Agranulocyty

Monocyty (makrofagi)

• Największe wśród krwinek białych

• Długość życia 10-40h (w krwi krążącej), 2-3mies. w tkankach

• Mają granule zawierające enzymy: nukleazy, kwaśne i alkaliczne fosfatazy, mieloperoksydazy, kolageny, elastazy (?)

• uczestniczą w reakcjach odpornościowych: prezentują antygeny innym komórkom oraz wydzielają interleukinę-1, interferony i prostagladyny

• zdolność do fagocytozy

Limfocyty

• dł życia od kilku godzin do wielu lat (pamięć immunologiczna)

• mają duże, okrągłe jądro i nieliczne granule

• brak zdolności do fagocytozy

• zdolność do migracji: występują w prawie wszystkich narządach (wyj. rogówka i zastawki serca)

Typy limfocytów i ich funkcje

Podział na podstawie morfologii	małe	średnie	duże
	7-8 μm	10-12 μm	15-20 μm

wielkość nie jest związana z funkcją, lecz z rozmieszczeniem

Podział ze względu na funkcje

Limfocyty B wytwarzają swoiste przeciwciała (odporność humoralna)

Limfocyty T - odporność typu komórkowego i wspomaganie odporności humoralnej

Limfocyty NK - limfocyty naturalnie cytotoksyczne zabijają komórki nowotworowe i zainfekowane przez wirusy

Trombocyty (płytki krwi)

uczestniczą w procesie hemostazy

długość życia 5-10 dni, występują tylko we krwi, średnia liczba 2-8 x 10¹¹/litr krwi, u ptaków jądrzaste 8-10μm, u ssaków brak jądra 1,5-3,5μm

rozwój: komórki macierzyste -> komórki mieloidalne -> Megakarioblast -> megakariocyt -> Trombocyty

Hemopoeza (hematopoeza) - tworzenie elementów morfologicznych krwi

Naczynia krwiotwórcze ssaków:

szpik kostny -> erytrocyty, granulocyty, limfocyty, monocyty, płytki krwi

śledziona -> limfocyty, monocyty, granulocyty

wątroba -> f. krwiotwórcza w okresie płodowym

węzły chłonne

grasica

Hemopoeza szpikowa

• ilość czynnego szpiku kostnego 3-4% masy ciała

• rozmieszczony w istocie gąbczastej mostka, miednicy, czaszki, kręgów, żeber oraz w nasadach kości długich

• szpik kostny charakteryzuje największa zdolność do proliferacji (namnażania) komórek: 2,5 krwinek czerwonych/s

• prawidłowo 75% krwinek szpiku należy do układu białokrwinkowego, 25% stanowią dojrzewające krwinki czerwone.

• u płodów krwinki wytwarzane są także w wątrobie i śledzionie

• u ludzi dorosłych, w chorobach, w których szpik kostny ulega zniszczeniu występuje hemopoeza pozaszpikowa

Różnicowanie i dojrzewanie komórek krwi w szpiku

CFU-S - komórka macierzysta. Podlega namnażaniu (silne stymulowanie IL-3). Pod wpływem różnych czynników staje się ukierunkowana. Jeśli działa erytropoetyna -> CFU-E (tworzenie erytrocytów). Granulopoetyna -> CFU-G (granulocyty), Limfopoetyna -> CFU-L (limfocyty), trombopoetyna -> CFU-M (trombocyty).

Z CFU-X powstają Xblasty, ulegają licznym podziałom, powstają właściwe komórki krwi i tylko one przedostają się do krwi.

Zapora szpikowa

Nie pozwala na przedostanie się młodocianym komórkom krwi do krwi.

Zapora (bariera) szpikowa - zespół procesów fizjologicznych, które wpływają na odgraniczenie narządu krwiotwórczego (szpiki) od krwi krążącej w naczyniach krwionośnych.:

-przestrzeń homeopoetyczna pozanaczyniowa - tkanka krwiotwórcza, miejsce powstawania nowych krwinek

-przestrzeń homeopoetyczna naczyniowa - system zatok żylnych i naczyń krwionośnych

Pojawienie się niedojrzałych form krwinek we krwi świadczy o zaburzeniu zapory.

Regulacja fizjologiczna narządów krwiotwórczych

• swoista stymulacja, lub hamowanie komórek pnia CFU-S do przekształcania w CFU-E, -G, -L, -M oraz dalsze pobudzanie swoistymi czynnikami jak: erytropoetyna, granulopoetyna, lomfopo-, trombo-

• nieswoista - za pośrednictwem hormonów zapewniających prawidłowe środowisko dla rozwijających się intensywnie komórek takich jak: GH, hormony tarczycy, nadnerczy, płciowe oraz czynników regulujących krążenie, oddychanie, wydalanie.

Rozpad elementów morfotycznych krwi

Narządy krwiogubne i drogi eliminacji krwinek z organizmu:

• śledziona

• szpik kostny

• układ makrofagów tkankowych (ukł. siateczkowo-śródbłonkowy)

• fagocytoza przez leukocyty

• płuca (granulocyty)

• wątroba

• rozpad krwinek w tkankach

• wydalanie przez przewód pokarmowy (limfocyty)

Rozmieszczenie żelaza w organizmie

Miejsce występowania	Ilość w gramach
hemoglobina	3,0
mioglobina	0,15
enzymy	0,01
transferyna	0,04
magazyny żelaza (wątroba, szpik, śledziona)	1,5

Gradient ciśnienia jest bardzo ważny dla przepływu w krwiobiegach.

w dużym ~95mm Hg

w małym ~10mm Hg

Ciśnienie napędowe

Zasada ciągłości przepływu

Ilość krwi, która przesuwa się we wszystkich tętnicach, naczyniach włosowatych i żyłach krążenia dużego i małego jest taka sama w jednostce czasu.

↓

Prędkość liniowa jest odwrotnie proporcjonalna do całkowitej powierzchni przekroju łożyska naczyniowego

V = 1/Dc

w aorcie V=90ml/3cm² = 22,5cm/s

w naczyniach włosowatych V=90ml/3000cm² = 0,03cm/s

Jeżeli promień naczynia zmniejszy się 2 razy, to opór przepływu wzrośnie 2⁴ razy

Przepływ warstwowy - występuje w dużych naczyniach. Powoduje, że krew przesuwa się warstwami. Przyśrodkowo warstwa z najwyższą ilością krwinek, im dalej tym mniej krwinek, a więcej osocza.

Przepływ burzliwy - niewielkie naczynia. Najczęściej występuje w stanach patologicznych.

W naczyniach włosowatych występuje tu anastomoza tętniczo-żylna. Jest to gruba, umięśniona ściana, naczynie nieodżywcze, uruchamiane, gdy trzeba szybko przerzucić dużą ilość krwi z części tętniczej do żylnej.

Na terenie naczyń włosowatych wypełnia się funkcja homeostatyczna. Dochodzi tu też do przesuwania dużej ilości płynu.

Mechanizmy regulujące w układzie krążenia

regulacja pracy serca jako pompy

zmiana średnicy naczyń oporowych (tętniczek)

zmiana ilości krwi w naczyniach pojemnościowych (żyłach)

Mechaniczne regulacja przepływu krwi

ogólna - regulacja nerwowa - regulacja hormonalna

miejscowa - regulacja metaboliczna - autoregulacja

Autoregulacja

Regulacja metaboliczna:

tętniczka - w regulację jej światła zaangażowane są metabolity.

Gdy w płynie tkankowym rośnie stężenie metabolitów, tętniczka się rozszerza, wymienia się płyn, tętniczka wraca do normalnego rozmiaru.

Metabolity rozszerzające naczynia krwionośne:

spadek pO₂, spadek pH, wzrost pCO₂ (w skórze i mózgowiu), wzrost [H⁺] (w mięśniach szkieletowych), wzrost temperatury, wzrost stężenia mleczanów, wzrost stężenia adenozyny (w mięśniu sercowym)

miejscowe wazokonstryktory (czynniki zwężające): serotonina uwalniana z płytek krwi po uszkodzeniu ściany naczynia, spadek temperatury.

Śródbłonkowe czynnkiki aktywne naczyniowo

EDRF śródbłonkowy czynnik rozluźniający mięśniówkę naczyń (NO)

EDCF śródbłonkowy czynnik zwężający naczynia krwionośne

EDCF₁ endotelina - peptyd 21aa

EDCF₂ - pochodna kwasu archaidonowego

eikozonoidy

- prostacykliny i prostagladyny E - rozszerzanie naczyń

- tromboksan i prostagladyny F - zwężają naczynia

Nerwowa regulacja napięcia naczyń krwionośnych

• wszystkie naczynia krwionośne (wyj. - naczynia włosowate i naczynia łożyska) są unerwione przez włókna współczulne zwężające naczynia

• najobficiej unerwione są tętniczki (naczynia oporowe przedwłosowate); napięcie zwieraczy przedłośniczkowych podlega miejscowej regulacji metabolicznej

• niektóre naczynia są unerwione przez włókna przywspółczulne rozszerzające oraz współczulne rozszerzające (np. w mięśniach szkieletowych). Transmiterami we włóknach współczulnych rozszerzających są acetylocholina, histamina i dopamina

Ośrodek naczynioruchowy - w rdzeniu przedłużonym

• część presyjna - podtrzymuje toniczną aktywność współczulną zwężającą naczynia krwionośne

• część depresyjna - hamuje część presyjną oraz toniczną aktywność współczulną zwężającą naczynia

Odruch z baroreceptorów tętniczych

Bodziec - wzrost ciśnienia tętniczego.

składowa sercowa

• pobudzenie sercowych gałązek nerwu błędnego

• zahamowanie tonicznej aktywności współczulnych nerwów sercowych

składowa naczyniowa:

• zahamowanie aktywności tonicznej włókien współczulnych zwężających naczynia

• rozszerzanie żył i zwiększone zaleganie krwi w ich obrębie

• przewaga filtracji nad resorbcją

Efekt ostateczny - spadek ciśnienia tętniczego

Bodziec progowy dla odruchu - ciśnienie tętnicze 40-50mmHg

Odbarczenie baroreceptorów - odruch odwrotny na skutek spadku ciśnienia

Odruch z mechanoreceptorów serca

Bodziec - rozciąganie mechaniczne ścian przedsionków i komór serca

składowa sercowa:

• ujemne efekty tropowe

składowa naczyniowa

• rozszerzanie naczyń

Efekt ostateczny - obnieżenie ciśnienia tętniczego

Regulacji nerwowej towarzyszą

• hamowanie wydzielania wazopresyny

• wzrost wydzielania ANP

Odruch z chemoreceptorów tętniczych

Bodziec - spadek pO₂ w krwi tętniczej (hipoksja i hipoksemia), wzrost pCO₂ (hiperkapnia) oraz spadek pH (kwasica metaboliczna)

hiperwentylacja
możliwa (warunki wysokogórskie)	niemożliwa (nurkowanie)
składowa sercowa - dodatnie efekty tropowe	składowa sercowa - ujemne efekty tropowe
składowa naczyniowa - zwężenie naczyń w większości narządów, rozszerzenie w mózgu i sercu	składowa naczyniowa - zwężenie naczyń w większości narządów, rozszerzenie w mózgu i sercu
Cel: kompensacja niedoboru O2 zwiększonym przepływem krwi	Cel: maksymalne oszczędzanie O2 na potrzeby mózgu i serca

Ze względu na ciśnienie dzielimy układ krwionośny na 2 części:

• tętnicza (wysokie ciśnienie)

• żylna (niskie ciśnienie)

Zbiornik wysokociśnieniowy (niskoobjętościowy)

• przewodzenie krwi

• odciążenie serca

• wyrównanie ciśnienia trętniczego

• regulacja przepływu krwi przez narządy

Mechanizmy wspomagające powrót żylny - zbiornik niskociśnieniowy (wysokoobjętościowy)

• pompa mięśniowa

• rola ruchów oddechowych

• zasysające działanie przedsionka

---