26. ZAJĘCIA MUZYCZNE W KSZTAŁCENIU I WYCHOWANIU DZIECI.
Wśród wielu dziedzin działalności dotyczących problemów wychowania szczególna rola przypada wychowaniu estetycznemu. Samo obcowanie z dziełem sztuki muzycznej nie przynosi pożądanych rezultatów, gdyż jest raczej biernym uczestniczeniem w kulturze. Dopiero wyzwolona aktywność kulturalna pozwala na prawdziwe "przeżywanie sztuki"
Naczelnym celem wychowania przez sztukę jest przygotowanie człowieka do życia w społeczeństwie, do ciągłego udziału w życiu kulturalnym-sprostaniu wyzwaniu współczesnej cywilizacji.
Jan Wierszyłowski twierdzi, że muzyka jak żadna ze sztuk pięknych jest głęboko związana z życiem człowieka. Poza swą główną funkcją estetyczną pełni również funkcję wychowawczą, która polega z jednej strony na rozwijaniu zdolności twórczych, korzystnych cech charakteru i życiowej zaradności, z drugiej - na zapewnieniu dzieciom, młodzieży i dorosłym pożytecznej aktywności odprężeniowej, rekreacyjnej.
Obecność sztuki w życiu człowieka czyni go bardziej szczęśliwym, otwartym na wyzwania, twórczym. Niezmiernie ważne jest kształtowanie kontaktów interpersonalnych między dziećmi w grupie i w klasie oraz między nauczycielem a dziećmi - a jak wiadomo- "sztuka jest niezbędnym środkiem komunikacji między jednostką a grupą". Muzyka sprzyja tworzeniu atmosfery szacunku, życzliwości i otwartości.
Pożytecznym elementem w kształtowaniu i wychowaniu jest integracja w obrębie wszystkich sztuk, a także integracja sztuki z pozostałymi dziedzinami nauczania i wychowania. Integracja zajęć muzycznych z innymi rodzajami działalności dziecka pozwala na konfrontację spostrzeżeń z różnych dziedzin, a tym samym sprzyja odkrywaniu nowych, ciekawych, niezgłębionych zdarzeń i zjawisk.
Helena Danel-Bobrzyk opisuje eksperyment, w którym cykliczne zajęcia muzyczne pozwoliły dzieciom uwierzyć w swoje zdolności i działania twórcze. Badania wykazały również emocjonalne zaangażowanie dzieci w kontakcie z muzyką- fascynację światem dźwięków i słowem śpiewanym. Muzyka wyzwala w dzieciach swobodne przeżywanie indywidualne reakcji emocjonalnych, a także głośne komunikowanie swych obaw, lęków czy radości. Radość obcowania dziecka z muzyką jest wielostronna, a wyzwala ją satysfakcja np. z gry na instrumencie, śpiewu, ruchu przy muzyce albo samego słuchania muzyki. Dzięki muzyce dzieci współdziałają ze sobą, czują się współodpowiedzialne, odczuwają satysfakcję ze zbiorowego wysiłku, uczą się dyscypliny. Dzieci nieśmiałe nabywają pewności siebie w postępowaniu, odzyskują wiarę we własne siły oraz zadowolenie.
Uczeń stawiany podczas zajęć muzycznych wobec konieczności powzięcia szybkiej decyzji, dokonania wyboru, a nadto zachęcany do indywidualnych wypowiedzi- przyzwyczaja się do takiej reakcji, a w konsekwencji podobnie zachowuje sie w innych sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych.
Warto również wskazać na funkcję terapeutyczna zajęć umuzykalniających z dziećmi. Niekiedy zajęcia takie mają skutek wręcz leczniczy, częściej zaś zapobiegają pewnym schorzeniom czy stymulują pożądane zachowania.
Istotnym elementem wychowania przez sztukę jest kontynuacja tradycji kulturowych narodu czy regionu. Poznawanie i pielęgnowanie tych tradycji ma szczególne znaczenie w wychowaniu dzieci.
Włodzimierz Goriszowski stwierdza, że wychowanie muzyczne w szkole opiera się na 2 kierunkach działań:
- ekspresyjnym
- percepcyjnym
Pierwszy to czynne uprawianie muzyki (gra na instrumencie, śpiewanie) w zakresie odpowiadającym zdolnościom i zainteresowaniom człowieka, będące jego swobodną, własną ekspresją artystyczną. Drugi kierunek to bezpośrednie aktywne kontakty z dziełami muzycznymi (słuchanie, poznawanie muzyki) dostarczające wielu doświadczeń i przeżyć estetycznych. Mają one przemożny wpływ na kształtowanie pełnej, bogatej osobowości człowieka, na rozwój zdolności twórczych, na proces budzenia i formowania aktywnej postawy człowieka i jego sfery emocjonalnej. Tylko zintegrowanie obu tych kierunków tworzy pełen proces wychowania muzycznego.
Literatura:
Helena Danel-Bobrzyk (red.) Muzyka w edukacji i wychowaniu. Katowice 1999.