Kinezjologia
Diagnostyka - ocena
Kinezjologia - nauka przez ruch
Kinezjologia - logos nauka, kinein - poruszać się
- zajmuje się badaniem ruchu ciała ludzkiego szczególnie w zakresie jego wpływu na fizjologię i system nerwowy
- pedagogiczna kinezjologia jest systemem umożliwiającym uczniom w dowolnym wieku rozwinięcie ich potencjalnych możliwości zablokowanych w ciele
Cele kinezjologii:
- zrozumienie psychologicznych i fizjologicznych reakcji ludzkiego organizmu na krótkotrwały i bardzo intensywny wysiłek fizyczny
- poznanie różnych form adaptacji organizmu ludzkiego na chroniczną lub długotrwałą aktywność fizyczną
- badanie procesów kontrolujących ruch i czynników wpływających na nabywanie zdolności motorycznych
- wyjaśnienie psychologicznych efektów fizycznej aktywności na ludzkie zachowanie
Pojęcia:
Wydolność - zdolność do wykonywania wysiłku fizycznego, bez głębszych zaburzeń homeostazy i ustosunkowanych przez nie objawów zmęczenia. Wydolność jest czynnikiem wpływającym na poziom aktywności ruchowej.
Zmęczenie - przejściowe zmniejszenie zdolności do pracy spowodowane przez brak rezerw energetycznych. W czasie zamiany cukru na energię organizm organizm wytwarza też kwas mlekowy który gromadzi się w mięśniu używanym wdanej chwili i wywołuje uczucie zmęczenia.
Aktywność fizyczna - dowolna forma ruchu ciała lub jego części, spowodowana przez mięsnie szkieletowe, przy którym wydatek energii przekracza wartość energie spoczynkowej.
Sprawność fiz. - zdolność do odpowiedniego i skutecznego zachowania się ruchowego w różnych sytuacjach życiowych. Zależy ona od płci, wieku, stanu zdrowia, uzależnień i umiejętności ruchowych, budowy ciała, sprawności aparatu ruchu, wydolności narządów, poziomu rozwoju zdolności motorycznych, trybów życia, siły wolim motywacji, stanu psychicznego
Kinezjologia Stosowana
- forma diagnostyki wykorzystująca testy mięśniowe jako podstawową informację zwrotną określającą jak funkcjonuje ciało danego człowieka.
1960 - dr Goodheart - kinezjologia staje się metodą terapeutyczną
Kinezjologia stosowana ( 80 form terapii) kinezjologia dentystyczna, astrologiczna
Kinezjologia Edukacyjna - zdominowała nauki o kinezjologii
Metoda Dennisona - gimnastyka mózgu, uczy i pokazuje w praktyce możliwości wykonywania naturalnego ruchu fizycznego do organizowania pracy mózgu i ciała w celu samo strukturalizującego uczenia się ( doświadczenia) i twórczej samoregulacji jednostki.
Kinezjologia edukacyjna, której twórcą jest Paul Dennison, jest metodą wspierania naturalnego rozwoju człowieka, bez względu na jego wiek, przez różne ćwiczenia ruchowe.
Dr. Dennison na bazie różnych dziedzin nauki m.in. kinezjologii stosowanej i behawioralnej, psychologii, pedagogiki, programowania neurolingwistycznego, akupunktury, optometrii, neurologii, anatomii fizjologii stworzył metodę wspierającą proces uczenia, w 1969 założył pierwszą klinikę czytania.
Kinezjologia edukacyjna wykorzystuje proste ćwiczenia fizyczne opracowane w taki sposób aby zintegrować pracę ciała i umysłu, gdy mózg jest w stanie równowagi, ożywają naturalne mechanizmy przywracające harmonię funkcjonowania.
Ćwiczenia gimnastyki mózgu są wstępem do kinezjologii edukacji, składają się one z ruchów, które wykonują dzieci w pierwszych latach życia, niezbędnych dla rozwoju koordynacji oczu, uszu, rąk i całego ciała. Dzięki ćwiczeniom gimnastyki mózgu wszystkie części mózgu włączają się i mogą ze sobą współpracować.
Metoda ma już ponad 30 lat a odkrycia Dennisona opierają się na zrozumienia współzależności rozwoju fizycznego, opanowaniu języka i osiągnięć intelektualnych.
Stosowane ćwiczenia Dennison opracował na podstawie doświadczeń, które zdobył w walce z własną dysleksją i wadą wzroku, w pracy z dziećmi oraz z ludźmi, którzy doznali uszkodzeń mózgu w różnych wypadkach.
Odkrył proste ruchy, które mają bezpośredni wpływ na stymulację mózgu.
Kinezjologia edukacyjna jest sprawdzonym już w praktyce systemem rehabilitacji ruchowej przeznaczonym także dla wspomagania funkcji pamięci i sprawności umysłowych.
Celem metod kinezjologicznych jest:
- aktywizacja mechanizmów naturalnego rozwoju
- wykorzystanie naturalnych możliwości uczenia się
- integracja funkcji półkul mózgowych
- integracja funkcji poziomów rozwoju człowieka
- rozwój ruchowy, emocjonalny, intelektualny
W Polsce - międzynarodowy instytut neurokinezjologii - rozwoju ruchowego i integracji odruchów - dr Swietłana Masgwtowa()?()
Kinezjologia edukacyjna rozwinęła się w Polsce dzięki kursom prowadzonym przez dr. Carlę H. i dr. Świetlane M.
Lewa półkula - - - skuteczne uczenie ------------------ switching ------ zaburzenie
|
|
Jak to działa?--------- proste ruchy stymulują mózg ----- uczenie się całym mózgiem
Ćwiczenia mózgu mają na celu przywrócenie zablokowanych na skutek stresu oraz wypracowanie nowych połączeń nerwowych, po których biegną impulsy do kory mózgowej, gdzie odbywa się właściwy proces uczenia się.
Ruch dotlenia mózg, polepsza sprawność ogólną człowieka.
Skuteczność uczenia się zależy także od współpracy prawej i lewej półkuli mózgu. Jeśli jakieś części naszego umysłu są wyłączone pojawiają się trudności w czytaniu, pisaniu, liczeniu, rozumieniu, zapamiętywaniu, uczeniu się.
Switching
- Stan, w którym tylko jedna z naszych półkul mózgowych jest aktywna nazywa się switchingiem. W utrudniającym człowiekowi pracę i naukę stanie switchingu może osoba przebywać latami.
Proces pisania i czytania, koordynacji ruchowej, spostrzeganie wzrokowe, pamięć krótko i długotrwała, proces myślenia, umiejętności formułowania myśli, abstrakcyjne myślenie, rozumienie ze słuchu, pisanie ze słuchu, umiejętność wykonywania poleceń, wymowę
oraz wpływają na zdolność poprawnego formułowania myśli abstrakcyjne myślenie dolności matematyczne, funkcje grafomotoryczne, koncentrację, skupienie uwagi, umiejętność adekwatnego komunikowania się ze sobą i otoczeniem, pełniejsze rozumienie sytuacji społecznych i rozwiązywanie problemów.
Ćwiczenia z gimnastyki mózgu poprzez ćwiczenia relaksujące i stabilizujące układ nerwowy wpływają na zmniejszenie objawów nadruchliwości występujących na przykład u dzieci nadpobudliwych psychoruchowo.
Ponieważ wyobrażenie sobie ruchu stymuluje te same połączenia nerwowe co rzeczywiście wykonywany ruch, zatem namiastką ćwiczeń gdy nie ma ku temu sposobności może być samo dokładne wyobrażanie sobie ich wykonywania.
Paul Dennison odkrył, że funkcje mózgu ludzkiego są w pewnym sensie trójwymiarowe. Proces kształcenia będzie łatwy i miły, pod warunkiem, że zostanie przeprowadzony w wielu kierunkach ( wielowymiarowo):
- wymiar stabilności (system limbiczny wraz z korą mózgową)
- wymiar lateralizacji ( lewa i prawa półkula mózgowa)
- wymiar koncentracji ( pień mózgu i płat czołowy)
W sytuacji stresu ciało napina się, powoduje to włączenie odruchów obronnych. Wówczas aktywizowane są przede wszystkim tylne partie mózgu, w których włączają się mechanizmy przetrwania.
Blokowany jest przepływ informacji do przednich partii mózgu, w których mogą być one przetwarzane w przyczynowo warunkujących obszarach mózgu.
Stres, włączony odruch ochronny:
- powoduje zwężenie pola uwagi, czyli ograniczenie możliwości poznawczych, wiele z tych zachowań automatycznie przenosimy w dorosłość.
- gimnastyka mózgu jest jednym ze sposobów na obniżenie poziomu stresu w procesie uczenia się.
Ćwiczenia podzielone są na grupy:
Ćwiczenia na przekroczenie linii środkowej - przygotowują do bilateralnej pracy w bliskiej odległości ( pisanie, czytanie i inne umiejętności wymagające koordynacji ruchowej), w sporcie ( duża motoryka).
Ćwiczenia wydłużające - pomagają rozluźnić napięcia, które gromadzą się w mięśniach i ścięgnach, które skorciły się przez odruch pnia mózgu, gdy znajdował się w nowej nie znanej sytuacji, pomagają osiągnąć poczucie zaangażowania gotowości poprzez uwolnienie od napięć.
Ćwiczenia energetyzujące i pogłębiające postawę - pomagają odtworzyć połączenia nerwowe między ciałem a mózgiem, ułatwiające przepływ energii elektromagnetycznej, ześrodkowania i skupienia, aktywizują korę nową kierując energię elektryczną do ośrodków logicznych.
Płat potyliczny - odpowiada za widzenie, analiza koloru ruchu, kształtu, głębi, koloru, skojarzenia wzrokowe,ocena
Uszkodzenie:
dziury w polach wzrokowych
trudności w umiejscowieniu widzianych obiektów
halucynacje
niedokładne widzenie
trudność w czytaniu i rozpoznawaniu kolorów
Płat skroniowy - słuch muzyczny, fonetyczny, wrażenia dźwiękowe, rozpoznawanie obiektów, pamięć werbalna, analiza zapachu, zapamiętywanie
Lewa półkula
zaburzenie słuchu
rozumienie mowy
problem z rozpoznawaniem obiektów
trudność w rozumieniu mowy (afazja wernickiego)
trudność w rozpoznawaniu twarzy (prozopagnozja)
Prawa półkula
słowotok
trudność w opisie obiektów
zaburzenie pamięci
zaburzenie kontroli zachowań agresywnych
problemy z pamięcią
problemy z ego
Płat ciemieniowy - czucie dotyku, temperatury, ciepła, - orientacja w przestrzeni potrzebna do manipulacji obiektami, rozumienie języka, - integracja zmysłów czucia i wzroku, ruchu i wzroku.
niepodzielność uwagi
trudności w koordynacji ruchu rąk i oczu
trudność w liczeniu
trudność w integracji wzrokowej w jedną całość (symultagnozja)
trudność skupienia wzroku (apraksja wzrokowa)
trudność nazywania obiektów (anomia)
niezdolność do umiejscowienia słów pisanych ( agrafia)
Płat Czołowy - pamięć działań wyuczonych,
obszar brocka (mowa),
planowanie i działanie w odpowiedzi na zadania zew?,
kojarzenie sytuacyjne,
kontrola sekwencji zdarzeń,
decydowanie
Móżdżek - koordynacja ruchowa, utrzymanie równowagi
brak koordynacji ruchowej
brak precyzji
zaburzenia równowagi
trudność w ocenie zasięgu i momentu zatrzymaniu ruchu
problemy z wykonywaniem szybkich ruchów naprzemiennych
drgawki, potykanie się
słabe napięcie mięśni
Nostalgia ( gwałtowne ruchy gałek ocznych)
Pień - odruchy
Most - oddychanie
Rdzeń przedłużony - kontrola pracy serca, połykanie, kaszel, odruchy wiotkie
System autonomiczny - temperatura, ciśnienie, trawienie, przytomność, sen, homeostaza
Porażenie splotu szyjnego:
- duszność, niemożność głębokiego oddychania
Splotu ramiennego:
- typ górny - Erba Kuchenna - kg zwisa bezwładnie wzdłuż tułowia, nawrócona przywiedziona
- typ dolny Klumkego - porażenie mm przedramienia- przy czym czynność zginaczy jest znacznie bardziej upośledzona
N-promieniowego - Ręka opadająca - upośledzone wszystkie ruchy mięśni unerwionych
przez ten nerw
N-pośrodkowy - nie można zacisnąć pięści, problemy ze zginaniem, problemy z kciukiem
N-pachowy - upośledzenie odwodzenia
N-łokciowy- objaw formenta ( ograniczenie ruchu kciuka, nie można dźwigać ciężkich przedmiotów bez zgięcia kciuka), Ręka szponiasta - nadmierne prostowanie w stawie śródręczno paliczkowym i zgięcie w międzypaliczkowym
Splot Lędźwiowy
N-udowy - problemy z ciężarami, przy wchodzeniu po schodach i wstawaniu z krzesła
N-zasłonowy- zniesienia przywodzenia, nie można założyć nogi na nogę
Splot krzyżowy
N-kulszowy - chód brodzący
N-piszczelowy - nie można stać i chodzić na palcach,
N-strzałkowy wspólny - chód koguci (uważne stawianie stopy na palcach)
Plastyczność nerwowa
- jako gatunek przystosowaliśmy się do życia w różnych środowiskach, plastyczność nerwowa to bardzo pozytywna cecha układu nerwowego dająca możliwość uczenia się , adaptacji, regeneracji
Od momentu urodzenia przez całe życie układ nerwowy dynamicznie się zmienia, samoorganizuje się, nie jest statyczny, nie ma planu rozwoju, ludzkie unerwienie rozwija się w bezpośrednich reakcjach na życiowe doświadczenie. W miarę jak człowiek wzrasta i rozwija się, komórki UN łączą się w b. skomplikowane Wzory Dróg Nerwowych
W ciągu całego życia wzory te są zmienianie, przeorganizowane co daje większe możliwości odbierania bodźców z zewnątrz i wykonywania wielu różnorodnych czynności życiowych.
Centralny układ nerwowy, mózg, móżdżek rdzeń kręgowy
Obwodowy ukł. Nerwowy - nn rdzeniowe i czaszkowe,
AUN
- koordynuje funkcje automatyczne:
Skurcze serca, oddychanie, trawienie, wydalanie, pocenie, pobudzenie seksualne
- otrzymuje sygnały z :
1.chemoreceptorów, baroreceptorów przez nerwy czaszkowe, rdzeniowe, przechodzące przez zwoje nerwowe
2. centrum w pniu nerwowym
3. koordynacja przez podwzgórze
Układ współczulny i przywspółczulny
- działanie antagonistyczne, współczulny pobudza ( rozszerza źrenice, serce szybciej bije, oskrzela się rozkurczają, żołądek hamuje wydzielanie soku, pot, adrenalina,) układ przywspółczulny działa odwrotnie…
Odruchy i Drogi ruchowe
Rdzeń kręgowy to twór mający kształt grubego sznura. Jest umieszczony w kanale kręgowym i biegnie od rdzenia przedłużonego do drugiego L. Zakończony jest stożkiem rdzeniowym a od niego odchodzi nić rdzeniowa, którą otaczają wiązki nerwów rdzeniowych.
Istota biała jest rozmieszczona obwodowa w rdzeniu.
Istota szara jest rozmieszczona centralnie ( tworzona z komórek nerwowych i glejowych). W istocie szarej można spotkać korzenie nerwów rdzeniowych.
Rdzeń jest otoczony trzema oponami, miękką, pajęczą, twardą, przestrzenie między nimi wypełnia płyn mózgowo rdzeniowy.
W odcinku C znajdują się ośrodki odruchów kończyn górnych (przednich) i mięsni oddechowych.
W odcinku Th znajdują się ośrodki ścian narządów i klatki piersiowej oraz mięśni brzusznych.
W odcinku L znajdują się ośrodki kończyn dolnych i narządów miednicy.
W odcinku S leżą ośrodki odruchów defekacji, erekcji, fikcji.
Czynności rdzenia utożsamiana jest z charakterem odruchowym.
Odruch to podświadoma odpowiedź narządu wykonawczego (efektora) wywołana przez pobudzenie narządu odbiorczego, wyzwolona za pośrednictwem OUN.
Odruchy:
- animalne - efektorem jest mięsień szkieletowy
- autonomiczne - efektorem są m. gładkie
Odruchy animalne i autonomiczne są reakcjami wrodzonymi i noszą nazwę bezwarunkowych:
- są automatyczne (np. cofanie ręki przy oparzeniu)
- są uwarunkowane genetycznie
- to najszybsze reakcje na bodziec
Zaliczamy do nich :
- odruch wykrztuśny
- kaszel
- wymioty
- odruch źreniczny, kolanowy, zaskoczenia
- macierzyński instynkt
Odruch nabyty w ciągu życia nazywa się WARUNKOWYM
W ich powstawaniu uczestniczy mózg. Wytwarzają się na bazie odruchu bezwarunkowego, w czasie nabywania przez organizm doświadczenia, odpowiednie łuki odruchowe powstają w trakcie uczenia się.
- podlegają ciągłym modyfikacjom
- ich podstawą jest trening
- wykształca się wówczas połączenie nerwowe reagujące na dane zjawisko
- aby było trwałe, ciągle trzeba je wzmacniać
- w ten sposób bodziec pierwotnie obojętny zostanie przekształcony w bodziec wywołujący reakcję
Uczenie się wymaga ciągłego treningu, bowiem brak ćwiczeń skutkuje osłabieniem i w efekcie zanikiem odruchu.
Uczenie przebiega w dwóch etapach:
Etap 1
Wykształca się wielo neuronalne połączenie zwrotnego pobudzenia. W miarę treningu i wzmacniania, połączenia wieloneuronalne ulegają modyfikacjom po wpływem bodźców biochemicznych w wyniku czego tworzy się stabilne połączenie ( konsolidacja).
W zależności od poziomu gdzie znajduje się oś łuku odruchowego wyróżnia się odruchy rdzeniowe i mózgowe.
W zależności od efektu działania wyróżnia się :
- zwiększenie aktywności efektora ( odruch pobudzenia)
- zmniejszenie aktywności efektora ( odruch hamulcowy)
Odruchy Animalne:
proste
złożone ( stopowy, brzuszny) zależnie od ilości kurczonych mięśni
w zależności od liczby synaps
a) monosynaptyczne
b) polisynaptyczne
a te dzielą się na
- odruchy rozciągania ( strech reflex) lub miotatyczne?
- odruch zginania ( flexor reflex) lub powierzchniowe
Odruch na rozciąganie - nagłe rozciągnięcie mięśni spowodowane uderzeniem w ścięgno lub bezpośrednio w miesień wywołuje skurcz.
Odruch występuje po bardzo krótkim okresie utajonego pobudzenia i nie wykazuje wyładowania następczego, szczególną cechą odruchu na rozciągnie jest ograniczenie reakcji wyłączenia do m. rozciągniętego
Odruch na rozciągane ulega hamowaniu prze z silne pobudzenie nerwów skórnych.
Rola odruchów
- funkcja samoregulacji napięcia mięśniowego ( utrzymanie równowagi)
- odruch zginania kończyn
- skurcz mm zginaczy uda, kolana, ST skokowego
- zgięcie kończyn
- bodźce bólowe działają na motoneurony alfa drugiej kończyny powodując jej wyprost
Odruch scyzorykowy
- gwałtowne rozciąganie mięśnia przy zagrożeniu zerwaniem
- odruchowe rozluźnienie m ( dzięki ciałkom golgiego)
- odruch dwusynaptyczny.
Istnieją3 główne rodzaje neuronów:
- czuciowe, kojarzeniowe, ruchowe
Neurony czuciowe
- dostarczają informacji CUN (mózg i rdzeń) z narządów zmysłów całego ciała czyli skóry, uszu, oczu, języka, nosa, priopioreceptorów
Priopioreceptory:
- receptory czuciowe przekazujące informację o pozycji i napięciu mięśni oraz aktywności stawów w poczuciu równowagi
- są w mięśniach, ścięgnach, stawach, mechanizmach ucha wew.
Neurony kojarzeniowe
- pełnią funkcje sieciowe
- w rdzeniu kręgowym i mózgu przekazują informację przez swoje dendryty do sieci innych pośredniczących neuronów w całym mózgu
Intermedialna sieć neuronów kojarzeniowych
- odpowiada 99% neuronów w CUN
- skupiająca wszystkie inf.
- przetwarzają je
- poprzez neurony ruchowe uruchamiają w odpowiedzi na nie ciało i gruczoły
Wielka sieć neuronów kojarzeniowych
- może być uważana za centralę zarządzania ponieważ posiada natychmiastowy dostęp do całej sieci informacji mózgu
Narodziny
Pierwotne odruchy:
- umożliwiają przeżycie
- pozwalają na natychmiastową reakcję
- automatyczne stereotypowe reakcje
- zaczyna się w rdzeniu, odbywa się bez udziału kory mózgowej
Po co odruchy?
- przeżycie pierwszych tygodni życia
- umożliwiają kształtowanie nawyków kontrolowanych
- powinny wygasnąć w 6-12 miesiącem zycia
Jeśli nie zanikają określane są jako przetrwałe.
Dostarczają informacji o zaburzeniach działania UN. Mogą powstrzymać rozwój odruchów posturalnych.
Wygaśnięcie odruchu wiąże się z nabyciem nowej umiejętności.
Thelan zauważył, że dzieci wykonują szereg stereotypowych czynności (ruchów) podczas pierwszego roku życia. Świadczą one o silnie działających reakcjach odruchowych.
Odruchy posturalne:
- generowane na poziomie śródmózgowia, ich pojawienie świadczy o dojrzewaniu OUN.
Grupy,
= odruchy prostowania ( w poz. Czworacznej)
= odruchy równowagi ( w poziomie dwunożnej)
KINESTEZJA
Zmysł kinestetyczny fizjologiczne uczucie położenia i ruchu ciała względem siebie.
Do kinezystezji zalicza się też równowagi, umożliwiające utrzymanie właściwej postaw ciała podczas stania i chodu.
Zmysł kinestetyczny:
- zdolność oceny wzajemnego ułożenia i ruchu części ciała na podstawie znajomości schematu własnego ciała zakodowanego w asocjacyjnych czuciowych obszarach kory mózgu.
- kinestezja to ruch bardziej precyzyjny niż propriocepcja. Jego receptory znajdują się w mięśniach ścięgnach i stawach, które stymulować można przez ruch i czucie ruchu, przez stosowanie ćwiczeń prawidłowych wzorców ruchowych.
MANIPULACJA - zdolność chwytania i operowania przedmiotami ( traktowanie rąk jako narzędzi) oparta jest o ruch chwytny.
Chwyt dolny - 4m dziecko usiłuje uchwycić przedmiot kierując ku niemu obie ręce, nie jest w stanie utrzymać przedmiotu
Chwyt dłoniowy prosty - 5 m, dziecko chwyta przedmiot nakrywając go całą dłonią, kciuk nie bierze udziału
Chwyt pęsetkowy - 9m, przeciwstawianie kciuka pozostałym palcom
Chwyt szczypcowy - 12m, chwyt związany z precyzyjnym trzymaniem małych przedmiotów
Sprawność samodzielnego jedzenia:
druga połowa 1 roku, niemowlęta próbują trzymać butelkę, kubek sięgają po łyżeczkę
8m, umieją trzymać włożoną do ust butelkę
9m, potrafią włożyć butelkę z powrotem do ust
11-12m, niemowlę potrafi trzymać samodzielnie kubek i próbuje samodzielnie jeść łyżeczką
Pod koniec 2 roku, umie posługiwać się widelcem
6 rok zycia większość dzieci opanowuje sprawność samodzielnego jedzenia
Rzucanie i chwytanie piłki
2 rok życia- niektóre dzieci próbują rzucać piłką
4 rok życia - niewiele dzieci potrafi dobrze rzucać i chwytać
6 rok - większość dobrze wykonuje te czynności
Podział ogólny
- przodomózgowie, śródmózgowie i tyłomózgowie
- przodomózgowie - kresomózgowie i międzymózgowie
- śródmózgowie - wzgórki czworaczne ( dolne górne), pokrywa, nakrywka, konary mózgu, substancja czarna
- tyłomózgowie - móżdżek, most, rdzeń przedłużony
Mózgowie - mózg, móżdżek, rdzeń przedłużony
Móżdżek: kontrola i koordynacja ruchów
Rdzeń - kontrola podstawowych odruchów
Kora nowa
Ukł limbiczny
Pień mózgu
Kora i ośrodki podkorowe
Płaty kory
Potyliczny - wzrok
Ciemieniowy- orientacja przestrzenna, ruch i jego postrzeganie
Skroniowy - mowa, pamięć, rozpoznawanie obiektów
Czołowy - planowanie, myślenie, pamięć, wola, ocena emocji
Zakręty czyli wypukłości oraz bruzdy czyli wgłębienia każdy ma nieco inne.
Układ limbiczny pomiędzy pniem mózgu i podwzgórzem a korą nową, kontroluje emocje i popędy organizmu, pamięć ruchów, konsolidacja pamięci.
Kontrola ruchów, oprócz analizy danych zmysłowych najważniejszym zadaniem mózgu jest kontrola ruchu.
640 mm. szkieletowych, nawet najprostsze ruchy wymagają bardzo złożonej kontrolii
Szlaki ruchowe
Kora ruchowa Śródmózgowie Most, rdzeń przedłużony Rdzeń Mięśnie
Kora ruchowa móżdżek, most, rdzeń p. rdzeń kręgowy, mięśnie lokalne odruchy rdzeniowe i pętle sprzężeń zwrotnych
Zasada działania neuronalnego - organizacja
- to reakcja na bodziec
- oraz aktywność czyli używanie dróg nerwowych
- ruch i ćwiczenia ustanawiają i doskonalą te drogi
Kora ruchowa
- znajduje się w płacie czołowym, tuż przed bruzdą centralną ( bruzdą Rolanda)
- jest podzielona na trzy wzajemnie połączone obszary
- pierwszorzędowa kora ruchowa MI obszar 4 Brodmana
- dodatkowa kora ruchowa SMA
- kora przedmuchowa PM, SMA i PM stanowią wspólnie drugorzędową korę ruchową MII
Obszar 6 Brodmana
Funkcjonalnie oznacza to wielokrotną reprezentację mapy ruchowej w korze mózgowej.
Transformacja senso motoryczna
Pierwotna kora ruchowa MI : Humunculus motoryczny
- pobudzenia wywołują precyzyjne ruchy, pojedyncze mięśnie/ścięgna ( latencja 60-80ms) Mięśnie twarzy i głowy pobudzane są obustronnie, pozostałe przeciwlegle.
- pobudzenia z:
Kory czuciowej (reakcja na ból) , brzuszno bocznego jądra wzgórza połączonego silnie z móżdżkiem, kory przedruchowej MII ( ruchy planowane)
Pobudzenie wywołują:
- napięcie mięśni
- sygnały czuciowe z rdzenia ( organizacja topograficzna)
- organizacja słuchu i wzroku, bieżąca kontrola ruchów ( równowagi, położenia oczu i głowy)
- pamięć ruchów pomiędzy korą a mostem, gdzie włącza się kontrolę ruchów
Dodatkowa kora ruchowa (SMA)
- organizacja również topograficzna
- stymulacja: złożone ruchy, przygotowanie postawy ciała
- organizacja sekwencji ruchów, np. obu rąk
- działanie ruchowe wymagające pamięci
Kora przedruchowa (MII)\
- 6x większa od MI, działa senso-motorycznie, na podstawie danych zmysłowych
- obrazowanie mózgu: aktywność podczas wzrokowo - ruchowych lub słuchowo ruchowych zadań
- stymulacje wywołują stereotypowe ruchy złożone : kiwanie, obrót głowy lub tułowia
Sterowanie ruchem
Poziomy sterowania ruchu
- rdzeniowy - sterowanie organami wykonawczymi
- podkorowy - sterowanie motoryką eresimatyczną ( eresima - oparcie) i telekinetyczną ( teleios - świadomy celu)
- korowy - sterownie motoryką ideokinetyczną
Drogi pobudzenia układu ruchu
Móżdżek
Mózg
- nie jest narządem symetrycznym
- dzieli się na tylko z pozoru symetryczne półkule
- fakt, że człowiek prawo lub leworęczny świadczy o asymetrii centralnego układu nerwowego
- niektóre funkcje są przypisane do odpowiedniej półkuli
Tylna część mózgu
- odpowiada za odbiór informacji, które jednak są niedostępne dla przednich części mózgu odpowiadających za nadawanie czy też ekspresję
- w mózgu wypracowane zostają ścieżki, to one są używane najczęściej
Badania z elektroencefalografem wykazały, że gdy człowiek się:
- wypowiada
- liczy w pamięci
- pisze
- myśli logicznie
- uważnie słucha
Bardziej aktywna jest lewa półkula
Prawa półkula odpowiada za:
- twórczość, formy, kolory i rytm, metafory, analogię, wyobraźnie i ogół
- słysząc piosenkę prawą półkulę interesuje rytm, rym i melodia, lewą sens zdania, składnia, znaczenie przekazu
- wykorzystywana jest przy czynnościach, które wymagają wyobraźni i wizualizacji, gdy pojawią się kolory, muzyka, rytm
Lewa półkula zajmuje się:
- liczbami, zadaniami, abstrakcją, racjonalizacją, logiką, werbalizacją i szczegółami.
Ćwiczenia - gimnastyka mózgu
- mając na celu przywrócenie zablokowanych na skutek stresu oraz wypracowanie nowych połączeń nerwowych , po których biegną impulsy do kory mózgowej, gdzie odbywa się właściwy proces uczenia się
- nieinwazyjna metoda poprawiania sprawności umysłowej
- jest doskonałym sposobem na problemy szkolno wychowawcze
Ćwiczenia te przynoszą efekty w postaci:
- poprawy koncentracji na zadaniach
- poprawy koordynacji wzrokowo nerwowej
- poprawy różnych umiejętności szkolnych ( wsłuchiwania się, czytania, liczenia, zapamiętywania cyfr, pisania)
- zwiększania zdolności manualnych
- uaktywniania lewej półkuli mózgu
- synchronizacji współpracy obu półkul mózgowych
Ruchy naprzemienne:
- polepszają koordynacje lewa prawa strona
- wzmacniają zmysły wzroku i słuchu
- ułatwiają opanowanie materiału i jego późniejsze odtwarzanie
Ćwiczenia
- wykonujemy powoli
- na przemian dotykając prawym łokciem lewego kolana, i odwrotnie
- 6-7 razy
- ćwiczenia te można modyfikować w najróżniejszy sposób ( dotykanie stóp)
Integracja sensomotoryczna, Psychomotoryka - harmonijne współdziałanie ciała z psychiką
Integracja sensomotoryczna
- metoda SI została opracowana przez dr Jean Ayers, psychologa, terapeutkę zajęciową, głównie dla dzieci z mikro uszkodzeniami OśUN
- u dzieci dochodzi do zaburzeń przebiegu procesu integracji sensomotorycznej powodującej różnorodne zaburzenia
- w szkole, domu, środowisku rówieśniczym, dzieci mają problemy z czytaniem, pisaniem, liczeniem i ortografią
Podstawowym przesłaniem metody jest fakt, że w przypadku uszkodzeń OUN nieprawidłowo funkcjonują podstawowe układy zmysłów:
- układ westybularny (przedsionkowy)
- prioproceptywny
- dotykowy
Dzieci z dezintegracją sensomotoryczną
- mają różnorodne objawy, do najczęściej spotykanych należą:
1) zaburzona kontrola poszczególnych części ciała
2) zaburzone poczucie ciała ( ze względu na brak odpowiednich doświadczeń sensomotorycznych)
3) nadwrażliwość lub słaba wrażliwość na różne istotne dla funkcjonowania bodźce
Integracja Sensoryczna (SI)
- jest terapeutyczną i profilaktyczną metodą pracy z dziećmi
- A.Jean Ayers, PhD
- Jej pionierska praca połączyła naukową wiedzę z zakresu neurologii, psychologii, terapii zajęciowej i teorii ludzkiego rozwoju.
Cel:
- wyjaśnienie relacji między nabywanym doświadczeniem
- rozwojem mózgu oraz funkcjonowaniem
Teoria integracji sensorycznej stwarza przez Ayers daje solidną bazę do zrozumienia wpływu doznań zmysłowych na wykonanie czynności przez okres całego życia.
Teoria SI
- bazuje na wczesnych etapach rozwoju neurofizjologicznego dziecka, gdy zaczynają się kształtować układy zmysłów
- prawidłowy rozwój zmysłów, zarówno organów zmysłów jak i percepcji sensorycznej stanowi niezbędny warunek dobrego samopoczucia dziecka
- zachowania i uczenia się bez zaburzeń i dysfunkcji
Podczas zajęć SI
Dziecko pod okiem terapeuty, a często przy jego wsparciu wykonuje różnorodne ćwiczenia, angażujące całe ciało oraz układy zmysłów ( równowaga, propriocepcja, uczucie własnego ciała, dotyk, wzrok, słuch, węch, smak
- zajęcia odbywają się w Sali przeznaczonej do terapii SI
- podczas terapii wykorzystywane są sprzęty i pomoce wspierające rozwój ruchowy dziecka oraz usprawniające jego funkcjonowanie w różnych sferach
Rodzaje trudności i problemów dzieci:
- zbytnia ruchliwość
- są zbyt powolne, nieśmiałe, wyciszone
- unikają zabaw na zjeżdżalniach, huśtawkach, drabinkach, karuzelach, cierpią na chorobę lokomocyjną
- są za mało sprawne ruchowo, słabo biegają, skaczą, mają trudności z jazdą na rowerze
- mają problemy z samoobsługą
- częściej niż inne dzieci przewracają się, upuszczają psują zabawki
- unikają zabaw plastycznych z użyciem rąk
- mają trudności z zabawami manualnymi
- opóźniony rozwój mowy i wady wymowy
- mają kłopoty z czytaniem, pisaniem
- mają trudności z koncentracją uwagi
- nie chcą jeść albo jedzą w sposób nieuważny, brudząc ubranie
- negatywnie reagują na pewne bodźce dotykowe, nie lubią mycia włosów, czesania, obcinania, nie lubią chodzić boso
- często reagują złością, bywają agresywne
Przyczyny tych i innych nie wymienionych trudności rozwojowych to często zaburzenia integracji sensorycznej
- skomplikowanych procesów neurofizjologicznych leżących u podstaw naszego zachowania i uczenia się
- dzięki odpowiedniej profesjonalnej diagnozie i terapii uwzględniającej aktualny poziom rozwoju neurofizjologicznego dziecka, możemy pomóc dzieciom lepiej radzić sobie w życiu.
Terapia SI pomaga dzieciom które:
- mają trudności w uczenia się
- mają problemy ruchowe
- nie lubią się uczyć
- są nadmiernie ruchliwe i mają kłopoty z koncentracją uwagi
- cierpią na adha nadpobudliwość psychoruchowa
- są zbyt spokojne powoli wykonują czynności
- nadwrażliwe lub zbyt mało wrażliwe
- nadwrażliwość na ruch (choroby lokomocyjne)
- doświadczają trudności w mówieniu
Okres niemowlęcy
- rozwój motoryki, percepcji, języka i umiejętności społecznych, u człowieka w dużym stopniu zależy od udanego współdziałania systemów zmysłowych
- niemowlę zdobywa kolejne umiejętności, gdy informacja ze środowiska jest odbierana przez zmysły
- doznania zmysłowe są modulowane i organizowane, a na ich podstawie powstaje odpowiedź adaptacyjna
Ten właśnie proces percepcji modulacji i powstawania odpowiedzi pozwala na dalszy rozwój systemu nerwowego oraz wspiera wykonywanie czynności przez niemowlę.
Na przykład system dotykowy, który jest jednym z najwcześniej dojrzewających systemów zmysłowych
Pomaga niemowlęciu lokalizować pożywienie, ułatwia uspokojenie się, gdy jest czule dotykane przez opiekuna i umożliwia mu interakcje ze światem.
W trakcie rozwoju świadomość dotykowa wzrasta i jest łączona z wrażeniami pochodzącymi z mięśni, stawów i systemu wzrokowego, co pozwala niemowlęciu na dosięgnięcie i chwycenie odpowiedniego przedmiotu.
Wzajemne oddziaływanie
- zachodzące pomiędzy tym co niemowlę czuje i widzi a tym jak reaguje jego ciało obrazuje kompleksowość interakcji zachodzących między systemami zmysłowymi.
Jak pisze Ayers bez integracji zmysłów, która zachodzi w trakcie 1 roku życia nie było by ono w stanie nauczyć się chodzić, mówić ani planować złożonych czynności w sposób efektywny.
Co więcej, bez ciągłej integracji zmysłów cały dalszy rozwój byłby bardzo trudny.
Wczesna interwencja uwzględnia ten sposób rozwoju dziecka.
To właśnie podczas dwóch pierwszych lat życia tworzona jest baza pod przyszłą umiejętność uczenia się.
Teoria integracji sensorycznej zakłada, że zdolności dziecka do sprawnego odbierania integrowania doznań zmysłowych poprzez systemy dotykowy, przedsionkowy, proprioceptywny, węchowy, smakowy, słuchowy, wzrokowy
Nie tylko pozwala mu rozwijać umiejętności ale również ułatwia socjalizację i dobre samopoczucie.