Ekonomia-jest nauką o prawidłowościach rządzących procesem gospodarowania czyli gospodarczą działalnością ludzi. Makroekonomia-jest to część badań ekonomicznych która zajmuje się badaniem gospodarki jako całości, dużych części tej gospodarki np. sektorów używając do analizy agregatów ekonomicznych np. pkb, pnb, dn, inflacja, bezrobocie. Mikroekonomia-część badań ekonomicznych która zajmuje się badaniem poszczególnych podmiotów gospodarczych i rynków pojedynczych produktów. Funkcje ekonomii: poznawcza-dostarcza ona wiedzy o zjawiskach i procesach gospodarczych o rządzących nimi prawidłowościach oraz ich przyczynach i skutkach (co, jak i dla kogo produkować), aplikacjna-jej ustalenia i wynikające z nich wnioski dostarczają wskazówek przydatnych w działalności gospodarstw domowych, przedsiębiorstw, państwa, związków zawodowych. Te wskazówki ułatwiają podejmowanie decyzji a tym samym oddziaływanie na przebieg procesów gospodarczych. Wiedza (sądy) ekonomiczna: pozytywna-badacz rzeczywistości społeczno-gospodarczej odwołując się do faktów stara się w sposób maksymalnie bezstronny przy użyciu naukowych metod wyjaśnić prawidłowości dotyczące tej rzeczywistości, normatywna-badacz wyraża swe przekonania i formułuje pewne zalecenia oparte na subiektywnym wartościowaniu zjawisk. Przedmiot badań ekonomii-to proces gospodarowania. Proces gospodarowania-ogół zależności jakie zachodzą w procesie produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji. Rzadkość-jest to luka między ilością dóbr i usług na jaką w danym czasie ludzie składają zapotrzebowanie a ilością dóbr i usług jaką w tym czasie są w stanie wytworzyć. Cechy rzadkości: powszechność, nie zanika w czasie, zmienność. Potrzeba-jest to uczucie braku połączone z chęcią zaspokojenia. Piramida potrzeb: 1.potrzeby podstawowe: fizjologiczne (sen, pragnienie, głód, popęd), bezpieczeństwa, afiliacji (przynależności), 2.potrzeby wyższego rzędu: szacunku i uznania, samorealizacji. Dobra-są to wszelkie rzeczy i funkcje za pomocą których człowiek zaspokaja swoje potrzeby. Podział dóbr: wolne-występujące w przyrodzie w postaci nadającej się wprost do zaspokojenia określonej potrzeby, gospodarcze-są efektem działalności wytwórczej producentów, konsumpcyjne-służą do bezpośredniego zaspokajania potrzeb, inwestycyjne-pośrednio zaspokajają potrzeby służą do wytwarzania dóbr konsumpcyjnych. Podział zasobów: ludzkie (wiedza i umiejętności), naturalne (ziemia i wszystko to co znajduje się na jej powierzchni i w jej wnętrzu), kapitałowe (środki pracy, przedmioty pracy i środki pieniężne). Czynniki produkcji: praca, ziemia, kapitał. Alokacja-to rozdysponowanie rzadkich zasobów między konkurencyjne cele. Koszt alternatywny-to koszt utraconych nie wykorzystanych możliwości. Racjonalność-dokonywanie najbardziej korzystnych wyborów przy podejmowaniu decyzji w zakresie celów społeczno-gospodarczych oraz środków i metod realizacji tych celów. Zasady racjonalnego gosp.: największego efektu-przy danym nakładzie środków otrzymać maksymalny możliwy efekt, najmniejszego nakładu-przy jak najmniejszym użyciu środków osiągnąć dany efekt. Rachunek ekonomiczny-porównywanie uzyskiwanych z danej działalności gospodarczej efektów z ponoszonymi w związku z tą działalnością nakładami w celu wyboru możliwie najlepszych wariantów podejmowanych decyzji. Specjalizacja-świadoma rezygnacja z pewnych umiejętności na rzecz innych. Własność-zbiór efektywnie wykorzystywanych uprawnień inaczej praw własności jakimi dany podmiot własności dysponuje w odniesieniu do określonego przedmiotu własności. Rodzaje własności: prywatna-zbiór uprawnień własnościowych do określonych obiektów w którym prawa własności poszczególnych jednostek są ekskluzywne i dobrowolnie transferowalne, publiczne-zbiór w którym prawa własności jednostek nie są ekskluzywne i dobrowolnie transferowalne. Rynek-samoczynnie działający mechanizm wpływający na zachowania podmiotów gospodarczych. Funkcje rynku: dokonuje wyceny różnych dóbr, jest podstawowym źródłem informacji dla podmiotów gospodarczych, jest niezbędnym warunkiem racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych, umożliwia ustalanie się stanów równowagi w gospodarce, jest weryfikatorem społecznej przydatności produkcji i zarazem mechanizmem dostosowywania produkcji do potrzeb. Rodzaje rynków: ze wzg. na zasięg: lokalny, regionalny, krajowy, międzynarodowy, ze wzg. na charakter transakcji: towarowy, usług, kapitałowy, pracy, ze wzg. na stopień zaspokojenia potrzeb: konsumenta, producenta, ze wzg. na liczbę uczestników ryku: detaliczny, hurtowy, ze wzg. Na rodzaj konkurencji: doskonałej, niedoskonałej (monopolistyczny, oligopol, monopol pełny). Gospodarka zamknięta-nie ma powiązań z innymi gospodarkami narodowymi bądź z jakimkolwiek podmiotem pochodzenia zagranicznego. Gospodarka otwarta-odwrotność , jest eksport i import , jest opcja wejścia i wyjścia. Transakcja-proces uzgadniania warunków pomiędzy podmiotami. Pieniądz-to powszechny ekwiwalent który pośredniczy w wymianie towarów, dóbr i usług. Pieniądz pełnowartościowy-wartość materiału z którego pieniądz jest zrobiony odpowiada nominałowi tego pieniądza. Wartość pieniądza-wynika z ilości dóbr i usług które jest w stanie wytworzyć gospodarka. Funkcje pieniądza: miernik wartości, środek wymiany, środek tezauryzacji, pieniądz światowy, środek płatniczy. Cena-wyrażone w pieniądzu relacje wymienne między towarami. Cena absolutna-ilość jednostek pieniężnych przypisywanych danemu przedmiotowi. Cena relatywna-ilość jednostek dobra A z konsumpcji której musisz zrezygnować aby nabyć jedną jednostkę dobra B. Mechanizmy powstawania cen: cena rynkowa-jest wynikiem tylko działań rynkowych związana jest z rynkiem konkurencji doskonałej, cena administrowana-związana jest z rynkiem konkurencji niedoskonałej, są zależne nie tylko od rynku ale i od państwa lub monopolu. Wpływ państwa na cenę: ustalanie ceny urzędowej-nietolerowany rodzaj cen, parametryczny-wpływ przez tzw parametry ekonomiczne np. VAT, akcyza. Funkcje ceny: informacyjna, agregacyjna, kosztowa, dochodowa, motywacyjna, równoważenia popytu i podaży, społeczna. Elementy ceny: koszty, podatki, marże. Popyt-zapotrzebowanie zgłaszane przez nabywców na określony produkt, dobro, usługę w określonym czasie. Rodzaje popytu: efektywny-chęć nabycia towaru poparta jest posiadaniem odpowiedniego ekwiwalentu, potencjalny-oznacza pragnienie nabycia określonego dobra nie poparte możliwościami dochodowymi, substytucyjny-zamiennie zaspokaja tą samą potrzebę, komplementarny-dobra które muszą występować wspólnie aby zaspokoić potrzebę, złożony-składa się z popytów na dobra pośrednie, ograniczony. Czynniki wpływające na zmianę popytu: cena dobra, ceny substytutów i dóbr komplementarnych, przewidywania co do kształtowania się cen w przyszłości, dochody, czynniki demograficzne, czynniki geograficzne, preferencje konsumentów, tradycja, kultura i zwyczaje społeczne. Zachowania nabywców: efekt owczego pędu-oznacza że popyt na dane dobro rośnie dlatego że inni konsumują to dobro, efekt snobizmu-oznacza że popyt na dane dobro maleje wskutek tego że inni kupują to dobro, efekt veblenowski-dotyczy popytu na tzw dobra prestiżowe. Podaż-ilość danego dobra zaoferowana przez producentów do sprzedaży po danej cenie w określonym czasie. Determinanty podaży: cena dobra lub usługi, cena dóbr substytucyjnych i komplementarnych, cena czynników produkcji, przewidywania co do cen dóbr i usług konsumpcyjnych i cen czynników produkcji, technologia, ilość przedsiębiorstw w gałęzi, cele przedsiębiorstwa, warunki prawne, warunki podatkowe, możliwość uzyskania subwencji. Krótki okres-czas w którym zmieniają się pewne czynniki a inne pozostają bez zmian. Długi okres-czas w którym wszystkie czynniki mogą się zmieniać. Subwencja-bezzwrotny, nieodpłatny transfer na rzecz przedsiębiorstwa. Prawo popytu-wraz ze wzrostem ceny spada popyt na produkt przy nie zmienności innych warunków. Prawo podaży-wzrost ceny rynkowej produktu przy założeniu nie zmienności innych warunków prowadzi do wzrostu podaży. Równowaga rynkowa-punkt przecięcia się krzywej popytu z krzywą podaży. Nadwyżka-oznacza że popyt jest mniejszy od podaży. Niedobór-oznacza że popyt jest większy od podaży. Konkurencja-proces, w którym podmioty rynkowe współzawodniczą ze sobą w zawieraniu transakcji rynkowych poprzez przedstawianie korzystniejszej od innych podmiotów oferty rynkowej celem realizacji swoich interesów. Konkurowanie może się odbywać w oparciu o wiele cech oferty rynkowej, takich jak cena, jakość, forma płatności i wiele innych. Jest związana z postępem technicznym, zapewnia racjonalne rozmieszczenie zasobów i racjonalne ich wykorzystanie Warunki do zaistnienia na rynku sytuacji konkurencyjnej: na danym rynku musza być co najmniej 2 podmioty-jeśli nie jest spełniony 1 warunek wtedy jest tzw monopol pełny gdzie nie ma kto z kim konkurować, podmioty musza mieć antagonistyczne czyli wykluczające się cele-jeśli nie jest spełniony 2 warunek występuje sytuacja neutralności jeżeli cele są rozbieżne (podmioty są neutralne), podmioty musza chcieć konkurować-jeśli nie jest spełniony 3 warunek podmioty wycofują się świadomie z konkurencji Konkurencja cenowa to rywalizacja cenowa o zwiększenie udziału w rynku i zysków, pomiędzy przedsiębiorcami polegająca na przedkładaniu nabywcom niższej ceny produktu od oferowanej przez konkurentów. Konkurencja cenowa stanowi przedmiot szczególnego zainteresowania ekonomistów, którzy postrzegają ją jako siłę koordynującą, doprowadzającą do zgodności miedzy wielkością produkcji a ilością dóbr, która konsumenci są w stanie kupić. Konkurencja pozacenowa jest to rywalizacja, współzawodnictwo pomiędzy przedsiębiorcami oparte na wykorzystywaniu innych niż cenowe charakterystyki, które wpływają na decyzje zawarcia transakcji. Do charakterystyk tych zaliczyć należy przede wszystkim jakość dóbr i usług oraz dostęp do informacji (np. reklama), który pozwala zwiększyć nabywcom stopień przejrzystości rynku oraz kształtować preferencje. Ponadto takie elementy, jak warunki sprzedaży wytworzonych dóbr lub świadczonych usług(np. kredyt), warunki gwarancji, zapewnienie usług serwisowych, atrakcyjność dokonywania zakupów, czas świadczenia usługi, lojalność oraz funkcjonalność Konkurencja- stosunek do prawa: legalna, nielegalna= dumping: to polityka polegająca na sprzedaży swoich produktów za granicę po cenach niższych niż na rynku krajowym lub po cenach niższych od kosztów ich wytworzenia. Można wyróżnić trzy rodzaje dumpingu: dumping sporadyczny: jest to sporadyczne sprzedawanie produktu za granicę po cenach niższych od kosztów wytworzenia dumping łupieżczy: celem takiej polityki jest zdobycie jakiegoś rynku i wyeliminowanie konkurencji, poprzez zaproponowanie cen niższych od kosztów wytworzenia dumping stały: jest to sprzedaż towaru na rynek zagraniczny po cenie niższej niż na rynku krajowym Konkurencje dzielimy na Konkurencja: niedoskonała, doskonała jest modelem teoretycznym opisującym jedną z form konkurencji na rynku; cechą charakterystyczną konkurencji doskonałej w odróżnieniu od innych jej form jest przekonanie zarówno kupujących jak i sprzedających, że ich indywidualne decyzje nie mają wpływu na cenę rynkową; rynek, na którym panuje konkurencja doskonała zapewnia optymalną alokację zasobów Założenia analiza dotyczy rynku dóbr i usług konsumpcyjnych, uczestnicy rynku posiadają pełna informację co do warunków panujących na tym rynku, producenta utożsamiamy ze sprzedawca Cechy rynku: jednorodność produktu, pełna mobilność czynników produkcji, bardzo duza liczba sprzedających- podmioty małe o porównywalnej sile ekonomicznej, bardzo duza liczba kupujących Bariery maja charakter: administracyjny- kiedy państwo nakazuje lub zakazuje. Ekonomiczny: trzeba dużego kapitału żeby wejść do danej dziedziny Podstawowe modele rynku 1) rynek od strony podaży (sprzedającego) czysta konkurencja, k monopolistyczna oligopol monopol pełny 2) rynek od strony popytu (kupującego) czysta konkurencja, k monopsonowa, oligopson, monopson, = monopol bilateralny Podmiot gospodarczy może być cenodawcą: jest na tyle silny ten podmiot ze może wpływać na cenę ustanawiać i dyktować ją cenobiorca taki podmiot dla którego cena jest wielkością rynkową którą musi przyjąć i nie ma na nią wpływu Monopol pełny to jeden z modeli wyznaczonych przez ekonomistów mających charakteryzować rynek. Zakłada on iż na rynku działa jeden producent i wiele kupujących. Ze względów technicznych czy też administracyjno prawnych nie ma możliwości wejścia na rynek monopolisty zaś produkty wytwarzane przez monopol nie mają bliskich substytutów. Zarówno producent jak i konsumenci posiadają pełną wiedzę o rynku Założenia m p: analiza dotyczy rynku dóbr i usług konsumpcyjnych, uczestnicy rynku posiadają pełna informację co do warunków panujących na tym rynku, producenta utożsamiamy ze sprzedawca, ograniczenia konkurencji występują po stronie sprzedawcy Cechy rynku m p: jednorodne lub zróżnicowane produkty ale nie posadajace bliskich substytutów, jeden sprzedający, konkurencyjny rynek po stronie kupujących- wiele niezależnych podmiotów, brak możliwości wejścia na rynek- bariery wejścia rynek zamknięty Konkurencja monopolistyczna: Posiada cechy zarówno monopolu jak i konkurencji. Konkurencja monopolistyczna charakteryzuje się tym, że na rynku współzawodniczy wiele przedsiębiorstw i nie istnieją bariery wejścia ani bariery wyjścia, podobnie jak w konkurencji. Założenia k m: analiza dotyczy rynku dóbr i usług konsumpcyjnych, uczestnicy rynku posiadają pełna informację co do warunków panujących na tym rynku, producenta utożsamiamy ze sprzedawca, ograniczenia konkurencji występują po stronie sprzedawcy Cechy rynku k m: produkty zróżnicowane i posiadające bliskie substytuty, wielu sprzedających, wielu kupujących- niezalzne niezorganizowane produkty, względna swoboda wchodzenia na rynek Oligopol forma struktury rynkowej, różna od doskonałej konkurencji, gdzie występuje znaczna ilość małych konkurentów, oraz od czystego monopolu, gdzie istnieje tylko jedna potężna firma; dominująca forma w krajach rozwiniętych; sytuacja na rynku, w której występuje tylko kilku dużych producentów danego dobra czy też dostawców usługi. Założenia: analiza dotyczy rynku dóbr i usług konsumpcyjnych, uczestnicy rynku posiadają pełna informację co do warunków panujących na tym rynku, producenta utożsamiamy ze sprzedawca, ograniczenia konkurencji występują po stronie sprzedawcy Cechy rynku: produkty mogą być jednorodne lub zróżnicowane, niewielka liczba sprzedających( przypadek skrajny 2 podmioty- duopol), duża liczba kupujących- wiele samodzielnych niezorganizowanych podmiotów, ograniczony dostęp do rynku- bariery wejścia i wyjścia Pool jest luźnym porozumieniem zawieranym w celu realizacji konkretnych przedsięwzięć, takich jak prowadzenie wspólnej polityki cenowej, określenie rynków zbytu lub tworzenie wspólnych funduszy, np. do prowadzenia gry na giełdzie. Porozumienie to ma najczęściej charakter doraźny. Jest dość często zawierane w okresie złej koniunktury, a rozwiązywane, gdy pojawią się oznaki ożywienia w gospodarce Kartel - zmowa (umowa) państw lub przedsiębiorstw posiadających decydujący wpływ w tej samej lub podobnej gałęzi gospodarki, mająca na celu całkowitą kontrolę nad rynkiem i jego regulację (ceny, podaży, popytu). Tworzenie karteli pomiędzy przedsiębiorstwami jest nielegalne w Unii Europejskiej oraz w Stanach Zjednoczonych, jak również w wielu innych państwach świata Syndykat (zwany także wspólnotą interesów) - jedna z form wchodzenia przedsiębiorstw na rynki międzynarodowe. Jest to trwałe porozumienie przedsiębiorstw o porównywalnej wielkości, działających w tej samej branży i mających podobny stopień rozwoju. Pomimo umów prawnych regulujących stosunki pomiędzy przedsiębiorstwami tworzącymi syndykat, tak ekonomicznie jak i prawnie pozostają one niezależne. Koncern to ekonomiczna forma organizacji skupiającej przedsiębiorstwa o odrębnej osobowości prawnej należące do jednego właściciela; koncern powstaje na skutek koncentracji kapitału, w wyniku fuzji (łączenia) firm, dokonywanej zazwyczaj w drodze zakupu akcji lub udziałów innych firm. Firmy wchodzące w skład koncernu mają wspólny zarząd, lecz oddzielną osobowość prawną. jego następstwem może być ograniczenie konkurencji, zwiększenie zysków (wynikające z produkcji na większą skalę), umocnienia pozycji finansowej, gospodarczej, osiągnięcia wpływu na decyzje gospodarcze państwa. Jest to forma funkcjonowania będącego zmową producentów; zespół o odrębnie działającym przedsiębiorstwie należącym do jednego właściciela. Konglomerat- w ekonomii, jest to koncern, który grupuje przedsiębiorstwa o najróżniejszym profilu produkcji bez żadnej trwałej zasady doboru. W tym przypadku liczy się rentowność zainwestowanego kapitału. Oprócz typowych koncernów (branżowe, technologiczne, konglomerat) występują luźniejsze związki przedsiębiorstw mające na celu charakter kapitałowy, są to holding spółka konsorcjum W konglomeracie występuje ograniczony zakres wspólnych kosztów działalności operacyjnej przedsiębiorstw przy jednoczesnym przenoszeniu tych kosztów do określonych przedsiębiorstw w ramach całego konglomeratu. Holding - organizacja grupująca za pomocą mniej lub bardziej wyraźnych powiązań różne samodzielne pod względem prawnym podmioty gospodarcze, przy czym jeden z podmiotów ma w tym powiązaniu pozycję dominującą i podporządkowuje sobie pozostałe. Istotą holdingu jest zarządzanie przez jedną organizację innymi podmiotami oraz kontrolowanie działalności dzięki zależnościom kapitałowym lub personalnym. Holding jest zatem formą kumulacji kapitału. Kumulacja może następować przez przejmowanie słabszych przedsiębiorstw, najpierw w swoich branżach i pokrewnych, a później także w innych obszarach gospodarki. Gospodarka dzieli się na sferę realna, procesy realne: zmiana wielkości naturalnych w sferze produkcji, wymiany, konsumpcji, przetwarzanie czynników w dobra i usługi, przechowywanie transportowanie i konsumowanie. Konsument(gospodarz domowe)-producent(przedsiębiorstwo) Sfera regulacyjna procesy regulacyjne postrzeganie, przetwarzanie informacji przygotowywanie decyzji, podejmowanie decyzji. Państwo(super podmiot) banki instytucje finansowe i inne np. f emerytalne f inwestycyjne. Gospodarstwo domowe- dobrowolny związek osób wspólnie zamieszkujących i wspólnie podejmujących decyzje co do gromadzenia środków i rozdysponowania ich na konsumpcje może by wieloosobowe lub jednoosobowe Funkcje G.D. Społeczna: prokreacyjna i wychowawcza Ekonomiczne: produkcyjna- gromadzenie środków na konsumpcje konsumpcja- zaspokajanie potrzeb Funkcja produkcyjna polega na spedazy pracy dzieki której mamy środki na konsumpcje Konsument: Cel: celem ekonomicznym konsumenta jest maksymalizacja zadowolenia z konsumpcji Ograniczenia: dochody, ceny dóbr i usług Założenia teori wyborów konsumenta: konsument jest podmiotem racjonalnym, dokonuje wyborów zgodnie z własnymi preferencjami, posiada pełna informacje, wybiera miedzy dobrami substytucyjnymi Założenia systemu preferencji konsumenta: założenie kompletności preferencji, założenie przechodniości preferencji, nienasyconość zadowolenie konsumenta Cechy preferencji: sa kategorią zmienna w czasie, subiektywna, indywidualna, powszechna Założenia kompletności preferencji: każdy człowiek potrafi dokładnie i w całości określić swoje preferencje (dobra niezauważalne) Założenia przechodniości preferencji: konsument potrafi uporzatkowac swoje preferencje: -dobra preferowane: dostarczają najwięcej zadowolenia - dobra obojętne: co do których szukamy kombinacji wymienności dający nam ten sam poziom satysfakcji Nienasyconość zadowolenia konsumenta: czynnik nakręcający konsumenta, potrzeba Urzytecznośc- zmiana zadowolenia konsumenta, jest ona kategorią subiektywną, indywidualna, zmienna w czasie. Im dobro rzadsze tym dla konsumenta ma większą użyteczność Teoria krzywych obojętności- kombinacje i wybory w ramach dóbr obojętnych jest to linia pokazująca wszystkie kombinacje dwóch dóbr dające konsumentowi ten sam poziom zadowolenia Budżet konsumenta Dochody: płacowe: najpowszechniejsze pozapłacowe: sprzedaż ziemi, totolotek stałe: regularne sporadyczne: nieregularne Pieniężne: wszystkie dochody wyrażone w pieniądzu niepieniężne: dające urzytecznoscnp zrobiony sweter Gospodarstwo nie musi na nie wydać pieniądza ale poświęcić czas Wydatki: konsumpcja bieżąca, oszczędności Konsument na rynku może pełnić funkcje pożyczkodawcy: ogranicza konsumpcje Bierzach na rzecz konsumpcji przyszłej pożyczkobiorcy: zwiększa konsumpcje Bierzach kosztem ograniczenia konsumpcji przyszłej Gosp Domowe może być jednocześnie pożyczkodawca i pożyczkobiorca np. kupiliśmy obligacje 3 letnie ale zepsuła się pralka, obligacji nie ruszam wiec pralkę biorę na raty Prawo Engela stwierdza ze w miarę realnego wzrostu dochodów gospodarstwa domowego zmniejsza się w ogólnej sumie wydatków tego gospodarstwa procentowy udział wydatków na żywność oraz inne dobra niższego rzędu a zwiększa udział wydatków na dobra i usługi wyższego rzędu np. dobra konsumpcyjne trwałego użytku Paradoks Gifena: cena rośnie popyt rośnie Dobra Gifena: dobra podstawowe dla danego modelu konsumpcji: w warunkach kryzysowych w warunkach wzrostu ogólnego poziomu cen popyt na dobro giffena wzrasta Efekt demonstracji: powodem podejmowania decyzji o nabywaniu dobra jest chęć wyróżnienia się dwa typy zachowań: efekt weblena: kupujemy kierując się cena im wyższa cena tym dobra bardziej pożądane nie kierujemy się urzytecznościa, efekt snoba: chęć wyróżnienia się nie koniecznie chodzi o cenę Efekt naśladowania: motywem decyzji o zakupie jest chęć podkreślenia przynależności do jakiejś grupy: efekt owczego pędu stada Jeżeli konsument nie ma pełnej informacji jego użyteczność rozkłada się na: ex ante: jest to ta urzytecznośc która przypisujemy produktowi w momencie podejmowania decyzji co do jego zakupu Ex post: to ta urzytecznosc która faktycznie otrzymujemy w procesie konsumowania danego produktu Najlepiej gdy ex ante i ex ponte sa równe oznacza to ze konsument ma dobre informacje, jest to dobre ekonomicznie