1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Akrylaldehyd [akroleina, aldehyd akrylowy, propenal, prop-2-enal]

Wzór konstytucyjny: CH₂=CHCHO

Wzór sumaryczny: C₃H₄O

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składniki stwarzające zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
akrylaldehyd	100	107-02-8	203-453-4	F, T+	11-25-26-34

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Ciecz wysoce łatwo palna. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza - gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń.

Zagrożenie toksykologiczne: Działa na układ nerwowy. Odnotowano liczne zejścia śmiertelne wskutek wdychania par akrylaldehydu oraz spożycia tej substancji. Silnie podrażnia skórę i płuca. Zatrucie możne nastąpić również poprzez skórę.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Substancja toksyczna dla życia lądowego i wodnego.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego akrylaldehydem środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen - najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona.
2.	Zapewnić pomoc lekarską.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy strumieniem letniej wody przez 15-20 minut, przy wywiniętych powiekach.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Zatrucie doustne:
1.	W razie zatrucia doustnego, przepłukać usta wodą, dać do wypicia 2-3 szklanki wody i skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Podać osobie przytomnej środki wymiotne, o ile nie upłynęło zbyt wiele czasu od momentu zatrucia. Natychmiast przepłukać żołądek wodą.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Substancja wysoce łatwo palna. Pary z powietrzem tworzą mieszaniny wybuchowe. Silnie toksyczny.
Środki gaśnicze:	gaśnice CO2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC lub BC, gaśnice pianowe lub gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka, woda rozproszona.
Zalecenia szczegółowe:	Pojemniki i zbiorniki z akrylaldehydem narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować. Mały pożar gasić gaśnicą śniegową (CO2) lub proszkową (ABC albo BC), duży pożar gasić pianą lub rozproszonymi prądami wody. Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się cieczy. Powoduje to jej rozrzucanie, a tym samym rozprzestrzenianie ognisk pożaru. Zbiorniki narażone na działania ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą, a w miarę możliwości usunąć z zagrożonego obszaru.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	Działania ratownicze mogą być wykonywane wyłącznie zespołowo (w grupie co najmniej 3 osobowej). Po akcji używany sprzęt przemyć wodą z detergentem, a następnie alkoholem denaturowanym. Większe operacje oczyszczające mogą wykonywać tylko wyspecjalizowane ekipy wyposażone w kompletny sprzęt ochronny.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwalniającą się cieczą. Stosować ubrania ochronne, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku wyraźnie wyczuwalnego zapachu akrylaldehydu - ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych i gazowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P, filtr par organicznych i rozpuszczalników oznaczony kolorem brązowym i literą A).
Zalecenia szczegółowe:	Usunąć źródło zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących), zabezpieczyć zbiorniki przed nagrzaniem, pary rozcieńczać rozproszonym strumieniem wody, starać się odciąć źródło skażenia środowiska (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebrane duże ilości cieczy odpompować. Niewielkie ilości rozlanego akrylaldehydu pokrywa się 5% roztworem wodorotlenku sodowego. Po zestaleniu się żywicy należy przepłukać ją wodą, zebrać do szczelnych pojemników metalowych - beczek z pokrywami zamykanymi opaskami metalowymi lub z tworzywa sztucznego z nakręcanymi pokrywami. Pozostałości zbierać mechanicznie lub za pomocą suchych, palnych sorbentów (siano, trociny, torf, itp.).
Zabezpieczenie środowiska:	Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania akrylaldehydu nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z cieczą, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, w warunkach jak dla materiałów łatwo palnych, poza zasięgiem dzieci.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Wyeliminować źródła zapłonu - nie wykonywać prac z otwartym ogniem, chronić zbiorniki przed nagrzaniem.
Magazynowanie:	Akrylaldehyd należy magazynować w przewiewnych pomieszczeniach, nie wystawionych na działanie światła słonecznego. Przechowywany jest z dodatkami stabilizacyjnymi, uniemożliwiającymi samorzutną polimeryzację, w beczkach żelaznych ocynkowanych, szczelnych, zamkniętych zakrętką z elastyczną uszczelką, w balonach szklanych, butelkach szklanych ze szkła oranżowego, opakowanych w wiklinowe kosze, puszkach metalowych. Opakowania napełniać do 90% ich objętości. Pomieszczenia magazynowe muszą być wyposażone w urządzenia gaśnicze. Niezbędna jest sprawna wentylacja. Personel magazynowy należy odpowiednio przeszkolić i wyposażyć w niezbędne ochrony osobiste. Magazyn musi być wyposażony w urządzenia i sprzęt przeciwpożarowy. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.

8. KONTROLA NARAŻENIA/ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania akrylaldehydu. Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Ręce:	Rękawice z tworzywa odpornego na działanie rozpuszczalników organicznych.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego odpornego na działanie rozpuszczalników organicznych).
Drogi oddechowe:	Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z parami akrylaldehydu (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2 oraz filtrem par oznaczonym kolorem brązowym i literą A).
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zażywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się niebezpiecznych stężeń par lub aerozoli pochodzących z akrylaldehydu, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy:

NDS - 0,2 mg/m³, NDSCh - 0,5 mg/m³.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi akrylanów.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 56,06 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: Akrylaldehyd jest najprostszym aldehydem nienasyconym. W warunkach normalnych jest to bezbarwna ciecz o nieprzyjemnym, duszącym zapachu, rozpuszczalna w wodzie. Masa cząsteczkowa 56,06 g/mol. Nietrwały. Łatwo polimeryzuje. Przechowywany z dodatkiem substancji inhibitujących.
9.3	Temperatura topnienia: -86,95oC
9.4	Temperatura wrzenia: 52,69oC
9.5	Gęstość: 0,8389 g/cm^3(20oC)
9.6	Gęstość par względem powietrza: 1,94
9.7	Prężność par w 20oC (mbar): 287
9.8	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: 267 g/l w 20oC. Dobra w alkoholu i eterze.
9.9	Ciepło parowania (w 81^oC): 833 KJ/kg
9.10	Temperatura zapłonu: -20oC
9.11	Temperatura samozapalenia: 278oC
9.12	Zakres tworzenia mieszanin wybuchowych z powietrzem: 2,8-31% obj. (65 - 630 g/m^3)
9.13	Współczynnik załamania światła n20^o/D: 1,3442
9.14	Inne: Akrylaldehyd stosowany jest do otrzymywania alkoholu allilowego, syntetycznej gliceryny, tworzyw sztucznych, farmaceutyków, barwników, bojowych środków trujących. Jest trucizną o właściwościach podobnych do cyjanowodoru.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	W warunkach normalnych akrylaldehyd jest chemicznie stabilny. Może polimeryzować z wodą po ogrzaniu. Reaguje z silnymi utleniaczami i mocnymi zasadami. Wrażliwy na działanie silnych czynników utleniających. Pod wpływem ogrzewania rozkłada się.
Właściwości korozyjne:	Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie, spożycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami.

Informacja ogólna: Akrylaldehyd jest substancją toksyczną. Podrażnia skórę, powodując stany zapalne oraz zmiany uczuleniowe. Pary silnie podrażniają płuca. Działa silnie szkodliwie na układ nerwowy. Z łatwością przenika przez skórę.

Dane toksykologiczne:

LD50 _{(doustnie, szczur)} = 134 mg/g,

LD50_{(skóra, królik)} = 2560 mg/kg,

LC50_{(oddychanie, szczur)} =5000 mg/l.

Działanie miejscowe:

Wdychanie par i aerozoli: Krótkotrwałe wdychanie par akrylaldehydu w niewielkim stopniu powoduje uczucie pieczenia oczu, łzawienie, zapalenie spojówek, czasami obrzęk powiek, uczucie drapania w gardle, kaszel itp. Działanie większych stężeń nasila te zjawiska, a oprócz tego pojawiają się lekkie zawroty głowy, uderzenia krwi do głowy. Wdychanie akrylaldehydu w stężeniu 0,002 mg/l w ciągu 2-3 minut u dorosłego człowieka wywołuje podrażnienie oczu i gardła. Po pięciu minutach sytuacja ta staje się nie do zniesienia. Przedłużone narażenie może spowodować bezdech z pieniącą się śliną (obrzęk płuc). Ten objaw może pojawić się z opóźnieniem. Jako powikłanie powstaje zapalenie oskrzeli.

Spożycie: Skutkami zatrucia akrylaldehydem są nieżyty gardła, krtani i oskrzeli, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, nudności, uczucie ucisku i ból żołądka, ból w jamie brzusznej, biegunka. W ciężkich przypadkach następuje utrata przytomności, mogą też pojawić się drgawki. Odnotowano liczne zejścia śmiertelne po spożyciu tej substancji.

Kontakt ze skórą: Może wystąpić zaczerwienienie i podrażnienie. W przypadku wchłonięcia przez skórę większej ilości akrylaldehydu wystąpią następstwa takie, jak w przypadku spożycia.

Kontakt z oczami: Może pojawić się podrażnienie i zaczerwienienie. Rzadko pojawia się poparzenie chemiczne.

Skutki zdrowotne narażenia ostrego wskutek spożycia: Wystąpi silne podrażnienie błon śluzowych oczu i dróg oddechowych, znużenie, senność, zawroty głowy, bóle głowy, zaburzenia równowagi, nudności, zapaść, śpiączka, śmierć.

Skutki zdrowotne narażenia przewlekłego: Osoby, które są chronicznie narażone na oddychanie powietrzem z zawartością akrylaldehydu, mogą uskarżać się na podrażnienia błon śluzowych, bóle i zawroty głowy, podniecenie lub ospałość, problemy ze strony układu pokarmowego, wysuszenie i pękanie skóry, alergie.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Stopień szkodliwego działania na organizmy wodne: duży

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 07 01 04 - inne rozpuszczalniki organiczne, roztwory z przemywania i ciecze macierzyste.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

Klasyfikacja, oznaczenia informacyjne i ostrzegawcze, symbole dla akrylaldehydu:

14.1	Numer ONZ:	1092 (akrylaldehyd inhibitowany)
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	6.1
14.3	Grupa pakowania:	I
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	60
14.5	Numer indeksowy (EC):	605-008-00-3
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	11-25-26-34
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	1/2-3/9/14-26-36/37/39-38-45
14.8	Nalepki ostrzegawcze Nr 6.1 i 3 wg RID/ADR:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Karta sporządzona zgodnie z dyrektywami UE Nr 67/548 EEC oraz 88/379/EEC.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Normą PN-ISO 11014-1:1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4. poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi akrylaldehydu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy akrylaldehydu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykiecie należy umieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniu jednostkowym:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja trująca, niebezpieczna dla środowiska.”
Symbole zagrożenia
R 11	Substancja wysoce łatwo palna.
R 25	Działa toksycznie po połknięciu.
R 26	Działa bardzo toksycznie na drogi oddechowe.
R 34	Powoduje oparzenia.
Symbole bezpieczeństwa
S ½	Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi.
S 3/9/14	Przechowywać w chłodnym, dobrze wentylowanym miejscu, z dala od utleniaczy i silnych zasad.
S 26	Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast dużą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza.
S 36/37/39	Nosić odpowiednią odzież ochronną, odpowiednie rękawice ochronne i okulary lub ochronę twarzy.
S 38	W przypadku niedostatecznej wentylacji stosować odpowiednie indywidualne środki ochrony dróg oddechowych.
S 45	W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeżeli to możliwe, pokaż etykietę.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Akrylaldehyd inhibitowany
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
F	Substancja wysoce łatwo palna.
T^+	Substancja bardzo toksyczna.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
663	Materiał ciekły, silnie trujący, zapalny.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 6.1/I		Materiał toksyczny, bardzo niebezpieczne.
Numer ONZ: 1092		Akroleina stabilizowana.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 01.12.02 Strona/stron 8/8
Nazwa:	AKRYLALDEHYD

Akrylaldehyd

---