Związki pedagogiki z psychologią
Psychologia stała się nauką o regulacji czynności ludzkich. Człowiek musi regulować swoje stosunki z otoczeniem, a od wyniku tej regulacji zależy możliwość zaspokojenia potrzeb i dalszy rozwój.
Pedagogika wykorzystuje wiedzę o rozwoju psychologicznym człowieka. Na podstawie uwarunkowań psychicznych człowieka można opracować i stosować odpowiednie metody wychowawcze. Oddziaływanie pedagogiczne musi się liczyć z prawidłowościami, które rządzą procesem przyswajania wiedzy i formowania osobowości. Badaniem ogólnym prawidłowości tego rodzaju zajmuje się psychologia.
Oddziaływanie pedagogiczne musi posiadać szereg cech specyficznych, związanych z wiekiem osoby. Badaniem właściwości psychicznego funkcjonowania w poszczególnych okresach zajmuje się psychologia rozwojowa. Oddziaływanie musi się różnić także w zależności od indywidualnych cech wychowanków. Różnice temperamentu, zdolności, różnice w dotychczasowym toku kształtowania w stosunkach rodzinnych i przebiegu procesów kształcenia osobowości - wszystko to wpływa na różną podatności na oddziaływania nauczyciela - wychowawcy. Koniczne staje się rozpoznanie indywidualnych problemów i trudności wychowanka. Psychologowie prowadzą badania nad takimi problemami jak: agresywność, lęk, trudności w nauce czytania i pisania, motywacja do osiągnięć, odporność na sytuacje stresowe, aktywność i bierność.
Dziedziną badań psychologicznych o dużym znaczeniu dla pedagogiki jest wykrywanie rozmaitych właściwości technik, od których zależy ich wpływ na osobę kształtowaną i wychowywaną. Inną dziedziną badań psychologicznych jest teoria wiadomości - próby integracji danych psychologicznych w taki sposób, aby na ich podstawie dało się sformułować twierdzenia dotyczące warunków, od których zależy skuteczne przyswajanie wiedzy takiej, jaka może być potem efektywnie użyta w życiu. Jeszcze innym problemem pedagogicznym, w którego rozwiązaniu może znaleźć zastosowanie wiedza psychologiczna jest sprawdzenie widomości i umiejętności ucznia. Pozwala to na bardziej sprawiedliwą ocenę stopnia przyswojenia widomości i odgrywa rolę jako czynnik kierunkujący pracę ucznia.
Związki pedagogiki z filozofią
Gdy mówimy o związku filozofii z pedagogiką, mamy na myśli takie systemy pedagogiczne, które zostały wypracowane przez filozofów, wedle założeń i zasad ich własnej filozofii. Historia pokazuje nam, już od Platona, aż po czasy współczesne, że pedagogika była zastosowaniem filozofii w praktyce. Od wieków poglądy na wychowanie nawiązywały do filozoficznych i ideowych przesłanek swojej epoki. Przydatność filozofii dla teorii wychowania polega na wytyczeniu kierunków myśli, poglądów i opinii oraz przydawaniu tej teorii światopoglądowej treści i przepajanie tymi treściami dążeń i działań pedagogicznych. Filozofia wdziera się do pedagogiki dzięki powiązaniu jakie cechuje zawsze i wszędzie wychowanie ze społecznymi i politycznymi poglądami. Dla filozofii wszystkim pozostaje człowiek i przez niego humanizowany jest świat. Sens humanistyczno - społeczny ma każde jednostkowe poczynanie mające na celu wychowanie człowieka i takie jego ludzkie przysposobienie, aby w tym bytowaniu mógł należycie rozwijać się biologicznie, fizycznie duchowo, aby uspołeczniony umiał korzystać z wytworzonych przez siebie dóbr i widział oraz trafnie oceniał ich miejsce i wymiar w swoim życiu. Tak by sens jego ludzkiego szczęścia stawał się równoważny z zasadą filozofii głoszącej, że poza człowiekiem nie ma w świecie rzeczy wyższej wartości.
Można mieć także na myśli związek inny, taki, w którym działalność wychowawcza rodzi różnorakie problemy filozoficzne dotyczące celów i wartości w wychowaniu, założeń polityki oświatowej, antropologicznego charakteru stosunku pomiędzy wychowawcą a wychowankiem, konfliktów między różnymi zadaniami wychowania, krytyki cywilizacji nowoczesnej odsłaniającej swe oblicze ze szczególną jasnością w problemach wychowania młodego pokolenia.