedagogiczny
•    osobowościowy
•    demograficzny
•    społeczny
•    organizacyjny
•    materialno - ekonomiczny
•    środowiskowy
•    funkcjonalno - teleologiczny

CZAS WOLNY - to czas poza pracą zawodową, wolny od wykonywania niezbędnych obowiązków
FUNKCJE CZASU WOLNEGO:
•    odtwarzania sił człowieka zuŜywanych w czasie pracy zawodowej i innych niezbędnych zajęć
•    Kształtowanie duchowego (kulturalnego,  ideowego, estetycznego) i fizycznego rozwoju człowieka
FUNKCJE CZSU WOLNEGO WŚRÓD DZIECI I MŁODZIEŻY:
•    rekreacyjna - wypoczynek, sen, rozrywka
•    rozwojowa - uzupełnianie brakow, rozwijanie zdolności i zainteresowań

SOCJALIZACJA
•    (łac. - społeczny) stanowi ogoł działań społeczeństwa (przede wszystkim rodziny, szkoły oraz środowiska społecznego), ktorych celem jest uczynienie z jednostki istoty społecznej
•    ogoł zmian zachodzących w jednostce pod wpływem oddziaływań społecznych, umoŜliwiających jej stopniowe  stawanie się pełnowartościowym członkiem społeczeństwa

OSOBOWOŚĆ
•     zespoł stałych właściwości oraz procesow psychofizycznych, ktore:
•    odroŜniają jednostkę od pozostałych ludzi;
o    wpływają na jej zachowanie poprzez nadawanie jej pewnej stałości w nabywaniu oraz porządkowaniu wiadomości, doświadczeń i sprawności,
o    mają wpływ na emocjonalne reakcje wobec ludzi
o    kształtują wartości i cele

ŚRODKI  MASOWEGO PRZEKAZU (masowej komunikacji)
•    są to wszelkie urządzenia słuŜące przekazywaniu określonych treści (komunikatow) przez pośredni kontakt, do ktorych zaliczyć moŜna radio, filmy, ksiąŜki, telewizję czy prasę
•    urządzenia te przekazują roŜne treści za pomocą obrazow, słow i dźwiękow
•    specyficzną cechę środkow masowego przekazu jest to, Iŝ komunikaty te trafiają niemal rownocześnie do duŜej ilości odbiorcow

WYKŁAD III --------------- ZASADY I METODY WYCHOWANIA

Zasady wychowania i nauczania są regułami  wyznaczającymi sposób postępowania nauczyciela wobec wychowanków
1.    Podmiotowego traktowania
•     n-l wyzwala u uczniów potrzebę aktywności i kontaktu z róŜnymi formami zdobywania wiedzy
•     nie zmusza, jedynie zachęca i motywuje
•     wyzwala inicjatywę w zgłębianiu wiedzy
2.    Indywidualizacji oddziaływania wychowawczego
•     n-l stara się poznać swoich wychowanków
•     rozwija potrzeby, zainteresowania i zdolności
•     rozpoznaje trudności w nauce i kłopoty Ŝycia osobistego
3.    Życzliwości i partnerstwa
•     n-l wszystkich uczniów traktuje Ŝyczliwie i uprzejmie
•     jest cierpliwy i pomocny
•     zauwaŜa wszystkich uczniów
•     powierza zadania równieŜ uczniom mniej zdolnym
•     na lekcjach i na zajęciach pozaszkolnych stwarza serdeczną, pozbawioną przymusu atmosferę
4.    Odwoływania się do motywów
•     n-l umiejętnie i stopniowo rozwija zainteresowania swoich uczniów
•    daje szansę na sukces  najzdolniejszym podpowiada zajęcie się daną dziedziną w sposób czynny
•    Wykorzystywania wszystkich form pracy pedagogicznej do:
•     rozbudzania aktywności
•    kształtowania postawy twórczej
•    rozwijania zdolności uczniów
5.    Gratyfikacyjnej wartości rozwijania zdolności
•     n-l stara się aby uprawianie danej dziedziny sprawiało uczniowi przyjemność
•     podsuwa ciągle coś interesującego
•     pomaga w pokonaniu trudności
•     wyróŜnia i nagradza uczniów pracowitych, systematycznych, obowiązkowych
6.    Atrakcyjności, systematyczności i cykliczności form pracy
•     n-l dba o atrakcyjność prowadzonych zajęć
•     odwołuje się do pomysłowości uczniów
•     proponuje róŜne formy prowadzenia lekcji
•     organizuje zajęcia pozalekcyjne
7.    Uczeń zapamiętuje
•     20% tego, co słyszy
•     30% tego, co widzi
•     50% tego, co słyszy i widzi jednocześnie
•     70% tego, co wykonuje samodzielnie

Minikodeks etyczno-zawodowy  (Józef Pielachowski)
1.     Wiem, Ŝe przyszłość moich wychowanków w duŜym stopniu zaleŜy ode mnie
2.     Nigdy nie poniŜam godności ucznia. PoniŜanie zawsze przynosi zło
3.     W konflikcie z uczniami nie gorączkuję się. Jestem sędzią, nie stroną
4.     Autorytet nie polega na wzbudzaniu strachu. Polega na kompetencji, sprawiedliwości, konsekwencji wymagań. Wymagania nie wykluczają Ŝyczliwości
5.     Nie zrzędzę, nie pouczam. Czyn jest lepszy od gadania, przykład jest lepszy od instrukcji
6.    Nie jestem nieomylny. Mądrość polega na przyznaniu się do błędu i naprawieniu go.
7.     Jestem cierpliwy. Uczniowie mają prawo myśleć i działać wolniej ode mnie.
8.     Nie lekcewaŜę własnych poleceń. Zawsze kontroluję ich wykonanie.
9.     Lekcja jest dla uczniów, nie dla mnie. Mój sukces powstaje  tylko z sukcesów moich uczniów.
10.     Nie spodziewam się powierzchownej wdzięczności wychowanków. Jeśli zaszczepię im lepszą stronę mojej osobowości - będą mi wdzięczni przez całe Ŝycie.

Metody wychowania
1.    Wpływu osobistego wychowawcy
•     sugestia
•     perswazja
•     aprobata
•     przykład osobisty
2.    Wpływu sytuacyjnego
•     nagradzanie
•     karanie
•     przydzielanie funkcji i ról społecznych
•     ćwiczenie
3.    Wpływu społecznego
•     środowisko rodzinne
•     krąg przyjaciół
•     koleŜanki, koledzy z klasy
4.    Kierowania samowychowaniem
•     idealizacja - przedstawienie wzorca
•     samoocena - ocena poziomu zdolności
•     aspiracje perfekcjonistyczne - obudzenie chęci doskonalenia siebie
•     działanie - podjęcie konkretnych kroków dla osiągnięcia wytyczonego celu

WYKłAD IV ------------------ PODSTAWY PRACY SOCJALNEJ

H. RADLIńSKA
„Praca społeczna polega na wydobywaniu i pomnaŜaniu sił ludzkich, na ich usprawnianiu i organizacji wspolnego działania
dla dobra ludzi”.
SłOWNIK PRACY SOCJALNEJ
„Praca socjalna to urządzenia i przedsięwzięcia , ktore powinny pomoc ludziom w ich integracji ze społeczeństwem, aby prowadzili w nim takie Ŝycie, ktore odpowiada ludzkiej godności”.

PODSTAWOWE ZAGADNIENIA PRACY SOCJALNEJ (I. Sieńko) :
•    socjalizacja i rozwoj jednostki
•    terapia, rehabilitacja, pomoc i ochrona
•    zapewnienie dostępu do usług, informacji  i poradnictwa

PRACA SOCJALNA to
•    Psychoterapia (praca psychosocjalna)
•    Uczestnictwo w kulturze (praca kulturalno-oświatowa)
•    Wychowywanie(praca socjalno-wychowawcza)
•    Praca opiekuńcza

FORMY PRACY SOCJALNEJ:
1.    RATOWNICTWO (pomoc doraźna) -wymaga rozpoznania warunkow natychmiastowego działania;
•    stwierdza istnienie potrzeby i moŜliwości ratunku
•    Przykłady: pomoc dla powodzian, noclegownie dla bezdomnych, doŜywianie w szkołach
2.    Opieka to forma świadczona w sytuacjach Ŝyciowych, w ktorych ludzie dotknięci nieszczęśliwym układem wydarzeń losowych nie umieją albo nie mają siły samodzielnie przezwycięŜyć piętrzące się przed nimi trudności
•    w odroŜnieniu od ratownictwa, opiera się na dokładnej diagnozie potrzeb
•    występuje tu zaleŜność podopiecznego od opiekuna
•    Przykłady: zakłady dla przewlekle chorych, działalność opiekunek domowych, domy małego dziecka.
3.    Pomoc - dopomaga rozwojowi jednostek i wzrostowi wszystkiego , co zostało uznane za dobro
•    to wspołgranie pomagających i korzystających z pomocy
•    zapewnia moŜność utrzymania i podnoszenia kultury
•    wspiera rozwoj osob z jakichś względow zagroŜonych
•    Przykłady: poradnie rodzinne, świetlice młodzieŜowe, kluby seniora
4.    Kompensacja społeczna -  oznacza wyrownywanie brakow środowiskowych, utrudniających pomyślny przebieg Ŝycia jednostki lub grupy, Przykłady:
1.    Rodzina zastępcza lub opiekuńcza, w ktorej umieszczone zostało osierocone dziecko
2.    Klub młodzieŜy, stający się „drugim domem” młodego człowieka
3.    Kurator sądowy sprawujący opiekę nad wykolejającym się nieletnim, ktorego rodzice nie mogą zapewnić właściwej opieki wychowawczej
4.    Dom rencistow dla osamotnionych osob starszych.
5.    KOMPENSACJA BEZPOŚREDNIA - Zasiłek; pomoc w lekcjach
6.    KOMPENSACJA POŚREDNIA - organizowanie warunkow Ŝycia np. Ŝeby dziecko samo mogło odrabiać lekcje (stworzenie odpowiednich warunkow)
7.    KOMPENSACJA OPIEKUŃCZA - kiedy zajmujemy się opieką nad dziećmi
8.    KOMPENSACJA WYCHOWAWCZA - kiedy dostarczamy bodźce o charakterze wychowawczym
TYPY GRUP RÓWEŚNICZYCH:
•    wiek: homogeniczne - skupiające rowieśnikow, heterogeniczne - w roŜnym wieku
•    płeć: jednorodne, mieszane
•    stopień spoistości: zwarte - funkcje złoŜone, częste spotkania, luźne: funkcje proste

SPOłECZNA POSTAWA FUNKCJONOWANIA GRUP:
•    celowe - działalność oparta na regułach, przewidziana liczba członkow
•    spontaniczne - brak sformalizowanych zasad

TYPY WIĘZI:
•    formalne -kluby, bractwa;
•    nieformalne - struktura i zasady zaznaczają się we wzajemnych interakcjach.

PROFILAKTYKA SPOŁECZNA - polega na zapobieganiu tym wszystkim sytuacjom, które powodują wyłanianie się potrzeb z zakresu opieki społecznej, a więc i kompensacji społecznej
DOBRZE REALIZOWANA PROFILAKTYKA SPOłECZNA:
•    redukuje przypadki niedostosowania społecznego, wykolejeń, patologii społecznej
•    uprzedza stany zagroŜenia moralnego , zdrowotnego, kulturalnego, społecznego, aby uchronić jednostki i grupy danej populacji przed niepoŜądanymi odchyleniami od stanow normalnych

PLACÓWKI WSPOMAGAJĄCE ROZWÓJ DZIECI
•    Przedszkola
•    Szkoły muzyczne, Yamaha
•    Place zabaw
•    Świetlice - dzielnicowe, podworkowe, kościelne, socjoterapeutyczne
•    Samorządy dziecięce w osiedlach
•    DruŜyny zuchowe i harcerskie
•    Koła zainteresowań
•    Kluby młodzieŜowe, domy kultury
•    Kluby sportowe



WYKłAD V --------------------- PODSTAWY PRACY KULTURALNO-OŚWIATOWEJ

KULTURA - to ogoł wytworow działalności ludzkiej i wzorow zachowań przekazywanych z pokolenia na pokolenie i z grupy do grupy w procesach rozwoju historycznego.
Pojęcie obejmuje: obyczaje, mody, wierzenia i przesądy, ideologię i wiedzę naukową, sztuki piękne, sposoby rozrywki i wypoczynku.
Wytwory kultury: powieść, obraz, utwor muzyczny, a takŜe stoł i krzesło.
To takŜe instytucje zwane instytucjami kultury (kluby, centra

kultury, świetlice).
Instytucje wyspecjalizowane: teatry, opery, galerie, kina, filharmonie, muzea, biblioteki, agencje koncertowe, fundacje i stowarzyszenia.

ZADANIA INSTYTUCJI KULTURY:
1.    Tworzenie płaszczyzny kontaktow ze sztuką
2.    Organizowanie moŜliwości amatorskiej tworczości artystycznej
3.    AranŜowanie zabawy i wypoczynku
4.    Uzupełnianie działalności instytucji kształceniowych
5.    Pomoc w rozwijaniu i realizacji zainteresowań hobbystycznych
6.    Ułatwianie kontaktow społecznych
7.    Pobudzanie aktywności społecznej i akceptacji jednostek w grupach

METODY PRACY KULTURALNO-OśWIATOWEJ Metoda to świadomie i konsekwentnie stosowany oraz dający się powtarzać sposob postępowania , prowadzący do załoŜonego celu. Wyróżniamy:
1.    Indywidualnych przypadków - jest sposobem badań, polegającym na analizie jednostkowych losow ludzkich, uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze, lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej przez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych.
Nieszczęście, bieda i ludzkie tragedie przestały być w odbiorze społecznym osobistą sprawą i osobiście zawinioną przypadłością osob nimi dotkniętych.
Zebranie wiedzy na temat jednostki i analiza jej sytuacji Ŝyciowej (case study) - zostało podniesione do rangi najwaŜniejszego zadania poprzedzającego bezpośrednio pracę z przypadkiem (case work). Metoda indywidualnych przypadkow to studium przypadku (case work),czyli jego społeczna diagnoza , a praca z przypadkiem (case work) to praktyczna, zadaniowa treść.
Planowanie i organizowanie pomocy socjalnej musi być poprzedzone wszechstronną, społeczną diagnozą zjawiska
Zrozumienie doniosłości owej diagnozy , doskonalenie metod jej przeprowadzania, potrzeba wszechstronnego rozpoznania przyczyn konkretnego zjawiska doprowadziły miedzy innymi do wyemancypowania studium przypadku do roli niezaleŜnej metody badań w pedagogice społecznej
•    PRAWIDŁA PRACY Z JEDNOSTKĄ
1.    Jednostki ani rodziny nie moŜna traktować wedle jakiejkolwiek reguły lub teorii, ale naleŜy dokładnie przyjrzeć się jej sytuacji Ŝyciowej i precyzyjnie zbadać wszystkie okoliczności , ktore stały się powodem szukania pomocy społecznej
2.    Nie moŜna pomagać prędko, bez namysłu, częściowo, ale naleŜy przeprowadzić rozpoznanie warunkow Ŝyciowych jednostki, jej stosunku do otoczenia
3.    Caseworcer oprocz zdolności wrodzonych musi posiadać takŜe wiedzę nabytą doświadczeniem i specjalizacją
•    ETAPY PRACY PRACOWNIKA SOCJALNEGO
1.    Opracowanie społecznej diagnozy przypadku (diagnoza środowiskowa)
2.    Opracowanie planu postępowania
3.    Właściwe prowadzenie przypadku
•    ZASADY PRAKTYCZNEGO ZASTOSOWANIA METODY
 ¬   Akceptacja - to inaczej zasada respektowania podopiecznego jako osoby, z wszystkimi jego problemami i trudnościami, zrozumienie dla jego nieporadności, szacunek dla jego osobistych decyzji i wyborow
   ¬ Komunikacja - spotkanie dwoch uczestnikow procesu pomocy winno słuŜyć nawiązaniu interakcji opartej na jasności i precyzji uŜywanych terminow i innych stosowanych symboli
    Indywidualizacja - korzystając z¬ zasobu wiedzy i własnego doświadczenia pracownik socjalny musi odpowiedź sobie na pytanie: Co specyficznego jest w sytuacji danego człowieka i jak moŜna mu pomoc ze zrozumieniem całej złoŜoności jego aktualnej sytuacji Ŝyciowej?
    Zasada uczestnictwa - aby podopieczny był w¬ stanie przełamać swą niechęć do aktywności i odzyskać rownowagę psychiczną oraz angażować  wszystkie swoje siły w proces działań korygujących i naprawczych musi od samego początku aktywnie i świadomie uczestniczyć w tym procesie
    Zasada zaufania i poszanowania¬ prywatności - podopieczny musi mieć pewność, Ŝe wszystkie informacje jakich udziela w wywiadzie zostaną wykorzystane wyłącznie na uŜytek rozwiązania jego problemow i w takim zakresie, w jakim on sobie Ŝyczy
 ¬   Zasada samoświadomości - praktyczna realizacja tej zasady i poczucie odpowiedzialności za los podopiecznego pozwala pracownikowi oddzielić stosunki z podopiecznym od osobistych preferencji czy uprzedzeń
•    METODY UśYTKOWANIA MATERIAŁU AUTOBIOGRAFICZNEGO
     Metoda konstrukcyjna - badacz studiuje i prezentuje duŜą liczbę autobiografii pod kątem widzenia określonego problemu¬
     Metoda egzemplifikacji - ilustrowanie i uzasadnianie przyjętych hipotez przykładami dobranymi z autobiografii¬
 ¬    Metoda analizy treści - wykorzystuje się tutaj znane w socjologii metody analizy treści, analogicznie jak przy opracowywaniu materiałow informacyjnych (prasa, telewizja, film)
     Metoda statystyczna -¬ ustalenie zaleŜności statystycznych między wyselekcjowanymi cechami społecznymi autorow, a ich postawami i poglądami
     Metoda¬ typologiczna - ustalenie pewnych typow interesujących badacza kategorii, ktore stanowią następnie oś analizy problemowej badanych zjawisk
2.    Pracy grupowej - to metoda pracy socjalnej, a także wychowawczej, w których wychowawca (pracownik socjalny) ma przed sobą zespolony przez wspólne zadania zbiór osób (A. Kamiński)
•    ODMIANY METODY GRUPOWEJ
 ¬   rozwojowo-wychowawcza - słuŜy ludziom normalnie funkcjonującym społecznie w takich placowkach jak domy kultury, instytucje edukacyjne, rekreacyjne, organizacje młodzieŜowe, itp. Wspiera rozwoj osobowości jednostek, ktore mniej lub bardziej świadomie identyfikują się z celami i wartościami grupy
    rewalidacyjna - stosuje pracę¬ rozwojowo-wychowawczą do oddziaływań na jednostki społecznie lub fizycznie niedostosowane, celem usprawnienia ich społecznego niedostosowania. Ten rodzaj pracy organizuje się w placowkach opiekuńczo-wychowawczych oraz kulturalno-edukacyjnych nastawionych na profilaktykę niedostosowania społecznego
    psychoterapeutyczna -¬ słuŜy usprawnieniu społecznego i psychicznego funkcjonowania jednostek. Tego rodzaju praca realizowana jest w poradniach specjalistycznych i placówkach
•    TYPOLOGIE GRUP METODY GRUPOWEJ W PRACY SOCJALNEJ
    Wg. Charlesa Zastrowaϖ
    Grupy rekreacyjne - ich celem jest organizacja zajęć dla rozrywki i wyŜycia się fizycznego
    Gr. umiejętności (rekreacyjnych) -celem jest usprawnianie zespołu umiejętności i umoŜliwianie rozrywki
    Gr. socjalizacyjne - to kształtowanie lub zmiana postaw i zachowań członkow, aby stały się bardziej społecznie akceptowane. Chodzi tu o: rozwijanie kompetencji interpersonalnych, zwiększanie wiary we własne moŜliwości, planowanie indywidualnej przyszłości
    Gr. terapeutyczne - gromadzą osoby, ktore mają problemy społeczne lub emocjonalne. Celem ich jest doprowadzenie swoich członkow do głębokiego zbadania tych problemow i wypracowanie strategii ich rozwiązania
    Gr. spotkaniowe, trening wraŜliwości - zapewniają doświadczenie grupowe, dzięki ktoremu uczestnicy wchodzą w bliskie stosunki interpersonalne z innymi
    Gr. edukacyjne - skupiają się na zdobywaniu wiedzy i uczeniu się bardziej złoŜonych umiejętności np.: opieka nad małym dzieckiem, przygotowanie rodzicow adopcyjnych, przygotowanie ochotnikow do wykonywania określonych słuŜb socjalnych
    Gr. samopomocy - są tworzone głownie przez ludzi i dla ludzi dzielących taki sam problem psychologiczny, społeczny czy zdrowotny. Tu najpełniej wykorzystuje się doświadczenie, uczenie się społeczne, zasadę wzajemnej pomocy właściwą kaŜdej pracy grupowej.
    Gr. problemowe i decyzyjne - ten typ występuje nie tylko w pracy z podopiecznymi słuŜb socjalnych, ale takŜe w pracy samych słuŜb. W pracy z podopiecznymi rozwiązywanie problemow i podejmowanie decyzji moŜe się odnosić do ustalania sposobow zaspakajania ich potrzeb czy społeczności, z ktorych grupy się wywodzą
    Wg Allana Brownaϖ
    Diagnoza indywidualna - te grupy słuŜą głownie diagnozie potrzeb, zdolności, zachowań jednostek. Dane pochodzą z autodiagnozy, diagnozy pracownika socjalnego oraz diagnozy innych osob grupy
    Indywidualne wsparcie - takie grupy przeznaczone są pomaganiu jednostkom, ktore znalazły się w trudnych osobistych lub społecznych okolicznościach. Mogą to być np. grupy upośledzonych psychicznie dzieci i dla rodzicow, ktorzy się takimi dziećmi opiekują
    Indywidualna zmiana - tu mieszczą się grupy pomagające jednostkom w roŜnych rodzajach zmian, od specyficznych zachowań do rozwoju osobowości. Są tu grupy kontroli społecznej, socjalizacji, zachowań interpersonalnych, osobistych postaw i wartości, trudności materialnych, samooceny, rozwoju osobowości
    Edukacja, informowanie, uczenie umiejętności - grupują się tu ludzie, ktorym brakuje specjalnej wiedzy i/lub umiejętności do sprawnego funkcjonowania w jakiejś dziedzinie Ŝycia, np. rodzice napotykający na trudności z dziećmi
    Kompensacja przez zajęcia czasu wolnego - w tych grupach organizuje się wspolne rozrywki, ktorych atrakcyjność rekompensuje brak przyjemnych doświadczeń społecznych w osobistym Ŝyciu członkow
    Mediacja pomiędzy jednostkami a instytucjami - grupy słuŜą poprawie wzajemnych stosunkow pomiędzy podopiecznymi instytucji służb społecznych a tymi instytucjami; np. w więzieniu grupa osob kończących wyrok i potrzebująca zindywidualizowanej pomocy w powrocie do normalnego Ŝycia
    Wsparcie lub zmiana grupowa - realizują się tu cele grupowe, np. usprawnianie komunikacji
    Zmiana w środowisku - te grupy dąŜą do modyfikacji środowiska społecznego pod kątem potrzeb swoich członkow
    Zmiana społeczna - takie grupy są nastawione na osiąganie zmian społecznych i politycznych poprzez oddziaływanie na świadomość społeczną a takŜe na władzę
    Wg Kena Heapa: Sześć celow pracy grupowej:ϖ
1)    UlŜenie izolacji
2)    Wspieranie społecznego uczenia się i dojrzewania
3)    Przygotowanie na nadchodzące kryzysy i inne zmiany w Ŝyciu
4)    Wyjaśnianie i rozwiązywanie problemow indywidualnych
5)    Wyjaśnianie i rozwiązywanie problemow w środowisku członkow grupy
6)    Ułatwianie samopoznania
    Wg Leonarda Brownaϖ
    Grupy terapeutyczne - słuŜą osiąganiu celow zmiany indywidualnej poprzez systematyczne działanie nastawione na zaradzenie , uleczenie czy ulŜenie w określonej chorobie, upośledzeniu lub problemie
    Gr. socjoedukacyjne - tworzy się je dla celow wychowawczych, socjalizujących, dla udzielania wsparcia
    Gr. akcji społecznej - grupy te organizuje się wśrod ludzi osobiście zainteresowanych osiągnięciem zmian w dyskryminacyjnej lub niepomyślnej polityce, sytuacji czy zachowaniach społeczności wobec nich
    Gr. robocze - ten typ uwzględnia grupy tworzone w placówkach słuŜb socjalnych jako grupy zadaniowe do rozwiązania określonych problemow wynikających w pracy placowek lub jako stałe zespoły utworzone z roŜnych specjalistow i przeznaczone do udzielania pomocy określonym typom klientow
3.    opiekuńczo-wychowawczych
4.    Organizowania społeczności lokalnej - Studium indywidualnego przypadku jest pierwszym krokiem w dziele naprawiania rzeczywistości  i stanowi przede wszystkim etap rozpoznania.  Poznanie przypadku nieuchronnie prowadzi do pedagoga społecznego do grupy rowieśniczej (społecznej) i do warunkow środowiskowych, jako do głownych czynnikow określających istotę i charakter losu jednostki. Istota środowiskowego działania polega m.in. na tym, Ŝe jego cele, mechanizmy i środki wywodzą się z oceny warunkow Ŝycia poszczegolnych ludzi i zmierzają do zmiany tychŜe warunkow Ŝycia.
•    Aleksander Kamiński wyroŜnia wąskie i szerokie rozumienie pojęcia metody środowiskowej. Z WĄSKIM rozumieniem spotykamy się wowczas:
    gdy na uŜytek głownie pomocy socjalnej uruchamiamy jakąś akcję  cykliczną lub stałą.¬
    gdy przedmiotem zainteresowania lub działania jest jedna grupa społeczna, np. starzy ludzie lub czas wolny młodzieŜy.¬
 ¬   gdy działania i przedsięwzięcia środowiskowe prowadzone są przez jedną grupę osob lub jedną instytucję, np. parafia, drużyna harcerska
SZEROKI sens metody środowiskowej oznacza:
    całościowe rozumienie środowiska lokalnego¬
    pełną rejestrację jego problemow¬
    kompleksowy i komplementarny system działań¬
    podejmowanie pracy z intencją stałego działania i trwałego usuwania zagroŜeń i niepoŜądanych zjawisk¬
•    POSTAWOWE CELE ORGANIZOWANIA ŚRODOWISKA
    Wspomaganie rozwoju¬
    Opieka¬
    Wyrownywanie brakow (kompensacja)¬
    Tworzenie wspolnoty¬
    Rozbudzanie sił społecznych (Ŝycia zbiorowego)¬

MODEL ORGANIZOWANIA ŚRODOWISKA
    Etap 1.
Rozpoznanie, diagnoza potrzeb, brakow, zagroŜeń. Następnie rozpoznanie instytucji i organizacji zdolnych do prowadzenia
samodzielnie pracy społecznej i we współdziałaniu z innymi.
    Etap 2.
Organizowanie zespołu i pracy. Przygotowanie zespołu, wstępna wymiana doświadczeń i informacji, staje się podstawą do
wtornego zdiagnozowania potrzeb, określenia zadań , uzupełnienia składu sił społecznych.
    Etap 3.
Planowanie i koordynacja działań opiekuńczo-wspomagająco-rozwojowych. Jest to etap systematycznego rejestrowania
wszelkich potrzeb środowiska, wspolnego ich analizowania, ocena sił i środkow jakimi dysponuje zespoł organizatorow
i dzielenie się zadaniami.
    Etap 4.
Wtornego pobudzania zwany takŜe etapem inspiracji i umacniania zespołu oraz poszczegolnych jego ogniw (zniechęcenie i frustracja). Najłatwiej uzyskać dobry efekt przez organizację imprezy dla dzieci lub usprawnienie urządzeń publicznych.
    Etap 5.
Systematyczne ulepszanie, poprawianie warunkow Ŝycia w najszerszym rozumieniu. Pierwszym zadaniem jest wyeliminowanie uciąŜliwości publicznych. Drugim, działalność ratowniczo-opiekuńcza wobec najbardziej potrzebujących. Trzecim zgromadzenie ludzi wokół działań publicznych, czynow zbiorowych, ktore najlepiej przełamują anonimowość i tworzą świadomość wspolnoty.
    Etap 6.
Kontrola i doskonalenie. Konieczna jest stała uwaga i rejestracja zjawisk, potrzeb, zagroŜeń z jednej strony, a ocena moŜliwości i sprawności wykonawczych z drugiej strony. Niezbędne jest takŜe kreowanie nowych pomysłow, koncepcji i rozwiązań.

WYKŁAD VI ------------------ UCZESTNICTWO W KULTURZE - MOTYWY I POTRZEBY

UCZESTNICTWO
bycie z kimś
bycie w czymś
bycie gdzieś
bycie dla określonego celu    KULTURA
DZIEDZICTWO / TRADYCJA / WYCHOWANIE
WARTOŚCI / NORMY POSTĘPOWANIA
KANAŁ TVP
POZIOM / OBYCIE / OGŁADA / JĘZYK
MOTYWY
CZYNNIK PSYCHICZNY
STAN PSYCHICZNY
STAN NIESPEŁNIENIA
GOTOWOŚĆ DO AKTYWNOŚCI
URUCHOMIENIE DZIAŁANIA    POTRZEBY
FIZJOLOGICZNE
BEZPIECZEŃSTWA
PRZYNALEśNOŚCI I MIŁOŚCI
PRESTIśU I UZNANIA
SAMOREALIZACJI, SAMOAKTUALIZACJI

UCZESTNICTWO    KULTURA    MOTYWY    POTRZEBY
    KULTURA UCZESTNICTWA
    POTRZEBY KULTURALNE
    MOTYWY UCZESTNICTWA
    MOTYWY I POTRZEBY KULTURALNE

UCZESTNICTWO W KULTURZE - MOTYWY I POTRZEBY
MOTYWY KULTURALNE
INTELEKTUALNE
SPOŁECZNE
UTYLITARNE
WYNIKAJĄCE Z PRZYMUSU    SPOŁECZNE
POTRZEBA KULTURALNEGO SPĘDZANIA WOLNEGO CZASU
POTRZEBA KONTAKTÓW TOWARZYSKICH
POTRZEBA PRZYNALEśNOŚCI DO WSPÓLNOTY
POTRZEBA POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI
INTELEKTUALNE
POTRZEBA INTELEKTUALNEGO ROZWOJU
POTRZEBA ROZWIJANIA ZAINTERESOWAŃ
POTRZEBA POSZERZENIA WIEDZY
POTRZEBY DOSKONALENIA WŁASNYCH
UZDOLNIEŃ    UTYLITARNE
POTRZEBA DOSKONALENIA CODZIENNEJ PRACY
POTRZEBA ZMIANY SPOSOBU śYCIA
POTRZEBA ODPOWIEDNIEGO WYCHOWANIA DZIECI
POTRZEBA ODERWANIA SIĘ OD CODZIENNOŚCI
POTRZEBA NADANIA śYCIU SENSU, GŁĘBI

WYKŁAD VII --------------------- ŚRODOWISKO

ŚRODOWISKO - to otaczający nas krąg osób i rzeczy. Wyróżniamy:
1.    biologiczne - oŜywione i nieoŜywione
2.    geograficzne - otaczająca przyroda i zewnętrzne warunki Ŝycia
3.    kulturowe - wartości, wzory zachowania, poglądy, tradycja
4.    społeczne - ludzie, rzeczy, instytucje

ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE - to ogół sytuacji wychowawczych. Na sytuacje wychowawcze wpływają grupy społeczne, placówki wychowawcze i środki masowego przekazu

ŚRODOWISKO LOKALNE
    to gromada ludzi zajmująca ograniczone, względnie izolowane terytorium,¬
    posiadających wspolną tradycje, wartości, symbole, instytucje usługowe i kulturowe,¬
    świadomych jedności i odrębności,¬
    gotowości do wspolnego działania,¬
    Ŝyjących w poczuciu przynaleŜności i wewnętrznego bezpieczeństwa¬
CECHY:
    toŜsamość etniczna, religijna, kulturowa¬
    poczucie odrębności i względnej izolacji, kontroli grupy nad jednostką i powszechnej identyfikacji członkow¬
    poczucie przynaleŜności, więzi, względna jednolitość¬

MIASTO
Miasto jest wtorną formą przestrzennego bytowania człowieka . Stanowi specyficzne środowisko społeczne i wychowawcze.
Rychliński wymienia cztery obszary istnienia społeczności miejskiej :
- przestrzeń
- ekonomikę
- demografię
- kulturę
Na tych płaszczyznach tworzy się istota miasta , jego czasowe i terytorialne odmienności, jego istotne przeobraŜenia

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE DLA SPOŁECZNOŚCI MIEJSKIEJ (wg Ziołkowskiego) :
1.    uczestnictwo mieszkańcow, a szczegolnie młodzieŜy w wielkiej liczbie grup celowych
2.    dominacja więzi rzeczowych w Ŝyciu społecznym i powierzchowny charakter stosunkow międzyludzkich
3.    obniŜenie społecznego znaczenia rodziny i zanik tradycyjnych autorytetow
4.    brak społecznych autorytetow osobowych
5.    bezosobowa i nierygorystyczna kontrola społeczna
6.    dominacja postaw przyzwalających i izolacyjnych ;
7.    anonimowość Ŝycia i działania
8.    powszechne poczucie braku przynaleŜności, nikłe postawy patriotyzmu lokalnego
9.    zanik instytucji sąsiedztwa ; Ŝycie towarzyskie regulowane raczej kryteriami zawodowymi niŜ terytorialnymi
10.    tolerancja wobec roŜnic, racjonalizacja myślenia i sekularyzacja zachowań obyczajowych
11.    wielka ruchliwość przestrzenna i moŜliwości dla awansu i przemieszczeń społecznych
12.    ogromne zroŜnicowanie struktury zawodowej i uwarstwienia społecznego
13.    przestrzenna segregacja warstw i klas społecznych

WIEŚ (Czarnowski)
stanowi lokalną społeczność zupełną , tzn. zamkniętą w sobie , obejmującą wszystkie prawie funkcje Ŝycia zbiorowego swoich członkow , przeciwstawiającą się społecznościom podobnym i wsiom innym, a takŜe grupom i organizacjom istniejącym poza nią lub ponad nią

CECHY , SKłADNIKI , FUNKCJE I PRZEMIANY CHARAKTERYSTYCZNE DLA WSI :
1.    mała zbiorowość i ograniczenie przestrzenne
2.    poczucie jedności i poczucie względnej izolacji
3.    dominacja rolniczego charakteru pracy i instytucji
4.    społeczny charakter instytucji obsługi i kultury
5.    specyficzny układ autorytetow osobowych i instytucjonalnych
6.    podział pracy i usług

7.    dominacja przyrody i przyrodniczy rytm Ŝycia zawodowego
8.    kultura ludowa i folklor jako waŜne składniki świadomości
9.    presja zewnętrznego świata informacji i kultury
10.    postępująca dezintegracja więzi pod wpływem czynnikow migracyjnych , urbanizacyjnych i kulturowych
11.    narastające konflikty wewnętrzne międzypokoleniowe
12.    szczegolna rola szkoły i nauczyciela
13.    wieś jest Ŝywym eksponatem środowiska lokalnego

WYKłAD VIII  ------------------------ RODZINA

RODZINA
    stanowi małą grupę społeczną, ktora składa się z rodzicow, dzieci i innych krewnych,¬
    rodzicow łączy więź małŜeńska, a ich dzieci z nimi - więź rodzicielska, będąca podstawą rodzinnego wychowania¬

TYPY RODZINY
    patriarchalne¬
    matriarchalne¬
    rozbite¬
    zrekonstruowane¬
    zastępcze¬
    adopcyjne¬
    zdemoralizowane¬
    rodzina rozszerzona¬
    rodzina mała¬
    rodzina wielodzietna¬
    rodzina wielopokoleniowa¬

CECHY RODZINY
     wspolne zamieszkanie, nazwisko, własność, kultura duchowa, ciągłość biologiczna¬
     więź oparta na szczegolnie intymnych stosunkach, na powiązaniu emocjonalnym i na trwałości tej więzi¬
     wiara w prawdziwą łączność biologiczną, tradycję rodzinną i społeczną¬
     posiadają wspolne cele, podobne normy moralno - społeczne¬
     odczuwają poczucie odrębności swojej grupy¬
     nieformalna tzn. Ŝe dziecko z chwilą urodzenia naturalnie staje się członkiem rodziny¬
     bez względu na liczbę dzieci jest małą grupą społeczną¬
     jest tą najwaŜniejszą, niezastąpioną grupą społeczną w Ŝyciu każdego człowieka¬
     występuje wzajemna odpowiedzialność za siebie w sposob naturalny¬
     wspołprzeŜywanie¬
     więź miłości jest naturalna¬


FUNKCJE RODZINY
1.    prokreacyjna - zawiera się nie tylko w powoływaniu nowych członkow  rodziny, ale teŜ w zaspokajaniu emocjonalnych potrzeb rodzicow
2.    seksualna - słuŜy zaspokajaniu seksualnych potrzeb członkow
3.    materialna - zaspokajanie materialnych (aktualnych i przyszłych) potrzeb rodzin, prowadzenie gospodarstwa domowego, zapewnienie odpowiednich warunkow mieszkaniowych rodzinie, gromadzenie trwałych dobr materialnych, zapewnienie startu Ŝyciowego dzieciom
4.    opiekuńczo -zabezpieczająca - obejmuje działania materialne i fizyczne mające na celu pomoc tym członkom rodziny, ktorzy nie są w stanie samodzielnie tych potrzeb zaspokoić np. sprawowanie nadzoru nad małymi dziećmi, pomoc osobom starszym , chorym
5.    socjalizacyjno -wychowawcza - rodzina przekazuje podstawowe wzory zachowań, zwyczajow  i obyczajow, określone wartości moralne, społeczne, polityczne, poglądy, opinie, przekazywanie dziedzictwa kulturowego, uczenie języka ojczystego itp.
6.    kulturalna - zapoznanie młodego człowieka z dorobkiem kulturalnym społeczeństwa, uczeniu wraŜliwości estetycznej i umiejętności korzystania z dobr kultury
7.    emocjonalno -ekspresyjna -zaspokajanie potrzeb emocjonalnych członkow rodziny: potrzeba bezpieczeństwa, bliskiego kontaktu, akceptacji, bycia kochanym, samorealizacji, kontaktu intelektualnego

W PRZEMIANACH RODZINY DOKONUJĄ SIĘ 4 PROCESY:
    autokratyzacja członkow rodziny, wolność indywidualna¬
    ich rowność i niezaleŜność, zmieniają się pozycje członkow  rodziny¬
    materialne spojności i dezintegracja rodziny rozluźnia się struktura rodziny¬
    patologizacja społeczna odbijająca się w Ŝyciu rodzinnym¬

WYKłAD  IX -------------------------- GRUPA RÓWIEŚNICZA

GRUPA RÓWIEŚNICZA - to organizm społeczny wyroŜniony ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo. Grupa rowieśnicza to dynamiczny układ pozycji i rol społecznych. Układ pozycji zaleŜny jest od wkładu poszczegolnych jednostek w realizację zespołowego celu, zaś układ rol - od organizacji grupy. Najbardziej popularny członek grupy staje się jej przywodcą

TRZY TYPY PRZYWÓDCÓW:
1.    przewodniczący (doświadczenie, wiedza, umiejętności w danej dziedzinie),
2.    przywodca formalny (nie cieszą się takim autorytetem co przewodniczący, gdyŜ nie potrafią imponować, walczą o utrzymanie swej pozycji np. poprzez zabiegi dyplomatyczne)
3.    prowodyrzy ( mają znaczny wpływ na innych dzięki swej aktywności w sytuacjach trudnych)

PODSTAWĘ ISTNIENIA GRUP RÓWIEŚNICZYCH STANOWIĄ ICH:
    cele wspolne - to cele indywidualne, ale osiągane wspolnie np. grupowe pojście do kina, gdy kaŜdy chce obejrzeć film¬
 ¬   cele zespołowe - wymagana jest zespołowa działalność całej grupy np. przy organizowaniu zespołu muzycznego. Sprzyja to jej konsolidacji będącej rezultatem wspolnego przeŜywania sukcesow bądź poraŜek

WYKŁAD XI ------------------------ ORGANIZACJE, FUNDACJE I STOWARZYSZENIA SPOŁECZNE

ORGANIZACJA SPOŁECZNA - to grupa dorosłych lub młodzieŜy posiadająca określoną własną strukturę organizacyjną. Członkowie tej grupy podejmują wspolne zadania statutowe i podporządkowują się obowiązującym normom postępowania. PrzynaleŜność do tej grupy ma charakter dowolny.

TYPOLOGIA ORGNIZACJI I STOWARZYSZEŃ 
     lokalne: komitety osiedlowe, rada sołecka, komitet rodzicielski, samorządy dziecięce i młodzieŜowe, rada parafialna¬
     ponadlokalne: TPD, TWP, ZHP¬

FUNKCJE ZAŁOśONE I RZECZYWISTE (wg. A. Kamińskiego)
    afiljacyjna - oparta na zasadzie „sąsiedztwa z wyboru”¬
    integracyjna - rodziny ze społecznością lokalną, narodu z wspolnotą ogolnoludzką¬
    ekspresyjna - stwarza warunki do przeŜyć i wyraŜania Upodobań¬
FUNKCJE (wg K. Z. Sowa)
     integracyjno-strukturalizacyjna¬
     samorządowa¬
     mediacyjno-manipulacyjna¬
     inicjowania zmian społecznych¬
FUNKCJE (wg. M Winiarskiego)
    dośrodkowe „wewnętrzne” - związane z zaspokajaniem potrzeb, zainteresowań i aspiracji stowarzyszonych¬
 ¬   odśrodkowe „zewnętrzne” - związane z realizacją potrzeb pierwotnych i wtornych (społeczno-kulturalnych) całej społeczności lokalnej lub określonej jej części

ZADANIA ORGANIZACJI SPOŁECZNYCH:
1.    ZWIĄZANE Z ORGANIZOWANIEM NAUKI DZIECI I MŁODZIEŻY:
•     wspieranie roŜnych form zajęć dydaktycznych (lekcyjnych i pozalekcyjnych)
•     wzbudzanie i wzmacnianie motywacji dzieci i młodzieŜy do aktywnego w nich uczestnictwa
•     inspirowanie i stymulowanie udziału dzieci i młodzieŜy w zajęciach
•     indywidualizowanie pracy dydaktycznej
•     stymulowanie wspołdziałania uczniow w procesie dydaktycznym
2.    ZWIĄZANE Z ORGANIZOWANIEM AKTYWNOŚCI KREATYWNEJ:
•     udział w organizowaniu zająć o charakterze
    poznawczo oświatowym (kolekcjonerstwo, czytelnictwo),¬
    artystycznym (zajęcia plastyczne, muzyczne, taneczne, teatralne),¬
    sportowo-turystycznym (zajęcia sportowe, wycieczki),¬
    techniczno-praktycznym (modelarstwo)¬
•     stymulowanie dzieci i młodzieŜy do uczestnictwa w tego rodzaju zajęciach i rozwijanie ich motywacji w tym zakresie
•     inspirowanie form samorządności dzieci i młodzieŜy w toku zajęć kreatywnych
•     inicjowanie form wspołpracy i wspołzawodnictwa w trakcie tych zajęć
3.    ZWIĄZANE Z ORGANIZOWANIEM AKTYWNOŚCI REKREACYJNEJ:
•     inicjowanie i prowadzenie atrakcyjnych form zajęć charakterze ruchowym (gry i zabawy ruchowe, imprezy sportowe, sport

rekreacyjny, gry terenowe)
•     inspirowanie roŜnych form aktywności towarzyskiej charakterze rozrywkowym (spotkania towarzyskie, dyskoteki)
•     stymulowanie dzieci i młodzieŜy do uczestnictwa w zajęciach rekreacyjnych organizowanych przez placowki kulturalno-oświatowe
•     wspieranie inicjatyw dzieci i młodzieŜy w zakresie samoorganizowania swego czasu wolnego
4.    ODNOSZĄCE SIĘ DO ORGANIZOWANIA AKTYWNOŚCI  SPOŁECZNIE UŻYTECZNEJ:
•     rozbudzanie motywacji do podejmowania przez dzieci i młodzieŜ działań na rzecz innych osob
•     inspirowanie działalności na rzecz otoczenia mieszkalnego (ochrona przyrody, utrzymanie czystości i porządku)
•     inspirowanie działalności na rzecz środowiskowych placowek i instytucji społecznych
•     inicjowanie form pomocy ludziom samotnym - chorym, kalekim, starym
5.    DOTYCZĄCE ROZWIJANIA AKTYWNOŚCI O CHARAKTERZE OPIEKUŃCZYM:
•    Rozpoznawanie potrzeb występujących w środowisku w tejdziedzinie
•    Inicjowanie i organizowanie roŜnych form pracy opiekuńczej związanej z:
     zapewnieniem bezpieczeństwa osobistego dzieciom i młodzieŜy¬
     ochroną zdrowia dzieci i młodzieŜy¬
     wyrownywaniem defektow organicznych dzieci i młodzieŜy¬
     zaspokajaniem podstawowych potrzeb biologicznych (pokarmu, odzieŜy)¬
     roztaczaniem nad dziećmi opieki w czasie pracy zawodowej obojga rodzicow, przebywania ich poza domem¬
•    Udzielanie rodzinie pomocy materialnej oraz pedagogicznej w rozwiązywaniu trudności wychowawczych
•    Wspieranie słuŜb socjalnych wspomagających rodzinę w  jej funkcjonowaniu

WYKłAD XII ----------------------- KSZTAŁCENIE USTAWICZNE

KSZTAŁCENIE USTAWICZNE - to stan uczenia się, ktory trwa od narodzin człowieka do kresu jego istnienia. Jest to proces dynamiczny, nieprzerwany. Punktem wyjścia w idei kształcenia ustawicznego jest przekonanie, Ŝe zdobywanie wiedzy i rozwoj człowieka nie kończą się wraz z ukończeniem nauki na określonym poziomie, lecz winny trwać , z rownie intensywnym co wcześniej natęŜeniem , takŜe w latach następnych.

CECHY KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO
1.    RÓśNORODNOŚĆ ORGANIZACYJNA - Są to instytucje podlegające rozmaitym resortom - przedszkola, szkoły, placowki zajęć pozalekcyjnych, biblioteki, kluby, świetlice,  domy i ośrodki kultury, instytucje artystyczne. WaŜne miejsce w organizowaniu kształcenia ustawicznego odgrywa rodzina, kościoł, stowarzyszenia społeczne, organizacje masowe, koncerny prasowe, radiowe, telewizyjne i filmowe, zakłady pracy , instytucje zdrowia.
2.    RÓśNORODNOŚĆ FORM EDUKACJI - Są to formy zarowno wychowawcze jak i dydaktyczne. Wielość form rodzi roŜne proby ich klasyfikacji.
    Kryterium celu lub typu czynności: przyswajanie (uczenie się), utrwalanie, odnawianie, poszerzanie, pogłębianie¬
    Kryterium jakości: intensywne i ekstensywne¬
    Kryterium - stosunek do szkoły: szkolne i pozaszkolne¬
    Kryterium realizacji celow: dydaktyczne, wychowawcze i artystyczne¬
    Kryterium podziału - ilość uczestnikow zajęć: indywidualne, zespołowe i masowe¬
3.    WIELOPOZIOMOWOŚĆ EDUKACJI - Tradycyjnie w kształceniu wyroŜniamy poziom: przedszkolny, podstawowy, średni, wyŜszy, podyplomowy. W obrębie kaŜdego poziomu wyroŜnić moŜna kilka stopni trudności.
4.    CIĄGłOŚĆ KSZTAłCENIA - Oznacza stałość procesow kształceniowych i wychowawczych, brak przerw podczas kształcenia i przechodzenia pomiędzy poszczegolnymi poziomami. Trwałość procesow to szansa na utrzymanie u kształcących się wprawy w uczeniu się i gotowości do intelektualnego wysiłku.
5.    DROśNOŚĆ W EDUKACJI USTAWICZNEJ - Chodzi tu o droŜność pomiędzy roŜnymi formami i ogniwami kształcenia. Zasada ta zapewnia wszystkim absolwentom danej formy kształcenia, moŜliwość formalnego i rzeczywistego kształcenia się w instytucjach następnego szczebla oświatowego.
6.    ELASTYCZNOŚĆ - Istnieje wiele form i ofert w obrębie kształcenia, adekwatnych do moŜliwości rozwojowych uczących się i obiektywnych potrzeb społecznych. RoŜnorodność zarowno formalnych jak i nieformalnych, instytucjonalnych jak i pozainstytucjonalnych form kształcenia dowodzi, Ŝe kształcenie ustawiczne cechuje się takŜe otwartością.
7.    INTEGRALNOŚĆ KSZTAłCENIA USTAWICZNEGO - Czyli względna zwartość i wewnętrzna spojność składających się nań elementow edukacyjnych






BIBLIOGRAFIA

Czapow Cz., Wychowanie resocjalizujące, Warszawa 1978
Gurycka A., Struktura i dynamika procesu wychowawczego, Warszawa 1977
Kamiński A., Funkcje pedagogiki społecznej, Warszawa 1982
Kargul J., Z teoretycznych problemów pracy kulturalno-oświatowej,
Warszawa 1986
Konarzewski K., Podstawy teorii oddziaływań społecznych, Warszawa 1982
Nocuń A. (red.), Dom kultury w środowisku, Warszawa 1990
Pilch T., Lepalczyk I., Pedagogika społeczna, Warszawa 2003
Radlińska H., Pedagogika społeczna, Warszawa 1961
Suchodolski B., Wychowanie a strategia Życia, Warszawa 1983
Trempała E., Pedagogiczna działalność wychowawców nieprofesjonalnych
w środowisku szkolnym, Bydgoszcz 1988
Trempała E., Wychowanie zintegrowane w środowisku szkoły, Warszawa 1976
Wawryniuk S., Siły społeczne wychowania w osiedlach mieszkaniowych,
Poznań 1990
Wroczyński R., Pedagogika społeczna, Warszawa 1979
Wroczyński R., Edukacja permanentna. Problemy-perspektywy. Warszawa 1976
Wroczyński R., Wprowadzenie do pedagogiki społecznej, Warszawa 1966

---