MIKROEKONOMIA

1. Czym zajmuje się ekonomia? Jakie są podstawowe problemy ekonomii?

Ekonomia jest nauka, badającą w jaki sposób ludzie wykorzystują zasoby będące w ich dyspozycji w celu zaspokojenia różnorodnych potrzeb materialnych i niematerialnych. Zasoby, którymi ludzie dysponują są przekształcane w trakcie procesów produkcyjnych w dobra i usługi zaspokajające określone potrzeby. Dążeniem ludzi jest zaspokojenie wszystkich potrzeb w stopniu maksymalnym. Niestety, nie jest to możliwe głównie z racji ograniczonych zasobów. O ile potrzeb może być nieskończenie wiele, o tyle zasoby umożliwiające zaspokojenie tych potrzeb są najczęściej ograniczone. W konsekwencji człowiek musi gospodarować tzn. dokonywać wyborów ekonomicznych - decydować na co przeznaczyć stosunkowo rzadkie zasoby, które są do jego dyspozycji i jakie potrzeby zaspokoić. Decyzja gospodarcza posiada zawsze dwa aspekty - pozytywny i negatywny. Aspekt pozytywny oznacza dokonanie wyboru, jakie cele gospodarcze będziemy realizować oraz jakie zasoby przeznaczymy na osiągnięcie tych celów. Aspekt negatywny oznacza konieczność rezygnacji z innych celów, na osiągnięcie których moglibyśmy przeznaczyć posiadane zasoby.

Podstawowe problemy ekonomiczne sprowadzają się do sformułowania pytań:

CO? (wytwarzać, co konsumować, co produkować) dotyczy towaru, jaki będzie wytwarzany i dostarczany na rynek. Określa nam alokacje zasobów (rozmieszczenie zasobów, skierowanie dóbr i usług np. w gospodarstwie domowym)

JAK? W jaki sposób? Jakie metody i techniki stosujemy w procesie produkcji?

Odpowiedz na pytanie jak? - oznacza określone proporcje pomiędzy wykorzystaniem poszczególnych zasobów. Zasoby są bowiem względem siebie komplementarne jak i substytucyjne.

Komplementarność - uzupełnianie się (dopełnianie) zasobów, nie może, bowiem istnieć żaden system produkcyjny w którym zabrakłoby któregoś z zasobów.

Substytucyjność - substytucja oznacza wzajemne zastępowanie (wymianę jednego na drugie) Oznacza to, ze w pewnych granicach są produkty wymienialne. Mamy na myśli substytucje zachodzącą miedzy dwoma czynnikami np. praca i kapitałem. Dotyczą naszych procesów konsumpcyjnych.

Dla kogo? Ile? Dotyczy rozmiarów produkcji i ile bieżącej produkcji przeznaczymy na produkcje przyszłości

Szukanie właściwych proporcji miedzy wolnością od a wolnością do.

Dla kogo? - odnosi się do gospodarki jako całości

Zasada według potrzeb - wszyscy jesteśmy równi. Produkty dzielone wg środków, jakie poszczególne jednostki posiadają ekonomicznie.

2. Przedstaw podstawowe cechy gospodarki rynkowej.

---Własność prywatna

---Prawo do swobodnego dysponowania prywatną własnością - wolność wyboru ekonomicznego.

---Konkurencja w obrębie dostawców i odbiorców

---Rynkowy system ustalania cen

3. Wyjaśnij związki pomiędzy kosztem a ograniczonością zasobów.

Relacja między kosztem a wyborem:

Jednostki stają wobec potrzeby dokonywania wyborów, między konkurencyjnymi alternatywami działania. Wybór jednej alternatywy działania oznacza, że ze skorzystania z drugiej trzeba zrezygnować. Koszt jest definiowany jako wartość najbardziej preferowanej alternatywy, która nie została wybrana w warunkach braku możliwości wyboru koszty nie istnieją.

Związek pomiędzy kosztem a pojęciem rzadkości:

Rzadkość oznacza, że nie możemy osiągnąć wszystkiego i zaspokoić wszystkich potrzeb ze względu na ograniczone zasoby. Musimy wtedy dokonać wyboru. Koszt jest to wartość alternatywy, która nie została wybrana (rezygnujemy z czegoś na korzyść kupienia lub robienia czegoś innego);

Żaden człowiek (ani też żadne społeczeństwo) nie może posiadać wszystkich rzeczy, które chciałby mieć. Po prostu dlatego, że nie wystarczyłoby wszystkiego dla wszystkich. Wynika to z ograniczoności zasobów. Dlatego, każdy człowiek, przedsiębiorstwo lub rząd musi dokonywać wyborów tego co chcieliby mieć. Podejmując decyzję gospodarczą w celu uzyskania danej korzyści, którą alternatywnie moglibyśmy osiągnąć, czyli ponosimy koszt alternatywny.

4. Omów koszt alternatywny.

Koszt utraconych możliwości - obok faktycznych kosztów wytwarzania dóbr producent ponosi także koszty alternatywne, związane z utratą korzyści zastosowania danych zasobów w innej działalności gospodarczej. Kapitał rzeczowy w formie maszyny można zastosować do wytwarzania określonego produktu. Maszynę można również wynająć po możliwie najwyższej cenie i otrzymywać korzyści z opłat za wynajem. Maszynę można sprzedać a uzyskane pieniądze ulokować w banku lub kupić akcje. Koszt alternatywny zastosowania maszyny do danej produkcji oznacza rezygnację z korzyści, jakie można by osiągnąć wynajmując lub sprzedając maszynę. Koszt alternatywny producenta można również wyrazić w postaci ilości innego produktu., który można by wytworzyć wykorzystując tę samą ilość czynników produkcji, jaką zastosowano do wytwarzania danego produktu.

5. Na czym polega okrężny obieg dochodów i produktów. Przedstaw go na schemacie.

Ruch okrężny dochodów i produktów:

---Firmy przekazują do gospodarstwa strumień dochodów

---Gospodarstwa domowe kupują te produkty

---Z firm do gospodarstw płynie strumień opłat za pracę

---Strumień zasobów (strumień czynników produkcji: ziemia, praca, kapitał), strumień usług produkcji

Konsumenci dysponując kapitałem ludzkim i rzeczowym, czyli zasobami, przekazują je producentom, z czego uzyskują od nich określone dochody. Z otrzymywanych zasobów producenci wytwarzają dobra i usługi, które z kolei nabywają konsumenci za wcześniej otrzymane dochody. W ten sposób powstaje ruch okrężny produktu i dochodu w gospodarce.

6. Co rozumiesz pod pojęciem rynku? Na czym polega konkurencja rynkowa i co oznacza pojęcie „rynki konkurencyjne”?

Rynek to proces, w warunkach którego dokonywane są transakcje.

Rynek jest miejscem, zorganizowanym zazwyczaj w sensie instytucjonalnym, gdzie dokonują się akty kupna i sprzedaży czynników produkcji oraz wytworzonych dóbr (produktów i usług).

Rynek spełnia dwa znaczenia:

---Wszystkie transakcje, jakich dokonujemy w życiu

---Rynek jako targ

Ograniczoność zasobów sprawia, że między producentami istnieje konkurencja o dostęp do zasobów. Równocześnie producenci rywalizują w zdobywaniu odbiorców dla swoich produktów. W podobny sposób kupujący konkurują ze sobą w zakupie najlepszych i najbardziej korzystnych dla nich dóbr. Konkurencja między podmiotami gospodarczymi jest cechą gospodarki rynkowej. Może ona przybierać różne formy a także charakteryzować się różnym stopniem natężenia. Ważnym elementem konkurencji rynkowej jest cena produktu, wpływająca na kształtowanie się popytu i podaży. Wykorzystywanie ceny w walce konkurencyjnej między podmiotami gospodarczymi określa się mianem konkurencji cenowej. O konkurencyjności danego produktu świadczy nie tylko jego cena. Również takie elementy jak jakość produktu, warunki gwarancji, zapewnianie usług serwisowych, odpowiednie warunki finansowania zakupów, reklama itp. mają znaczący wpływ na poziom konkurencyjności wielu, współcześnie wytwarzanych produktów. Konkurowanie przy pomocy tych właśnie elementów jest charakterystyczne dla konkurencji niecenowej.

W teorii ekonomi wyróżnia się zazwyczaj cztery rodzaje konkurencji rynkowej: konkurencja doskonała, monopol pełny, konkurencja monopolistyczna, oligopol.

7. Przedstaw prawo popytu.

Wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się popyt na ten produkt, natomiast wraz ze spadkiem ceny popyt wzrasta. Popyt to ilość nabytych dóbr i usług przy danej cenie, w określonej jednostce czasu.

8. Omów czynniki wpływające na wysokość popytu.

Do najważniejszych czynników niecenowych wpływających na zmiany popytu rynkowego zaliczamy: dochody, gusty i preferencje, ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych, przewidywania cen relatywnych, liczbę ludności, efekty naśladownictwa i demonstracji.

Ze strony konsumentów na popyt wpływa:

---Wielkość i struktura oferowanych produktów

---Cechy produktów utożsamiane z ich wartościami użytkowymi

---Działania promocyjne

Ze strony konsumentów na popyt wpływa:

---Wielkość ich dochodów tworzących siłę popytu

---Potrzeby, wymagania, gusty

---Liczba konsumentów tworzących siłę popytu

---Oczekiwania konsumentów co do produktu

---Struktura demograficzna

---Efekty naśladownictwa

9. Przedstaw krzywą podaży i czynniki określające jej przebieg.

Podaż jest to relacja pomiędzy ilością oferowaną a ceną. Podaż jest to ilość dóbr i usług zaoferowana do sprzedaży po określonej cenie w określonej jednostce czasu.

Prawo podaży - wraz ze wzrostem ceny, podaż rośnie na dane dobro. Gdy cena spada, podaż maleje

Na rysunku - relacja między ceną, a ilością towaru w dystrybucji a_sx = f (P_x, P_z, T, S_R, R, …), gdzie P_z to cena czynników produkcji, S_R to struktura rynku, a R to polityka państwa.

Ilości dóbr oferowane na rynku przez producentów nazywamy podażą. Pomiędzy ilością dostarczanych na rynek produktów i usług a ich cenami istnieje następująca zależność, określana jako prawo podaży:

---Wzrost ceny rynkowej produktu prowadzi do wzrostu oferowanych ilości tego produktu. Przy wyższej cenie produkcja staje się bardziej korzystna, co skłania producentów do zwiększania ilości swoich produktów oferowanych na rynku

---Spadek ceny produktu wywołuje zmniejszenie oferowanych ilości tego produktu (produkcja staje się mniej opłacalna ze względu na niższą cenę produktu).

Do najważniejszych czynników, które poza ceną danego produktu mają wpływ na kształtowanie się wielkości podaży należą: ceny czynników produkcji, technologia, podatki i subsydia, przewidywana cena oraz ilość przedsiębiorstw w gałęzi.

10. Wyjaśnij sens ekonomiczny ceny równowagi.

Cena, przy której rozmiary podaży (ilości oferowane produktu) zrównają się z rozmiarami popytu (ilości produktu, które konsumenci chcą kupić) nosi nazwę ceny równowagi rynkowej. Cena równowagi „oczyszcza” rynek z jakiejkolwiek nadwyżki popytu bądź podaży - dlatego nosi ona nazwę ceny czyszczącej rynek.

11. nie ma

12. Omów ceny maksymalne i minimalne.

Cenie maksymalnej regulowanej przez państwo towarzyszy zjawisko niedoboru podaży w stosunku do popytu. Podczas gdy cena maksymalna leży poniżej punktu równowagi wyznaczonego przez mechanizm wolnej konkurencji, to cena minimalna leży powyżej punktu równowagi rynkowej.

Cena minimalna - cena podparta od dołu, jest ona wyższa od ceny równowagi (chroni producenta)

Cena maksymalna - cena podparta od góry. Jest ona niższa od ceny równowagi (chroni konsumenta)

13. Przedstaw cztery podstawowe struktury rynku.

Konkurencja doskonała - rynek podobnych do siebie wyrobów, na którym jest wielu kupujących i sprzedających posiadających pełen zakres informacji o warunkach rynku, z których żaden nie jest wystarczająco silny, by wpłynąć na cenę.

Monopol - rynek, na którym jest tylko jeden sprzedający. Jest tu bardzo trudna wolność wejścia na rynek, występuje ogromny wpływ na przebieg krzywej popytu.

Oligopol - rynek zdominowany przez kilka dużych firm. Wolność wejścia na rynek jest trudna, ale możliwa.

Konkurencja monopolistyczna - rynek, na którym wiele firm sprzedaje podobne (lecz nie identyczne) wyroby.

14. Wyjaśnij pojęcie elastyczności. Przedstaw elastyczność cenową popytu.

Elastyczność popytu jest miarą procentowej zmiany popytu w stosunku do procentowej zmiany czynnika wpływającego na popyt.

Elastyczność popytu - reakcja zapotrzebowania na zmianę ceny. Np.:

W teatrze jest ograniczona liczba miejsc. Ustalenie ceny niższej nie jest dobre, ale podwyższenie również. Problemem jest ustalenie takiej ceny, żeby miejsca były zajęte. Każda grupa odbiorców jest w różny sposób wrażliwa na cenę. Reakcja zapotrzebowania na zmianę ceny pozwala planować dochody wytwórców.

Elastyczność popytu:

Współczynnik elastyczności jest to stosunek względnej zmiany zapotrzebowania do względnej zmiany cen.

W związku z tym, że funkcja popytu jest zależnością odwrotną (cena rośnie, zapotrzebowanie maleje) z tego wynika, że współczynnik będzie ujemny: E < 0

Na danej krzywej popytu współczynnik elastyczności będzie się zmieniał od liczby ujemnej (zbliżonej do 0) do bardzo wysokiej liczby ujemnej (zbliżony do nieskończoności)

Elastyczność mierzymy poprzez analizę krzywej popytu do osi odciętych (x)

Współczynnik elastyczności cenowej popytu :

Poprzez zmniejszanie cen zwiększa przychody.

Cenowa elastyczność popytu mierzona jest stosunkiem względnej zmiany popytu do względnej zmiany ceny. Niska elastyczność oznacza, że popyt słabo reaguje na zmiany cen. Wysoka elastyczność oznacza, że reaguje silnie. Współczynnik cenowej elastyczności popytu oblicza się na podstawie wzoru:

Gdy jeden z członów formuły jest ujemny, to drugi z reguły jest dodatni. Dzieląc wartości dodatnie przez ujemne (lub odwrotnie), współczynnik cenowej elastyczności powinien mieć zawsze wartość ujemną. Interpretacja ujemnych współczynników elastyczności nastręcza większe trudności, dlatego stawiając przed formułą znak minus uzyskujemy dodatnie współczynniki elastyczności i w tej postaci będziemy je interpretować. Współczynnik ten jest zawsze ujemny, dlatego, że jeżeli jedna zmienna rośnie to druga maleje.

Współczynnik cenowej elastyczności popytu informuje nas o reakcji konsumenta na rynku na zmieniające się ceny towarów.

15. Omów elastyczność dochodową i mieszaną popytu.

Dochodowa elastyczność popytu jest stosunkową zmianą popytu na dane dobro podzieloną przez stosunkową zmianę dochodu. W miarę wzrostu przeciętnego dochodu na jednego członka rodziny nie tylko rośnie ogólny popyt, ale zmienia się również jego struktura. Zmiany te idą w kierunku zmniejszenia procentowego udziału wydatków na żywność oraz na inne dobra niższego rzędu i zwiększenia wydatków na dobra wyższego rzędu (dobra konsumpcyjne trwałego użytkowania) - Prawo Engla.

Elastyczność mieszana popytu mierzy reakcję wielkości popytu na dane dobro wywołaną zmianami ceny jakiegoś innego dobra. Elastyczność mieszana jest dodatnia dla substytutów (cena węgla rośnie to popyt na ropę naftową również rośnie), ujemna

natomiast dla dóbr komplementarnych (cena samochodów rośnie to popyt na benzynę maleje).

Elastyczność mieszana:

Stosunek względnej zmiany zapotrzebowania na produkt X do względnej zmiany cen produktu Y.

---Dobro X jest substytutem dobra Y (produkty się zastępują) - współczynnik elastyczności cenowej jest dodatni i może być większy lub mniejszy od 1.

X - masło

Y - margaryna

Zwiększenie ceny Y o 50% spowoduje zwiększenie ceny masła

---Y i X są dobrami komplementarnymi (wzajemnie się uzupełniają) - współczynnik elastyczności jest ujemny, może być większy lub mniejszy od -1.

X - cena drukarki

Y - cena tonera

Cena tonera wzrośnie o 50% - zapotrzebowanie na drukarki zmaleje

---X i Y są niezależne np. teczka i buty. Nie ma związku pomiędzy tymi produktami.

---Elastyczność dochodowa zapotrzebowania

R - dochód

Dobra normalne - takie produkty, które reagują normalnie: dochód rośnie, zapotrzebowanie rośnie.

Krzywa elastyczności popytu:

Możemy wyróżnić grupy dóbr normalnych:

---Dobra normalne podstawowe, dla których współczynnik elastyczności dochodowej jest mniejszy od 1. Zmiana dochodu o 1% powoduje zmianę zapotrzebowania o 1%.

---Dla dóbr podrzędnych (w takich których przy wzroście dochodów następuje zmniejszenie zapotrzebowania) np. tańsze produkty żywnościowe - współczynnik elastyczności będzie ujemny.

16. Przedstaw związek pomiędzy wysokością współczynnika elastyczności a przychodami przedsiębiorstwa.

Jeżeli elastyczność popytu jest większa od 1, to jest ona wrażliwa na cenę. Jest to sytuacja kiedy popyt jest elastyczny i w momencie gdy cena rośnie, to przychód całkowity maleje (ludzie będą mniej kupowali). Gdy cena spadnie to przychód całkowity wzrośnie (ludzie będą więcej kupować).

Jeżeli E < 1 to jest to popyt nieelastyczny (nie zależy od ceny). Jeżeli cena wzrośnie to przychód całkowity wzrośnie (ludzie kupują tyle samo mimo wzrostu cen), gdy cena zmaleje przychód całkowity zmaleje (ludzie kupują tyle samo mimo spadku cen). Jeżeli E=1 to nie zmienia się nic.

Przy popycie elastycznym spadek ceny zwiększa globalne wydatki konsumentów, co prowadzi do wzrostu ogólnych przychodów producentów (przedsiębiorstwa). Wzrost ceny zmniejsza ogólne wydatki konsumentów, co prowadzi do spadku ogólnych przychodów producentów.

Przy popycie nieelastycznym spadek ceny zmniejsza ogólne wydatki konsumentów, co prowadzi do spadku ogólnych przychodów producentów. Wzrost ceny zwiększa globalne wydatki konsumentów, co prowadzi do wzrostu ogólnych przychodów producentów.

Współczynnik elastyczności, jest to stosunek względnej zmiany zapotrzebowania do względnej zmiany ceny (lub jej wielkości).

17. Przedstaw związki pomiędzy przychodem marginalnym i przeciętną wysokością współczynnika elastyczności.

Przychód marginalny, to przyrost przychodu całkowitego spowodowany zmianą produkcji o kolejną jednostkę. Jeżeli przychody marginalne są mniejsze od kosztów należy zmniejszyć produkcję. Jeżeli przychody marginalne są większe od kosztów należy zwiększyć produkcję.

Przychód krańcowy MR, jest to przyrost przychodów całkowitych wywołany wzrostem sprzedaży o jednostkę:

TR - przychody całkowite

Przychody przeciętne AR, są to przychody zarobione przez firmę ze sprzedaży pojedynczej jednostki produktu. Obliczamy go dzieląc przychody całkowite przez wielkość sprzedaży:

TR=P*Q

Cena produktu równa się przychodom przeciętnym i krańcowym.

P=AR+MR

Możemy wyróżnić różne sytuacje:

---Gdy elastyczność cenowa popytu jest większa od 1 to przychód marginalny jest większy od 0

---Gdy elastyczność cenowa popytu jest mniejsza od 1 to przychód marginalny jest mniejszy od 0

---Gdy elastyczność cenowa popytu jest równa 1 to przychód marginalny jest równy 0

---Przychód przeciętny równa się przychodowi marginalnemu AR=MR

18. Wyjaśnij przesłanki, na podstawie, których mechanizm rynkowy jest przedmiotem krytyki.

---Wolny rynek nie obejmuje problemu ubóstwa, nie widzi biedy

---Nie widzi ujemnych efektów zewnętrznych: realizując produkcję nie widzi np. zatrucia środowiska

---Nie widzi bezpieczeństwa zbiorowego

---Nie widzi środowiska ekologicznego

---Nie widzi problemów oświatowych

---Nie widzi problemów zdrowotnych

Głównym zadaniem każdego systemu gospodarczego jest podział ograniczonych zasobów czynników produkcji między poszczególne dziedziny produkcji zaspokajające różne potrzeby społeczeństwa. Przedmiotem ekonomii jest więc analiza mechanizmu, który w każdym systemie gospodarczym określa, jak rozwiązywany jest problem wyboru, które z nieograniczonych potrzeb społeczeństwa i w jakim stopniu zostaną zaspokojone przez ograniczone zasoby czynników produkcji.

Mechanizm rynkowy to decyzja kupna i sprzedaży. Decyzje sprzedawców i nabywców wzajemnie od siebie uzależnionych, które kształtują popyt i podaż oraz poziom cen. Mechanizm rynkowy może być krytykowany dlatego, że państwo ma niewielki wpływ na decyzję sprzedawców i nabywców, które kształtują popyt, podaż i poziom cen.

W gospodarce centralnie planowanej wszystko, co wyprodukowały zakłady było zbywane. Producent (sprzedawca), aby sprzedać swój towar musi nim zainteresować nabywcę. Przedmiotem krytyki może być również gra monopolistów, którzy dyktują warunki (np. Polski Koncern Naftowy).

19. Przedstaw istotne elementy teorii podaży.

Ilości dóbr oferowanych na rynku przez producentów nazywamy podażą. Pomiędzy ilością dostarczanych na rynek produktów i usług a ich cenami istnieje następująca zależność określana jako prawo podaży:

---Wzrost ceny rynkowej produktu prowadzi do wzrostu oferowanych ilości tego produktu

---Spadek ceny produktu wywołuje zmniejszanie oferowanych ilości produktu

Do najważniejszych czynników, które mają wpływ na kształtowanie się wielkości podaży należą:

---Cena danego produktu

---Ceny czynników produkcji i technologia

---Podatki

---Przewidywania cen oraz ilość przedsiębiorstw w gałęzi

20. Przedstaw koszty stałe i zmienne.

Koszt stałe ponoszone są przez przedsiębiorstwo niezależnie od wielkości produkcji (koszty ochrony majątku, konserwacji urządzeń, płace pracowników administracji, koszty użytkowania ziemi, wynajmu lokali, koszty kredytów, niektóre podatki itp.)

Koszty zmienne związane są z wykorzystaniem w procesie produkcji czynników zmiennych (płace pracowników produkcyjnych, koszty surowców, materiałów, koszty energii, wody itp.) Koszty zmienne rosną w miarę zwiększania rozmiarów produkcji, przy czym tempo wzrostu kosztów jest nierównomierne. Początkowo rośnie wolniej, następnie po przekroczeniu pewnego poziomu produkcji zaczyna wzrastać szybciej.

21. Przedstaw jednostkowe (przeciętne): koszty stałe, zmienne, całkowite.

Koszty całkowite składają się z kosztów stałych i kosztów zmiennych. Jeżeli koszty całkowite podzielimy przez ilość wyprodukowanych wyrobów Q otrzymamy koszt jednostkowy inaczej koszt przeciętny przypadający na jednostkę wyrobu.

Koszt przeciętny stały to stosunek całkowitego kosztu stałego do wielkości produkcji.

W miarę wzrostu produkcji przeciętny koszt stały jest coraz niższy ze względu na to, że koszty stałe rozkładają się na coraz większą liczbę produktów. W rezultacie otrzymujemy opadającą krzywą kosztu stałego.

Przeciętny koszt zmienny otrzymujemy dzieląc koszt zmienny całkowity przez wielkość produktu.

Koszt zmienny przeciętny zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji, a następnie rośnie, po przekroczeniu przez produkcje pewnej wielkości, zaczyna rosnąć. Jeżeli koszt przeciętny zmienny rośnie, to koszt marginalny musi być od niego większy, stąd wniosek, że krzywa kosztu marginalnego przetnie krzywą kosztu przeciętnego zmiennego w jego minimum.

Koszt całkowity przeciętny jest kosztem całkowitym przypadającym na jednostkę produkcji.

Krzywa kształtuje się podobnie jak krzywa kosztu zmiennego przeciętnego przy czym jest przesunięta w górę w stosunku do krzywej kosztu zmiennego przeciętnego.

Krzywa całkowitych kosztów zmiennych jest podstawą wyznaczania przeciętnych kosztów zmiennych.

22. Wyjaśnij pojęcie przychodu marginalnego i kosztu marginalnego.

Koszt marginalny Km - to zmiana kosztu całkowitego ∆kc wynikającego ze zmiany wielkości produkcji o dodatkową jednostkę ∆Q.

∆Q = 0

Inna definicja:

Koszt marginalny jest to przyrost kosztu całkowitego Kc przypadający na jednostkę produkcji ∆Q.

Nachylenie krzywej w każdym punkcie równe jest ∆y/∆x. Koszt marginalny wyznaczony jest przez nachylenie linii stycznej do wybranego punktu na krzywej kosztu całkowitego. Koszt marginalny jest ważną kategorią ekonomiczną dla producenta, pozwalającą ocenić rentowność decyzji dotyczącej powiększenia produkcji o kolejną dodatkową jednostkę.

Przychód marginalny Rm jest to wzrost przychodu całkowitego wywołany zwiększeniem produkcji o jednostkę. Dopóki przychód marginalny jest większy od kosztu marginalnego, dopóty przedsiębiorstwo powinno zwiększać produkcję. W sytuacji odwrotnej, gdy koszt marginalny jest większy od przychodu marginalnego (krańcowego), każda następna jednostka produktu zmniejsza sumę zysków.

Kategorie kosztu marginalnego Km i przychodu marginalnego Rm są wykorzystywane do obliczenia wielkości produkcji pozwalającej maksymalizować zysk przedsiębiorstwa. Optymalny poziom produkcji w przedsiębiorstwie, to taki poziom, przy którym koszty marginalne Km równe są marginalnym przychodom Rm.

23. Przedstaw związki pomiędzy przeciętnym kosztem zmiennym i przeciętnym kosztem całkowitym a kosztem marginalnym.

Krzywa Km przecina krzywe Kc i Kz w punktach, w których krzywe te osiągają minimum punkt A i B. Dla jakiejkolwiek wielkości produkcji Q wysokość krzywej Kc jest sumą pionową krzywych Ks i Kz. Najważniejsze relacje między kosztem marginalnym a kosztami przeciętnymi:

---Km zrównuje się z Kc i Kz wówczas gdy te ostatnie osiągną minimum

---Jeżeli Km jest mniejszy od Kc i Kz, wtedy koszty przeciętne (jednostkowe) Kc i Kz zmniejszają się

---Jeżeli Km jest większy od Kc i Kz, wówczas koszty przeciętne rosną

---Km i Ks nie są ze sobą związane

---Kc = Kz + Ks

---Kz osiąga w pewnym punkcie minimum, a następnie zaczyna wzrastać

---Kz osiąga minimum prędzej niż Kc

Krzywa kosztu marginalnego przecina krzywą kosztu przeciętnego w jej najniższym punkcie A. Punkt ten wyznacza rozmiary produkcji wytwarzanej po najniższym koszcie. Punkt ten określa się jako optimum technologiczne, gdyż wyznacza optymalną z technicznego punktu widzenia wielkość produkcji. Optimum technologiczne informuje, przy jakich rozmiarach produkcji jednostkowy koszt produkcji jest najniższy.

24. Przedstaw decyzje ekonomiczne producenta w warunkach doskonałej konkurencji.

Konkurencja doskonała jest to rynek, na którym działa wielu producentów i konsumentów. Nie ma barier wejścia, a produkt jest jednorodny. Na takim rynku nabywcy i sprzedawcy nie mają wpływu na cenę.

Linia popytu D jest pozioma. Jeżeli przedsiębiorstwo będzie sprzedawać po cenie ustalonej na rynku to może sprzedać każdą ilość. Jeżeli przedsiębiorstwo sprzedaje powyżej ceny rynkowej, to nie sprzeda nic. Sprzedaż poniżej ceny rynkowej nie ma sensu. Szczególną cechą konkurencji doskonałej jest stosunek pomiędzy utargiem krańcowym, a ceną. Utarg krańcowy jest równy uzyskanej cenie. Przedsiębiorstwo działające na rynku doskonale konkurencyjnym dąży do maksymalizacji rynku. W długim okresie czasu przedsiębiorstwo wycofa się z gałęzi, wówczas, gdy cena nie może pokryć kosztów przeciętnych.

Model konkurencji doskonałej opiera się na następujących założeniach:

---Założenie jedności produktu

---Założenie pełnej mobilności czynników produkcji

---Duża liczba sprzedających i kupujących

---Założenie doskonałej informacji o rynku

W krótkim czasie rozmiary przedsiębiorstw w gałęzi są stałe. Produkcja zmienia się wraz ze zmianami wykorzystania czynników zmiennych. W długim okresie czasu zmieniają się rozmiary przedsiębiorstw w gałęzi.

25. Przedstaw decyzje ekonomiczne producenta w warunkach monopolu.

Monopol to rynek, na którym występuje jedno przedsiębiorstwo mające wyłączność produkcji i zbytu jakiegoś towaru, jest dawcą ceny. Warunkiem maksymalizacji zysku monopolu jest wytwarzanie takiej wielkości produkcji, dla której różnica między przychodem całkowitym, a kosztem całkowitym jest największa. Poszukuje takiej wielkości produkcji lub ceny sprzedaży, które przy danych kosztach maksymalizują jego zysk. Producent może stosować dyskryminację cenową, czyli stosować różne ceny na ten sam produkt na różnych rynkach. Ustalając wielkość podaży, maksymalizujący zysk monopolista kieruje się następującą regułą: wybiera taką wielkość produkcji, przy której koszt marginalny równa się utargowi marginalnemu. Następnie musi sprawdzić czy cena pokrywa koszt przeciętny w długim okresie czasu. Stosunek ceny i utargu marginalnego zależy od położenia krzywej popytu. Krzywa popytu monopolu jest taka sama jak krzywa popytu rynkowego.

Rys.

Przychód marginalny monopolu spada wraz ze wzrostem wielkości produkcji. Monopol osiąga równowagę w punkcie optymalnej kombinacji ceny i wielkości produkcji. W tym punkcie zysk monopolu w krótkim okresie czasu jest maksymalny. Monopolista nie boi się konkurencji, ponieważ chronią go bariery wejścia. Producent w warunkach monopolu kontroluje w pełni sytuację rynkową, ma możliwość ustalania rozmiarów podaży i cen. Cena nie jest dla niego parametrem branym z rynku, to on jest dawcą ceny. Musi w swojej polityce cen uwzględniać uwarunkowania popytowe i podażowe.

Monopol opiera się na czterech założeniach:

---Produkty jednorodne lub zróżnicowane

---Brak możliwości wejścia do działalności opanowanej przez monopol

---Jeden sprzedający, wielu kupujących

---Założenie doskonałej informacji o rynku

Monopol charakteryzuje się tym, że jeden producent stoi naprzeciw wielu klientom. Oferent dysponuje zatem władzą na rynku i często może dokładnie obliczyć i sterować reakcjami klientów. Monopolista uprawia kalkulację maksymalistyczną, a w reakcji na to klienci dopasowują ilości kupowanych towarów do ustalonej przez niego ceny.

26. Przedstaw problem celu przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwo wchodzące na rynek jest zdeterminowane dwoma siłami. Jedna z nich to ta, aby potężnieć, a druga to aby nie zostać z rynku wypartym. Jest to nowe ujęcie. W ujęciu starszym celem przedsiębiorstwa była maksymalizacja zysku.

MAKROEKONOMIA

27. Na czym polegają gospodarcze funkcje rządu.

- alokacyjna- polega na działalności prowadzącej do lepszej alokacji dóbr i usług, niż mógłby to zrobić mechanizm rynkowy

- dystrybucyjna - zmiana proporcji podziału dochodów wynikających z poziomu życia w poszczególnych grupach społecznych. Np. ustalanie płacy minimalnej, transfer dochodów w formie opodatkowania i skłądek na ubezpieczenia społeczne.

- stabilizacyjna -polega na działalności prowadzącej do osiągnięcia pełnego zatrudnienia, stabilizacji cen i wzrostu gospodarczego, czyli stanu którego samodzielnie nie możę zapewnić machaniem rynkowy.

28.Przedstaw podstawowe cele polityki makroekonomicznej i podstawowe instrumenty realizacji tych celów.

Podstawowymi celami polityki makroekonomicznej są:

-wartości makroekonomiczne :wysoki poziom tego co wytwarza gospodarka (PKB,PNB) oraz tempo wzrostu gospodarczego mierzone stopą wzrostu PKB lub PNB. Stopa wzrostu (r) to względna zmiana wartości ekonomicznych. Zatrudnienie :wysoki poziom zatrudnienia i niski pozom bezrobocia. Ceny i pieniądz: stabilne ceny i stabilny pieniądz.

Równowaga w obrotach ekonomicznych z zagranicą: zrównoważony bilans

Podstawowymi narzędziami polityki makroekonomicznej pozwalającej osiągnąć w\w cele są: polityka fiskalna-(polityka w stosunku do finansów państwa za którą jest odpowiedzialny minister Finansów).Polityka pieniężna-(polityka w stosunku do pieniądza za którą jest odpowiedzialny Prezes Banku Centralnego)

Polityka handlowa(polityka w stosunku do polityki rynku międzynarodowego.

29. Wyjaśnij pojęcie budżetu państwa? Omów wpływy i wydatki budżetu.

Zestawienie dochodów i wydatków pochodzących od osób prawnych i fizycznych, oraz wydatków ponoszonych przez państwo. Wydatki budżetowe: dla sfery budżetowej (oświata, zdrowie, sądownictwo,…), na ubezpieczenia społeczne (emerytury, renty, zasiłki), subwencje dla gmin (np. na gospodarkę komunalną), inwestycje centralne oraz refundacja kredytów kredytów rozliczeń z bankami.

.Projekt budżetu jest opracowywany przez Ministerstwo Finansów i zatwierdzany przez rząd, następnie dokładnie dyskutowany i ostatecznie zatwierdzany przez parlament. Budżetem państwa nazywamy zestawienie wszystkich dochodów i wydatków państwa. Budżet państwa ma swój rachunek w banku centralnym, oznacza to, że przyjmuje on wszystkie jego wpływy i realizuje wydatki oraz przechowuje czasowo wolne środki pieniężne. Budżet państwowy w Polsce Dochody Podatki pośrednie, Podatki od osób fizycznych, podatki od osób prawnych, podatki od wzrostu wynagrodzeń, podatek majątkowy, wpłaty z zysku NBP, wpłaty z cła, dochody ze sprzedaży majątku państwowego, inne dochody budżetuWydatkiDotacje na finansowanie zadań gospodarczych, oświata i wychowanie, szkolnictwo wyższe, kultura i sztuka, ochrona zdrowia, opieka społeczna, Administracja państwowa, wymiar sprawiedliwości i bezpieczeństwo publiczne, Finanse, Ubezpieczenia społeczne, obrona naradowa, inne wydatki.Świadczenia społeczne obejmują wszystkie środki przekazywane przez podmioty publiczne-państwo, samorządy terytorialne, instytucje społeczne na rzecz gospodarstw domowych.Wydatki socjalne obejmują m.in.: ubezpieczenia społeczne, finansowanie rent i emerytur, zasiłków dla bezrobotnych, pomoc społeczną, usługi społeczne, ochrona zdrowia, kultury. W Polsce istnieją obecnie 2 główne źródła finansowania sfery socjalnej poprzez budżet i poprzez fundusze celowe. Wydatki socjalne stanowią znaczną część wydatków budżetowych.

30.Omów PKB i PNB, PNN.

PKB - miara wielkości produkcji i usług wytworzonych przez czynniki produkcji danego kraju wyrażone w bieżących cenach rynkowych, niezależnie od tego, czy te czynniki produkcji należą do rodzimego cz zagranicznego kapitału. Może być mierzony jako:

- suma wartości dodanej w procesie produkcji

- suma dochodów czynniki wytwórczych, łącznie z zyskami

- suma wydatków na dobra finalne

PKB jest to również wartość globalna pomniejszona o zużycie pośrednie. Wartość globalna, to wartość dóbr materialnych oraz usług wytworzonych kraju w ciągu roku. Zużycie pośrednie to koszty materialne bez amortyzacji środków trwałych zużytych w gospodarce narodowej.

PNB - miernik całkowitych dochodów osiągniętych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług i czynników produkcji (w kraju, lub za granicą). Jest pieniężnym wyrazem bieżącej wartości rynkowej wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych przez gospodarkę w danym okresie. Są to także zyski i dywidendy uzyskane z tytułu wykorzystywania za granicą krajowych czynników produkcji, a także wydatki na konsumpcję, inwestycje, wydatki rządowe i eksport netto.

PNN - miara ilości pieniędzy jaką dysponuje gospodarka na wydatki na dobra i usługi po odłożeniu odpowiedniej ilości pieniędzy na amortyzację. PNN pomniejszony jest o wartość maszyn i urządzeń zużytych w trakcie procesu wytwórczych, czyli pomniejszony o amortyzację kapitału w danym okresie.

Wzrost gospodarczy - zwiększenie realnego PKB

Rozwój gospodarczy - pozytywne zmiany, ocena względem określonych punktów odniesienia

Podstawową miarą wzrostu gospodarczego na świecie jest stopa PKB {r}

Równowaga makroekonomiczna (w mikroekonomii - gdy podaż równoważy popyt)

Popyt globalny {DT}- globalne zapotrzebowanie w danym czasie (1 rok) na produkty i usługi „zgłaszane” przez gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i państwo.

Podaż globalna - suma ofert sprzedaży w danym okresie zgłoszonych przez producentów

31. Jaka jest różnica między nominalnym i realnym PKB.

PKB nominalny - mierzy się go w cenach bieżących, czyli w takich, które istniały gdy osiągano składające się na niego dochody.

PKB realny - czyli PKB w cenach stałych, koryguje nominalny PKB o skutki inflacji i wyraża go w cenach istniejący w pewnym okresie, najczęściej określanym jako rok bazowy lub rok podstawowy. Pozwala on na uzyskanie bardziej precyzyjnego obrazu zmian produkcji wytwarzanej w całej gospodarce.

32.W jaki sposób mierzy się wzrost i rozwój gospodarczy?

Wzrost gospodarczy-to proces wzrostu produkcji w gospodarce jako całości. Miernikiem wzrostu gospodarczego są procentowe przyrosty realnego PNB w ciągu roku. Powszechnie stos. miernikiem wzrostu gospodarczego jest stopa wzrostu produkcji nazywana również tempem wzrostu produkcji. Wzrost produkcji potencjalnej wynika ze zwiększania nakładów czynników produkcji tj. ziemia, praca, kapitał i surowców lub efektów postępu technicznego umożliwiające zwiększenie produkcji.

33. Cykl koniunkturalny.

Są to krótkookresowe odchylenia produkcji od jej trendu (tendencji). Dochód narodowy, produkcja, konsumpcja, zatrudnienie i inwestycje nie rosną równomiernie, lecz ich tempo wzrostu charakteryzuję się okresowymi wahaniami. Tez zmiany aktywności gospodarczej nazywamy cyklami koniunkturalnymi:

Faza I - kryzys - nadprodukcja, czyli przewaga podaży nad efektywnym popytem.

Faza II - depresja (zastój) - względna stabilizacja na obniżonym poziomie. Osiąga najniższy poziom po dojściu do dolnego punktu zwrotnego.

Faza III - ożywienie - wzrost poszczególnych wskaźników aktywności gospodarczej. Gdy wskaźniki osiągną wysoki poziom rozpoczyna się faza rozkwitu, podczas której wskaźniki nadal rosną, lecz w wolniejszym tempie.

Faza IV - faza boom'u gospodarczego (koniunktury gospodarczej) - wysokie, ustabilizowane tempo wzrostu.

Fazy te można uogólnić do dwóch faz: recesji (fazy kryzysu i depresji) i ekspansji (fazy ożywienia i rozkwitu)

34. Rewolucja Johna M. Keynesa .

Według Keynes'a nie każdy produkt zostanie sprzedany. Gospodarka dąży do stanu równowagi.

Koncepcja wzrostu gospodarczego wg Keynes'a - popyt globalny jest podstawowym determinantem wzrostu gospodarczego.

35. Popyt globalny i jego składniki.

Popyt globalny jest to suma, którą przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe planują wydać na dobra i usługi (przy różnych wielkościach dochodów). Jest to suma wydatków, jakie gospodarstwa domowe planuja wydac na konsumpcje, a przedsiębiorstwa na inwestycje. Składniki:

- wydatki na dobra konsumpcyjne

- wydatki na cele inwestycyjne

- wydatki rządowe

- eksport netto

37.Jakie czynniki wyznaczają poziom konsumpcji ?

Wyznaczają go:

- zasoby majątkowe gospodarstw domowych

- dobra użytkowe i kredyty (akcje, obligacje, pożyczki, papiery wartościowe, pieniądze gromadzone w banku, pożyczki kredytowe)

- czynniki demograficzne (wiek, płeć, liczba ludności)

- cechy produktów

-gust kupujących

39.Na czym polega polityka fiskalna?

Polityka fiskalna -opiera się na wykorzystaniu podatków i wydatków budżetowych do stabilizacji gospodarki oraz realizacji innych celów ekonomicznych ni społecznych. Można mówić o aktywnej i pasywnej polityce fiskalnej. Obejmuje wszystkie posunięcia rządu w sferze wpływów i wydatków budżetowych w celu uzyskania kontroli i wywarcia wpływu na ogólny poziom efektywności gospodarczej kraju.

Aktywna polityka fiskalna-polega na świadomym interwencjonaliźmie wymagającym każdorazowo podejmowania decyzji o wykorzystaniu konkretnych instrumentów fiskalnych, takich jak, zwiększenia lub ograniczenie wydatków budżetowych na określone cele (np .roboty publiczne) zmiana stawek i zasad opodatkowania, zmiana zasad subwencjonowania przedsiębiorstw, oraz określeniu sposobu zakresu i terminu,w jakim instrumenty te zostaną wykorzystane.

Pasywna polityka fiskalna-polega na wykorzystaniu właściwej niektórym instrumentom wrażliwości na zmiany poziomu dochodu narodowego, zatrudnienia i innych wielkości ekonomicznych. Instrumenty te niejako samoczynnie bez potrzeby podejmowania konkretnych decyzji dostosowawczych, reagują na zmianę koniunktury. Do najważniejszych należy zaliczyć: podatki od przedsiębiorstw, podatki pośrednie(nakłady na artykuły konsumpcyjne), zasiłki dla bezrobotnych i inne formy świadczeń społecznych oraz programy dla rolnictwa-polityka gwarantowanych cen na produkty rolne. Od automatycznych stabilizatorów koniunktury oczekuje się aby w okresie ekspansji hamowały jego wzrost.

40.Na czym polega polityka monetarna?

Polityka monetarna -służy regulowaniu podaży pieniądza oraz kształtowaniu warunków, na jakich kapitały pieniężne mogą być pożyczane przedsiębiorstwom i ludności. Uznając za podstawowy cel tej polityki wzrost gospodarczy należy pamiętać , iż jego realizacja wymaga przede wszystkim regulowania zjawisk krótkookresowych związane w koniunkturę. Polega na nałożeniu restrykcji na udzielenie pożyczki przez bank i podniesienie stopy % . Zabiegi te zmniejszają tempo wzrostu podaży pieniądza, zaostrzenie warunków sprzedaży ratalnej-podwyższenie sumy 1 raty, spłacenie rat w krótszym czasie. Narzędzia te ograniczają możliwości uzyskania pożyczek droższych.

41. Przedstaw funkcje banku centralnego.

Państwo często usiłuje wpływać na przebieg cyklu koniunkturalnego, np. może obniżyć podatki podczas recesji, mając nadzieję ze konsumenci zwiększą wydatki i w ten sposób doprowadzą do wzrostu PKB. Bank centralny (w WLK. Brytanii- Bank Anglii), który kontroluje stopy procentowe może je obniżyć aby pomóc gospodarce wydostać się z recesji. Kiedy stopa inflacji jest wysoka bank centralny może podnieść stopę procentową w celu ograniczenia inflacji. Są to środki polityki makroekonomicznej za pomocą których państwo próbuje stabilizować gospodarkę tj. utrzymać ją w stanie zbliżonym do pełnego zatrudnienia i jednocześnie przy niskiej inflacji.

---