27. Rozwijanie procesów emocjonalno - motywacyjnych u dzieci i młodzieży.
Osiągnięcia dziecka w dziedzinie rozwoju poznawczego, językowego oraz obrazu własnej osoby stanowią podstawę dla rozwoju emocjonalnego.
Procesy emocjonalne bywają regulatorami stosunków między człowiekiem a otoczeniem.
W zasadzie emocje o bardzo silnym natężeniu dezorganizują działania. W wielu sytuacjach przeżycia emocjonalne wpływają dodatkowo na przebieg działania. Zdarza się, że również porażka, która nastąpiła bezpośrednio po sukcesie mobilizuje aktywność, wpływa na polepszenie wyniku. Czyli lęk o średnim natężeniu działa mobilizująco.
Treść emocji także wpływa na efektywność działania np. uczucie gniewu działa mobilizująco, natomiast smutek czy przygnębienie łączy się ze spadkiem aktywności a nawet całkowicie biernym zachowaniem. Procesy emocjonalne oddziałują na kierunek działania.
Natomiast procesy motywacyjne są również regulatorem ludzkiego działania, gdyż podobnie jak procesy emocjonalne mogą ukierunkować jego działanie.
Motywacja to zespół wyznaczników ukierunkowujących zachowanie na określone cele. Procesami motywującymi są takie zjawiska jak- chęć, życzenie, pragnienie, zainteresowanie czymś, obawa przed czymś.
Źródłem aktywności są często potrzeby i zadania, potrzeby biologiczne ( instynkty i popędy), psychiczne, osobiste i społeczne.
Rozwój motywacji wg Nancy Leffert- „Kształtuj charakter i buduj osobowość dziecka”
Dzieci muszą znać i mieć możliwość obserwowania zmotywowanych dorosłych odnoszących sukcesy. Rób, co możesz, aby pomagać malca spędzać czas z dorosłymi, którzy pragną odnosić sukcesy w pracy, domu i działalności społecznej.
Pozwalaj dzieciom bawić się tymi zabawkami, które im się podobają . Dzięki temu znajdą motywację w sobie - będą się bawić dla siebie, a nie po to, aby sprwić przyjemność innym.
Motywacja trwa dłużej, gdy pochodzi z wewnątrz. Zamiast nakłaniać dzieci do czegoś, pozwól im się kierować własnymi zainteresowaniami.
Dziel trochę zadania na etapy, aby umożliwiać dzieciom częstsze odnoszenie sukcesów. Zbyt duże wyzwania mogą przytłoczyć i zniechęcić malców.
Pomagaj dzieciom szukać odpowiedzi na nurtujące pytania oraz dowiadywać się coraz więcej na tematy, które je interesują. Kiedy dziecko zadaje pytanie, zawsze udzielaj mu odpowiedzi. Jeśli nie jesteś pewien, czego malec chce się dowiedzieć, powiedz: „Nie wiem, o co dokładnie Ci chodzi. Czy mógłbyś powiedzieć coś więcej? '' .
Emocje mają podłoże biologiczne i stanowią część wrodzonych predyspozycji wszystkich istot ludzkich. Już w początkowych tygodniach życia można rozróżnić kilka podstawowych emocji, natomiast kolejne pojawiają się w późniejszych etapach rozwoju, gdyż wymagają bardziej złożonych funkcji poznawczych, takich jak poczucie Ja, które kształtuje się dopiero po okresie niemowlęcym. Wspólne objawy biologiczne powodują, ze wszyscy ludzie posiadają ten sam repertuar emocji . Jednakże sposób i okoliczności, w jaki okazujemy swoje emocje będzie zależał od wychowania i doświadczenia.
Dzieci nie tylko doświadczają emocji, również o nich myślą. Od razu, gdy zaczynają mówić są w stanie je nazwać, rozmyślać o nich, oraz rozmawiać na ich temat. Również od 3.r.ż. potrafią wnioskować na temat stanów emocjonalnych innych osób, coraz lepiej rozumieć przyczyny i przewidywać skutki emocji. To z kolei umożliwia późniejsze tworzenie rozbudowanych teorii na temat tego, dlaczego ludzie zachowują się tak, a nie inaczej. Dzieki temu dzieci uzyskują większą zdolność „czytania w umyśle'' innych osób.
Proces ten jest w dużej mierze możliwy dzięki rozmową na temat emocji, najpierw z rodzicami potem z innymi dziećmi. Wynika z nich, że nawet małe dzieci bardzo interesują się przyczynami własnych i cudzych emocji. Dzieci z rodzin, z których się często o tym rozmawia, są bardziej zaawansowane w rozumienie emocji niż dzieci z innych rodzin. Zatem rozwój emocjonalny kształtowany jest przez doświadczenie społeczne. Widać to wyraznie, kiedy porówna się „reguły okazywania emocji '', których dzieci różnych kultur muszą się nauczyć. Są to normy wyrażania określonych emocji w określonych okolicznościach.
Tak samo jak w przypadku kompetencji intelektualnych, obserwuje się duże zróżnicowanie kompetencji emocjonalnych. Istnieje wiele przyczyn tych różnic: biologiczne, donoszące się do temperamentu i innych cech wrodzonych ; interpersonalne, tj. sposób wychowania dziecka, i środowiskowe, także jak np. ubóstwo. Szczególnie istotna cecha jak regulacja własnych emocji i panowanie nad nimi, ponieważ brak tych zdolności może mieć fatalne skutki społeczne. Rozwój tych umiejętności polega na przeniesieniu kontroli z opiekuna na dziecko. Procesowi temu poświęcony jest cały okres dzieciństwa, kiedy to dziecko przyswaja sobie rozmaite strategie regulacji uczuć i sposobu ich ukazywania.
Zródło: H. Rudolph Schaffer „Psychologia dziecka ''