-Zielona Księga „O bezpieczeństwie energetycznym” z 2000 roku

-Zielona Księga” Osiągając więcej zużywając mniej” z 2005 r.

-zielona Księga „Europejska strategia na rzecz zrównoważonej konkurencyjnej i bezpiecznej energii” z 2006 r.

POLSKIE DOKUMENTY PROGRAMOWE;

1.Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r.

2. Rezolucja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 lipca 1999r w sprawie wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.

3. Strategia Rozwoju Energetyki odnawialnej z 2000r

4. Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 19 grudnia 2005 r w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia,uniszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii.

5. Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006r o biokomponentach i biopaliwach.

6.Polityka energetyczna Polski do 2025 r przyjęła w 2005r.

7. Polityka klimatyczna Polski. Strategia redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020.

8. Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013

9. Strategia rozwoju Kraju 2007-2015

ZALOŻENIA ROZWOJU RYNKU BIOMASY NA CELE ENERGETYCZNE

I Udział energii elektrycznej z sprzedaży energii ze źródeł odnawialnych; 2007-5,1%/2008-7%/2009-8,7%/2010 do 2014-10,4%

II Udział energii elektrycznej pozyskanej i współspalanej z biomasy innej niż leśna;2008-5%/2009-10%/2010-20%/2011-30% itd.

*POMOC PUBLICZNA NA WSPARCIE PRODUKCJI

-ulgi i zwolnienia od podatku akcyzowego oraz ulgi w podatku dochodowym

-wyłączenie biokomponentów z grupy wyrobów podlegających opłacie paliwowej.

*DZIAŁANIA WSPIERAJĄCE RYNEK BIOPALIW;

-Funduszu Spójności/pomoc techniczna na przygotowanie dokumentacji/Programu Operacyjnego „Innowacyjna gospodarka”/ Działania zwiększające popyt na biopaliwa/ Wsparcie finansowe badań naukowych(granty)/pozyskiwania ciepła i energii elektrycznej z biomasy/produkcja biogazu i jego wykorzystanie/produkcja biopaliw/uprawy energetyczne/pomoc w przygotowaniu projektów bioenergetycznych/promowanie rozwoju bioenergetyki i edukacja ekologiczna/badania naukowe związane z energetyką odnawialną/oś priorytetowa `Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna”/Oś priorytetowa „bezpieczeństwo energetyczne i dywersyfikacja źródeł energii”/oś priorytetowa”Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi”/oś priorytetowa „pomoc techniczna”/oś priorytetowa”ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych”/

*ŹRÓDŁA POZYSKIWANIA BIOMASY W POLSCE; leśnictwo 25%,sadownictwo 12%,rolnictwo 48%, przemysł drzewny 13%

*ŹRÓDŁA BIOMASY W POLSCE;

Pierwotne; -drewno pochodzące z lasów.przesiek,sadów,specjalnych upraw oraz odpadowe z przemysłu drzewnego./plantacje roś. Uprawnych z przeznaczeniem na cele energetyczne/nasiona roś. Oleistych przetwarzane na oleje stanowiące materiał pędny/ziemniaki,zboża etc. Przetwarzane na alkohol etylowy dodawany do benzyn

*Wtórne-pozostałośći i odpady; słoma i inne pozostałości roślinne-materiał odpadowy przy produkcji rolniczej/odpady powstające w przemyśle rolno-spożywczym/gnojowica lub obornik wykorzystywane do fermentacji metanowej/organiczne odpady komunalne/ organiczne odpady przemysłowe np. w przemyśle papierniczo-celulozowym.

*PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ROS. ENERGE. W POLSCE;

1.W roku 2007 powierzchnia upraw roślin energetycznych o krótkiej rotacji wynosiła 5700 ha oraz 1800 ha innych upraw energetycznych. Jest to zaledwie 2,1% powierzchni potrzebnej energetyce aby w roku 2014 udział energii odnawialnej w produkowanej energii elektrycznej osiągnął poziom 10,4%

2. tereny rolnicze,które ze względu na siłe zanieczyszczenia gleb nie nadaja się do uprawy rośłin jadalnych mogą być wykorzystane do uprawy roślin energetycznych-przeznaczonych do produkcji biopaliw.

3. Ochrona środowiska

4.Inwestycje w OZE uważa się za inwestycje o najniższym stopniu ryzyka w długim okresie.

5. Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego regionu a zwłaszcza poprawy zaopatrzenia w energię na terenach o slabo rozwiniętej infrastrukturze energetycznej.

*MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA BIOMASY W POLSCE;

1. Znaczne obszary ziemi odłogowanej.

2.Rosnące nadwyżki slomy które obecnie szcuje się na 11,8mln ton rocznie może zastąpić 5-10 mln ton węgla (redukcja CO2-12-25 mln ton)

3.Lasy (ok.8,9 mln ha) z czego lasy państwowe zajmują powierzchnię 7,4 mln ha. Zakłada się dalszy wzrost lesistości do 32% w 2020r. Potencjał energetyczny drewna można szacować na ok. 58 PJ.

4. Potencjalne możliwośći produkcji biogazu oceniane są ok.34 PJ.

*MOŻLIWOŚĆ POZYSKANIA BIOMASY W POLSCE

1.Wierzba krzewiasta zajmuje obecnie największy areał wśród upraw energetycznych-3000ha z czego uprawy użytkowane bezpośrednio na cele energetyczne nie przekraczają 1000ha

2.Poza wierzbą powstały plantacje;malwy pensylwańskiej,topinambura,miskanta olbrzymiego i róży bezkońcowej,jednak ich łączny areał jest znacznie mniejszy niż wierzby.

*Bezpośrednie spalanie biomasy można zastąpić efektywniejszymi lecz bardziej skomplikowanymi procesami;1 Piroliza/2.Gazyfikacja/3.Karbonizacja/

*BIOPALIWA

Rozporządzenie ministra finansów w sprawie stawek podatkowych zablokowala rozwój sektora w ostatnich latach.CELE; cel na rok 2010-5,75% cel na rok 2020-10%, wymagany będzie 1 mln ton rzepaku rocznie-wzrost areału o 400-500 tys.ha, obecnie areał ten wynosi ok. 550 tys. Ha i stanowi 3,7 % w strukturze zasiewów, według specjalistów rzepak może zajmować co najmniej 1,2 mln. Ha

1.W Polsce zużywa się ok. 5 mln m3 benzyn. Wymagany dodatek 5 proc. Etanolu stanowiłby zapotrzebowanie ok. 250 tys.m3. Obecnie zużycie bioetanolu jest 5-krotnie mniejsze.

2. Obecnie obowiązują zwolnienia z podatku akcyzowanego do paliw ciekłych za wprowadzenie określonego poziomu biokomponentów; =>2,0-5,0% biokomponentów 1,5 zł =>5,0-10,0% biokomponentów 1,8 zł =>powyżej 10,0% biokomponentów 2,2 zł od litra dodanego biokomponentu.

*BIOGAZ

1.Fermentcja gnojowicy i energetyczne wykorzystanie pozyskanego z niej biogazu jest skutecznym sposobem na ograniczenie negatywnego wpływu intensywnej hodowli zwierząt na środowisku.

2. Przełomem w wykorzystaniu biomasy na cele energetyczne w Polsce będzie realizacja „Programu rozwoju biogazowi rolniczych”

3. Zakłada się że w wyniku realizacji programu do 2020 r. w każdej polskiej gminie funkcjonować będzie przynajmniej jedna biogazownia rolnicza.

*PODSUMOWANIE-SZANSE

1.Warunki klimatyczno-glebowe kraju SA na ogół odpowiednie do uprawy zarówno krajowych jak w większości introdukowanych do naszej strefy klimatycznej gatunków roślin energetycznych.

2.Polska dysponuje odpowiednimi możliwościami technicznymi przetwarzania biomasy na energie. Zalecenia agrotechniczne dla części roślin energetycznych są w trakcie opracowywania.

3.Plantacje energetyczne pozwolą zagospodarować tylko w części wzrastają powierzchnię obszarów wyłączonych z tradycyjnej produkcji rolniczej oraz gruntów marginalnych.

4.Szansą na rozwój energetyki odnawialnej i produkcji biopaliw jest możliwość korzystania z funduszy unijnych. Wiele przedsięwzięć jest w fazie realizacji,inne w trakcie przygotowania.

*PODSUMOWANIE-ZAGROŻENIA

1.Do barier rozwoju sektora energetyki odnawialnej należy zaliczyć głównie uwarunkowania ekonomiczne-istnieje potrzeba dodatkowego wsparcia finansowego inwestycji.

2.Barierą w jest także niedostateczny poziom rozwoju sieci elektroenergetycznych w stosunku do wzrastających potrzeb.

3.Polska posiada dużą powierzchnię UR,a potencjał biomasy jest wysoki.

4. Długoterminowo; uprawa roślin energetycznych stanowi największy potencjał nie tylko na spalanie,ale także na biogaz.

*PODSUMOWANIE-POTRZEBY

1. utworzenie rynku zbytu na wyprodukowaną biomasę 9wieloletnie umowy kontrakcyjne z firmami produkującymi brykiet i Pellet)

2.Zapewnienie opłacalności produkcji relatywnie do cen plodów rolnych 9odpowiednia polityka państwa)

3.Udzielenie pomocy organizacyjnej i prawnej dla preferowanych zespołowych form produkcji roś. Energetycznych .

*KIERUNKI UŻYTKOWANIA SORGA; biogaz ,spalanie,pasza.

*SORGO JAKO ROŚLINA PASZOWA ; kiszonka,zielonka,ziarno.

*AGROTECHNIKA-SIEW; siew-połowa maja do połowy czerwca/stanowisko-gleby lekkie,szybko nagrzewające się,suche/Ilośc wysiewu-250 tys.Nasion na ha ok.8kg./Głębokość siewu-2 do 3 cm./Rozstawa rzędów-45-70 cm./ OCHRONA; brak zarejestrowanych w Polsce herbicydów,herbicydy zarejestrowane w Niemczech,ochrona przeciwko grzybom i szkodnikom niepotrzebna/NAWOŻENIE;N;P;K-2;1;2 (140-70-140) AGROTECHNIKA-ZBIÓR; na kiszonkę-dojrzałość mleczno-woskowa,26-34% suchej masy, na biogaz -zbiór opóźniony większa zawartość suchej masy, na spalanie-zimą, z możliwie niską zawartością wody./Sorgo zakisza się bardzo dobrze z uwagi na wysoką zawartość cukru,

*ZALETY SORGA; odporne na suszę i wysokie temp. ,posiada niskie wymagania glebowe,brak szkodników i chorób,niskie nakłady na uprawy,jako roś. Energetyczna w razie zmiany koniunktury nie blokuje pola,roś. Późno sianą,pozwala na uprawę dwóch różnych roślin na tym samym polu,wykazuje duży potencjał produkcyjny zielonej masy,wysoka zawartość cukru w roślinie (łatwe zakiszanie ),mniejsze szkody ponoszone przez zwierzynę leśną w stosunku do kukurydzy (np. dziki)

*WADY SORGO; sorgo jest wrażliwe na niskie temp.,nie ma odmian sorgo,z których polscy rolnicy mogliby uzyskać ziarno,w lata wilgotne sorgo uprawiane na ciężkich glebach łatwo wylega,zbiór jest utrudniony ,prowadzi zawsze do strat i pogorszenia jakości surowca w wyniku podgniwania wyległych roś. I zabrudzenia ich glebą, kiszonka z sorga ma gorsze wartości pokarmowe niż kiszonka z kukurydzy, sorgo jest mniej wydajne w produkcji biogazu niż kukurydza.

WIERZBA WICIOWA;wierzba-salix należy do rodziny wierzbowatych,wyst. W dwóch formach;drzewiastej i krzewiastej,najpopularniejszym gatunkiem wierzby krzewiastej uprawianym na użytkach rolnych z przeznaczeniem na cele energetyczne jest; wierzba wiciowa,inne gatunki uprawiane na plantacjach energetycznych to wierzba purpurowa,wierzba trójpręcikowa,rzadko uprawia się je jako czyste odmianowo gatunki,najpowszechniejszymi formami są różnego rodzaju mieszańce na bazie wymienionych gatunków,biomasa drzewna pochodząca z polowych upraw wierzb krzewiastych może być pozyskiwana w jednorocznych dwu-trzy lub czteroletnich cyklach zbioru przez 20-25 lat.

*WIELOLETNIE PLANTACJE ENERGETYCZNE;WIERZBA WICIOWA;

Wymagania klimatyczno-glebowe;gleby mineralne i organiczne,różnorodne warunki siedliskowe,gleby klas III-V,znosi nadmiar i niedostatek wody,w uprawie 15-30 lat,PLONOWANIE; 8-20 t/ha rocznie,WYKORZYSTANIE NA CELE ENERGETYCZNE; bezpośrednie spalanie-zrębki wierzbowe,brykiety,pelety

*WIERZBA KRZEWIASTA; WYMAGANIA KLIMATYCZNO GLEBOWE-gleby mineralne i organiczne,różnorodne warunki siedliskowe,gleby klas III-VI,pH 5,5-6,5,znosi nadmiar i niedostatek wody,w uprawie 15-30 lat, PLONOWANIE; 8-20 t/ha rocznie,WYKORZYSTANIE NA CELE ENERGETYCZNE;paliwo stałe;zrębki wierzbowe,brykiety,pelety,wtórne nośniki energii-paliwa gazowe (gaz drzewny),paliwa płynne (bioetanol)

*TECHNOLOGIA UPRAWY WIERZBY; Wierzba do bujnego wzrostu potrzebuje co najmniej 600mm opadów rocznie które są równomiernie rozłożone w całym okresie wegetacji.Może rosnąć na terenach zbyt mokrych dla innych upraw ale należy pamiętać że na obszarach narażonych na zimowe zalewanie mogą być utrudnione zbiory.

*MISKANT; miskant olbrzymi jest stosunkowo mało znanym gatunkiem w Polsce gatunkiem należącym do rodziny traw,jest mieszańcem międzygatunkowym diploidalnego gatunki Miskanta chińskiego i tetraploidalnego Miskanta cukrowego.Triploidalny gatunek Miscanthus x giganteus jest sterylny czyli nie wytwarza nasion na drodze rozmnażania generatywnego a jedynie może być rozmnażany wegetatywnie za pomocą podziału podziemnych kłączy lub poprzez sadzonki otrzymane z kultur in vitro.Średnia wartośc energetyczna miskanta netto waha się w granicach 17-19 MJ*kg-1 suchej masy a ze spalenia 1 tony słomy miskanta uzyskuje się ok. 1,67 MWh,ma to szczególne znaczenie w kontekście wejścia Polski do struktur UE i konieczności stworzenia bazy surowcowej dla przemysłu energetycznego opartej o odnawialne źródła energii.ROZMNAŻANIE;Miskant olbrzymi jest gatunkiem triploidalnym,sterylnym,może być rozmnażany jedynie wegetatywnie za pomocą podziału podziemnych kłaczy lub poprzez sadzonki otrzymane z kultur in vitro.Rośliny uzyskane na drodze kultur in vitro nie różnią się zasadniczo od roślin otrzymanych w wyniku podziałów kłączy za wyjątkiem mniejszego początkowego tempa wzrostu i mniejszej mrozoodporności w pierwszym roku po posadzeniu.LOKALIZACJA0WYMAGANIA GLEBOWE;Plantacje Miskanta olbrzymiego z powodzeniem można lokalizować na glebach IV i V klasy gdyż gatunek ten nie ma szczególnie dużych wymagań w odniesieniu do stanowiska,rośliny dzięki silnie rozwijającemu się systemowi korzeniowemu SA odporne na okresowe niedobory wilgoci i potrafią korzystać z trudnej dostępnych składników pokarmowych.LOKALIZACJA-STANOWISKO;Pola czasowo wyłączone z produkcji rolniczej,odlogi,nieużytki i in.-szczególnie staranne odchwaszczenie (herbicydy). Pola w produkcji rolniczej-podorywka przykrywająca resztki pożniwne przedplonu oraz zabiegi mające na celu eliminację występującego zachwaszczenia.PRZYGOTOWANIE STANOWISKA; mając na uwadze fakt że rośliny miskanta sadzi się wiosna w uprawie szeroko rzędowej i początkowy rozwój roślin jest stosunkowo powolny już jesienne zwalczanie szczególnie uciążliwych chwastów jest ze wszech miar uzasadnione.PRZYGOTOWANIE STANOWISKA;Przygotowanie stanowiska pod założenie plantacji miskanta powinno kończyć się wykonaniem orki zimowej na głębokość 20-25 cm gdyż gleba pozostawiona w ostrej skibie do wiosny będzie gromadzić zapasy wody potrzebne do rozwoju wiosennego rośłin.NAWOŻENIE-CELE,ZASADY;plon minimalizacja kosztów uprawy,jeśli stanowisko na którym zakładamy plantację miskanta,charakteryzuje się bardzo wysoką lub wysoką zasobnością gleby w fosfor i potas to wówczas jesienią można całkowicie zrezygnować z nawożenia tymi składnikami,w przeciwnym wypadku wskazane jest zastosowanie na 1 ha jesienią 30-90 kg P2O5 i 80-120 kg K2O

*WNIOSKI; 1)wzrastające dawki azotu stosowane w uprawie Miskanta olbrzymiego wpływały istotnie na oceniane cechy morfologiczne roślin.2) Plon świeżej i suchej masy roślin Miscanthus giganteus był istotnie różnicowany przez stosowane sposoby uprawy i nawożenie azotem.3) Zawartośc popiołu w słomie Miscanthus giganteus była niska ,co jest cechą korzystną w kontekście wykorzystania tego gatunku na cele energetyczne. Spośrod makroskładników słoma Miscathus giganteus zawierała najwięcej potasu następnie w kolejności wapnia i magnezu,a mniej fosforu i sodu

*PRZYSZLOŚĆ MISKANTA; gatunek uzupełniający dla wierzby krzewiastej uprawiany na cele energetyczne (elektrownie,elektrociepłownie),wykorzystanie miskanta jako źródła energii do spalania w kotłach grzewczych (warzywnictwo,kwiaciarstwo),wykorzystanie pędów w ogrodnictwie,kwiaciarstwie(podpory)

*TOPINAMBUR;zwany słonecznikiem bulwiastym,pochodzi z Ameryki Północnej,pierwsze wzmianki o tej roślinie podał Champlain w 1605r/do europy najwcześniej do Francji,topinambur sprowadzono w 1612r/uprawa tej Rosiny rozpowszechniła się w Europie szybciej niż ziemniaka

*UPRAWA W POLSCE;W Polsce uprawa topinamburu była rozpowszechniona w latach trzydziestych XX wieku najbardziej na Śląsku,roślina ochronna granicy lasów i pół uprawnych,jako OZE-produkcja bioetanolu,biomasa opałowa

*ZNACZENIE GOSPODARCZE;topinambur jest cenną roś. Paszową i przemysłową nadającą się do wielostronnego użytkowania,część nadziemną można wykorzystać na paszę w postaci rozdrobnionej zielonki lub zakisić.Dobrą kiszonkę otrzymuje się także łącząc topinambur z trawami,liśćmi buraczanymi i roślinami motylkowymi,sieczka z suchych łodyg jest dobrym podłożem do produkcji grzybów jadalnych m.in.boczniaka,produkcja alkoholu,przemysł spożywczy(cukiernictwo),pożywienie dla diabetyków(inulina),duże znaczenie w leczeniu chorob przewodu pokarmowego ma też sok z bulw oraz napary z kwiatów,bulwa topinamburu nadaje się na paszę dla zwierzyny leśnej,rekultywacja gruntów zdewastowanych przez przemysł i gospodarkę komunalną,osłona wysypisk śmieci oraz różnych zwałowisk pokopalnianych i komunalnych.

*CHARAKTERYSTYKA BOTANICZNA; topinambur inaczej bulwa ,słonecznik bulwiasty należy do rodziny Astrowatych,pod względem pokroju części nadziemnej jest podobny do słonecznika,różni się zaś tym,że tak jak ziemniak wytwarza pędy podziemne,na końcach których powstają bulwy.topinambur ma łodygę soczystą prostą mocną częściowo rozgałęzioną,silnie ulistnioną,osiągającą wysokość od 1,5 do 3,liście podobnie jak liście słonecznika ułożone naprzeciwlegle,są pokryte włoskami a brzegi mają pilkowane.Kwaity mniejsze niż kwaity słonecznika,są zebrane w koszyczki.owocem jest drobna,szarobiała nielupka.Topinambur jest rośliną dnia krótkiego,wskutek czego późno zakwita, a w Polsce prawie nigdy nie dojrzewa.

*ROZWÓJ TOPINAMBURU

Rozmnaża się wegetatywnie z bulw,wschody roślin topinamburu SA szybsze niż ziemniaka,na ogół po jesiennym sadzeniu wschody są wcześniejsze niż po wiosennym,początkowo rośliny rozwijają się powolli,ale już w połowie mają rośliny przyspieszają wzrost i silnie zacieniają glebę,maksimum wzrostu przypada na sierpień,a zakończenie-na okres silniejszych przymrozków co w naszym klimacie ma miejsce późną jesienią.

*ROZWÓJ TOPINAMBURU

System korzeniowy jest mocny,głęboki,silnie rozwinięty,toteż łatwo zaopatruje roślinę w wodę. Z węzłów podziemnej części łodyg oprócz korzeni wyrastają również pędy podziemne (rozłogi),zwane stolonami.Na ich zakończeniach wytwarzają się bulwy o nieregularnym kształcie.masa jednej bulwy wynosi średnio 20-25 g jedynie w sprzyjających warunkach może dochodzić do ponad 100g,na jednej rośłinie może wytworzyć się do 50 bulw,wiązanie bulw zaczyna się w okresie najszybszego rozwoju części nadziemnej,ich intensywny wzrost trwa do października,później przyrosty bulw są już słabsze,ale gdy zima jest lekka mogą trwać nawet do wiosny.

*WYMAGANIA KLIMATYCZNE I GLEBOWE

Wymagania klimatyczne i glebowe topinamburu są małe,jest to roślina dobrze znosząca zmienne warunki klimatyczne,najkorzystniejsza dla topinamburu jest pogoda ciepła i wilgotna,najgorsza-zimna i deszczowa,ciepły i słoneczny okres wegetacji sprzyja obfitszemu zawiązywaniu bulw,chłodny-tworzeniu większej ilośći zielonej masy,bulwy topinamburu w przeciwieństwie do bulw ziemniaka,dobrze znoszą niskie temp. Nawet do -30 stopni co jest związane obecnością inuliny.

WYMAGANIA GLEBOWE;topinambur podobnie jak inne rośłiny okopowe najlepiej udaje się na glebach średnio zwięzłych przewiewnych,zasobnych w składniki pokarmowe i dostatecznie wilgotnych,gleby klas IV a IV lub V,ma silny system korzeniowy i szybciej zacienia glebę niż inne roś. Okopowe,dlatego może być uprawiany na glebach słabszych mniej przydatnych do uprawy zmieniaka,słabo plonuje na glebach. podmokłych i kwaśnych.

*UPRAWA ROLI; Uprawa roli pod topinambur powinna być możliwie głęboka ponieważ korzenie silnie się rozrastają,głębokość uprawy decyduje o dobrym wzroście roślin w pierwszym roku,jak również dobrym plonowaniu w latach następnych,podstawową uprawę stanowi głęboka orka przedzimowa do 30 cm a gdy warstwa orna jest płytka orka z pogłębiaczem, uprawki wiosenne na polu zaoranym jesienią polegają na stosowaniu włóki brony zwykłej lub brony o aktywnym dzialaniu gdy rola na tyle przeschnie że możńa pracować tymi narzędziami nie uszkadzając struktury gleby,ostatnią czynnością przed sadzeniem powinno być wyrównanie i zagęszczenie wierzchniej 2-3 cm warstwy gleby za pomocą bron i wału strunowego,ułatwia to sadzenie i wpływa korzystanie na przebieg kiełkownia oraz wschody.NAWOŻENIE;topinambur wymaga intensywnego nawożenia,zwłaszcza na glebach ubogich, o niskiej kulturze,piaszczystych gdzie zwykle bywa uprawiany,gdy kultura i zasobność gleby są przeciętne,zaleca się następujące dawki NPK (wkg/ha); 80-120N,60-80 P2O5,120-160 K2O. Nawożenie azotowe stosuje się zwykle w dwóch dawkach po 50 kg/ha N-pierwszą przed sadzeniem razem z fosforem i potasem a drugą pogłównie kiedy rośliny mają ok. 30-40 cm wysokości.SADZENIE;do sadzenia wybiera się bulwy dorodne o masie ok. 50-60g,można je sadzić późną jesienią lub wczesną wiosną,w rejonach gdzie zimy bywają łagodne jesienny termin sadzenia jest korzystniejszy ponieważ rośliny rozpoczynają wegetację wiosną ,zanim rola obeschnie i nadaje się do mechanicznej uprawy,przedłuża to okres wegetacji topinamburu przynajmniej o 3 tyg. I wpływa korzystnie na plon,do sadzenia stosuje się sadzarki do ziemniaka natomiast na małych plantacjach bulwy wysadza się ręcznie pod dołownik,bulwy topinamburu sadzi się w rozstawie rzędów 50-60 cm,a w rzędach co 30 cm, na głębokość 10-15 cm jesienią i 5-10 cm wiosną.

*ŚLAZOWIEC PENSYLWAŃSKI (SIDA HERMAPHRODITA)-źródłem energii odnawialnej,jest byliną i pochodzi z Ameryki Północnej wyst. W środ. Naturalnym kilku stanów m.in. Wirginia i Pensylwania,Polska systematyka gatunku umieszcza go w rodzinie Ślazowate,inne jego gatunki spotykane na obszarach Afryki, Australii i wyspach zielonego przylądka,wyst. W formie zwartych silnie ukorzenionych krzewów wykształcających kilkadziesiąt łodyg o dł. Do 400 cm i średnicy 5-35 mm.,roślina rozmnażana jest poprzez sadzonki korzeniowe,sadzonki zielne lub nasiona,jest mało wymagający pod względem klimatycznym i glebowym,w uprawie rolniczej może być użytkowany przez 15-20 lat.,do celow energetycznych wykorzystuje się nadziemne części rośłin tj. zdrewniałe i zaschnięte lodygi,zbiory biomasy przeprowadza się corocznie uzyskując średnio 12 t.s.m/ha.Tak zwana „malwa pensylwańska” spotykana tylko w polskich gazetach jest nazwą niepoprawną nie mającą żadnego odpowiednika w literaturze,poprawna nazwa to ślazowiec pensylwański,POCHODZENIE;ślazowiec jest dośc odporny na niskie temp. Zimą ,wytrzymuje niedostatek opadów latem i jest niezbyt wymagający w stosunku do gleby,został sprowadzony z USA do ZSRR w roku 1930,w roku 1955 został sprowadzony do Polski przez prof. Styka.CHARAKTERYSTYKA BOTANICZNA;ślazowiec jest roś. Owadopylną i obcopylną o dużym poliformiźmie,kwiatostanem jest podbaldach składający się z drobnych kwaitów o średnicy ok.20 mm o 5 białych płatkach korony,5 działkach kielicha i żółtych pylnikach,jest to kwitnąca ,wieloletnia bylina dorastająca do wysokości ponad 400 cm.Owocem jest rozłupnia zawierająca średnio 508 nasion o masie 1.000 sztuk 2,5-4g,nasiona nie osypują się,nie dochodzi do naturalnego podsiewania,ze względu na występujące zjawisko twardości nasion kiełkownie nasion bezpośrednio po zbiorze wynosi zaledwie 2%, po roku przechowywania zdolność kiełkowania rośnie do 50-60%,początkowy wzrost siewek przebiega wolno,w roku zasiewu rośłiny mogą osiągnąć wys. 60-100 cm i zakwitnąć,lodygi śa okrągłe o średnicy od 5 do 50 mm, z otorem w środku części miękiszowej odrastające co roku z pączkow wzrostowych znajdujących się na korzeniach w strefie przyłodygowej,liczba łodyg zwiększa się co roku, największy przyrost dobowy łodyg dochodzący do 6 cm stwierdzono przed fazą kwitnienia,system korzeniowy roślin rozmnażanych generatywnie jest palowy,roślin rozmnażanych wegetatywnie horyzontalny,liście mają kształt dłoniasto-klapowany o dużej zmiennośći wcięć omszenia i wielkośći a nawet koloru.

WARTOŚĆ ENERGETYCZNA ŚLAZOWCA; ciepło spalanai suchego drewna świerkowego i bukowego to ok. 18 Mj/kg dla sosny jest to 17 Mj/kg a dla pędow wierzby 16 Mj/kg,ślazowiec ze swoimi 12-14 Mj/kg wypada tu najgorzej,ale jeżeli weźmiemy pod uwagę że wierzba w czasie zbioru ma wilgotność ok.55% to ma tylko 8 MJ/kg, wierzba musi być sezonowana lub suszona,ślazowiec w czasie zbioru ma 15-23% wilgotnośći,ze ślazowca można produkować pellety,brykiety,a często wystarczy go zezrębkować,zręb kowany,praktycznie suchy ślazowiec jest tanim źródłem ciepła i prądu,trwają prace nad wyprodukowaniem mix-brykirtu ze ślazowca o wartości ponad 35 MJ/kg.

WYKORZYSTANIE ŚLAZOWCA; ślazowiec ;zastosowanie roślina włóknista,okazało się jednak że włókno Mio dł. Dochodzącej do 200 cm miało bardzo słabą jakość skrętną było mało elastyczne,ZASTOSOWANIE ŚLAZOWCA; pasze zielone-susz,lignina,celuloza-papier,drewno-opal,płyty wiórowe,miód-miodosytnie,metan-wodór,wysoka zawartośc celulozy w lodygach ślazowca przekraczająca 53%,zawartość celulozy żywic i wosków jest podobna do zawartości tychże,w surowcach uzyskiwanych ze świerka czy sosny,ślazowiec może więc z powodzeniem być konkurencyjny do upraw leśnych, zwłaszcza że może rosnąc na terenach przeznaczonych pod zalesianie,”papierówka” możę więc być produkowana że ślazowca a nie ze świerka czy sosny.Duże znaczenie ma miododajność,ślazowiec kwitnie w okresie od czerwca,lipca aż do przymrozków co wyróżnia go zasadniczo spośród roślin miododajnych,oznaczona wydajność miodowa wynosi 110-143 kg z ha,przy minimalnej powierzchni plantacji ślazowca (50ha) jest to 6 ton miodu.Zastosowanie ślazowca jako rośliny do rekultywacji terenów zdegradowanych chemicznie oraz osadów ściekowych zawierających tzw. Metale ciężkie,ślazowiec nie wykazuje znaczniejszych odchyleń w rozwoju na osadzie ściekowym,pobierając równocześnie znaczne ilośći niektórych pierwiastków Fe,Zn,Ni,Pb,Co.Zagospodarowanie hałd kopalnianych wysypisk komunalnych,śmietników,utrwalanie zboczy terenów erodowanych,remizy śródpolne,zielone ekrany przydrożne-żywopłoty,”żywe” osłony przeciwśnieżne,biologiczne oczyszczalnie ścieków,osuszanie i zmiana struktury osadów ściekowych.Korzenie ślazowca są źródłem rutyny i substancji śluzowych,lodygi mogą służyć za tyczki dla fasoli,łyko ślazowca do okulizacji w szkółkarstwie,mąka z młodych korzeni o przyjemnym bananowym zapachu może być dodatkiem do mąki pszennej przy wypieku ciast.Bardzo cenną cechą ślazowca jest zawartość w zielonej masie (w szczególnośći w liśćiach) związków białkowych o korzystnym składzie aminokwasowym,przekraczającą 30% s.m,pod względem składu chemicznego ślazowiec dorównuje lucernie a zawartość białka może przewyższać udział tego składnika w suchej masie lucerny,liście stanowiace ok. 50% zielonej masy ślazowca mogą gromadzić między innymi 159-239 mg% witaminy C,14,7-20,4 mg% karotenu oraz od 3,20 do 5,00 % tłuszczu,zieloną masę ślazowca zjadają chętnie króliki,owce,trzoda chlewna,wszelkie ptactwo łącznie ze strusiami a po krótkotrwałym przyzwyczajeniu również krowy i konie,niektóre zwierzęta niechętnie podejmują zielonkę ze względu na zapach,tą niedogodność może zmniejszyć się przy podawaniu suszu,z zielonej masy z powodzeniem możńa sporządzać wartościowe kiszonki szczególnie po dodaniu komponentów węglowodanowych tj;kukurydza czy melasa.

*WYMAGANIA KLIMATYCZNO GLEBOWE; nie są zbyt duże,roś. Nadaje się do uprawy we wszystkich rejonach kraju i wykazuje spora odporność na skrajne temp. Zarówno niskie jak i wysokie,głęboki system korzeniowy ślazowca umożliwia mu przetrwanie okresów suszy,jednak przy zbyt małej ilośći opadów plony rośliny są zdecydowanie niższe. ZAKŁADANIE PLANTACJI; wysiew nasion wprost do gruntu uchodzi za najtańszy sposób zalożenia plantacji,wymaga jednak by dobrze popadało przed siewem,by po siewie było stale cieplo,by gleba nie zaskorupiała się po deszczu,by chwasty nie rosly szybciej niż siewki itd., tam gdzie przygotowanie stanowiska rozpoczęto rok wcześniej,gleba ma idealną strukturę,zasobną w wodę,mamy sposoby i zasoby by walczyć z chwastami ,można siać do gruntu,ślazowiec ma niską polową zdolność kiełkowania,ot oczkowanie nasion nie ma żadnego sensu,otoczka nie tylko nie pomoże a tam gdzie nie ma sztucznego nawadniania pola wręcz zaszkodzi w kiełkowaniu,najlepszym sposobem jest siew ślazowca do multiplatóe i wysadzanie rozsady do gruntu.Młody ślazowiec jest wrażliwy na zachwaszczenie,dopiero w drugim roku po pierwszym odchwaszczeniu powinien sobie dać radę z chwastami zagłuszy je,dlatego w szczególnośći tam gdzie zastosujemy siew nasion wprost do gruntu,wielkie znaczenie ma przygotowanie i odchwaszczenie pola przed zalożeniem plantacji.

*TERMIN SIEWU;najlepszym okresem do siewu jest kwiecień-po lekkim ogrzaniu gleby i braku przymrozków,nasiona w inspekcie wysiewa się na początku marca,tak aby w maju wysadzić Rosiny do gruntu.SIEW ŚLAZOWCA;ślazowiec kiełkuje długo(miesiąc) i nierównomiernie,nie można uprawiać gleby(odchwaszczać) do momentu pojawienia się zarysów linii siewu,nie możńa odchwaszczać w liniach do momentu uzyskania przez ślazowca wys. Ok. 10 cm (można uszkodzić korzenie),siew wykonuje się bezpośrednio po wiosennym przygotowaniu roli,siewnikiem punktowym na głębokość 1-1,5 cm.w zależnośći od rodzaju plantacji i posiadanego sprzętu mechanicznego rozstawa rzędów wynosi 60-80 cm,obsada roś. Na ha od 20 do 60 tys. W zależności od jakości gleby i rodzaju plantacji;na zieloną paszę,na biogaz gęściej,na nasiona i na cele energetyczne rzadziej,rośliny już w drugim roku same uregulują ilość pędów które są w stanie wyżywić. MATERIAŁ SADZONKOWY;odcinki korzeni i fragmentów pędów-wykorzystywane są jako materiał nasadzeni owy pozyskany poprzez rozmnażanie wegetatywne za pomocą odcinków korzeni z pączkami lub fragmentów pędów,roś. Rozmnażane wegetatywnie charakteryzują się szybszym rozwojem niże te wysiewane bezpośrednio do gruntu i w pierwszych latach dają obfitsze plony,sadzonki-do gruntu wysadzanie są sadzonki roślin wysianych uprzednio w inspekcie.

RÓŻA WIELOKWIATOWA-BEZKOLCOWA (ROSA MULTIFLORA THUNB)

Róża wielokwiatowa należy do rodziny różowatych,pochodzi ze wschodniej Azji rośnie dziko w Chinach,Korei i Japonii,gatunek rozpowszechniony w uprawie na obszarach umiarkowanych i ciepłych półkuli północnej,wyst. Naturalnie oraz uprawiany w Polsce.Pokrój rośliny-krzew rosnący bardzo bujnie i osiągający wysokośc 2,5-7,0m,najczęściej ok. 4m,łodygi-długie pnące się lub czołgające pędy z krótkimi i hakowatymi kolcami lub bez kolców.Liście-drobne,błyszczące,ciemnozielone na jesieni przybierają pomarańczowoczerwoną barwę.Kwiaty pięciopłatkowe,drobne i pachnące zebrane są w wiechowate kwiatostany.Płatki białe lub rożowe,pręciki złotożółte zrośnięte w kolumienkę. Działki kielicha po przekwitnieniu odginają się na zewnątrz i wcześnie odpadają.owoce drobne o średnicy 0,5cm koralowo-czerwone.Gatunek ten odznacza się dużą zmiennością toteż istnieją liczne jego formy. W szkółkach,które rozmnażają pierwotny gatunek,znane SA np. sporty bardzo kolczaste lub całkowicie pozbawione kolców.Od tego gatunku róży pochodzi wiele odmian róż z grupy róż wielokwiatowych i pnących.Ze względu na szybki przyrost biomasy nadaje się do uprawy jako roślina energetyczna.ZASTOSOWANIE;Róża wielokwiatowa miała być początkowo przeznaczona do; nasadzeń celem zwiększenia pojemności łowisk dla zwierzyny dzikiej,wykorzystana do obsady obrzeży lasów,zagospodarowania nieużytków i remiz.Jej nasadzenia na obrzeżach lasów mogą tworzyć pasy przeciwpożarowe w okolicach gdzie mimo zakazów nadal wypalane są trawy.Małe wymagania temperaturowe sprawiają że już od wczesnej wiosny krzewy róży są dobrze uwodnione przez co ogień dochodząc do zwartych nasadzeń znacznie słabnie a po pewnym czasie przygasa.Kiedy odkryto jej zalety głównie szybkie odrastanie-zaczęto postrzegać ją jako wysokoenergetyczną roślinę która może stanowić alternatywne źródło energii.Duzym atutem rośliny jest odporność na niekorzystne warunki pogodowe w tym odporność na niskie temp. I długotrwałą suszę.róża może być uprawiana na plantacjach energetycznych, samodzielnie lub razem z innymi roslinami energetycznymi.Zaletą uprawy tej rośliny jest coroczny zbiór biomasy poczynając od roku założenia plantacji.Poprzez tworzenie głębokiego systemu korzeniowego jest wytrzymała na susze dlatego nadaje się do nasadzeń na glebach słabszych klas bonitacyjnych.Na glebach dobrze utrzymujących wilgoć osiąga się większy przyrost biomasy.Dobrze rozwinięty system korzeniowy rośliny przenika w głąb profilu glebowego zwiększając podsiąkalność,powoduje to wzrost retencji gruntowej sąsiadujących gleb,co z kolei wpływa na porawę produktywnośći upraw przyległych szczególnie w latach ubogich w opady atmosferyczne.Uprawa róży osłabia zjawisko erozji wodnej i wietrznej oraz kształtuje korzystny mikroklimat strefy przygruntowej i górnych poziomów profilu glebowego.Silnie zbudowany system korzeniowy przeciwdziała rozmywaniu się gleb podczas ulew i roztopów.Polepsza także warunki zdrowotne przylegającego lasu lub drzewostanów.Z uwagi na swoje wartości estetyczne nadaje się do kształtowania terenów zielonych w miastach do nasadzeń w ogrodach i parkach.Odmianę JATAR uzyskano na drodze selekcji prowadzonej pod kątem przydatności do celów rekultywacyjnych,biorąc pod uwagę takie wymogi jak;mrozoodporność,dobre przyrosty na słabych stanowiskach gleby,Róża wielokwiatowa energetyczna JATAR jest zgłoszona do Księgi Ochrony Wyłącznego Prawa,zgodnie z procedurą ustawy o nasiennictwie z 24 listopada 1995r (DU nr 149,21,12,1995 poz.724).Róża JATAR jest odporna na choroby i szkodniki. Może być wykorzystana do celów energetycznych ze względu na silnie krzewiące się karpy oraz duży przyrost.Jej lukowato wygięte pędy osiągają 4-6 m długości.Roslina tworzy głęboki system korzeniowy,dlatego jest wytrzymała na suszę przy czym na glebie dobrze utrzymującej wilgoć przyrost biomasy jest większy.Dużym atutem róży wielokwiatowej jest to że ma wielkie wymagania ,znosi skrajne warunki suszy,rośnie na wydmach i ubogich glebach piaszczystych IV,V i VI klasy.MATERIAŁ ROZMNOŻENIOWY;celem uzyskania dobrego materiału do nasadzeń w pełni powtarzalnego zastosowano rozmnażanie wegetatywne,zrzezy róży wielokwiatowej wysadza się od marca do końca kwietnia,istnieje możliwość zakładania plantacji jesienią.OBSADA ROŚLIN;jako rośłina energetyczna róża wielokwiatowa jest sadzona na plantacjach kilkudziesięciuhektarowych w rozstawach 1*2m lub-na glebach słabszych- 0,5*1m,obsada 5.000 lub 10.000 sztuk na 1 ha.PRZYGOTOWANIE SADZONEK;zrzezy rosy multiflory JATAR tniemy na dlugości 20-25 cm i sadzimy umieszczając pionowo w ziemi aby wystawało 1 oczko na powierzchni,na plantacjach energetycznych na glebach słabszych co 0,5 m w rzędzie na lepszych (IV a IVb klasy) co 1 metr w rzędzie.GLEBA; odczyn pH gleby nie jest szczególnie istotny i może się wahać w granicach 5,5-7,5.Przy niższym pH korzystne jest wapnowanie (węglan wapnia).STANOWISKO;Róża JATAR dobrze toleruje zanieczyszczenia.Wskazane jest wykorzystanie substancji organicznych między innymi osadów pościelowych obornika,kompostów.Porowata materia organiczna bogata w mineralne składniki żelujące przyczynia się do zlepiania luźnych cząsteczek gleb piaszczystych w zatrzymujące woda gruzełki.UPRAWA GLEBY;gleba pod nasadzenia plantacji musi być dobrze przygotowana nie zadarniona i odchwaszczona. W pierwszym roku po posadzeniu kiedy rosliny są słabo ukorzenione nie można dopuścić do dużego zachwaszczenia w następnych latach chwasty nie są przeszkodą.SADZONKI;przy nasadzeniach w lasach i na stanowiskach do rekultywacji bardzo jałowych w składniki pokarmowe należy stosować ukorzenione sadzonki. ZBIORY I PLONOWANIE;zaletą róży multiflora JATAR jest jej zbiór na biomasę już tego samego roku po posadzeniu na wiosnę-jesienią i każdego roku zwiększenie plonowania,dobrze utrzymywana plantacja może być eksploatowana 25-30 lat.,plon biomasy z 1 ha wynosi od 10-15 ton suchej masy,twardości porównywalnej do drewna bukowego,dla celów energetycznych kosi się rośłiny na wysokości 15-20 cm nad ziemią następnie w zależnośći od technologii zbioru przetwarza na zrębki ,brykiety i Pelle.REKULTYWACJA; jako roślina rekultywacyjna do nasadzeń;na zwałach węglowych,na nieczynnych wysypiskach,na terenach po eksploatacji kruszyw,Rosa multiflora charakteryzuje się dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym który nie tylko wiąże agregaty glebowe lecz także przenika w głąb profilu glebowego do głębokości 1,4-1,5m. PLANTACJA RÓŻY WIELOKWIATOWEJ;poprawia podsiąkalność gleby,powoduje wzrost retencji gruntowej sąsiadujących gleb,przestawia spływ powierzchniowy na względny,opóźnia odpływy roztopowe,zmniejsza wtórne parowanie,zatrzymuje wody poziome,kształtuje klimat strefy przygruntowej,osłabia zjawisko erozji wodnej. KARMA DLA DZIKICH ZWIERZĄT;nasadzenia tej rośliny zmniejszają szkody łowieckie na polach jak również szkody w uprawach leśnych stanowiac wystarczający bogaty w białko pokarm,w okresie zimowym zarówno dla zwierzyny płowej jak i dla zwierzyny drobnej żerowisko jest wybawieniem,ponieważ zawartość wody w pędach róży wystarcza do przetrwania.Roślinę tą sadzi się w remizach lub na obrzeżach lasu jak również na ciągach ekologicznych jako roślinę osłonową.

*AGROTECHNIKA RZEPAKU; gatunek Kapusta rzepak należy do rodziny kapustnych,występuje w dwóch formach ;jarej i ozimej,rzepak jest gatunkiem wymagającym intensywnej uprawy.

*RZEPAK-PRZEDPLONY BARDZO DOBRE; wczesne i średniowczesne odmiany grochu, jare mieszanki zbierane na zielonkę,wczesne ziemniaki uprawiane na oborniku,rośliny motylkowe drobnonasienne zaorywane po pierwszym pokosie,RZEPAK PRZEDPLONOWY-RZECZYWISTOŚC; jęczmień ozimy,jęczmień jary,pszenica ozima. Rośliny zbożowe silniej niż inne grupy rośłin uprawnych powodują degradację gleb poprzez zmniejszenie w nich zawartości próchnicy,pogorszenie struktury a także stanu fitosanitarnego.Przedplony zbożowe powodują duże zachwaszczenie rzepaku ozimego swoimi samosiewami,lecz jednocześnie rzepak spełnia ważną rolę rośłiny przełamującej częste następstwo zbóż po sobie,będąc przy tym bardzo dobrym przedplonem dla jęczmienia ozimego i pszenicy.

*RZEPAK ZAGROŻENIA; Uprawa rzepaku w krótkich rotacjach lub monokulturze doprowadza do szybkiego wzrostu porażenia rośłin szczególnie przez suchą zgniliznę kapustnych oraz typową chorobę plodozmianową jaką jest kiła kapusty,wysoki udziała rzepaku w strukturze zasiewów powoduje częstsze występowanie na plantacjach słodyszka rzepakowego i chowacza brukwiaczka a także doprowadza do szybkiego namnażania się mątwika burakowego. Z uwagi na zagrożenia wynikające ze stosowanych obecnie w praktyce rol. Uproszczeń dotyczących prawidłowego następstwa rośłin po sobie,udział rzepaku w strukturze zasiewow pojedynczego gospodarstwa nie powinien przekraczać 25% a w przypadku obecnośći w zmianowaniu buraków i innych roslin kapusiowatych jego udział nie powinien być większy niż 12,5%.

*UPRAWA ROLI; rzepak umieszczany w stanowisku po zbożach nie znosi daleko idących uproszczeń w uprawie roli,po takich przedplonach należy dążyć do zachowania zasad uprawy tradycyjnej tj, uprawy płużnej która polega na wykonaniu pełnego zestawu uprawek pożniwnych,wczesnej orce umożliwiającej osiadanie i wydobrzenie roli oraz starannej uprawie przedsiewnej.Szczególne znaczenie maja tu uprawki pożniwne wykonane nawet kosztem opóźnionej orki siewnej. Płytkie wzruszenie roli na ściernisku sprzyja kiełkowaniu chwastów które niszczy się przez bronowanie wzruszonej roli,ułatwia gromadzenie w glebie wody opadowej i przeciwdziała jej wyparowaniu z głębszych warstw.

*ORKA SIEWNA;powinna być wykonana na średnią gł. 18-22 cm. Na glebach luźniejszych gł. Orki można nawet zmniejszyć do 15-18 cm,minimalna gł. Orki 12-14 cm (1 raz w rotacji przy niskiej ścierni), wałowanie wgłębne wałem Campbella,doprawienie gleby agregatem z wałem strunowym.

*WYMAGANIA POKARMOWE;rzepak ma duże potrzeby pokarmowe,w porównaniu z pszenicą ozimą pobiera dwukrotnie więcej azotu,fosforu i potasu oraz przeszło pięciokrotnie więcej wapnia,ponadto jako roslina należąca do rodziny kapustnych potrzebuje szczególnie dużo siarki (siarczan amonu wiosną). W jesieni rzepak potrzebuje niewielkich ilośći skł. Pokarmowych,intensywne pobieranie skł. Zaczyna się na wiosnę i jest największe w fazie pąkowania i kwitnienia roślin. NAWOŻENIE FOSFOREM;Superfosfat prosty oprócz fosforu zawiera także duże ilości siarki które nawet przy małych dawkach nawozu pokrywają jesienne zapotrzebowanie rzepaku na siarkę,superfosfat borowany zaspokaja potrzeby rzepaku na bor. NAWOŻENIE POTASEM;nawozy potasowe podobnie jak fosforowe stosuje się w całośći jesienią,zawarty w nich potas jest bardziej ruchliwy w glebie niż fosfor dlatego często zaleca się żeby wysiewać nawozy potasowe podczas bronowania,najczęściej stosowanymi nawozami potasowymi SA wysokoprocentowe sole potasowe.

*TEST N_min ; precyzyjne określanie wielkośći całkowitej,wiosennej dawki azotu dla roślin.

Nu=Pp-N_min(0-60) (kg/ha)

Nu- uzupełniająca dawka N (kg/ha)/ Pp-potrzeby pokarmowe N (kg/ha) / N_min(0-60)-zawartość N mineralnego w glebie (kg/ha)

*NAWOŻENIE AZOTEM;max. Dawka azotu przed siewem nawet w stanowisku po zbożach nie powinna przekroczyć 40 kg/ha,tylko po przyoraniu wysokiego ścierniska może być wskazane jej zwiększenie do 60 kg/ha,natomiast w dobrych i bardzo dobrych stanowiskach nawożenie azotem w jesieni jest zbędne a często szkodliwe.Pierwszą dawkę nie mniejszą jak 100 kg N wysiewa się na przedwiośniu w momencie ruszenia wegetacji(saletra amonowa+siarczan amonu). Drugą dawkę trzeba wysiać nie później niż na początku pąkowania roślin zanim gleba przeschnie w gornej warstwie (forma nawozu dowolna). Trzecia dawka w postaci roztworu 5-8% mocznika (po kwitnieniu na zieloną łuszczynę). Dobrym nawozem doglebowym pod rzepak jest także roztwór saletrzano-mocznikowy (RSM),większe dawki tego nawozu należy wprowadzać do gleby za pomocą specjalnych rozlewaczy aby nie poparzyć roślin. Mniejsze dawki RSM (35-40 kg/ha N) możńa także stosować w formie grubokroplistego oprysku.

*ILOŚĆ WYSIEWU RZEPAKU

IW(kg/ha)=

IW-ilośc wysiewu/MTN-masa 1000 nasion/LZK-laboratoryjna zdolność kiełkowania/CZN-czystośc nasion/ PZW-oczekiwana polowa zdolność wsch.

Wysiew od 2,5 (3,0) kg na 1 ha do 5,5 (6,0) kg na 1 ha w zależnośći od MTN danej odmiany. Jednostka siewna rzepaku to najczęściej materiał siewny odmiany mieszańcowej (1.500000 szt. Nasion) otoczkowany i przygotowany do wysiewu docelowo na areale 3 ha.

Nadmierne zagęszczenie roślin prowadzi do luźnej budowy rozety liściowej a nawet wybujania roślin,gorszego ich przezimowania i słabszego wigoru na wiosnę co jest przyczyną mniejszych plonów i mniejszej wiernośći plonowania. Na wiosnę zagęszczenie roślin na 1m2 powinno być nie mniejsze niż 15-20 sztuk odmian mieszańcowych i 30 sztuk odmian populacyjnych (jodelkowych)

---