Odp.

9.	Za właściwe odczytanie każdej wartości optimum pH - po 1 pkt. Enzym I - ok. 2 Enzym II - ok. 7 Enzym III - ok. 8 Za wybór odpowiedzi C - 1 pkt.	4
10.	Za wpisanie każdej z nazw nieczynnych enzymów po 1 pkt. pepsynogen pepsyna trypsynogen trypsyna Za podanie wyjaśnienia - 1 pkt. Przykład: Ochrona przed samostrawieniem komórek i dróg wydzielniczych	3
11.	Odpowiedź: C.	1
15*.	Za każde właściwe określenie warunków po 1 pkt. Przykłady: innej larwy - wysoki poziom HJ w czasie wydzielania ekdyzonu (wysoki poziom) poczwarki - niski poziom HJ w czasie wydzielania ekdyzonu (niski poziom) owada dojrzałego - wydzielanie ekdyzonu przy braku HJ	3*
16.	Za prawidłowe sformułowanie problemu i hipotezy badawczej - po 1 pkt. Przykłady: Problem badawczy: Wpływ HJ na proces linienia u owadów / Jaką pełni funkcję HJ w procesie przeobrażania owadów / Badanie wpływu HJ na proces linienia u owadów. Hipoteza badawcza: HJ utrzymuje rozwój owada na etapie larwalnym / HJ wpływa na zmianę rozmiarów gąsienic / HJ hamuje przeobrażanie się gąsienic jedwabnika. b*) Za poprawnie sformułowaną propozycję: 1 pkt. Przykład: Podawanie gąsienicom syntetycznego HJ przez odpowiednio długi czas wywoła zatrzymanie przeobrażenia i spowoduje osiągnięcie przez nie dużych rozmiarów ciała. Duże gąsienice tworzą duże poczwarki, z kokonów których uzyskać można większą ilość jedwabiu.	2 + 1*
17.	Odpowiedź: b	1
18.	Odpowiedź: c	1
19.	Za każdą uzupełnioną nazwę po 1 pkt. tętnica wątrobowa żyła wrotna żyła wątrobowa Za każde w całości poprawne określenie poziomu cukrów po 1 pkt. Naczynie nr 2 - wysoki poziom, ale zmienny / wahania poziomu cukrów Naczynie nr 3 - niższy poziom, ale stały. Za każdy poprawny wybór przemiany metabolicznej po 1 pkt. deaminacja nadmiaru aminokwasów, synteza glikogenu, synteza mocznika	8
20.	Za każdy w całości wypełniony wiersz w tabeli po 1 pkt. amoniak - wodne kwas moczowy - lądowe (suche) mocznik - lądowe (z dostępem do wody)	3

Odp.

Zad. 21. 3 pkt.

1d, 2a, 3e, 4b, 5f, 6c

Odp.

6.

Odpowiedź A 1 pkt

1

Odp.

7.

Dwunastnica (początkowy odcinek jelita cienkiego) 1 pkt

1

Odp.

8.

Za prawidłowo określoną rolę chlorofilu i wody po 1 pkt. Przykłady: chlorofil emitując elektrony (pod wpływem światła) umożliwia wytwarzanie siły asymilacyjnej (ATP, NADPH+H^+) (1 pkt) woda jest dawcą protonu do syntezy NADPH+H^+ oraz elektronów dla wzbudzonego chlorofilu (1 pkt)

2

Odp.

9.

Za prawidłowo określoną cechę 1 pkt. Przykład: cienkie ściany pęcherzyków (1 pkt)

1

Odp.

10.

Za prawidłowe wymienienie obu produktów 1 pkt. Produkty: ATP, kwas mlekowy (1 pkt)

1

Odp.

12.

Strzałki 1 i 4 - tlen i substancje odżywcze 1 pkt Strzałki 2 i 3 dwutlenek węgla i mocznik 1 pkt

2

Odp.

13.

Filtracja 1 pkt

1

Odp.

14.

Kolejność cyfr 3,1,2 1 pkt

1

Odp.

28.

Za trafne określenie każdej z dwóch różnic w budowie włókien po 1 pkt. Przykłady: kształt - A - walcowaty prosty, B - walcowaty rozgałęziony (1 pkt) położenie jąder komórkowych - A - obwodowe, B - centralne (1 pkt) Za podanie miejsca występowania w organizmie: A - mięśnie szkieletowe, B - serce 1 pkt.

3

Odp.

30.

Za stwierdzenie, że tętnicą jest naczynie X 1 pkt. Za prawidłowe uzasadnienie 2 pkt. Przykład: naczynie X ma grubą warstwę mięśni gładkich (1 pkt) transportuje krew pod wyższym ciśnieniem (1 pkt)

3

Odp.

31.

Za stwierdzenie, że aparaty szparkowe występują po stronie dolnej liścia 1 pkt. Za prawidłowe uzasadnienie 1 pkt. Przykład: liść, którego dolną stronę posmarowano wazeliną nie wyparowuje wody (1 pkt)

2

Odp.

32.

Za każdą z dwóch prawidłowo określoną cechę różniącą po 1 pkt. Przykłady: w odżywianiu autotroficznym składnikami pokarmowymi są substancje nieorganiczne, w heterotroficznym - substancje organiczne i nieorganiczne (1 pkt) autotrofizm - składnikami pokarmowymi są proste związki niskoenergetyczne, heterotrofizm - głównie złożone związki wysokoenergetyczne (1 pkt)

2

Odp.

34.

Za plan doświadczenia, uwzględniający: przygotowanie kilku (co najmniej trzech) probówek wypełnionych jednakową ilością wody i umieszczenie w każdej probówce jednakowej długości fragmentu moczarki 1 pkt, naświetlanie każdej przygotowanej próby żarówką o innej mocy 1 pkt, zbieranie wyników - liczenie pęcherzyków wydzielanego przez moczarkę tlenu w określonej jednostce czasu 1 pkt.

3

Odp.

35.

Za każde z trzech poprawnych uzasadnień po 1 pkt. Przykłady: zwiększenie ilości dwutlenku węgla w atmosferze zmniejsza intensywność oddychania, intensywność zużycia substancji organicznych (odżywczych) (1 pkt) zwiększenie wilgotności powietrza chroni przed wysychaniem (zachowuje świeżość) (1 pkt) w niskiej temperaturze metabolizm przebiega wolniej, mniejsze zużycie substancji odżywczych (1 pkt)

3

Odp.

38.

a - transport aktywny 1 pkt b - transport bierny 1 pkt c - transport aktywny 1 pkt

3

Odp.

39.

Za trafne określenie środowiska życia każdej z trzech grup zwierząt 1 pkt. Za trafne uzasadnienie określenia środowiska życia dla każdej z dwóch wybranych grup zwierząt po 1 pkt. Przykłady: 1 - środowisko wodne - amoniak jest silnie trujący, musi być wydalany w dużym rozcieńczeniu, 2 - środowisko lądowe (ale w pobliżu wody) - mocznik nie musi być bardzo rozcieńczony, sporo wydalanego amoniaku zwiększa zużycie wody, 3 - środowisko lądowe, ubogie w wodę - kwas moczowy może być wydalany nawet w formie krystalicznej, niewielkie ilości wody są zużywane do jego wydalenia.

3

Odp.

41.

Za prawidłowo określony kierunek zmian 1 pkt. Przykład: zmiana proporcji ciała 1 pkt Za każdą z dwóch poprawnie podaną cechę po 1 pkt. Przykłady: duża głowa, krótkie kończyny.

3

Odp.

6	X lub Y : związek organiczny / kw. pirogronowy / glukoza : tlen Z lub T : dwutlenek węgla : woda	2p.
8	Przykład: Gdyby komórki gruczołowe żołądka uwalniały enzym w czynnej postaci, doszłoby do samostrawienia / strawienia / autolizy komórek żołądka / organizmu.	1p.
13	Rysunek A nefron bobra, rysunek B nefron szczuroskoczka pustynnego.	1p.
16	Odpowiedź: C	1p.

Odp.

35

Zarówno u kobiety jak i u mężczyzny w mechanizmie oddychania bierze udział klatka piersiowa i przepona, ale u kobiet większą rolę odgrywa klatka piersiowa, a u mężczyzn przepona.

1p.

Odp.

Przykład: Określenie sposobu oddychania.i drożdży.

2p.

Odp.

38	Małe krwinki mają większą powierzchnię wymiany gazowej, dlatego organizmy stałocieplne posiadają mniejsze erytrocyty niż organizmy zmiennocieplne. Z tego samego powodu u stałocieplnych obserwujemy większą ilość czerwonych krwinek niż u zmiennocieplnych.	2p.
43	Nerka oprócz funkcji wydalniczej i osmoregulacyjnej wpływa na utrzymanie stałego poziomu tlenu we krwi. Przy spadku stężenia tlenu we krwi nerka uwalnia hormon erytropoetynę, która pobudza szpik czerwony do produkcji erytrocytów.	2p.

22.*			Za każde prawidłowe określenie po 1 pkt. odpowiedź pierwotna - linia I, III odpowiedź wtórna - linia II Za każde poprawne wyjaśnienie u każdej z wymienionych osób po 1 pkt. Przykłady: Osoba pierwsza (wtórna odpowiedź immunologiczna) - szybkie wytwarzanie dużej ilości przeciwciał o wysokim powinowactwie do działającego antygenu, patogeny zostaną zniszczone zanim wywołają symptomy choroby. Osoba druga (pierwotna odpowiedź) - powolna o długiej fazie utajenia - powolny wzrost właściwych przeciwciał, niezbyt wysoki poziom przeciwciał, wystąpi choroba. Za poprawne wyjaśnienie 1 pkt. Przykład: Nowe odmiany wirusów kataru czy grypy stale ewoluują w wyniku częstych mutacji, które powodują zmiany w strukturze antygenów na ich powierzchni co udaremnia ich rozpoznanie przez komórki pamięci układu odpornościowego.			5*
11	Za każdą poprawnie podaną nazwę odcinka kręgosłupa po 0,5 pkt.: 1. szyjny, 2. piersiowy, 3. lędźwiowy, 4. krzyżowy Za każdą poprawnie określoną liczbę kręgów po 0,5 pkt.: 1. - 7, 2. - 12, 3. - 5. 4. - 5.
12	Za zdefiniowanie choroby 1pkt. Przykład: Osteoporoza to uogólniony zanik kości / ich łamliwość / zanik trzonów Za podanie przyczyny 1pkt. Przykłady: Przyczyną mogą być zaburzenia w wydzielaniu hormonów płciowych / kory nadnercza / niedobór białka / ujemny bilans wapniowy
13	Za każde prawidłowe uzupełnienie po 1 pkt.: ptaków, w czaszce
14	Odp. A)
15	Za wybór wykresu B - 1 pkt. Za prawidłowe uzasadnienie 1 pkt. Przykład: ilość azotu się nie zmienia, a w powietrzu wydychanym jest mniej tlenu i więcej dwutlenku węgla niż w powietrzu wdychanym.
16	Za każdy prawidłowo podpisany element rysunku po 0,5 pkt.: W kolejności od góry: przysadka mózgowa, tarczyca, nadnercza, trzustka, jajniki, jądra.
17	Za każdą prawidłowo określoną przyczynę po 1 pkt.: Szkorbut - niedobór witaminy C, grypa - wirus, cukrzyca - niedobór hormonu insuliny / nadmiar glukagonu, malaria - zarodziec malarii / pierwotniak chorobotwórczy przenoszony przez komary, hemofilia - uwarunkowania genetyczne, gruźlica - bakterie / prątki gruźlicy / prątki Kocha.
18	Za prawidłowy podpis 1 pkt.: X - kanalik kręty I rzędu - proksymalny. Za podanie nazwy procesu 1 pkt.: resorbcja zwrotna obowiązkowa. Za prawidłowe określenie istoty procesu 1 pkt. Przykład: polega on na wchłanianiu składników potrzebnych organizmowi (np. aminokwasów, glukozy, wapnia, magnezu, wody).
19	Za prawidłowe dobrany argument uwzględniający trwałe połączenie tlenku z hemoglobiną (1 pkt.) i podanie dalszej tego konsekwencji (1 pkt.) Przykład:. przez to możliwość uduszenia się / w związku z zablokowaniem hemoglobiny nie może ona transportować tlenu.
20	Za każdy poprawny przykład stresora 1 pkt. Przykłady: nagłe zmiany temperatury, urazy mechaniczne, czynniki psychiczne i nerwowe.
21	Za poprawne określenie funkcji 1 pkt. Przykład: W kosmkach jelitowych następuje wchłanianie aminokwasów, cukrów prostych, kwasów tłuszczowych i glicerolu.
22	Za każde prawidłowe uzupełnienie po 1 pkt.: amylaza ślinowa, amylaza trzustkowa, maltaza.
23	Za informacje o przebiegu ciąży 1pkt. Przykład: wystąpi ryzyko konfliktu serologicznego, który może doprowadzić do poronienia / anemii hemolitycznej noworodków. Za uzasadnienie 1 pkt. Przykład: W przypadku ponownej ciąży, po pierwszej ciąży w wyniku kontaktu z krwią dziecka, we krwi matki powstają przeciwciała antyRh, które będą niszczyć płód dziedziczący ten czynnik po ojcu.
24	Za każdą prawidłową lokalizację po 1pkt. Przykłady: Otrzewna - pokrywa narządy wewnętrzne jamy brzusznej; opłucna - pokrywa płuca; osierdzie okrywa serce / worek obejmujący serce.
25	Za każdą w całości poprawnie wypełnioną kolumnę tabeli po 1 pkt.: Białka - biały ser, filet z morszczuka, soczewica, tłuszcze - ser żółty, boczek, orzechy, cukry - ziemniak, makaron, winogrona.
26	Za każdy poprawnie dobrany przykład choroby po 0,5 pkt. Za każdą poprawnie określoną przyczynę choroby po 0,5 pkt. Przykłady: Niestrawność / zaparcia - nieprawidłowe żywienie Owrzodzenia żołądka lub dwunastnicy - pośpiech / nerwowość / stres / bakterie Helicobacter pylori Dur brzuszny / czerwonka / cholera - bakterie Zatrucia pokarmowe - salmonella / jady bakterii np. kiełbasiany Zatrucia pokarmowe - związkami chemicznymi i toksynami np. grzybów
27	Za każde poprawne przyporządkowanie po 0,5 pkt.: Owoc typu pestkowiec Kwiatostan Liście asymilacyjne Owoc typu jagoda Korzeń spichrzowy Owoc złożony Liście spichrzowe Łodyga spichrzowa
19.		Za każdy podpis po 0,5 pkt.: 1 - centrum / miejsce aktywne, 2 - część białkowa enzymu / apoenzym. Za prawidłowe określenie roli - 1pkt. Przykład: Centrum aktywne jest miejscem, do którego przyłącza się substrat.		2
20.		Za każdą w całości poprawnie wypełnioną informację o enzymie po 1 pkt.: enzym pepsyna, żołądek, enzym: trypsyna / chymotrypsyna, trzustka, enzym: karboksypeptydaza / aminopeptydaza, jelito.		3
21.		Za każde prawidłowe uzupełnienie po 0,5 pkt. 1, 2, 3 ↔ albuminy, globuliny (z wyjątkiem γ), fibrynogen, 4 - mocznik.		2

Za każdy z 3 prawidłowo sformułowanych argumentów po 1 pkt. Przykłady:

• pokarm matki pokrywa zapotrzebowanie dziecka na wszystkie składniki pokarmowe,

• zawiera dobrze przyswajalne przez organizm dziecka białko,

• brak obcogatunkowych białek zapobiega wystąpieniu alergii,

• immunoglobuliny bronią organizm dziecka przed czynnikami chorobotwórczymi,

• składniki wzrostowe zawarte w pokarmie matki utrzymują odpowiednie pH i mikroflorę jelita,

---