ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Podmioty administrujące to organy administracji i inne podmioty, którym prawem przydano funkcję administrowania jako dodatkową.

Organ administracji publicznej, to element głównej kategorii podmiotów administrujących, definiowany jest jako osoba (lub grupa osób w przypadku organu kolegialnego) znajdująca się w strukturze organizacyjnej aparatu państwa, powołana w celu realizacji norm prawa administracyjnego, w granicach przyznanych jej przez
prawo kompetencji.

Niektóre organy administracji ze względu na wyspecjalizowany charakter swojej działalności, ale węższy zakres działania niż typowego resortu, uzyskują status organów centralnych resortowych (podporządkowanych ministrowi) lub poza resortowych (podporządkowanych Prezesowi Rady Ministrów).

Każda osoba prawna działa poprzez swoje organy. W ten sposób w imieniu spółki, spółdzielni czy stowarzyszenia ich wolę wyrażają : zarząd, zgromadzenie wspólników, walne zgromadzenie, ewentualnie organ kontroli wewnętrznej i inne organy. Wolę przedsiębiorstwa państwowego wyrażają : jego dyrektor, rada pracownicza itd. W imieniu podmiotu, którym jest państwo, działają również jego organy - organy państwowe. W imieniu gminy jako jednostki samorządu terytorialnego działają organy gminy (rada gminy, wójt, burmistrz, prezydent miasta.

Organem administracji państwowej (rządowej lub samorządowej) będzie organpaństwa zajmujący się bezpośrednim wykonywanie funkcji administracyjnej państwa.Będzie to więc organ zajmujący się wykonywaniem prawa, a nie jego stanowieniem czywykonywaniem wymiaru sprawiedliwości. Funkcję administracyjną państwa można łatwo wyodrębnić drogą eliminacji. Jest to bowiem to, co pozostaje z całości zadań państwa po wyłączeniu działalności ustawodawczej i sądowniczej (wymiaru sprawiedliwości).

Organy administracji państwowej (rządowej lub samorządowej) można też ujmować od strony podmiotowej - są to te organy, które należą do sfery oddziaływania władzy wykonawczej, a więc wszystkie organy, które pozostaną po odejściu organów ustawodawczych i sądów. Termin „organ administracji rządowej” może być przeciwstawiany terminom „organ gminy” „organ powiatu” „organ samorządu terytorialnego” w celu podkreślenia odróżnienia scentralizowanej administracji rządowej od zdecentralizowanej administracji samorządowej.

Organy administracji mogą być klasyfikowane wg. różnych kryteriów.

Pierwszy podział obejmuje organy scentralizowane i zdecentralizowane. Odpowiada mu podział na organy administracji rządowej i organy samorządowe. Organy samorządowe można podzielić ze względu na rodzaj samorządu. Wymienia się organy samorządu terytorialnego obejmujące organy gminy (rada gminy, wójt, burmistrz, prezydent miasta), organy powiatu (rada powiatu, zarząd powiatu ze starostą jako przewodniczącym i starostą jako władza samodzielna), organy samorządu województwa (sejmik województwa z przewodniczącym i zarząd województwa z marszałkiem jako przewodniczącym), organy samorządu zawodowego i samorządu gospodarczego.Organy administracji rządowej były też nazywane organami administracji państwowej obejmują organy podporządkowane Radzie Ministrów. Pozycję organów administracji rządowej określają odpowiednie ustawy, uzależniając te organy w zróżnicowany sposób od Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów czy poszczególnych ministrów, różnie też regulując sprawę decydowania o obsadzie personalnej tych organów - najczęściej przyjmując system mianowania przez inny organ administracji rządowej.

Na podstawie obowiązującego prawa administrację rządową na obszarze województwa

wykonują:

1)Wojewoda

2)Działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujący działania i kompetencje określone w ustawach w imieniu:

a)Wojewody z ustawowego upoważnienia (np. kurator oświaty , wojewódzki konserwator zabytków, wojewódzki inspektor handlowy)

b)Własnym, jeżeli ustawy tak stanowią (organy Policji wojewódzkiej)

3)Organy administracji niezespolonej (np. dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych, dyrektorzy urzędów morskich, dyrektorzy urzędów statystycznych, dyrektorzy okręgowych urzędów miar)

4)Organy samorządu terytorialnego, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej wynika z ustawy lub zawartego porozumienia.

5)Działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach (np. powiatowy lekarz weterynarii, komendant powiatowy Policji, powiatowy

komendant Państwowej Straży Pożarniczej)

6)Organy innych samorządów, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumienia.

Następny podział oparty jest na kryterium stopnia organu i dotyczy organów administracji rządowej. W ten sposób wyróżnia się organy centralne i organy terenowe.

Organy centralne znajdują się na najwyższym szczeblu w strukturze administracji. Ich terytorialny zasięg działania z reguły obejmuje cały obszar państwa.

Organy centralne dzielą się na dwie grupy:

Organy naczelne administracji:

- Rada Ministrów
- Prezes Rady Ministrów
- ministrowie
- Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
- komisje i komitety, które z mocy ustawy sprawują funkcję naczelnych organów administracji

Tzw. Urzędy centralne:

- podlegają Prezesowi Rady Ministrów, bądź też poszczególnym ministrom.
Przykładowo są to:
- Polski Komitet Normalizacyjny
- Służba Celna RP

- Wyższy Urząd Górniczy

Organy administracji rządowej np. wojewoda

Organy samorządu terytorialnego np. sejmik województwa i zarząd województwa

Podział w zależności od szczebla podziału terytorialnego na organy województwa (rządowe i samorządowe),
organy powiatu, organy gminy, albo według jeszcze innego kryterium podziału na:

Organy administracji zespolonej:

- organy Policji
- Organy Państwowej Straży Pożarnej
- organy Inspekcji Handlowej
- organy Państwowej Służby Ochrony Zabytków

Organy administracji niezespolonej:

- dyrektorzy urzędów morskich
- dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej
- dyrektorzy urzędów żeglug śródlądowej

Kolejny podział organów wyróżnia organy decydujące i pomocnicze. Zdecydowanawiększość organów administracji to organy decydujące, czyli takie, którym przepisy prawaprzyznają prawo władczego rozstrzygania spraw w drodze decyzji wiążących inne podmioty.Oprócz tych organów występuje jednak niewielka grupa organów nie posiadających takichkompetencji, a tylko prawo badania spraw i wyrażania opinii. Takie organy nazywane są organami doradczymi lub pomocniczymi. Od organów pomocniczych należy odróżnić różnego rodzaju pozaustawowe gremia doradcze, którym przepisy prawa nie przyznają żadnych kompetencji, a co za tym idzie, które w ogóle nie są organami administracji. Z punktu widzenia składu organów wyróżnia się organy jednoosobowe i kolegialne. Przykładem organu jednoosobowego mogą być: wojewoda, starosta, Prezes Rady Ministrów, organu kolegialnego: Rada Ministrów, samorządowe kolegium odwoławcze, Rada do Spraw Uchodźców. Organy określane terminem takim jak urząd (np. Główny Urząd Patentowy) nie
są organami kolegialnymi. Przepisy szczegółowe powierzają bowiem kompetencje
działającemu w ramach urzędu organowi jednoosobowemu (dyrektorowi, prezesowi), a nie
zespołowi osób. W zależności od sposobu ustalania obsady personalnej organu wyróżnia się organy wybieralne i organy obsadzone w drodze nominacji. Mianowanie odbywa się z reguły przez organ wyższego stopnia. Mianowanie czyni organ w znacznym stopniu niezależnym od wpływów lokalnych i bardzo uzależnionym od organu nadrzędnego. Obsadzenie organów administracji w drodze nominalnej jest jedną z cech administracji scentralizowanej.

Organy administracji centralnej to:

- Komisja Nadzoru Finansowego
- Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, który wykonuje swoje zadania przy pomocy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad
- Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa, który koordynuje i nadzoruje działalność Państwowej Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
- Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej, który wykonuje zadania przy pomocy Urzędu Komunikacji Elektronicznej.

Organami wewnętrznymi Rady Ministrów są:

- Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego
- Rada Legislacyjna przy Prezesie Rady Ministrów
- Komitet Stały Rady Ministrów
- Międzyresortowy Zespół do Spraw Ochrony Wiadomości Stanowiących Tajemnicę Państwową i Służbową Wymienianych na Podstawie Umów Międzynarodowych
- Międzyresortowy Zespół do Spraw Repatriacji

Inne podmioty administrujące, nie będące organami administracji publicznej, którym prawo przydaje funkcję administrowania jako dodatkową, to m.in.:

- organy samorządów zawodowych (np. izb lekarskich)
- organy agencji (np. powoływanych w celu restrukturyzacji rolnictwa)
- organy funduszy docelowych (np. dla ochrony środowiska)
- organy zakładów publicznych (takich jak szkoły czy szpitale)
- organy organizacji społecznych (np. PCK)

ZAKŁAD ADMINISTRACYJNY

Przez zakład w prawie administracyjnym rozumiemy względnie samodzielną jednostkę organizacyjną, wyposażoną w trwale wyodrębnione środki rzeczowe i osobowe, której podstawowym celem jest ciągłe, bezpośrednie świadczenie usług socjalno-kulturalnych o szczególnym znaczeniu społecznym.

Zakład z zasady jest jednostką budżetową, oznacza to że wydatki zakładu pokrywane są z budżetu państwa lub budżetu lokalnego i tamże są odprowadzane ewentualne wpływy zakładu, przy czym wysokość nakładów nie jest zależna od uzyskiwanych dochodów lub tylko w niewielkim stopniu od nich zależy.

Zakłady mogą też funkcjonować jako tzw.Zakłady budżetowe - ta forma jest wykorzystywana w przypadkach, gdy usługi maja być świadczone odpłatnie , (jeżeli organy administracji, które powołały zakład nie wspierają zakładu dotacjami lub robią to dość ograniczenie)

Drugą cechą zakładów, choć nie wszystkich, jest charakter stosunku łączącego zakład z użytkownikiem korzystającym z jego usług. Jest to bowiem często stosunek administracyjnoprawny, wiążący się z podporządkowaniem użytkownika poleceniom kierownika zakładu. Dla odróżnienia, stosunek łączący użytkownika przedsiębiorstwa z tymże przedsiębiorstwem jest zawsze stosunkiem cywilno-prawnym.

Zakład administracyjny jako instytucja prawna stanowi rozwiązanie problemu, w jakisposób określić dość intensywne wyodrębnienie grupy adresatów działań administracji i ichwzajemne powiązanie.

Zakład to jednostka organizacyjna powołana do świadczenia usług niematerialnych na podstawie nawiązanego z użytkownikiem stosunki administracyjnoprawnego.

Cechami zakładu są:

- Wyodrębnienie organizacyjne

-Świadczenie usług jako cel

- Substrat osobowy i majątkowy

- Destynatariusze i władztwo zakładowe

Organizacyjnie zakład może być osobą prawną, jednostką budżetową lub zakładem

budżetowym.

„Zakładami są urządzenia, których wartości rzeczowe i osobowe świadczenia służbowe ujmowane są w organizacyjną jedność i w tym ukształtowaniu są trwale przeznaczone do spełniania określonych zadań publicznych”

Ustrój jest zasadniczą determinantą administracji

- terytorium
- ustrój
- populacja
- władza
- system prawny

Administracja ma możliwość wpływania na to jak projekty prawne będą wyglądały.

Interes publiczny (nie jest równoznaczny z interesem społecznym) - wyraża dążenia państwa, które mogą być wymijające od interesu społecznego, który wyraża dążenia społeczeństwa. Interes publiczny wyznaczony jest przez organy ustawodawcze państwa. Wyznacznikiem interesu publicznego jest obowiązujący system prawa (konstytucja, dziennik ustaw itp.)

Sfery działalności administracji publicznej:

1. sfera władcza (funkcja władcza) - administracja ma np. możliwość ściągania podatków, wydawania pozwoleń, bądź nie na wybudowanie domu. W państwie demokratycznym na sfera jest najmniejsza.

2. sfera administracji świadczącej (funkcja usługowa/opiekuńcza) - np. pomoc społeczna, wydawanie emerytur, publiczna edukacja (organizacja szkół na poziomie podstawowym, gimnazjalnym i licealnym) zarządzanie nad takimi sferami usługowymi jak: transport publiczny, wodociągi, kanalizacja, gospodarka komunalna, publiczna opieka medyczna.

3. administracja podejmuje decyzje i oddziałuje na cały system społeczno-gospodarczy.

Prywatyzacja - wykup własności państwowej przez prywatne instytucje. Państwo pozbywa się tych elementów, które są mu już nie potrzebne.

Prywatyzacja usług/zadań publicznych - prywatne instytucje zajmują się także usługami/zadaniami publicznymi.

Źródła finansowe administracji

• dochody publiczne np. podatki

• majątek państwowy (budynki, nieruchomości itp. należące do państwa)

• majątek skarbu państwa (to ogół składników majątkowych), powinien być taki, by realizować interes publiczny.

• majątek samorządowy (komunalny)

Kwestia struktury administracji

1)Teoria organizacji - administracja stara się zracjonalizować budowanie wszelkiego rodzaju struktur. Racjonalizacja złożonych struktur wychodzi od podstawowego celu przez cele szczegółowe itd…

2) Prawo administracyjno ustrojowe. Hierarchiczność, szczeblowość administracji

• więzi podporządkowania

• więzi organizacyjne

• więzi specjalistyczne

• więzi komunikacyjne

Podział na jednostki liniowe (realizują konkretne zadania) i jednostki sztabowe (koordynowanie, organizacja, planowanie)

Podział na komórki zarządu i komórki ruchu. Kadry administracji: udział na podstawie kryterium:

- zawodowego (organy profesjonalne)

- niezawodowego (organy społeczne)

Podział na organy zbiorowe i jednoosobowe (kolegialne i monokratyczne)

-określenie zadań i odpowiedzialności

-organy zbiorowe są potrzebne gdy chcemy by w danej sprawie rozstrzygano z różnych punktów widzenia

-organ jednoosobowy - tam gdzie są określone zadania, funkcje wykonawcze

Organ administracji: podmiot administracji pełniący jakąś funkcję. Są to osoby lub grupy osób, które działają w imieniu państwa. Organ to wyodrębniona organizacyjnie jednostka. Wiodącym elementem organu administracji jest wykonywanie części administracyjnej państwa w sposób władczy.

Organ administracji publicznej

Organ administracji państwowej

Działalność publiczna

PRL - zakłady należące do państwa nie koniecznie wykonują zadania, które pozytywnie wpływają na ludność.

Centralizacja - podporządkowanie organowi centralnemu (Radzie Ministrów), inne organy nie są samodzielne.

Decentralizacja - tworzenie dodatkowych organów, które są samodzielne np. samorząd terytorialny. Istnieje podział zadań ale z przekazaniem władzy, samodzielności (mogą działać samodzielnie)
Urząd to organ pomocniczy, a nie organ administracyjny.

Właściwości organów administracji:

-rzeczowa - przedmiot działalności, zakres działania.
-miejscowa - podział terytorialny - porządkuje terytorialnie w jakich granicach przestrzennych organ może funkcjonować
-funkcjonalna - uporządkowanie organów - komu podlegają i dla kogo funkcjonują
-instancyjna - jakie kompetencje posiada organ.

Zakłady:

-otwarte: usługi realizowane dla wszystkich, samodzielność użytkowników nie jest ograniczona.
-zamknięte: szpitale, domy dziecka, więzienia, samodzielność osób prawnych jest ograniczona.

Wewnętrzne organy zakładu administracyjnego nie są organami administracji. Fundacje to inaczej tzw. Agencje - jednostki administracji, które mają określone zadania.

Funkcje zlecone - funkcje administracji mogą pełnić prywatne podmioty np. samorządy zawodowe np. rady adwokackie, PZPN - prywatne podmioty działają publicznie, otrzymują kompetencje prawne

Artykuł 10 Konstytucji

1. Ustrój Rzeczypospolitej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. (jest to Monteskiuszowski trójpodział władz)

 Władza ustawodawcza - Sejm i Senat
 Władza wykonawcza - Prezydent Rzeczypospolitej i Rada Ministrów
 Władza sądownicza - sądy i trybunały

Władza wykonawcza

Prezydent - w rzeczywistości pełni funkcję reprezentacyjną, ma niewielki udział we władzy wykonawczej.

Rada Ministrów to organ kolegialny, społeczny. Gabinet (Rząd) jest kadencyjny. Prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej.Zadania:
-polityczne - opracowuje politykę państwa nie zastrzeżoną dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego, realizuje i wdraża ją w życie.
-administrac yjne - kieruje administracją rządową - koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej

Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów (potocznie premiera) i ministrów. Członkowie Rady ministrów ponoszą odpowiedzialność przez Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem.

Członkowie RM ponoszą przed Sejmem solidarną odpowiedzialność za działalność RM.
Członkowie RM ponoszą przed Sejmem odpowiedzialność indywidualną za sprawy należące do ich kompetencji lub powierzone im przez Prezesa RM.

Wotum nieufności - podjęta w specjalnym głosowaniu uchwała parlamentu w systemie rządów parlamentarno-gabinetowych, wyrażająca brak zaufania do działalności ministra albo rządu , prowadząca do ich dymisji. Jest to instrument egzekwowania politycznej odpowiedzialności ministra czy rządu.

1944-1989 PRL

Rada Ministrów była w tym okresie formą zebrania o charakterze sprawozdawczo meldunkowym.

1989r. - koniec PRL
1996r. - unormowanie działalności Rady
Ministrów (reformy)
1997r. - wejście w życie Konstytucji.

Ministrowie jako organy, byli powoływani na mocy ustawy - nie było to optymalne rozwiązanie. Ustawa o działach administracji rządowej (klasyfikacja dziedzin składających się na politykę zewnętrzną) np. dział bezpieczeństwo, finanse publiczne, podatki, szkolnictwo wyższe, sport, łączność, ochrona środowiska. (zbiór tych działów Am charakter zamknięty). Każdy z ministrów resortowych nosi nazwę „Minister właściwy do spraw…” Organem administracji jest minister (organ jednoosobowy , który realizuje decyzje polityczne), a nie jego urząd czyli ministerstwo.

Art. 147 - skład Rady Ministrów:

- Prezes RM
- ministrowie
- wiceprezesi RM na zasadzie nie obligacyjności
- przewodniczący komitetów

Ministrowie „bez teki” - wykonują zadania narzucone przez Prezesa RM; obecnie jest jeden minister „bez teki” Zbigniew Derdziuk - zajmuje się tzw. małym rządem.

Ustawa z 8.08.1996 r. - ustawa o Radzie Ministrów - określa szczegółowo zakres działania Rady Ministrów.

Prezes RM:

- zwołuje posiedzenia
- ustala porządek posiedzeń
- przewodniczy posiedzeniom

Posiedzenia Rządu mają charakter niejawny.

Centrum Informacyjne Rządu (CIR) w strukturze Kancelarii Prezesa Rady Ministrów jest

komórką odpowiedzialną za relacje i kontakty Premiera i Rady Ministrów z mediami i

obywatelami.

Sekretarz Rady Ministrów - funkcja o charakterze organizacyjnym, służąca do sprawnej

realizacji działalności Rady Ministrów - Sekretarz RM nie wchodzi w skład Rządu.
Prezes Rady Ministrów i ministrowie to członkowie organu Rady Ministrów. Sami w sobie są
organami administracji - są organami jednoosobowymi.

Trzy kategorie ludzi, którzy wchodzą w skład Rady Ministrów:

- Prezes Rady Ministrów

- wice Prezes Rady Ministrów

- ministrowie w rozumieniu konstytucyjnym
-  Sekretarz stanu (pierwszy wiceminister) i podsekretarze stanu (kolejny wiceministrowie) (wiceminister - rzeczywiście to stanowisko pod taką nazwą nie istnieje) Pełnią częściowo zadania ministra. Nie mają możliwości uczestniczyć w posiedzeniu rządu. Każdy z ministrów ma swój gabinet polityczny - minister dobiera sobie takich urzędników jakich chce. Los gabinetu politycznego jest ściśle związany z konkretnym ministrem. Ministerstwo jest aparatem pomocniczym ministra. Są to urzędy, które nie mają charakteru stałego (zależy to od liczby ministrów)

Administracja terenowa rządowa

 Województwo

Wojewoda - przedstawiciel rządu w województwie. Sprawuje ogół administracjiterenowej rządowej. Jest to urzędnik polityczny powoływany i odwoływany przezpremiera na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

 Inspekcja Administracji Rządowej

Organ administracji nie zespolonej:

• Administracja wojskowa

• Adm. Skarbowa

• Adm. Celna

• Adm. Górnicza

• Adm. Morska

• Adm. Gospodarki wodnej działają niezależnie

• Adm. Miar od wojewody

• Adm. Probiercza

• Adm. Statystyczna

• Adm. Żeglugi śródlądowej

• Adm. Rybołówstwa morskiego

• Straż graniczna

• Inspektoraty sanitarne

• Lekarze weterynarii (powiatowi, graniczni)

Organ administracji zespolonej:

Działa w ramach urzędu wojewódzkiego. Działa jako organ osobny oraz podlega wojewodzie.

 

Administracja samorządowa

Samorząd terytorialny to struktura w stosunku do państwa niezależna. To coś więcej niż realizacja zadań.

Art. 163. Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych.

Art.163 to wyraz samorządności samorządu terytorialnego.

Art. 164.

1. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.
2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa.
3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego.

Ad.3) domniemanie kompetencji gminy jeśli nie możemy jej dopisać do gminy to wykonuje ją inne jednostka samorządu terytorialnego.

Art. 165.

1. Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługują im prawo własności i inne prawa majątkowe.
2. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej.

Art. 166.

1. Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne.
2. Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych. Ustawa określa tryb przekazywania i sposób wykonywania zadań zleconych.
3. Spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego i administracji rządowej rozstrzygają sądy administracyjne.

Art. 168.

Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w ustawie. Artykuł ten świadczy o samodzielności gmin - mają prawo ustalania wysokości podatków i

opłat lokalnych np. podatek rolny, podatek leśny, podatek od posiadania psów itp.

Art. 169.

1. Jednostki samorządu terytorialnego wykonują swoje zadania za pośrednictwem organów stanowiących i wykonawczych.

2. Wybory do organów stanowiących są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywająsię w głosowaniu tajnym. Zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyboróworaz warunki ważności wyborów określa ustawa.

3. Zasady i tryb wyborów oraz odwoływania organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego określa ustawa.

4. Ustrój wewnętrzny jednostek samorządu terytorialnego określają, w granicach ustaw, ich organy stanowiące.

Ad.2) Wybory do organów samorządowych mają charakter większościowy. Najmniejsza gmina , od 1000 mieszkańców. Największa gmina to Warszawa.
Ad.4) Wyraz samodzielności samorządu.

Art. 170.

Członkowie wspólnoty samorządowej mogądec ydować, w drodze referendum, o sprawach dotyczących tej wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów bezpośrednich organu samorządu terytorialnego. Zasady i tryb przeprowadzania referendum lokalnego określa ustawa.

Funkcje referendum:
- wspólnota może decydować o swoich sprawach
- wspólnota może odwołać urzędników samorządu terytorialnego

Art. 171.

1. Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności.

2. Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe.

3.Sejm, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może rozwiązać organ stanowiący samorząd terytorialny, jeżeli organ ten rażąco narusza Konstytucję lub ustawy.

Art. 6.

1. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.
2. Jeżeli ustawy nie stanowią inaczej, rozstrzyganie w sprawach, o których mowa w ust. 1, należy do gminy.

Art. 7.

1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) ochrony zdrowia,
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
8) edukacji publicznej,
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
11) targowisk i hal targowych,
12) zieleni gminnej i zadrzewień,
13) cmentarzy gminnych,
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,,
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej,
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej

18) promocji gminy,
19) współpracy z organizacjami pozarządowymi,
20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy.
3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga zapewnienia koniecznych środków finansowych na ich realizację (gwarancja finansowa) w postaci zwiększenia dochodów własnych gminy lub subwencji.

Art. 8.

1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.

2. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia z organami tej administracji.

Zadania zlecone to np. wprowadzenie ewidencji ludności, wydawanie dowodów osobistych, spis i rejestr wyborców.

Art. 11.

1.Mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (poprzez wybory i referendum) lub za pośrednictwem organów gminy.
2. Art. 11a.1. Organami gminy są: (władze gminy - wspólnota samorządowa)

1) rada gminy, (organ stanowiący)

2) wójt (burmistrz, prezydent miasta).(organ wykonawczy)

Rada gminy - kadencja trwa cztery lata. Ilość radnych określa artykuł 17.

Art. 17. W skład rady wchodzą radni w liczbie:

1) piętnastu w gminach do 20 000 mieszkańców,
2) dwudziestu jeden w gminach do 50 000 mieszkańców,
3) dwudziestu trzech w gminach do 100 000 mieszkańców,
4) dwudziestu pięciu w gminach do 200 000 mieszkańców oraz po trzech na każde dalsze rozpoczęte 100 000 mieszkańców, nie więcej jednak niż czterdziestu pięciu radnych.

Art. 18.

1. Do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej.

2. Do wyłącznej właściwości rady gminy należy:
1) uchwalanie statutu gminy,
2) ustalanie wynagrodzenia wójta, stanowienie o kierunkach jego działania oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności,
3) powoływanie i odwoływanie skarbnika gminy, który jest głównym księgowym budżetu, oraz sekretarza gminy - na wniosek wójta,
4) uchwalanie budżetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium z tego tytułu,
5) uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
6) uchwalanie programów gospodarczych,
7) ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków budżetowych na realizację zadań przez te jednostki,
8) podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych w odrębnych ustawach,
9) podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących:

a) określania zasad nabycia, zbycia i obciążenia nieruchomości gruntowych oraz ich wydzierżawiania lub najmu na okres dłuższy niż trzy lata, o ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej; do czasu określenia zasad wójt może dokonywać tych czynności wyłącznie za zgodą rady gminy,
b) emitowania obligacji oraz określania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu przez wójta,
c) zaciągania długoterminowych pożyczek i kredytów,
d) ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych zaciąganych przez wójta w roku budżetowym,
e) zobowiązań w zakresie podejmowania inwestycji i remontów o wartości przekraczającej granicę ustalaną corocznie przez radę gminy,
f) tworzenia i przystępowania do spółek i spółdzielni oraz rozwiązywania i występowania z nich,
g) określania zasad wnoszenia, cofania i zbywania udziałów i akcji przez wójta,
h) tworzenia, likwidacji i reorganizacji przedsiębiorstw, zakładów i innych gminnych jednostek organizacyjnych oraz wyposażania ich w majątek,
i) ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta w roku budżetowym,
10) określanie wysokości sumy, do której wójt może samodzielnie zaciągać zobowiązania,
11) podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań, o których mowa w art. 8 ust. 2 i 2a,
12) podejmowanie uchwał w sprawach współdziałania z innymi gminami oraz wydzielanie na ten cel odpowiedniego majątku,
12a) podejmowanie uchwał w sprawach współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw oraz przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych,
13) podejmowanie uchwał w sprawach herbu gminy, nazw ulic i placów będących drogami publicznymi lub nazw dróg wewnętrznych w rozumieniu ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2086, z późn. zm.), a także wznoszenia pomników,
14) nadawanie honorowego obywatelstwa gminy,
14a) podejmowanie uchwał w sprawie zasad udzielania stypendiów dla uczniów i studentów,
15) stanowienie w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy.

Domniemanie kompetencji rady gminy jeśli nie ma szczególnego przepisu (określającego zakres gminy) to ustanawia je ustawa.

Ustawa z dn. 5 czerwca 1998 o samorządzie powiatowym.

Określona ilość gmin tworzy powiat ale nie oznacza to, że gmina jest mu organem podwładnym (posiada samorządność)

Zadania powiatu:

Art. 4.

1. Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie:
1) edukacji publicznej,
2) promocji i ochrony zdrowia,
3) pomocy społecznej,
4) polityki prorodzinnej,
5) wspierania osób niepełnosprawnych,
6) transportu zbiorowego i dróg publicznych,
7) kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
8) kultury fizycznej i turystyki,
9) geodezji, kartografii i katastru,
10) gospodarki nieruchomościami

11) administracji architektoniczno-budowlanej,
12) gospodarki wodnej,
13) ochrony środowiska i przyrody,
14) rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,
15) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli,
16) ochrony przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania powiatowego magazynu przeciwpowodziowego,, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska,
17) przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy,
18) ochrony praw konsumenta,
19) utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
20) obronności,
21) promocji powiatu,
22) współpracy z organizacjami pozarządowymi

Zadania publiczne o charakterze ponadgminnym np. ochrona zdrowia (jest również w gminie
np. tworzy przychodnie, a powiat tworzy szpitale dla ogółu mieszkańców powiatu, ze
wszystkich gmin zawierających się w nim)

Art. 8.

1. Mieszkańcy powiatu podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym - poprzez wybory i referendum powiatowe - lub za pośrednictwem organów powiatu.
2. Organami powiatu są:

1) rada powiatu, (organ stanowiący)

2) zarząd powiatu. (organ wykonawczy)

Art. 26.

1. Zarząd powiatu jest organem wykonawczym powiatu.
2. W skład zarządu powiatu wchodzą starosta jako jego przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie.
2a. Członkiem zarządu powiatu nie może być osoba, która nie jest obywatelem polskim.
3. Członkostwa w zarządzie powiatu nie można łączyć z członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego oraz z zatrudnieniem w administracji rządowej, a także z mandatem posła i senatora.

Art. 27.

1. Rada powiatu wybiera zarząd w liczbie od 3 do 5 osób, w tym starostę i wicestarostę, w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy, z uwzględnieniem ust. 2 i 3. Liczbę członków zarządu określa w statucie rada powiatu.
2. Rada powiatu wybiera starostę bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.
3. Rada powiatu wybiera wicestarostę oraz pozostałych członków zarządu na wniosek starosty zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.

Art. 1.

1. Mieszkańcy województwa tworzą z mocy prawa regionalną wspólnotę samorządową.2. Ilekroć w ustawie jest mowa o województwie lub samorządzie województwa, należyprzez to rozumieć regionalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.

Art. 4.

1. Zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu i gminy.

2. Organy samorządu województwa nie stanowią wobec powiatu i gminy organów nadzoru lub kontroli oraz nie są organami wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym.

Art. 11.

1. Samorząd województwa określa strategię rozwoju województwa, uwzględniającą w szczególności następujące cele:
1) pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej,
2) pobudzanie aktywności gospodarczej,
3) podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa,
4) zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń,
5) kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.

1a. 1b. W strategii rozwoju województwa wydziela się okres niewykraczający poza okres objęty aktualnie obowiązującą strategią rozwoju kraju.
1c. Strategia rozwoju województwa zawiera:
1) diagnozę sytuacji społeczno-gospodarczej województwa,
2) określenie celów strategicznych polityki rozwoju województwa,
3) określenie kierunków działań podejmowanych przez samorząd województwa dla osiągnięcia celów strategicznych polityki rozwoju województwa,
4) listę projektów infrastrukturalnych o szczególnym znaczeniu dla osiągnięcia celów strategicznych rozwoju województwa,
5) prognozę wysokości środków publicznych służących realizacji projektów, o której mowa w pkt 4.

2. Samorząd województwa prowadzi politykę rozwoju województwa, na którą składa się:
1) tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym kreowanie rynku pracy,
2) utrzymanie i rozbudowa infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim,
3) pozyskiwanie i łączenie środków finansowych: publicznych i prywatnych, w celu realizacji
zadań z zakresu użyteczności publicznej,
4) wspieranie i prowadzenie działań na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli,
5) racjonalne korzystanie z zasobów przyrody oraz kształtowanie środowiska naturalnego,
zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,
6) wspieranie rozwoju nauki i współpracy między sferą nauki i gospodarki, popieranie
postępu technologicznego oraz innowacji,
7) wspieranie rozwoju kultury oraz sprawowanie opieki nad dziedzictwem kulturowym i jego
racjonalne wykorzystywanie,
8) promocja walorów i możliwości rozwojowych województwa.
9) wspieranie i prowadzenie działań na rzecz integracji społecznej i przeciwdziałania
wykluczeniu społecznemu.

Organy władzy działają na zasadzie legal izmu - w granicach i na podstawie obowiązującego prawa.

Prawne formy działania administracji:

 Jerzy Starościak:

1.Władcze:

• akt normatywny

• akt administracyjny (pozwolenie, zezwolenie, koncesja)

Wspólne: w sposób władczy rozstrzygają o czyichś prawach i obowiązkach. Dzieli je: kwestia konkretności.

-Akt normatywny ma charakter podwójnie abstrakcyjny (określa rodzajowo dane wydarzenie, określa krąg adresatów.)

-Akt administracyjny ma charakter podwójnej konkretności (konkretny adresat, konkretne wydarzenie)

Akty administracyjne

a) Rozporządzenia : Nie mogą być wydawane w sposób dowolny, mają charakter wykonawczy w stosunku do ustawy. Rozporządzenia to źródła prawa powszechnie obowiązującego. Działają tylko wewnątrz administracji.

b)Akty prawa miejscowego - tworzone prawa organu samorządu terytorialnego.

2.Niewładcze:

•ugoda (następuje poza strukturą administracji zastępuje rozstrzygnięcie organu administracji)

• porozumienie

• czynności cywilnoprawne - administracja korzysta w dwóch przypadkach z takiej formy działania admin.:
-pełnienie czynności na rzecz społeczeństwa (świadczenie usług)
-zaspokajanie potrzeb własnych (korzyści dla pracowników - konsumentów). (instytucje zamówień publicznych - przetargi)

• czynności faktyczne - są to czynności społeczno organizatorskie oraz materialno techniczne.

FUNKCJE DZIĘKI KTÓRYM ADMINISTRACJA DZIAŁA:

I. KIEROWANIE

- Planowanie działania
- Nadzór
- Organizowanie (koordynacja)
- Kontrolowanie
- Wydawanie decyzji
- Odpowiedzialność za funkcjonowanie/ działalność

-Podporządkowanie (zgodność z prawem zarządzeń rozkazów przełożonego)

- DZIAŁALNOŚĆ TA MA CHARAKTER WŁADCZY.

-Pełni funkcje wewnętrzne w administracji.

II. KOORDYNACJA

- Synchronizacja działań
- Czuwanie
- Zadaniowość

Nie dotyczy całości działania lecz określonego zakresu. Odpowiedzialność za współpracę.

Pełni funkcje wewnętrzne w administracji.

- DZIAŁALNOŚĆ TA NIE MA CHARAKTERU FUNKCJI WŁADCZEJ

III.KONTROLA

- Analiza
- Obserwacja
- DZIAŁALNOŚĆ TA NIE MA CHARAKTERU FUNKCJI WŁADCZEJ.

-Odpowiedzialność za to czy kontrola została przeprowadzona prawidłowo.

Pojęcie typowo prawne -NADZÓR.

-Funkcja władcza - ale nie ma charakteru ogólnego

- KONTROLA+ŚRODKI NADZORU

-Nadzór funkcjonuje w ramach administracji.
-Odpowiedzialność za realizację celu nadzoru.
-Środki nadzoru - personalne , materialne.
Cele nadzoru:

a) Zgodność z prawem

b) Efektywność

c) Rzetelność

d) Gospodarność

---