WYBRANE METODY TERAPEUTYCZNE W PSYCHIATRII DZIECI I MŁODZIEŻY

• Leczenie farmakologiczne i dieta

• Terapia behawioralna

• Terapia poznawcza

• Psychoterapia (indywidualna, grupowa)

• Terapia rodziny

• Terapia behawioralna opiera się na oduczaniu wyuczonych zachowań.

Jest szczególnie użyteczna:

• Gdy możliwe jest kontrolowanie otoczenia pacjenta, np. gdy rodzice są obecni co najmniej przez kilka godzin lub w czasie lekcji;

• U osób z gorzej rozwiniętymi możliwościami poznawczymi, np. u małych dzieci lub pacjentów upośledzonych umysłowo;

• Problem jest łatwo rozpoznawalny jako zaburzenie zachowania.

Techniki sprzyjające zwiększaniu częstotliwości zachowań pożądanych:

• Wzmocnienie dodatnie (nagradzanie oczekiwanych zachowań.

• Wzmocnienie ujemne (usuwanie bodźców awersyjnych po wystąpieniu oczekiwanego zachowania (np. zaprzestanie gderania, gdy dziecko wykona to czego się od niego oczekuje).

• Dawanie przykładu, modelu, z którym dziecko może się identyfikować

• Ćwiczenie nabytych umiejętności, próbowanie, granie.

• Ograniczanie wpływu czynników zakłócających.

• Zmiana bodźca - usunięcie lub modyfikacja zdarzeń poprzedzających zachowanie.

• Wygaszanie - usunięcie uprzednio znanej dziecku nagrody związanej z zachowaniem, np. niezwracanie uwagi, gdy dziecko krzyczy.

• Zróżnicowanie wzmocnień odpowiednio do zachowań - oczekiwane zachowanie powinno być rozpoznawane i nagradzane.

• Karanie

• „Przerwa w grze” - postępowanie zwykle w stosunku do dzieci 3-8 letnich. Polega na zabraniu dziecka z otoczenia i sytuacji, w której doszło do niepożądanego zachowania i umieszczenie go w cichym, nieciekawym miejscu.

• Usuwanie przywilejów pozbawienie szczególnych form nagradzania, w sytuacji, niestosownego zachowania dziecka.

• Naprawianie szkód - oczekiwanie, by dziecko naprawiło szkody wyrządzone swoim zachowaniem. Wariant tej techniki obejmuje wielokrotne powtarzanie pożądanej czynności, np. dziecko powtarza zdejmowanie butów po wejściu do domu, wychodzi ponownie w butach, wraca, zdejmuje buty itd.

• Desensytyzacja - powtarzające się narażanie na działanie nieprzyjemnego bodźca w warunkach komfortu i bezpieczeństwa, np. na kolejne bodźce lękotwórcze w trakcie relaksacji i w obecności matki.

Skuteczność technik behawioaralnych

• Szczególnie dobre wyniki osiąga się w zaburzeniach związanych z funkcjami ciała, np. jedzeniem, snem, moczeniem, zanieczyszczaniem kałem, u młodszych dzieci z zachowaniami antyspołecznymi

• W przypadkach nadruchliwości wyniki są zwykle gorsze i przejściowe. Podobnie jak z zaburzeniami emocjonalnymi, takimi jak odmowa chodzenia do szkoły czy bóle psychogenne.

Terapia poznawcza

Istotą jest wykraczanie poza obserwowane zachowanie i oparcie się na myślach, emocjach.

Używa się jej, gdy:

• Osoba jest mniej ograniczona przez warunki otoczenia i polega bardziej na swoich własnych wyborach, np. sama żyje poza domem;

• Pacjent wykazuje zdolność do niezależnego, twórczego myślenia;

• Natura problemu ma źródło w umyśle i nie jest jasno identyfikowana jako zaburzenia zachowania.

Programy terapeutyczne obejmują:

Na przykładzie depresji/ lęku:

• Pracę nad umiejętnością samokontroli w zakresie oceniania siebie (np. promowanie nagradzania się i rzadszego karania, obserwacji siebie (zwracanie uwagi na pozytywne zjawiska), samooceny (Ustalanie mniej perfekcjonistycznych standardów dla siebie) oraz treningi asertywności;

• Pracę nad umiejętnościami społecznymi, takimi jak: inicjowanie relacji, podtrzymywanie kontaktu, radzenie sobie w konfliktach, stosowanie relaksacji, metod wyobrażeniowych;

• Restrukturyzacja poznawcza, mająca na celu wykazanie dziecku nierealności jego przekonań, braku dowodów uprawniających jego sposób myślenia.

---