MIKRO I MAKRO CZYNNIKI DETERMINUJĄCE PROBLEMY NIEDOSTOSOWANIA

SPOŁECZEŃSTWA. ROLA RODZINY, SZKOŁY, GRUPY RÓWIEŚNICZEJ, SRODKÓW MASOWEGO

PRZEKAZU.

Gr. 3

Pedagogika Opiekuńcza i Resocjalizacyjna

NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE

Niedostosowanie społeczne jest pojęciem węższym od niedostosowania. W znaczeniu socjologicznym niedostosowana społecznie jest każda jednostka godząca swoim postępowaniem w interes całości społeczeństwa, nie respektująca przyjętych norm społeczno-moralnych.

Przyczyny niedostosowania społecznego:

Biologiczne: czynniki wrodzone, zaburzenia w czasie ciąży lub porodu-PUM(porodowy uraz mózgu) objawia się niepokojem ruchowym, fantazjowaniem, szybkim męczeniem, lękiem. Lżejsze formy samoczynnie ustępują.

Badania nad przyczynami niedostosowania społecznego prowadzi wielu naukowców. I tak na przykład Jan Konopnicki wyróżnia trzy zasadnicze rodzaje przyczyn niedostosowania społecznego z wieloma podrodzajami:

1. Przyczyny środowiskowe — domowe:

• Warunki kulturalne domu i braki w tej dziedzinie,

• Atmosfera domowa i stosunek rodziców do siebie,

• Stosunki między dzieckiem a jego rodzicami i jego „ogólne poczucie bezpieczeństwa”.

2. Przyczyny środowiskowe — szkolne:

• Stosunek nauczyciela do dziecka i dziecka do nauczyciela,

• Stosunki dziecka z innymi dziećmi,

• Opóźnienia w nauce szkolnej (niepowodzenia w nauce).

3. Przyczyny środowiska wrodzonego:

• życie płodowe dziecka,

• Sam moment narodzin dziecka

Środowiskowe: 1. W środowisku domowym (poziom kultury, atmosfera, stosunek rodzice-dziecko, poczucie bezpieczeństwa) 2. W środowisku szkolnym (stosunek nauczyciel-uczeń, stosunek uczeń-uczeń, opóźnienia w nauce) Przyczyny: psychofizyczne, dydaktyczne, społeczno-środowiskowe, społeczne (uczestnictwo w nieformalnych grupach, subkulturach)

AKCELERACJA - przyspieszony, psychofizyczny rozwój dzieci i młodzieży w stosunku do ich rówieśników z lat ubiegłych

RETARDACJA - opóźnienie, zahamowanie rozwoju, atrofia psychiczna, (gdy zmieniają się opiekunowie dziecka)

DYSHARMONIA (przyczyny) - organiczne zmiany w mózgu - zwiększona wrażliwość dziecka na niekorzystne wpływy środowiskowe - obciążenia psychiczne i niedostosowanie do sił witalnych dziecka

RODZAJE NIEDOSTOSOWANIA

1. Manifestowanie w postaci zahamowania jednostki w środowisku - brak zaufania do ludzi, nowych sytuacji, brak pewności siebie - depresja (różnorodność i zmienność poziomu reakcji) - wycofanie się (izolacja, wyobcowanie, niechęć do kontaktów) - niekonsekwentne postępowanie (dziecko takie żyje chwilą obecną)

2. Manifestowanie postawą demonstracyjno-bojową - wrogość w stosunku do dorosłych (chce przez to zwrócić na siebie uwagę) - otwarta wrogość (kary dla takiego dziecka potwierdzają, że jest niekochane) - wrogość w stosunku do dzieci (pokazanie się lub manifestacja) - łagodniejsze formy aspołecznego zachowania się (brak pragnienia, by zadowolić dorosłych, autyzm, obojętność wobec dorosłych)

3. Manifestacja w postaci "skrajnej aspołeczności": Brak jest zainteresowania tym, czy dorośli aprobują zachowanie dziecka, czy nie. Jeżeli dziecko nie oprze się na instynkcie i doświadczeniu, to nie ma do czego apelować. Dzieci takie nie chcą kontaktu, nie pragną wybaczenia, nie mają skrupułów.

PRZEJAWY NIEDOSTOSOWANIA

1. Względem własnej osoby-autoagresja (samookaleczenie, samobójcze próby)

2. W rodzinie: - kłamstwo (jednostki niedostosowane kłamią nieświadomie, z przyzwyczajenia) - kradzieże (zaczynają się od zabierania) - niechęć do nauki i pracy - agresywność młodocianych (ekstrapunitywna - w stosunku do rzeczy i ludzi; intropunitywna -w stosunku do siebie, poczucie winy; impunitywna - pozorowanie przeciwstawnych reakcji) - wagary - ucieczki: * zaplanowane i niezaplanowane (indywidualne i zbiorowe)

WILCZE DZIECI

Wilcze dzieci, dzikie dzieci - dzieci egzystujące w społecznej izolacji, wychowywane przez zwierzęta lub posiadające jedynie pośredni kontakt z ludźmi (np. dzieci trzymane w niewoli i niekontaktujące się z innymi ludźmi). Literackim przykładem dzieci wilczych są Romulus i Remus lub Mowgli.

Jednym z najsłynniejszych dzikich dzieci jest Victor. Prawdopodobnym przypadkiem dzikiego dziecka jest również tajemniczy Kaspar Hauser.

Victor - jedno z najsłynniejszych dzikich dzieci. Znaleziony we Francji niedaleko miasteczka Aveyron w dniu 8 stycznia 1800 roku. Szacowano, że miał ok. 7 lat (inne źródła podają, że miał ok 12 lat). Przebywał w lesie i był prawdopodobnie wychowywany przez zwierzęta. Na jego ciele naliczono ok. 40 blizn. Chłopiec nie umiał mówić i zachowywał się jak dzikie zwierzę.

Zajmował się nim przez wiele lat Jean Marc Gaspard Itard, francuski lekarz. Opisy sukcesów i porażek wychowawczych, które odnotował Itard miały wpływ na teorie i praktykę wychowania oraz wniósł nowe dane do dyskusji nad dylematem "natura czy wychowanie".

Victor nigdy nie nauczył się mówić. Początkowo robił duże postępy w życiu społecznym i uczył się wypełniać polecenia. Po pięciu latach postęp uległ zatrzymaniu. Zmarł w roku 1828.

CZYNIKI RODZINY, SZKOŁY, GR. RÓWIEŚNICZEJ NA WYCHOWANIE

RODZINA (W. Okoń)? Jest to mała grupa społeczna, składająca się z rodziców, dzieci i krewnych. Rodziców łączy wież małżeńska a rodziców z dziećmi wież rodzicielska stanowiąca podstawę wychowania, jak również, jest to wież formalna wytyczająca obowiązki względem dzieci i rodziców.

GRUPA RÓWIEŚNICZA (Szczepański) jest to pewna ilość osób najmniej trzy, gdzie powstaje wież, (osoba utożsamia się z członkami grupy) grupa rówieśnicza jest oddzielona od innych zbiorowości, zasada odrębności.

* Co daje grupa rówieśnicza- grupa umożliwia rozwój społeczny, rozwija zainteresowania, zdolności, dzięki grupie mamy poczucie akceptacji, przynależności, bezpieczeństwa, daje możliwości samorealizacji, samo urzeczywistnienia, możliwość konfrontacji swoich możliwości, wpływa na budowanie swojego światopoglądu, wartości, uczy tolerancji, odmienności, akceptacji, podnosi samoocenę,daje możliwości wyładowania swoich negatywnych emocji w sposób kontrolowany.

„Perspektywy przemian dokonujących się w polskiej oświacie, jej znaczenie dla rozwoju człowieka i społeczeństwa. ( Szkoła)”

SZKOŁA - instytucja oświatowo- wychowawcza, zajmująca się kształceniem i wychowaniem w państwie, a także siedziba (budynek) tej instytucji oraz jej uczniowie i personel.

2. W 1998r. zastała wprowadzona reforma oświatowa, która przyjmowała realizacje trzech celów, które stanowiły hasła ideologiczne:

a) podniesienie poziomu edukacji, upowszechnienie wykształcenia średniego i wyższego.

b) Wyrównywanie szans edukacyjnych- były szkoły o niższym poziomie kształcenia, państwu zależało aby wyrównać poziom kształcenia we wszystkich szkołach.

c) Podnoszenie poziomu edukacji, rozumianej zarówno jako wychowanie jak i również kształcenia.

3.Struktura oświaty:

• Wychowanie przedszkolne (dzieci 6lat)- przygotowuje do funkcjonowania w środowisku szkolnym

• Szkoła podstawowa (6-letnia) z podziałem a) na nauczanie zintegrowane kl I-III, b) blokowe kl. IV-VI? Szkoła podstawowa wyposaża dziecko w ogólną wiedzę, umiejętności i nawyki, czyni to przy współpracy z rodzicami.

• Gimnazjum (od 13-16 r.ż.) nauka 3-letnia? Gimnazjum diagnozuje umiejętności, predyspozycje ucznia rozbudza je i ukierunkowuje na dalszy proces kształcenia.

• Szkoły ponad gimnazjalne, a) liceum 3-letnie, b) liceum profilowane 3-letnie, c)technikum 4-letnie, mają kształcić jak najbardziej profilowo, czemu ma służyć realizacja kanonu 80% ogółu godzin kształcenia ogólnego i 20% specjalistycznego

• Szkoły zawodowe- kształcą w danym zawodzie 2-3 letnie w zależności od kierunku

• Szkoły policealne ( studium) trwa 2, 3, 4 semestry w zależności od kierunku ukończenia profilu.

• Uczelnie wyższe, I stopień- studia licencjacie (3lata), II stopień studia magisterskie (2lata)

• 4. Szkoła zaspokaja potrzeby

• Poznania ( wiedza, umiejętności) samo urzeczywistnienia, współżycia (kształtowanie współdziałania w środowisku), uzyskanie odp. Prestiżu i pozycji, zapewnienie bytu, uczestnictwo w realizacji idei doniosłych społecznie.

5. Funkcje szkoły.

a) edukacyjna- wykształcenie, umiejętności, nawyki

b) selekcyjna- decyduje o ilości i jakości przygotowanych kadr i ich doborze specjalizacji.

c) adopcyjno-kulturowa ?Wyrażająca się we wprowadzeniu młodych ludzi do społeczności lokalnej i jej kultury

d) ideologiczna- wskazuje określone cele działania, filozofię edukacji, ideologia dotyczy postaw opinii, przekonań, poglądów kształtowanych również przez szkoły

e) integracyjna i dezintegracyjna ? Szkoła nie tylko zbliża, ale i dzieli wpływa pośrednio lub bezpośrednio na społeczność poza szkolną.

f) opiekuńczo- wychowawcza- diagnozuje sytuację ucznia w rodzinie oraz środowisku, działa profilaktycznie (zapobiega patologii), symuluje rozwój ucznia(szerokie znaczeni), poradnictwo, integracja i koordynacja działalności opiekuńczo-wychowawczej ,dzisiejsza szkoła wychowuje, przy czym stara się to robić zgodnie z aktualnymi i przyszłymi potrzebami społeczeństwa.

USZKODZENIA PRZY PORODZIE - WPŁYW NA DALSZE FUNKCJONOWANIE DZIECKA.

Niedotlenienie płodu. Uszkodzenie mózgu.

Bardzo ważny dla rozwoju dziecka jest czas, kiedy jeszcze jest w brzuchu mamy lub przy porodzie. Najczęstsze ryzyko stwarza centralny układ nerwowy. To właśnie on "steruje" innymi częściami ludzkiego organizmu. Bardzo często dochodzi do niedotlenienia, co w konsekwencji prowadzi do obumarcia komórek nerwowych i do zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego.

Mózg "zarządza" w pewnym sensie całym organizmem. Wszelkie uszkodzenia czy nieprawidłowości mają swoje konsekwencję. Zaliczają się do nich opóźnienie w rozwoju, często spotyka się różne odruchy prymitywne. Uszkodzenia w obrębie ośrodkowego układu nerwowego następują po około 4 miesiącu ciąży na skutek niedotlenienia. Niedostateczna ilość dostarczanego płodowi tlenu może prowadzić do uszkodzenia naczyń układu nerwowego, a w konsekwencji do krwawień do mózgu płodu.

Do czynników, które ograniczają dostęp tlenu dla płodu zalicza się m.in. nieprawidłową wymianę tlenu na skutek zaburzenia krążenia, krwawienia ciężarnej, za małą ilość czerwonych krwinek, zatrucie tlenkiem węgla.

Do ograniczenia wymiany gazowej może też dojść na skutek niewydolności łożyska, do czego przyczynia się nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, zatrucie ciążowe. Są to jedne z najczęstszych czynników, które powodują niedrożność naczyń łożyskowych. Często komplikacje związane łożyskiem występują u kobiet, które dość późno mają pierwsze dziecko. Niewydolność łożyska to jedna z najczęstszych przyczyn za małej ilości tlenu. Szacuje się, że 2/3 wszystkich przypadków niedotlenienia powstają właśnie na skutek komplikacji związanych z łożyskiem.

Niedotlenienie może nastąpić na skutek nieprawidłowości związanych z pępowiną. Zdarza się, że jest ona zbyt długa. Powoduje to niedrożność naczyń pępowinowych. Bywa też tak, że pępowina wypada, zbytni się plącze, co może doprowadzić nawet do tego, że będzie uciskała ciało płodu. Na szczęście takie przypadki zdarzają się stosunkowo rzadko.

Najczęściej na zmiany na skutek niedotlenienia zachodzą w korze mózgowej, pniu mózgowym, mózgu. Niedotlenienie może doprowadzić do ogniskowego stwardnienia, dziurowatości mózgu, a czasem nawet do zaniku pewnych obszarów mózgu.

Jedną z częstych przyczyn niedotlenienia płodu jest zatrucie ciążowe zwane EPH gestoza. Zatrucie to jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów nienarodzonego jeszcze dziecka. Często, choć nie kończy się zgonem ma groźne powikłania. Typowymi objawami są białkomocz, nadciśnienie tętnicze. Są one zauważalne w grupie około 8% kobiet w zaawansowanej ciąży.

W skrajnych wypadkach gestoza może doprowadzić do rzucawki, podczas której występują drgawki, utrata świadomości, w konsekwencji prowadząca do śpiączki. Nie wiadomo, kiedy nastąpi drgawka może to być w okresie ciąży lub podczas porodu. Rzucawka jest jednak bardzo groźna dla przyszłego dziecka. Następuje wówczas skurcz naczyń, który w dużej mierze przyczynia się do niedotlenienia płodu. Szczególnie narażony jest w tym przypadku centralny układ nerwowy. Gestoza może tez doprowadzić do niewydolności krążenia krwi płodu. Możliwe jest też wystąpienie zamartwicy wewnątrzmacicznej, która w skrajnych przypadkach kończy się zgonem płodu.

Gestoza może mieć przykre konsekwencje. Jeżeli nawet nie doprowadzi do śmierci płodu, to może mieć wpływ na jego niedotlenienie. Warto pamiętać, że jeżeli matka cierpiała na zatrucie ciążowe, to nawet wtedy, kiedy poród obędzie się bez specjalnych komplikacji to i tak trzeba być czujnym. Zmiany często, są zauważalne po jakimś czasie. Zdarza się, że nieprawidłowości zauważone za późno mogą doprowadzić do nieodwracalnych zmian. W przypadku, gdy pewne zaburzenia wykryje się wcześniej możliwe jest przynajmniej ich częściowe skorygowanie. Szczególnie ważna jest tu współpraca pediatry z neurologiem. Zmiany, jakie się pojawiają występują najczęściej na skutek niedotlenienia. Nie można, więc ani na chwilę przestać być czujnym.

Ciąża mogła się obyć bez zbytnich komplikacji, co nie znaczy, że nie trzeba być uważnym. Niedotlenienie pojawia się także tuz po przyjściu dziecka na świat. Taka sytuacja często jest stanem przejściowym i mija po pewnym czasie. Niestety zdarza się i tak, że jest przewlekła, a w konsekwencji prowadzi do uszkodzeń, zwłaszcza centralnego układu nerwowego.

Zazwyczaj występowanie niedotlenienia w okresie noworodkowym jest spowodowane nieprawidłowościami biochemicznymi występującymi w krwi tkankach, narządach. Najczęściej przyczyna takiego stanu rzeczy jest krótkotrwały lub przejściowy brak tlenu podczas ciąży lub porodu.

Przyczyn niedotlenienie zarówno podczas ciąży jak i tuż po porodzie bywa wiele. Według badań dokonanych przez Hasasz- Jarzyńską przyczyny niewystarczającej ilości tlenu mogą być wtórne i pierwotne. Do pierwotnych zalicza się m.in. uszkodzenie ośrodka układu oddechowego. Może to nastąpić na skutek działania niektórych farmaceutyków bądź w konsekwencji krwawienia śródczaszkowego. Inną przyczyna zaliczana do pierwotnych jest niedojrzałość układu oddechowego lub układu nerwowego. Przyczyną niedojrzałości jest wcześniactwo. Trzeba pamiętać, że maluchy urodzone przedwcześnie bardziej od innych dzieci są narażone na zaburzenia. Należy, zatem kontrolować wszelkie zauważone zmiany, nieprawidłowości. Do innych pierwotnych przyczyn niedotlenienia zalicza się:

- wady wrodzone

- pozostałości w drogach oddechowych, jak np. wody płodowe

- wykrwawienie

Według Hanasz Jarzyńskiej do wtórnych przyczyn niedotlenienia zalicza się: chorobę hemolityczną, zakażenie wewnątrzmaciczne, choroby genetyczne np.trisomie.

Najgroźniejsza formą niedotlenienia jest Zespół Zamartwicy u noworodka, gdyż jest najczęstszą przyczyną zgonów. Do przyczyn, jakie wywołują zespół zamartwicy zalicza się:

- za małą ilość tlenu dostarczaną jeszcze podczas życia płodowego,

- zaburzenia w krążeniu, które w rezultacie prowadzą do tego, że tlen nie dopływa wszędzie gdzie powinien,

- za mała ilość czerwonych krwinek, które są odpowiedzialne za transport tlenu.

Zamartwica może mieć róże nasilenie, a pomocne w jego określeniu jest skala Apgar. Wyróżnia się w niej 5 czynników: tętno, oddech, zabarwienie skóry, napięcie mięśniowe, reakcje obronne. Jeżeli dziecko rozwija się prawidłowo to za każdy tych czynników otrzymuje najwyższą skalę punktów, to znaczy 2, co w sumie daje 10 punktów. Noworodek, który uzyskał 10 punktów jest zdrowy i nie występuje u niego zespół zamartwicy. Zamartwicę o średnim stopniu natężenia stwierdza się, kiedy suma uzyskanych punktów w skali Apgar będzie się wahać pomiędzy 4-7 punktów, natomiast 0-3 punktów to oznaka, że mamy do czynienia z zamartwica ciężką.

Skala Apgar jest dość ważnym badaniem, choć nie daje całkowitej pewności. Szacunkowo wynika, że ponad 20% dzieci, u których później wykryto porażanie mózgowe uzyskały ilość punktów, która jest uznawana za prawidłową lub w granicach normy.

Noworodki z zespołem zamartwicy są blade. Mają ledwo wyczuwalne tętno, zaburzenia oddechu, niewyraźne uderzenia serca. Występuje u nich także czasowy bezdech i drgawki, a czasem drżenie rąk. Czasem noworodek krzyczy w sposób dość przeraźliwy, nazwany powszechnie jako krzyk mózgowy. W miarę upływu czasu zaczynają się tworzyć odruchy patologiczne, prymitywne. Nie warto jednak czekać na pełne objawy świadczące o zaburzeniu. Jeżeli tylko powstaną podejrzenia na temat nieprawidłowego rozwoju to należy jak najszybciej rozpocząć rehabilitację.

Niedotlenienie noworodka może wystąpić przy porodzie. Nierzadko zdarza się, że podczas przeciągającego się porodu dziecko może nie mieć wystarczającej ilości tlenu. Taka sytuacja może być też spowodowana nieprawidłowym ułożeniem płodu. Często stosuje się cesarskie cięcie, a zwłaszcza, kiedy dziecko jest ułożone w sposób nieprawidłowy lub wtedy, kiedy odkleja się łożysko. Ważne jest, żeby pamiętać, że jeżeli porodowi towarzyszyły jakieś komplikacje, to maluszek narażony jest na większe ryzyko zaburzeń, szczególnie o charakterze neurologicznym.

Najskuteczniejszą forma przeciwdziałania niedotlenieniu jest dostarczenie możliwie dużej ilości tlenu. Można też zastosować odpowiednie leki, które pobudzą ośrodek oddechowy. Ważne jest, aby dbać o odpowiednie nawilżenie pomieszczenia i strać się zapewnić jak najwięcej spokoju maleństwu.

Niestety nie zawsze niedotlenienie można wyleczyć przez podawanie tlenu. Trzeba pamiętać, że brak tlenu niekorzystnie wpływa na ośrodkowy układ nerwowy. W rezultacie mogą występować różnego rodzaju zaburzenia, często ruchowe. Tym nieprawidłowościom należy jak najszybciej zapobiegać. W wieku przedszkolnym zaleca się prowadzić terapie psychologiczną. Dobrze jest uczyć maluczka za pomocą zabaw ruchowych. Taka metoda daje dużo lepsze rezultaty niż zwykła rehabilitacja.

NIEPOWODZENIA SZKOLNE CZ.I

Mówiąc o niepowodzeniach szkolnych lub niepowodzeniach dzieci i młodzieży w nauce szkolnej, będziemy mieli na myśli sytuacje, w których występują wyraźne rozbieżności między wymaganiami wychowawczymi i dydaktycznymi szkoły a zachowaniem uczniów oraz uzyskiwanymi przez nich wynikami nauczania. Zakładamy przy tym, że wymagania szkoły są zgodne z uznawanymi przez społeczeństwo celami wychowania oraz adekwatne

w stosunku do obowiązujących programów. (Cz. Kupisiewicz Podstawy dydaktyki ogólnej Warszawa 1996 r. s.225)

Tak rozumiane niepowodzenia w nauce szkolnej można podzielić na ukryte, lub jawne.

Niepowodzenia ukryte występują wówczas, gdy nie dostrzegamy braków w wiadomościach, umiejętnościach lub nawykach uczniów, mimo że braki tego rodzaju — z punktu widzenia celów oraz programu nauczania — rzeczywiście istnieją

Niepowodzenia ukryte prowadzą zazwyczaj do niepowodzeń jawnych. Z tym rodzajem niepowodzeń szkolnych mamy z kolei do czynienia, gdy nauczyciel stwierdza określone braki w opanowywanej przez ucznia wiedzy i w rezultacie ocenia wyniki jego pracy jako,,niedostateczne”.

W przypadku, gdy ocena niedostateczna nie obejmuje całorocznej pracy ucznia, lecz odnosi się do rezultatów uzyskanych przez niego np. w ciągu pierwszego semestru nauki szkolnej, stanowi ona wskaźnik tzw. jawnego opóźnienia przejściowego. Wczesne wykrycie przez szkołę tego opóźnienia oraz podjęcie środków mających na celu zlikwidowanie go — to zabiegi, dzięki którym można uchronić ucznia przed powtarzaniem danej klasy. Jeżeli ocena niedostateczna odnosi się do wyników całorocznej pracy ucznia, musi on na ogół powtarzać klasę — staje się uczniem drugorocznym.

Zjawisko drugoroczności i wieloroczności prowadzi dość często do odsiewu szkolnego, tzn. do całkowitego przerwania przez ucznia nauki w szkole przed jej ukończeniem.

Początkiem słabych osiągnięć uczniów w nauce są więc niepowodzenia ukryte, tzn. drobne luki w wiadomościach lub umiejętnościach z jednego tylko przedmiotu lub nawet tematu lekcji. Luki te, jeżeli nie zostaną przez nauczyciela w porę dostrzeżone i usunięte,

rozrastają się z czasem i powodują powstawanie niepowodzeń jawnych. Te z kolei mają najpierw charakter przejściowy, a następnie — poprzez etap niepowodzeń względnie trwałych — w prostej już linii prowadzą do drugoroczności i odsiewu.

Niepowodzenia szkolne, a zwłaszcza drugoroczność i odsiew, są zjawiskiem bardzo niepożądanym zarówno ze względów społecznych, jak pedagogicznych i psychologicznych.

O społecznym zasięgu niepowodzeń szkolnych świadczy odsiew uczniów ze szkół podstawowych (w obecnych czasach bardzo ograniczony ze względu na obowiązek nauki). Wiadomo, że część objętej nim młodzieży staje się z czasem wtórnymi analfabetami, co ze społecznego punktu widzenia jest wręcz groźne.

Szkodliwość zjawiska niepowodzeń szkolnych potwierdzają również względy pedagogiczne i psychologiczne. Za dowiedzioną można już obecnie uważać tezę, że drugoroczność wywiera ujemny wpływ na zdecydowaną większość uczniów, zniechęca ich do pracy, tłumi zainteresowanie nauką, wpływa niekorzystnie na stosunek do otoczenia, wywołuje różnorakie kompleksy i zaburzenia w zachowaniu, a nawet prowadzi do zahamowania prawidłowego dotychczas rozwoju umysłowego dziecka. (Cz. Kupisiewicz Podstawy dydaktyki ogólnej Warszawa 1996 r. s.225)

Na podstawie praktyki szkolnej stwierdzamy ponadto, że uczniowie drugoroczni wpływają zwykle niekorzystnie na pozostałych uczniów, utrudniając normalną pracę dydaktyczno-wychowawczą z całą klasą. Repetenci, jako ci „już wiedzący”, tłumią u swoich nowych kolegów zainteresowanie nauką i nierzadko przewodzą im w niewłaściwym zachowaniu. Także wtedy, gdy klasa nie ulega wpływom ucznia drugorocznego i traktuje go jako „obcy element", powstają sytuacje bardzo trudne pod względem wychowawczym. Repetent znajdujący się wówczas niejako na marginesie życia klasy i siłą rzeczy szuka innych kontaktów, które z reguły jeszcze bardziej oddalają go od szkoły.

NIEPOWODZENIA SZKOLNE:

• NIEPOWODZENIA WYCHOWAWCZE

• NIEPOWODZENIA DYDAKTYCZNE

• UKRYTE

• JAWNE - PRZEJŚCIOWE

• WZGLĘDNIE TRWAŁE

- DRUGOROCZNOŚĆ

- TRWAŁE

PRZYCZYNY DYDAKTYCZNE

Pedagogowie i psychologowie współcześni nie godzą się na ogół z przecenianiem wpływu czynników społeczno-ekonomicznych i biopsychicznych na powodzenie lub niepowodzenie uczniów w nauce, ponieważ fatalistyczne ujmowanie roli tych czynników prowadzi do pomniejszania odpowiedzialności szkoły i rodziny za poziom i wyniki pracy wychowawczej oraz wiąże się z niedocenianiem pedagogiki jako nauki. Czynnikiem decydującym o szkolnych losach uczniów jest — według opinii większości pedagogów współczesnych — praca dydaktyczno-wychowawcza, świadomy i celowy wysiłek pedagogiczny. (Cz. Kupisiewicz Podstawy dydaktyki ogólnej Warszawa 1996 r. s.225)

Uznając duże znaczenie czynników dydaktycznych oraz ich wyraźny wpływ na postępy uczniów w nauce, musimy równocześnie zwrócić uwagę, że są one niezwykle złożone, podobnie jak inne czynniki powodujące niepowodzenia szkolne. Do zespołu czynników dydaktycznych należą: treść, metody i środki nauczania, system zasad dydaktycznych respektowany przez nauczycieli, różne sposoby aktywizowania uczniów na lekcji oraz w czasie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych, poziom zawodowych kwalifikacji nauczycieli, ich pozycja społeczna itd.

Jedną z podstawowych przyczyn dydaktycznych zjawiska niepowodzeń szkolnych jest niewątpliwie nazbyt sztywny, uniformistyczny system nauczania. System ten utrudnia indywidualizowanie pracy dydaktyczno-wychowawczej, w wielu przypadkach uniemożliwia łączenie nauki szkolnej z życiem i społecznie uwarunkowanymi potrzebami dzieci i młodzieży, skazując na niepowodzenie uczniów najsłabszych, a i najlepszym nie stwarza warunków umożliwiających ich pełny rozwój.

Słabe postępy uczniów w nauce nie są jednak tylko następstwem wadliwego systemu organizacji pracy szkolnej. Często ich źródłem jest również niedostateczna pod względem dydaktycznym praca nauczycieli oraz różnorodne braki tkwiące w takich „narzędziach” tej pracy, jak podręczniki, pomoce dydaktyczne, itd.., Dlatego też wielu autorów zalicza do dydaktycznych uwarunkowań zjawiska niepowodzeń szkolnych także werbalizm, jednostronny intelektualizm uprawiany w szkołach ogólnokształcących oraz ciasny praktycyzm w szkolnictwie zawodowym, stereotypowość stosowanych metod pracy dydaktyczno-wychowawczej, brak systematycznej kontroli wyników nauczania, nadmierne obciążenie uczniów obowiązkami domowymi itd. (Cz. Kupisiewicz Podstawy dydaktyki ogólnej Warszawa 1996 r. s.225)

Wymienione błędy prowadzą z reguły do powstawania drobnych początkowo i nieznacznych luk w wiadomościach oraz różnorakich niedociągnięć w umiejętnościach uczniów. Te luki i niedociągnięcia zwiększają się przeważnie z biegiem czasu, powodując opóźnienie w nauce, a w konsekwencji — ostrzejsze formy niepowodzenia ucznia w szkole.

Opóźnienie - powstaje najczęściej w zakresie jednego tylko przedmiotu nauczania. W miarę upływu czasu rozszerza się ono na całokształt pracy dziecka. Szczególnie niebezpieczne okazują się przy tym opóźnienia w zakresie języka ojczystego i matematyki, gdyż odbijają się ujemnie na wynikach pracy dzieci w pozostałych przedmiotach nauczania.

Opóźnienia mogą być ogólne, kiedy odnoszą się do wielu przedmiotów nauczania, i cząstkowe, obejmujące tylko jeden lub dwa przedmioty. Każde z tych opóźnień może być z kolei chroniczne,,,względnie trwale” lub epizodyczne. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że najtrudniejsze do zlikwidowania są opóźnienia ogólne i zarazem chroniczne: tylko około 30% spośród wszystkich uczniów, u których wykryto ten właśnie rodzaj opóźnienia, zdołało wyrównać braki. Łatwiejsze do usunięcia okazują się natomiast opóźnienia „względnie trwałe” i epizodyczne, które zdołano zlikwidować w ponad 60% przypadków. Rezultaty te uzyskano dzięki zastosowaniu takich środków, jak organizowanie dodatkowych zajęć dla dzieci opóźnionych w nauce, częste i wnikliwe kontrolowanie wyników nauczania, aktywizowanie uczniów na lekcji, rozbudzanie i ukierunkowanie ich zainteresowań, a przede wszystkim możliwie wczesne wykrywanie braków w wiadomościach.

Uogólniając wyniki badań nad dydaktycznymi przyczynami niepowodzeń szkolnych, można stwierdzić, że badacze nie podejmowali na ogół prób kompleksowego ujęcia wchodzących w grę związków i zależności. Badaniami nie obejmowano ani całokształtu dydaktycznych przyczyn zjawiska niepowodzeń szkolnych, ani wszystkich jego aspektów, tzn. różnych form opóźnienia uczniów w nauce, drugoroczności i odsiewu, ani wreszcie całego terenu, na którym zjawisko to występuje. Mimo to wzmiankowane badania stanowią istotny punkt wyjścia do dalszych poszukiwań i prób w tym zakresie. Szczególnie przydatne mogą się przy tym okazać wnioski i uogólnienia uznane przez większość autorów za bezsporne i dowiedzione.

Po pierwsze, wszyscy badacze zgodni są, co do tego, że przyczyny dydaktyczne niepowodzeń szkolnych występują zwykle obok innych przyczyn i warunkują się wzajemnie.

Po drugie, większość badaczy zajmujących się dydaktycznymi przyczynami niepowodzeń szkolnych za dominującą przyczynę tego zjawiska uważa niewłaściwą pracę nauczyciela oraz niekorzystne „warunki zewnętrzne”, czy też nieodpowiednie „narzędzia” tej pracy.

Po trzecie, wielu autorów uznaje potrzebę ciągłych kompleksowych badań nad przyczynami niepowodzeń szkolnych, gdyż przyczyny te zmieniają się, a równocześnie ich wpływ na dobór skutecznych metod i środków walki z niepowodzeniami jest oczywisty.

Po czwarte istnieją również wnioski sprzeczne i sprawy dyskusyjne, co, do których opinie poszczególnych badaczy są podzielone. Przykładowo należy wymienić chociażby zagadnienie wpływu liczebności klas szkolnych na postępy uczniów w nauce. Jedni badacze nie dostrzegają wyraźnej korelacji między tymi czynnikami, gdy liczba uczniów w klasie waha się w granicach od 30 do 40 osób (Okoń), inni natomiast są zdania, że 40 uczniów to zespół zbyt duży, aby można było osiągnąć dobre wyniki nauczania, a zwłaszcza otoczyć skuteczną opieką wychowawczą dzieci opóźnione (Gal). (Cz. Kupisiewicz Podstawy dydaktyki ogólnej Warszawa 1996 r. s.225)

Wyniki dotychczasowych badań wykazują także, że powstawanie niepowodzeń szkolnych powodują zespoły bardzo różnych przyczyn, obejmujące przede wszystkim uwarunkowania społeczno-ekonomiczne, biopsychiczne i pedagogiczne, a w obrębie tych ostatnich — dydaktyczne. Oprócz nich oddziałują także, zdaniem niektórych badaczy, inne zespoły przyczyn, jak np. etniczne, klimatyczne itd.

Łączny wpływ wymienionych zespołów przyczyn na niepowodzenia szkolne uznają prawie wszyscy badacze, których stanowiska analizowaliśmy powyżej. Nie wszyscy natomiast przypisują jednakową wagę każdemu z tych kompleksów. Większość autorów za dominujące uważa przyczyny związane z pracą dydaktyczno-wychowawczą szkoły oraz z warunkami tej pracy.

Z dotychczasowej analizy wynika, że niepowodzenia szkolne są wytworem wielu złożonych grup przyczyn społecznych, ale także pojedyncze czynniki determinują występowanie tego zjawiska. Przykładowo: z kompleksu przyczyn społeczno-ekonomicznych złe warunki materialne są w krajach rozwijających się znacznie częstszą przyczyną aniżeli w krajach rozwiniętych, uprzemysłowionych. Różny oprócz tego jest wpływ pracy zawodowej obojga rodziców na losy szkolne ich dzieci w państwach o rozbudowanej sieci placówek wychowania przedszkolnego oraz w tych, które taką siecią nie dysponują.

Niektóre z rezultatów dotychczasowych badań nad psychologicznymi i dydaktycznymi przyczynami niepowodzeń szkolnych są ciągle jeszcze aktualne. Można do nich zaliczyć ustalenia dotyczące:

• Złożonego charakteru różnorakich przyczyn braku postępów uczniów w nauce;

• Związku między poziomem rozwoju umysłowego dzieci a warunkami społeczno-ekonomicznymi, w jakich one żyją;

• Stosunkowo nieznacznego wpływu pozasomatycznych zadatków wrodzonych na losy szkolne uczniów normalnie rozwiniętych;

• Doniosłego wpływu szkoły i rodziny na postępy uczniów w nauce;

• Wyraźnego związku niepowodzeń szkolnych z różnymi postaciami zaburzeń w zachowaniu dzieci i młodzieży;

• Korzystnego wpływu nauczania problemowego i zespołowego na wyniki pracy dydaktyczno-wychowawczej. (Cz. Kupisiewicz Podstawy dydaktyki ogólnej Warszawa 1996 r. s.225)

NIEPOWODZENIA SZKOLNE I ICH PRZYCZYNY CZ.II !!

Pojęcie niepowodzeń szkolnych ma wiele definicji, gdyż jest to problem złożony i wieloaspektowy. W szerokim ujęciu za niepowodzenia szkolne uznaje się te sytuacje, które cechuje brak harmonii miedzy wymaganiami szkoły a postępowaniem ucznia i dotyczą one zarówno niepowodzeń natury wychowawczej, jak i dydaktycznej. Warto jednak podkreślić, że te dwie postacie niepowodzeń występują najczęściej razem. Inaczej mówiąc, trudności w nauce to stan, w którym odbija się sytuacja zewnętrzna i wewnętrzna zatrzymuje ucznia w realizacji pewnych dążeń i zadań, w wyniku, czego nie potrafi on, w czasie przewidzianym programem nauczania, przyswoić sobie określonej wiedzy i umiejętności

Z jednej strony można spojrzeć na nie jako na porażkę nauczycieli i ich nieskutecznych działań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych czy organizacyjnych. Z drugiej strony jest to również problem ucznia przejawiający się w trudnościach w uczeniu się i sprostaniu wymaganiom szkolnym.

KLASYFIKACJA:

Dla zrozumienia problemu najlepsze wydaje się jego uporządkowanie…a klasyfikacji jest wiele. Warto jednak wymienić podział zaproponowany przez Jana Konopnickiego, który podaje trzy przyczyny porażek szkolnych:

Intelektualne

Emocjonalne i społeczne

Szkolne

Halina Filipczuk wyróżnia zaś:

Zewnętrzne ( warunki życia dziecka, opieka, otoczenie rodzinne i szkolne)

Wewnętrzne ( indywidualne możliwości dziecka związane z rozwojem fizycznym i psychicznym)

Najczęściej jednak autorzy publikacji z tego zakresu powołują się na klasyfikacje Czesława Kupisiewicza tj.:

Przyczyny niepowodzeń społeczno-ekonomiczne

Przyczyny niepowodzeń biopsychiczne

Przyczyny niepowodzeń pedagogiczne

Społeczno-ekonomiczne przyczyny niepowodzeń

Składają się na nie warunki materialne, społeczne, kulturowe, które przyczyniają się do niekorzystnej sytuacji, mogą to być m.in.:

Zła atmosfera wychowawcza w domu

Złe warunki materialne, mieszkaniowe

Rozpad rodziny

Brak zainteresowania dzieckiem

Niski poziom wykształcenia i kultury rodziców

Niezaradność wychowawcza rodziców.

Warto podkreślić, że pozytywny stosunek do nauki kształtuje się w dwóch etapach tj. tego, który obejmuje wiek przedszkolny i tego, który rok poprzedza bezpośrednio pierwszą klasę.

Atmosfera domowa, na która składają się konflikty powoduje sytuację, w której uczeń nie skupia się na nauce, tylko na przeżyciach związanych z domem. Nie ma poczucia bezpieczeństwa, nie interesuje go zazwyczaj szkolna wiedza. Brak tej podstawowej potrzeby psychicznej człowieka widać nie tylko w rodzinach skonfliktowanych, ale również niepełnych, no i oczywiście w domach dziecka. Wszędzie tam, gdzie nie ma miłości, poczucia przynależności i bezpieczeństwa trudno o prawidłowy rozwój.

Złe warunki materialne i mieszkaniowe również nie ułatwiają dziecku nauki, nie ma ono podręczników, przyborów szkolnych. Czasami wręcz uniemożliwia to efektywna naukę i zniechęca. Jeśli dziecko nie ma cichego, spokojnego miejsca do własnej pracy trudności się spiętrzają, bo nie łatwo o koncentracje.

Oczywiste jest również i to, że w rodzinach, w których nie ma pozytywnych wzorców ze strony rodziców trudno winić dziecko o to, że nieprawidłowo mówi, nie ma nawyku czytania, niczym się nie interesuje.

Rodzice bywają również niezaradni wychowawczo. Dziecko może mieć zbyt dużo obowiązków domowych, nie starcza wówczas sił i czasu na odrabianie lekcji. Bywa, że stawia się mu również zbyt wysokie wymagania, nie licząc się z jego możliwościami czy rozwojem. Zła jest też nadopiekuńczość. Powoduje, że rośnie albo mały egocentryk, albo niezaradny życiowo, uczepiony maminej spódnicy „maminsynek”- określenie być może kolokwialne, ale niestety powszechne.

Biopsychiczne przyczyny niepowodzeń

Na całokształt biopsychicznych uwarunkowań braków postępów w nauce składają się:

Stan zdrowia dziecka

Ewentualne wady fizyczne np. zaburzenia mowy itd

Poziom rozwoju umysłowego

Ewent. Zaburzenia układu nerwowego np. niestabilność emocjonalna, apatia, agresja

Ewent. Zaburzenia funkcjonowania procesów poznawczych np. wolne tempo myślenia, niezdolność koncentracji.

Cechy charakteru i temperament ucznia.

Generalnie dysharmonie rozwoju funkcji percepcyjno- motorycznej nazywane jest powszechnie dysleksją, dysgrafią, dysortografią. Oznacza to niemożność opanowania umiejętności prawidłowego czytania i pisania w przewidzianym czasie i tempie. Problem dotyczy 70-90 % uczniów z niepowodzeniami szkolnymi.

Dysleksji towarzyszy często nierówna koncentracja uwagi i wolne tempo pracy.

Pedagogiczne przyczyny niepowodzeń szkolnych

Cz. Kupisiewicz dzieli je na względnie niezależne i zależne od nauczyciela. Te niezależne związane są z nieodpowiednimi warunkami pracy dydaktyczno- wychowawczej:

Nieprawidłowości systemu szkolnego

Niedostateczne wyposażenie szkół i pracowni w pomoce naukowe i współczesny sprzęt.

Trudne warunki organizacyjne szkół: wielozmianowość nauczania, liczne klasy

Błędny w systemie kształcenia nauczycieli.

Przyczyny zależne od nauczycieli to:

Błędy i usterki metodyczne i wychowawcze

Nieprzygotowanie do lekcji

Zaniedbanie samokształcenia i podnoszenia kwalifikacji.

Wnioski ogólne

Z analizy dokumentacji uczniów z niepowodzeniami szkolnymi wynika, że:

Dominują przyczyny środowiskowe i rodzinne a następnie biopsychiczne

Nauczycieli i rodzice dostrzegają te same rodzaje przyczyn, jednak przypisują im różną siłę oddziaływania, ci pierwsi eksponują przyczyny rodzinne i biopsychiczne, drudzy zaś -pedagogiczne.

Rodzice obwiniają za niepowodzenia ich dzieci szkołę, zwłaszcza nauczycieli. Mniejszą uwagę przywiązują do możliwości umysłowych własnych dzieci, w przypadku uwarunkowań biopsychicznych wskazują raczej na zły stan zdrowia dziecka a nie na jego niski poziom umysłowy. Przyczyn, które mogą się wiązać bezpośrednio z nimi - jako rodzicami, zdają się zupełnie nie dostrzegać.

Wnioski dla pracy dydaktyczno- wychowawczej

Czyli co może zrobić nauczyciel, aby pomóc dziecku z trudnościami szkolnymi ?

Prowadzić wnikliwa i systematyczną obserwację, poznawać uczniów

Rozmawiać z rodzicami, być z nimi w stałym kontakcie.

Wnikliwie analizować dokumenty i wytwory dziecka

Indywidualizować prace na lekcjach

Stworzyć zespół wyrównawczy

Być w stałym kontakcie z pedagogiem, psychologiem, kierować do specjalisty

Życzliwie i wyrozumiale pracować z każdym uczniem

Organizować zespoły samopomocy koleżeńskiej

ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE.

ŚRODOWISKO - krąg osób, rzeczy i stosunków otaczających człowieka w jego życiu indywidualnym i zbiorowym.

- nie wszystkie składniki środowiska oddziałują na nas w sposób jednakowy,

- siła oddziaływania poszczególnych składników środowiska nie zależy od tego, czy kontakty z nim są trwałe czy przelotne.

środowisko naturalne

środowisko społeczne

środowisko kulturowe

Są ze sobą ściśle sprzężone. Środowisko naturalne stanowi niezbędny warunek życia społecznego, a więc i tworzenia dóbr kultury.

ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE

* wg Izdebskiej: szeroko rozumiane środowisko życia dziecka ze złożonym systemem bodźców rozwojowych, o charakterze oddziaływań planowych jak i wpływów samorzutnych dodatnich i ujemnych,

* wg Trębały: określony obszar oddziaływań, gdzie bodźce rozwojowe, kontrolowane są zgodnie z celem wychowawczym, a jednocześnie wywołują trwałą zmianę w zachowaniu się wychowanka,

* wg Szczepańskiego: część środowiska społecznego i kulturowego, która wywiera wpływ na wytwarzanie się trwałych postaw, poglądów, wiedzy, spontanicznego postępowania wychowanka.

Wyróżniamy trzy podstawowe środowiska wychowawcze:

a) rodzina,

b) szkoła,

c) klasa.

RODZINA:

Rodzina - stanowi integralną część każdego społeczeństwa; stanowi jego najmniejszą, a zarazem podstawowa komórkę. Jest środowiskiem życiowym niemal każdego człowieka.

System - złożony jest z elementów, które są ściśle ze sobą powiązane, wzajemnie na siebie oddziałują i pozostają w dynamicznej równowadze (jakakolwiek zmiana w obrębie systemu wpływa na pozostałe jego części i zachodzące pomiędzy nimi relacje).

Elementy systemu rodzinnego - jest to grupa współzależnych od siebie osobników związanych ze sobą przez historię, więzi emocjonalne i określone strategie działania, które służą zarówno zaspokajaniu potrzeb rodziny, jak i ich samych. Elementy te to:

* reguły, jakie panują w rodzinie

* role

* stopień otwartości systemu

Zadania rodziny:

Przygotowywanie dzieci do wejścia w życie społeczne, wychowanie i pielęgnowanie oraz zapewnienie im odpowiedniego startu życiowego

- Prowadzenie gospodarstwa domowego zaspokajającego potrzeby członków rodziny

- Sprawowanie pieczy nad życiem członków rodziny, ich zachowaniem, kulturą, zdrowiem i trudnościami życiowymi

- Utrzymanie granic -psychologicznych jednostki, jak i całego systemu

- Utrzymanie fizycznego otoczenia - wszystkie funkcje ekonomiczne

- Budowanie, kierowanie klimatem emocjonalnym - rodzaj relacji, więzi, sposoby wyrażania emocji

Funkcje rodziny:

Biopsychiczna

Prokreacyjna

Seksualna

Ekonomiczna

Materialno - ekonomiczna

Opiekuńczo - zabezpieczająca

Społeczno - wyznaczająca

Stratyfikacyjna

Legalizacyjno - kontrolna

Socjopsychologiczna

Socjalizacyjno - wychowawcza

Kulturalna

Religijna

Rekreacyjno - towarzyska

Emocjonalno - ekspresywna

Postawa rodzicielska - jest tendencja do zachowania się w pewien specyficzny sposób w stosunku do dziecka, sytuacji czy problemu, na który jest skierowana. Każda postawa rodzicielska zawiera trzy składniki: myślowy, uczuciowy i działania.

Do pozytywnych postaw rodzicielskich należą:

Akceptacja, - czyli przyjęcie dziecka takim, jakie ono jest, z jego cechami fizycznymi, usposobienie, z jego umysłowymi możliwościami. Akceptujący rodzice rzeczywiście lubią swoje dziecko i nie ukrywają przed nim tego uczucia. Kontakt z nim jest dla nich przyjemnością i daje im zadowolenie. Kiedy dziecko jest niegrzeczne lub coś przeskrobie dają mu do zrozumienia, że naganny jest właśnie izolowany fragment jego zachowania, a nie jego osobowość. Akceptując dziecko, dają mu poczucie bezpieczeństwa i zadowolenia z własnego myślenia.

Współdziałanie - z dzieckiem, świadczy o pozytywnym zaangażowaniu i zainteresowaniu rodziców zabawą i praca dziecka, a także wciąganie i angażowanie dziecka w zajęcia i sprawy rodziców i domu - odpowiednio do jego możliwości rozwojowych. Nawiązanie wzajemnych kontaktów. Wspólne wykonywanie czynności, wzajemna wymiana uwag, obserwacji, zadań.

Dawanie dziecku właściwej dla jego wieku rozumnej swobody - w miarę dorastania rodzice dają dziecku coraz szerszy zakres swobody i pozwalają na prace lub zabawę z dala od nich. Potrafią jednak utrzymać autorytet i kierować dzieckiem w takim zakresie, w jakim jest to pożądane.

Uznanie praw dziecka - w rodzinie jako równych, bez przeceniania i niedoceniania jego roli. Rodzice ustosunkowują się do przejawów aktywności dziecka w sposób swobodny, nie formalny i nie wścibski czy dyktatorski, dostosowując się przy tym do poziomu fazy rozwojowej w jakiej się znajduje. Kierują dzieckiem przez podsuwanie mu sugestii. Stosują także wyjaśnianie i tłumaczenie, a nie narzucanie czy wymuszanie.

SZKOŁA:

Szkoła - pojęcie wywodzi się od greckiego „schole” - spokój, wolny czas przeznaczony na naukę. Jest ona instytucją kształcącą, wychowującą i edukującą. To także wizja budynku przeznaczonego do działalności dydaktyczno - wychowawczej albo rodzaj wykształcenia, czyli kierunek w nauce i kulturze reprezentowany przez ludzi zjednoczonych wspólnotą poglądów, koncepcji metod pracy, itp.

Szkoła - to obiekt określonej liczby uczniów i nauczycieli realizujących ustalone cele przez przyswajanie swoistego zasobu treści programowych, podanych uczniom i nauczycielom według ustalonych programów, opartych na obowiązujących podręcznikach i uzupełniających materiał dydaktyczny lub jeszcze innych elementach bogatszego wyposażenia.

Zadania szkoły:

• Kształcenie i nauczanie

• Wychowywanie i opieka

• Funkcje dydaktyczne

• Przekazywanie wiedzy, tworzenie warunków, aby nauczać i kształcić

• Przygotowanie do życia w grupie, przygotowanie do funkcji społecznych i adaptacyjnych, uczenie samodzielności

• Wpływanie na rozwój i kształtowanie człowieka (funkcja rozwojowa)

• Wykrywanie talentów, wspomaganie rozwoju (funkcja poznawcza)

• Przygotowanie do zawodu (funkcja dydaktyczna)

• Kształtowanie idei (np. patriotycznych)

• Opieka nad dziećmi i młodzieżą oraz dbanie o ich bezpieczeństwo (funkcja opiekuńcza)

• Diagnozowanie sytuacji dziecka w środowisku (funkcja opiekuńczo - wychowawcza)

• Dbałość i opieka o zdrowie dzieci i młodzieży (funkcja profilaktyczna)

• Tworzenie w szkole i środowisku optymalnych warunków rozwoju uczniów

• Zaspokajanie potrzeb biologicznych, psychicznych, społecznych

• Wzbogacanie potrzeb przez rozwijanie zainteresowań i zamiłowań

• Zapewnienie uczniom możliwości indywidualnego rozwoju według posiadanych możliwości

• Prowadzenie działalności korekcyjnej i wyrównawczej

• Pomoc uczniom w wyborze określonego systemu wartości oraz kreowanie siebie i odnajdywanie wśród rzeczywistych warunków życia własnej drogi do ideału człowieka

• Wychowanie do czasu wolnego - organizowanie różnych form racjonalnego korzystania z czasu wolnego

Funkcje szkoły (mające zamierzony cel do realizacji):

• Kulturalna - organizowanie teatrzyków, przedstawień, itp.

• Edukacyjna - przekazywanie wiedzy

• Socjalizacyjna - współżycie w zespole

• Rozwojowa - kształtowanie postaw, światopoglądu

• Opiekuńczo - wychowawcza -opiekowanie się dzieckiem znając jego sytuację rodzinną

Cele szkoły:

• wszechstronny rozwój każdego ucznia, a więc pełny rozwój jego umysłu, woli, uczuć i charakteru

• obywatelskiej świadomości

• umiejętność działania w zespole i dla zespołu

• poczucia odpowiedzialności za słowa i krzywdy

GRUPA RÓWIEŚNICZA:

Grupa rówieśnicza - to wspólnota, która powstała w sposób naturalny, bez integracji człowieka w wyniku przyrodniczej istoty ludzkich potrzeb i dążeń; zrodził ją spontaniczny rozwój stosunków interpersonalnych.

Grupa rówieśnicza:

• członkostwo jest spontaniczne, nacechowane poczuciem uczestnictwa

• dominują więzi osobowe i powszechna identyfikacja wzajemna, osobista

• określa niewielki rozmiar

• członkowie mają poczucie przynależności oraz odrębności wobec otocznia

• grupa ustala świat wartości i wzorców dla członków i organizacji grupy

• istnieje umowny system kontroli, doraźnie określone sankcje

• grupę cechuje zmienność i okazjonalność celów, labilność struktury i wewnętrznej hierarchii

• przywództwo wynika z cech osobowych, aprobaty grupy

BŁĘDY WYCHOWAWCZE HANSELMANA

Hanselman przyczynia się do rozwoju pedagogiki specjalnej ( w 1930 r. publikuje „Wprowadzenie do pedagogiki leczniczej”. W 1941 r.: „Założenia teorii wychowania specjalnego (pedagogiki leczniczej”). Autor dostrzega, że pojęcie „pedagogika lecznicza” - jest nieadekwatne i błędnie sytuuje „niepełnosprawność”, między pedagogiką ogólną a medycyną.

11

---