Ochrona środowiska - wykłady
Ochrona środowiska-podjęcie/zaniechanie działań umożliwiające zachowanie/przywracanie równowagi przyrodniczej i polega szczególnie na: racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospod. zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom, przewracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego. Zrównoważony rozwój: „rozwój odpowiadający potrzebom dnia dzisiejszego, który nie ogranicza zdolności przyszłych pokoleń do zaspokojenia własnych potrzeb” - to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych. Polityka ekologiczna - to dokument strategiczny, który przez określenie celów i priorytetów eko, wskazuje kierunek działań koniecznych do zapewnienia właściwej ochrony środowisku. Cele szczegółowe: krótkookresowe przygotowanie PL do członkostwa w UE, średniookresowe wdrożenie prawa o członkostwie w UE, długookresowe. Działania priorytetowe: zakończenie wyznaczania obszarów siedliskowych (ESE NATURA 2000), przyjęcie projektu ustawy o organizmach GMO zgodnie z prawem UE, zamknięcie do końca 2009r wysypisk niespełniających wymogów unii, wprowadzanie tzw `zielonych zamówień', wzmocnienie kadry inspekcji OŚ, która usprawni OŚ i pozwoli na kontrolę przestrzegania prawa, wspieranie platform technologicznych i ekoinnowacyjności w OŚ, przywrócenie podstawowej roli miejscowym planom zagospodarowania przestrzennego jako podstawy lokalizacji inwestycji, zwiększenie retencji wody, opracowanie krajowej strategii ochrony gleb, promocja wykorzystania metanu z pokładów C, ochrona atmosfery, ochrona wód, gospodarka odpadami, modernizacja systemu energetycznego.
Obszary przyrodniczo cenne:
Krajowy system obszarów przyrodniczo cennych:
parki narodowe -> Krajowy system obszarów przyr.
rezerwaty przyrody-> cennych <- korytarze ekologiczne
parki krajobrazowe
obszary chronionego krajobrazu
Natura 2000
23 parki narodowe
1395 rezerwatów przyrody
120 parków krajobrazowych
449 obszarów chronionego krajobrazu
GUS Rocznik Ochrony Środowiska 2010
Oprócz głównych form ochrony wyróżnia się:
Użytki ekologiczne
Stanowiska dokumentacyjne
Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
Pomniki przyrody
W sumie 32,5 % powierzchni kraju objęte jest ochronną.
Obszary o znaczeniu międzynarodowym
Białowieski PN wpisano na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO
9 obiektów uznano za rezerwaty biosfery (PN: Babiogórski, Białowieski, Bieszczadzki, Kampinoski, Karkonoski, Słowiński, Tatrzański)
Rezerwaty przyrody „jezioro Łuknajno” oraz „Polesie Zachodnie”
8 obiektów w Spisie Konwencji Ramiarskiej (rezerwaty przyrody : Łuknajno, Karaś)
Na terenie Polski funkcjonują 4 transgraniczne Rezerwaty Biosfery:
Polsko-Białoruski Rezerwat Biosfery Puszcza Białowieska
Polsko-Ukraińsko -Słowacki Rezerwat Biosfery Karpaty Wschodnie
Polsko- Słowacki Rezerwat Biosfery tatry
Polsko-Czeski Rezerwat Biosfery Karkonosze
Gminy o istotnej funkcji turystycznej koncentrują się w :
Pasie nadmorskim
Na obszarach pojezierzy, szczególnie Warmia i mazury
Pasy górskie
Gminy w parkach narodowych
Zbiornik wodne dostępne do celów rekreacyjnych
Zawierające na swym terenie istotne obiekty kultury
Agroturystyka rozwija się najlepiej w górach (Karpaty) oraz pojezierzach (poj. Mazurskie)
LSR - lokalne strategie rozwoju
LGD - lokalne grupy działowe
Ustawa z dn. 16.04.2004 o ochronie przyrody
Zielińska A.: Kapitał ludzki o zrównoważonym rozwoju obszarów przyrodniczo cennych
Zróżnicowanie różnorodności biologicznej
Różnorodność biologiczna - utożsamiana jest z bogactwem form życiowych wyst. na ziemi oraz sposobem ukrywania ekosystemów. W jej obrębie wyróżniamy: r. biogeograficzna - rozpatrywana globalnie, krajobrazową, ekosystemową, gatunkową, genetyczną
R. biogeograficzna - obiektem analizy jest biosfera, jej funkcjonowanie umożliwiają nieorganiczne cykle geochemiczne. Czynniki: klimatyczne: temp., wilgotność, nasłonecznienie, opad; geograficzne: szerokość geograficzna, wysokość n.p.m.; siedliska: rodzaje i właściwości gleb, nadmierna ilość składników pokarmowych
R. krajobrazowa - zbiór ekosystemów wraz z ich układami: k. naturalny (Wdecki PK - Bory tucholskie)
Krajobraz określa fragment(obszar) przyrody wyodrębniany na podstawie przyjętej przez xxxxx klasyfikacji, geokompenentów, tworzący system,.
R. ekosystemowa -nawiązanie do ekosystemu. Do najcenniejszych należą : ekosystemy bagienne (PN: Biebrzański, Narwiański, Ujścia Warty); e. leśne (PN: Białowieski), e. górskie (tatrzański PN)
Pod względem wielkości: 1.mikro, 2.mezo, 3.makro ->ekosystemy->(1.pień ściętego drzewa, 2.las łąka , 3.ląd ocean)
R. gatunkowa -odnosi się do różnych gatunków w próbce, zespole, siedlisku lub na danym terenie
R. genetyczna - jest to zmienność i różnorodność materiału genetycznego w obrębie gatunku. Obejmuje ona różnorodność materiału genetycznego i różnych populacjach danego gatunku.
Łączna liczba gatunków zarejestrowanych na obszarze naszego kraju wynosi ok. 60000, co jest raczej wielkością zaniżoną. Rośliny naczyniowe ok. 2500 gat. rodzimych i ok. 480 trwale zadomowionych. Szacunkowa ocena liczby gat. zwierząt wynosi ok. 33000 do 45000, z tego 692 taksony przypadają na kręgowce.
Wśród zwierząt Polski 30% fauny ssaków, 16% ptaków i do 50% bezkręgowców.
Zagrożenia różnorodności biologicznej.
Różnorodność biologiczna Polski determinują warunki: fizyczne, geograficzne i oddziaływanie ludzi - zarówno presja cywilizacyjna, jak i działania ochronne.
Polska należy do krajów o dużym bogactwie przyrodniczym ze względu na stosunkowo dobre, zachowane naturalne zbiorowiska i wyst. w nich gat. oraz formy roślin i rasy zwierząt użytkowych.
Problemem jest raczej duże zróżnicowanie regionalne między pn - wsch. Częścią kraju o stosunkowo dobrze zachowanej przyrodzie a uprzemysłowioną pd. Polski (np. Górny Śląsk), gdzie w bardzo szybkim tempie postępuje degradacja przyrody.
Efektem bezpośredniego i pośredniego oddziaływania ludzi na przyrodę jest wyginięcie w ciągu ostatnich 200 lat, 124 gat. roślin, a tendencje regresywne obserwowane są u 2145 taksonów, głównie roślin niższych i grzybów. 16% gatunków zagrożonych stanowią rośliny naczyniowe (GUS 2006)
Forma zubożała o 10 gat. ptaków. 4 gat. ssaków i po 1gat. gadów o ryb. Lista zagrożonych kręgowców obejmuje 130 pozycji, a łączna liczba zwierząt, którym grozi wyginięcie szacowana jest na 2769 gat.
Wg. Andrzejewskiego i Weigla (2003) niebezpieczeństwa ostrej ingerencji w środowisko przyr. Wiążą się z:
bezpośrednim wykorzystaniem żywych zasobów przyrody (leśnictwo, rolnictwo, rybactwo wędkarstwo, łowiectwo)
bezpośrednim oddziaływaniem na środowisko przyr. (gosp. przestrzenna, gosp. wodna, gosp. morska)
pośrednim oddziaływaniem na środowisko ( przemysł, infrastruktura techniczna, transport, turystyka i rekreacja, przemyślane budownictwo)
Zagrożenia związane z gosp. Rolną
Czynniki powodujące degradację walorów przyrodniczych:
-urbanizacja, fragmentaryzacja terenu powodująca izolację populacji dziko żyjących gatunków
-osuszanie mokradeł (torfowisk, cieków wodnych, podmokłych łąk) połączone z niszczeniem naturalnej szaty roślinnej
-zmniejszenie retencji wodnej dolin i przyspieszenie tempa odpływu wód powierzchniowych, połączone z pogłębieniem koryta oraz wycinanie zadrzewień i zadrzewień nadrzecznych
-wprowadzenie wielkopowierzchniowych monokultur gatunków hodowlanych na potrzeby intensywnej produkcji (Zachodniopomorskie). Miedze na polach potrzebne,bo tam mogą być dzikie rośliny lub mogą być siedliskiem dla np. owadów
-zanieczyszczenia i zatrucia gleby i wód na skutek chemizacji rolnictwa i nadmiernego zużycia nawozów sztucznych, herbicydów i pestycydów
-wprowadzanie obcych biograficznie gat. do środowiska oraz genetycznie zmodyfikowanych odmian roślin i zwierząt, które na danym terenie nie mają wrogów naturalnych i bez przeszkód wygrywają konkurencję z gatunkami rodzimymi
-budowa płyt pod oborniki, zapobiega przesiąkaniu związków w głąb profilu gruntowego zanieczyszczających wody podziemne
-Zanik hodowli tradycyjnych ras zwierząt gospodarskich, np. owcy wrzosówki, krowy polskiej czerwonej i innych (ochrona Zasobów Genet. Zwierząt. Gosp.)
Zagrożenia związane z gosp. leśną:
Na obniżenie różnorodności biologicznej w lasach wpływa:
-pozyskiwanie masy drewna, większej od przyrostu
-wprowadzenie gat. szybko rosnących bez względu na warunki siedliskowe
-stosowanie niewłaściwych metod gospodarowania (zrąb zupełny, głęboka orka)
-zwiększenie intensywności nawożenia i stosowanie chemicznych środków ochrony lasu przed szkodnikami, co chroni przed danym szkodnikiem, ale powoduje osłabienie naturalnej odporności eksperymentów
-wprowadzanie gatunków obcego pochodzenia, które mogą powodować przekształcenia w ekosystemach
-zalesianie nowych obszarów bez pozostawiania otwartych przestrzeni: prowadzi to do ograniczenia powierzchni ekosystemów otwartych i zubożenia różnorodności krajobrazowej
Obecnie w gosp. leśnej, szczególnie w lasach państwowych, eksponuje się środowiskowo- ochronną funkcję lasów
Główne oddziaływanie gospodarki rybacko-wędkarskiej wynika z następujących rodzajów działań:
-wprowadzenie obcych gat. lub odmian, czego skutkiem jest ustępowanie rodzimych gatunków słabych konkurencyjnie oraz przenoszenie chorób i pasożytów
-zarybianie materiałem niedostosowanym do warunków siedliskowych, co może doprowadzić do przekształcenia ekosyst. i ustąpienia gat. wrażliwych
-zanieczyszczenie ekosystemów wodnych. Punktowe źródła zanieczyszczeń pochodzące z chowu ryb, a także z przetwórni. W strudze Służewieckiej są wody płynące z lotniska, mogą być zanieczyszczone ropopochodnymi substancjami. Struga często wylewa
-łowiectwo może wywierać negatywne skutki na różnorodność biologiczną, jeśli dopuści się do: * nadmiernej eksploatacji populacji gat. łownych zagrażającej ich wyginięciu na określonych obszarach lub poprzez obniżenie liczebności gat. dopuszczając do obniżenia różnorodności genetycznej.
*utrzymanie zbyt wysokiej liczebności gat. łownych, która narusza równowagę w ekosystemach
-introdukcje do otwartej przyrody obcych gat.
Introdukcja-celowe wprowadzenie do ekosystemu obcego gatunku, pochodzącego z innego obszaru geogr.
Może być b. konkurencyjny i wyniszczyć gat. rodzime
W lesie kabackim introduktem jest niecierpek drobnokwiatowy.
Zagrożenia związane z gospodarką przestrzenną:
-zajmowanie terenów pod zabudowę (Wilanów, Białołęka)
-intensywna urbanizacja połączona z rozbudową infrastruktury
-powstanie „barier ekologicznych” tj. kanałów, dróg i zapór
W konsekwencji dochodzi do fragmentacji ekosystemów i rozdrobnienia siedlisk populacji poszczególnych gat., które tracą możliwość swobodnego krzyżowania się i przepływu genów w obrębie dużej populacji, co może przyczynić się do stopniowego wymierania gat.
Zagrożenia związane z gosp. Wodną i morską
-zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych na skutek zrzutu nieoczyszczonych lub niedostatecznie oczyszczonych ścieków oraz spływu powierzchniowego z upraw rolnych , a także z różnego rodzaju szlaków komunikacyjnych . Czynniki te powodują eutrofizację, co w glebie prowadzi do zmian ekosystemu.
Oddziaływanie przemysłu.
Najgroźniejsze zanieczyszczenia wiążące się z:
-emisję gazów i pyłów do atmosfery, zrzutem ścieków, składowaniem odpadów, hałasem i promieniowaniem, skutkiem tych działań jest postępująca eutrofizacja i zakwaszenie siedlisk, a w konsekwencji zmiana ekosystemu.
-ogrzewaniem powierzchniowym warstw gleby szerokości kilku lub więcej metrów przez sieci przesyłające ciepło, co zmienia warunki mikroklimatyczne w stopniu umożliwiającym.
-zrzut wód podgrzanych, pochodzących z procesów produkcji energii elektrycznej; do rzek; jezior, w których powstają strefy o podwyższonej temperaturze gdzie zubożeniu ulega struktura ekosystemu.
-eksploatacja zasobów surowcowych, w efekcie czego następuje degradacja: hałdy, osuwiska i zapadliska ulegają zmianą. Warunki siedliskowe- zmiana chemizmu gleb, powstawanie lejów depresji.
Oddziaływanie transportu.
-sieci komunikacyjne, a zwłaszcza ogrodzone siatkami autostrady, są barierami dla migracji zwierząt, a tym samym swobodnej wymiany genów.
-fragmentaryzacja przestrzeni.
-masowe zabijanie zwierząt i ptaków w wyniku dużego i szybkiego ruchu pojazdów na drogach.
Odziaływanie turystyki i rekreacji.
-chaotyczny rozwój, niekontrolowany rozwój zabudowy tzw. drogich domów na obszarach cennych przyrodniczo
-wzrost wykorzystania transportu idywidualnego, a także turystyka na obszarach uznanych za cenne przyrodniczo, które są nieprzygotowane na przyjęcie tak wysokiego ruchu.
Na skutek tych działań następuje:
-ograniczenie powierzchni naturalnej i półnaturalnej.
-degradacja krajobrazu, w tym także w wyniku realizacji zabudowy substandardowej
-synatropizacja roślin i zwierząt
-zmiany warunków siedliskowych w wyniku zanieczyszczenia środowiska, a także w efekcie przekształcenia ekosystemu.
-płoszenie zwierząt.
Gatunki zagrożone i ginące.
Czerwina lista jest to światowy wykaz gatunków wymarłych, ginących, zagrożonych.
Aspekty prawne i ekonomiczne ochrony środowiska.
Prawo jest elementem sterującym oddziaływanie człowieka na środowisko przyrodnicze, a jego rola w ochronie środowiska sprowadza się do czynnika regulującego stosunki dwóch elementów- człowiek a środowisko, które wzajemnie na siebie oddziałują.
Uwzględnienie zagadnień związanych z ochroną środowiska wymaga uregulowań prawnych.
Do uregulowań prawnych w Polsce należą:
-konsytucja RP
-Ratyfikowane umowy międzynarodowe
-Rozporządzenie
-Akry prawa miejscowego
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20.03.2002r. w sprawie "zasad techniki przyrodniczej"
Cele ochrony środowiska z wykorzystaniem narzędzi prawa sprowadzają się do:
-zachowania istniejących zasobów środowiskowych w stanie nie pogarszających dziłalności, któa zmierza do przywrócenia zasobom właściwości umożliwiających ich gospodarcze wykorzystanie.
-podejmowania działań w celu optymalnie racjonalnego wykorzystania zasobów w gospodarce.
Ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody.
Cele ochrony przyrody:
- utrzymywanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów
- zachowanie różnorodności biologicznej
- zachowanie dziedzictwa geologicznego
- zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt, grzybów wraz z ich siedliskami
- ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień
- utrzymywanie lub przywracanie właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych a także pozostałych zasobów, tworów składników przyrody
-kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody przez edukację, informowanie i promocję w dziedzictwie ochrony przyrody.
Polityka Ekologiczna Państwa
Cele ochrony przyrody są realizowane przez:
uwzględnianie wymagań ochrony przyrody w:
- polityce ekologicznej państwa
- programach ochrony środowiska przyjmowanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego
- koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju
- strategiach rozwoju województw i planach zagospodarowania przestrzennego województw
- strategia rozwoju gmin, studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego i planach zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłączonej strefy ekonomicznej oraz w działaniach gospodarskich i inwestycyjnych.
2) obejmowanie zasobów, tworów i składników przyrody formami ochrony przyrody
3) opracowanie i realizację ustaleń planów ochrony dla obszarów podlegających ochronie prawnej, programów ochrony gatunkowej, siedlisk i szlaków migracji gatunków chronionych
4) realizację krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z programem działania
5) prowadzenie działalności edukacyjnej, informacyjnej i promocyjnej w dziedzinie ochrony przyrody
6) prowadzenie badań naukowych nad problemami związanymi z ochroną przyrody
Formy ochrony przyrody:
parki narodowe
rezerwaty przyrody
parki krajobrazowe
obszary chronionego krajobrazu
obszary Natura 2000
pomniki przyrody
stanowiska dokumentacyjne
użytki ekologiczne
zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów
Park narodowy- ochronie podlega cala przyroda i walory krajobrazowe o powierzchni większej niż 1000ha
Utworzenie P.N, zmiana jego granic lub likwidacja następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów.
Nadzór nad parkami sprawuje minister właściwy do spraw środowiska.
Rezerwat przyrody - obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze a także siedliska roślin i zwierząt. Jego sprawami zajmuje się wojewoda
Park krajobrazowy - zajmuje się wojewoda
Obszary specjalnej ochrony ptaków i siedlisk.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska(tekst jednolity: Dz.U.z 2008r. Nr 25.poz. 150 z późniejszymi zmianami.
Ochrona środowiska- podjęcie lub zaniechanie działań umożliwiające zachowanie lub przywrócenie równowagi przyrodniczej.
Zanieczyszczenie- emisja, która może być szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, może powodować szkodę w dobrach materialnych, może pogarszać walory estetyczne środowiska lub może kolidować z innymi uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska.
Emisja - wprowadzenie bezpośrednie lub pośrednie, w wyniku działalności człowieka do powietrza, wody lub zlewni.
substancje
energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne
Ekonomiczne aspekty ochrony środowiska
Dane związane z prezentacją nakładów środowiska obejmuje 9 dziedzin:
- ochrona powietrza atmosferycznego i klimatu
- gospodarka ściekowa i ochrona wód
- gospodarowanie odpadami
- ochrona i przywrócenie wartości użytkowej gleb oraz ochrona wód podziemnych i powierzchniowych
- zmniejszenie hałasu i wibracji
- ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazu
- ochrona przed promieniowaniem jonizującym
- działalność badawczo- rozwojowa
- pozostała działalność związana z ochroną środowiska.
Powietrze.Działania mające na celu ograniczenie wielkości emisji - regulacje prawne:
-stosowanie takich procesów technologicznych, surowców i urządzeń, które wyemitują lub ograniczą ilość emitowanych zanieczyszczeń.
-stosowanie urządzeń ochronnych, zmniejszających ilość emitowanych gazów i pyłów
-wybór właściwej lokalizacji zakładów przemysłowych, odpowiednie poprowadzenie tras samochodowych i organizacji ruchu.
Do inwestycji związanych z gospodarką wodną zalicza się:
-budowę ujęć służących do poboru wody: powierzchniowej, podziemnej i kopalnianej łącznie z urządzeniami uzdatniającymi oraz wodną siecią magistralną i rozdzielczą, budową laboratoriów kontroli jakości wody, w tym automatycznych stacji pomiaru jakości wody.
-budowę zbiorników retencyjnych, stopni wodnych żeglugowych i energetycznych oraz śluz i jazów.
-budowę obwałowań przeciwpowodziowych
-regulację rzek i zabudowę potoków
-budowę stacji pomp
Inwestycja związane z gospodarką ściekową i ochroną wód:
-oczyszczanie ścieków lub ich elementy wg technologii oczyszczania ( mechanicznego, chemicznego, biologicznego i o podwyższonym stopniu usuwania miogenów, a także oczyszczalnie indywidualne, przydomowe i inwestycje związane ze wstępnym oczyszczaniem ścieków)
-urządzenia do gospodarczego wykorzystania ścieków, do utylizacji, gromadzenia i transportu wód zasadowych, do gromadzenia ścieków, jak również wyposażenie oczyszczalni ścieków w urządzenia i aparaturę kontrolno-pomiarową w przypadku, gdy nie są one ujęte w kosztach budowy oczyszczalni ścieków.
-budowę kanalizacji sanitarnej odprowadzającej ścieki oraz wody opadowe
-urządzenia do przeróbki i zagospodarowania osadów z oczyszczalni ścieków
-systemy obiegowego zasilania wodą
-zabezpieczenie przed przenikaniem rzek, mórz oraz innych akwenów zanieczyszczeń powstających przy transporcie wodnym.
-tworzenie stref ochrony źródeł i ujęć wody
Do inwestycji związanych z gospodarką odpadami, ochroną i przywróceniem wartości użytkowej gleb oraz ochroną wód podziemnych i powierzchniowych zalicza się:
-działania związane z zapobieganiem zanieczyszczeniom poprzez modyfikowanie procesów technologicznych, w tym nowe techniki i technologie mało i bezodpadowe.
-zbieranie (w tym selektywne) odpadów i ich transport
-działania związane z recyklingiem odpadów
-urządzenia do przeróbki i zagospodarowania osadów z oczyszczalni ścieków, odpadami, ochrony gleby i wód powierzchniowych i podziemnych.
Źródła i rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń w środowisku oraz sposoby na przeciwdziałanie ich skutkom. Nadmierne ilości zanieczyszczeń wprowadzane do środowiska powodują jego skażenie.
Wszystkie przypadki skażenia mają wspólne cechy charakterystyczne:
-substancje szkodliwe
-źródło tej substancji
-ośrodek ośrodek przenoszony(powietrze, gleba, woda)
-obiekt na który działa substancja
Przenoszenie się substancji szkodliwych w atmosferze zależy od:
-wysokości którą osiągają
-rozmiaru cząstek
-czynników klimatologicznych(warunków pogodowych)
Poziom, do którego substancja szkodliwa ulegnie rozcieńczeniu po emisji, zależy od:
-prędkości wiatru
-zachmurzenia
-ukształtowania terenu
Rozpraszanie substancji szkodliwych w wodzie-przedostają się:
*bezpośrednio( ze ściekami)
*pośrednio( z powietrza) do środowiska wodnego nie zawsze ulegają rozpuszczeniu
Łącząc się z substancjami organicznymi lub częściami mineralnymi tworzą osady denne, w których następuje gromadzenie się substancji szkodliwych
Problem środowiskowy-zanieczyszczenie wodonośnych warstw wód gruntowych służacyh jako źródło wody do picia
Rozproszenie substancji szkodliwych w warstwach wodonośnych zależy od fizycznych właściwości ruchu wód gruntowych, rozpuszczalności substancji szkodliwej, opóźnienia spowodowanego sorpcją substancji na powierzchni ciała stałego.
Zachowanie się substancji szkodliwych w glebie:
-gromadzenie się ponad 90% zanieczyszczeń.
Zanieczyszczenia dostają się do gleby:
-z opadami atmosferycznymi i pyłami ( bezpośrednio lub za pomocą(pośrednictwem)roślin)
-w wyniku wylewu wód
-z osadami ściekowymi i kompostami stosowanymi w celach nawozowych
-spływami z dróg
-wieloletniego składowania substancji szkodliwych
-zanieczyszczenia awaryjnego(np. wylew ropy)
PRZECIWDZIAŁANIA ZANIECZYSZCZENIOM
- niedopuszczalność do ich powstawania, poprzez np. zmianę technologii czy nośnika energii
Do inwestycji związanych z gospodarowania odpadami odnawialnymi i przywrócenie wartości użytkowej gleb oraz ochroną wód podziemnych i powierzchniowych zalicza się:
-gospodarcze wykorzystanie odpadów, tj. metody i sposoby oraz urządzenie w wyniku których następuje wyraźna redukcja ilościowa odpadów wytwarzanych bądź nagromadzonych na składowiskach
-unieszkodliwianie odpadów
-rekultywacja środowiska hałd, wysypisk i stawów osadowych oraz innych terenów zdewastowanych i zdegradowanych
-przedsięwzięcia związane zapobieganiem degradacji i dewastacji gleby
-budowę, utrzymanie i obsługę urządzeń służących do neutralizacji zanieczyszczeń(skażeń) gleby, oczyszczanie wód podziemnych, a także zapobieganie infiltracji (przenikanie) zanieczyszczeń do gleby i wód powierzchniowych
-wyposażenie w aparaturę kontrolną-pomiarową w zakresie gosp. odpadami, ochrony gleby i wód podziemnych i powierzchniowych
Polskie lasy
Wygląd polskich lasów, ich skład gatunkowy zależy głównie od czynników naturalnych:
-położenie geograficzne
- klimat
- rzeźba terenu
- podłoże geologiczne
- warunki glebowe
Lasy Europy w wyniku występujących zmian cywilizacyjnych podlegały przeobrażeniu, dlatego też obecnie bardzo często spotykamy w ekosystemach leśnych gatunki uproszczone, mało odporne, które tworzą przekształcone lasy współczesne.
Historia:
1924 - powołano Przedsiębiorstwo Polskie Lasy Państwowe
1936 - wprowadzono dekret w ramach którego uregulowano zasady polityki leśnej
Od tego momentu lasy stały się bardziej samodzielnym organem.
Wybuch II wojny św. zastał uporządkowaną gospodarkę leśną, która została zniszczona.
Okres ostatnich 50 lat obfitował w działania…
Polityka leśna - zasada trwałości lasów rozumiana jako „trwały przyrost”,”trwałe użytkowanie”,”trwały dochód”. Zasada ta zmierzała do modelu intensywnego gospodarowania lasem, koncentrującego się głównie na drzewostanie. Tak rozwijało się leśnictwo jednofunkcyjne, które mogło zaspokajać jedynie materialne potrzeby społeczeństwa.
„trwałe użytkowanie” od kilkunastu lat zmienia się w trwały i zrównoważony rozwój z uwzględnieniem potrzeby zachowania biolog.różnorod.
Obowiązująca od stycznia 1992r. Ustawa o lasach zrównała wartości środowiskotwórcze i ogólnospołeczne lasów z funkcją produkcyjną i surowcową. Określała ona, że gosp.leśna opierać się na powszechnej ochronie lasów ,trwałości utrzymywania lasów i ciągłości ich użytkowania oraz na powiększaniu zasobów leśnych.
Polityka leśna Polski nawiązuje do:
-postanowień Polityki Europejskiej Państwa
-Agendy 21 uchwalonych na konferencji w Rio de Janeiro w 1992r.
-zasad leśnych
-europejskich Deklaracji Ministrów Leśnictwa w sprawie ochrony lasów
-Polskiej Polityki Kompleksowej ochrony zasobów Leśnych
Na I konferencji Ochrony Lasów Europejskich w Helsinkach w 1993r. przyjęto wytyczne zrównoważonego rozwoju gospodarki leśnej i na ich podstawie wyr. sześć kart kryt.
-Utrzymanie stanu zdrowotnego i witalnego ekosyst. leśnych
-zachowanie i ochrona, i wzmocnienie biologicznej różnorodności ekosyst. leśnych
-utrzymanie i rozwijanie funkcji produkcyjnej lasu
-utrzymywanie i wzmacnianie funkcji ochronnych zagospodarowanych lasów
(zwłaszcza ochrony gleby, wody i powietrza)
-utrzymanie i wzmacnianie funkcji społeczno- ekonomicznych
Przyjęte kryteria, preferują proekologiczny model gospodarki leśnej,zwiększający gwarancję zdrowotności lasu, jego żywotności, stabilności i odporności na zagrożenia.
W Polsce jest realizowany "Krajowy Program Zwiększania Lesistości", przyjęty przez Radę Ministrów w 1995r., który przewiduje wzrost
lesistości w kraju do:
-30% w 2020r.
-33% w 2050r.
Główny problem związany jest z niedostatkiem gruntów porolnych, poza tym stopniowo zmniejszała się ilość terenów które nie były użytkowane. Zmniejszały się też ceny gruntów w Polsce w ostatnich latach.
Od początku obowiązywania Krajowego programu zwiększania lesistości do 2009r. zalesiono ogółem 130 tys. Ha gruntów Skarbu Państwa. Na prawie 3 tys. Ha las pojawił się ponownie w wyniku sukcesji naturalnej.
Funkcje lasu(mają się wzajemnie uzupełniać):
-ekologiczne
-produkcyjne
-społeczne
Wielofunkcyjne gospodarstwa leśne mają za zadanie łączyć i unikać konfliktów pomiędzy poszczególnymi funkcjami.
Zadania polityki leśnej :
Kształtowanie właściwego stosunku człowieka do lasu, znalezienie równowagi pomiędzy wzrostem ekologicznym a potrzebami ochrony środowiska zapewnienie trwałości lasów przez: a) powiększenie zasobów leśnych, b) polepszenie (?!) lasów , c) zmianę polityki z modelu surowcowego na proekologiczny, współtworzenie ustawodawstwa w zakresie ochrony, kształtowania i użytkowania środowiska przyrodniczego, prawna ochrona lasów we wszystkich formach własności.
Polityka lesna opiera się na współpracy międzyresortowej jest powiązana z polityką:
-ekologiczną
-rolną
-przestrzennego zagospodarowania kraju
-obrony narodowej
-energetyczną
-przemyslową
-społeczną
-edukacyjną
-naukową
Leśne kompleksy promocyjne:
Realizacji wielofunkcyjnej gospodarki leśnej będzie służył rozpoczęty program LKP. Leśny kompleks promocyjny- to zwarty obszar leśny należący do jednego lub kilku nadleśnictw, utworzony dla promocji proekologicznej polityki państwa.
Pokazują:
Zmienność warunków siedliskowych, różnorodność składu gatunkowego lasu ,wielość pełnionych przez niego funkcji.
W ramach LKP leśnicy promują :
-zrównoważoną gospodarkę leśną
-wspierają badania naukowe
-prowadzą edukację leśną społeczeństwa
Co oznacza LKP „Lasy Spolsko- Rogowskie”:
Cele działania LKP:
-promocja trwale zrównoważonej gosp. Leśnej
-ochrona zasobów przyrody w lasach
-edukacja lesna społeczeństwa
-przestrzenne rozpoznanie stanu biocenozy leśnej oraz zachodzące w niej zmiany zmiany
-trwałe zachowanie lub odtworzenie naturalnych walorów lasu
-integrowanie celów trwałej gospodarki leśnej z aktywną ochroną przyrody
-prowadzenie prac badawczych i doswiadczelnictwa leśnego
-szkolenie leśników i edukacja leśna społeczeństwa
Restytucja-zespół działań prowadzących do przywrócenia pierwotnego stanu elementów środow. Naturalnego zmienionego przez (?!) gospodarkę.
Reintrodukcja-ponowne wprowadzenie do środowiska gatunku, który przestał tam występować by reintrodukcja powiodła się musi przestać działać czynnik, który spowodował wyginięcie tego gatunku w przeszłości.
Zadania:
-zadania w zakresie restytucji i reintrodukcji gatunkowej
-introdukcja bielika w kompleksie Głuchów
-rekonstrukcja gniazda dla bociana czarnego
-wdrażanie nowych rozwiazań gatunkowych w ramach leśnych w zakresie techniki, technologii i organizacji
-wykonywanie SIP w gospodarstwie leśnym
-wykonywanie teledetekcji w gospodarstwie lesnym