dr Wioletta Nawrot

RYNKI KAPITAŁOWE - WYKŁAD

• Podręczniki:

1. Dębski W. (2001), Rynek finansowy i jego mechanizmy. PWN, Warszawa.

2. Nowak K. (1997), Polski rynek kapitałowy. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań.

3. Ciejpa-Znamirowski K. (1999), Rynek kapitałowy w Polsce. KUL, Lublin.

4. Socha J. (1998), Rynek, giełda, inwestycje. OLYMPUS, Warszawa.

• Zarys treści wykładu:

ZAGADNIENIA WPROWADZAJĄCE

1. Miejsce rynku kapitałowego w systemie finansowym państwa.

1. Rynek kapitałowy a rynek pieniężny,

2. Rynek pierwotny i rynek wtórny,

3. Obrót prywatny, rynek giełdowy i rynek pozagiełdowy,

4. Cechy rynku kapitałowego (przejrzystość, rzetelność, efektywność, płynność),

5. Funkcje rynku kapitałowego (alokacja kapitału, mobilizacja kapitału, wycena kapitału, transformacja kapitału).

1. Instrumenty rynku kapitałowego w Polsce

1. Definicja papierów wartościowych,

Papier wartościowy jest to dokument stwierdzający istnienie określonego prawa majątkowego, utrwalony w takim brzmieniu i w taki sposób, że może stanowić samodzielny przedmiot obrotu publicznego.

2. Powstanie papierów wartościowych i ich umorzenie,

Papier wartościowy powstaje przez wystawienie i wręczenie drugiej osobie odpowiedniego dokumentu na podstawie umowy. Przez umorzenie papieru wartościowego rozumie się pozbawienie ważności utraconego waloru. Wskutek umorzenia stary dokument staje się nieważnym a prawa w nim inkorporowane przenoszone są na nowy dokument.

3. Rodzaje papierów wartościowych,

KRYTERIUM ZADAŃ GOSPODARCZYCH

1. papiery wartościowe rynkowe

2. papiery wartościowe nierynkowe

KRYTERIUM PRAW ZAWARTYCH W PAPIERACH WARTOŚCIOWYCH

1. papiery opiewające na wierzytelności pieniężne (np. weksle, czeki, obligacje, bony komercyjne, bony skarbowe),

2. papiery o charakterze towarowym, tzn. zawierające uprawnienia do rozporządzania towarem (np. konosamenty, dokumenty składowe),

3. papiery o charakterze udziałowym, tzn. te, w których inkorporowane są prawa udziałowe (np. akcje, świadectwa udziałowe),

KRYTERIUM KONSTRUKCJI I PRAWNEJ

1. papiery imienne,

2. papiery na zlecenie,

3. papiery na okaziciela,

KRYTERIUM CELÓW INWESTYCYJNYCH

1. papiery wartościowe o charakterze długo- i średnioterminowym,

2. papiery wartościowe o charakterze krótkoterminowym

KRYTERIUM MIEJSCA OBROT

4. Funkcje gospodarcze papierów wartościowych

1. funkcja kapitałowa,

2. funkcja kredytowa,

3. funkcja gwarancyjna,

4. funkcja obiegowa,

5. funkcja płatnicza,

6. funkcja legitymacyjna,

INSTRUMENTY RYNKU KAPITAŁOWEGO

1. Akcje - podstawowy instrument rynku kapitałowego

1. Akty prawne,

1. Ustawa z 15 września 2000r. - Kodeks Spółek Handlowych. Dz.U. 94 z 2000r., poz. 1037, z późniejszymi zmianami.

2. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Dz.U. 118 z 1997r., poz. 754, z późniejszymi zmianami.

2. akcje - papiery wartościowe o charakterze udziałowym,

3. kapitał akcyjny - określona liczba akcji według ich wartości nominalnej,

4. cena nominalna, cena emisyjna akcji i agio,

5. emisja nowych serii akcji - podwyższenie kapitału akcyjnego spółki akcyjnej,

6. Prawa akcjonariuszy,

PRAWA MAJĄTKOWE

1. prawo do udziału w zysku spółki,

2. prawo poboru nowej emisji,

3. prawo udziału w majątku likwidacyjnym spółki,

PRAWA KORPORACYJNE

4. prawo do informacji,

5. prawo do udziału i do głosowania na WZA,

6. prawo do wniesienia powództwa w imieniu spółki przeciwko członkom organów spółki,

7. prawo do zbycia i obciążenia akcji,

7. Akcje jako papiery wartościowe przynoszące zmienny dochód (ryzyko związane z lokowaniem przez inwestorów funduszy w akcje)

8. Rodzaje akcji,

KRYTERIUM KONSTRUKCJI PRAWNEJ (KRYTERIUM OBROTU AKCJI)

1. akcje imienne i na okaziciela,

KRYTERIUM UPRAWNIEŃ WŁAŚCICIELI AKCJI

2. akcje zwykłe i akcje uprzywilejowane [uprzywilejowanie w zakresie wypłaty dywidendy (np. dywidenda gwarantowana), pierwszeństwa udziału w kwocie likwidacyjnej (przed posiadaczami akcji zwykłych lub większej liczby głosów na WZA); akcje o specjalnym charakterze uprzywilejowania - tzw. akcje złote - szczególne uprawnienia decyzyjne na WZA, np. prawo weta w niektórych, ważnych dla spółki, sprawach],

KRYTERIUM FORMY OPŁACENIA AKCJI

3. akcje gotówkowe i akcje aportowe,

4. akcje użytkowe - wydane akcjonariuszom w zamian za posiadane przez nich akcje umorzone,

5. akcje winkulowane - akcje, które nie występują w obrocie giełdowym, a przenoszenie własności takich akcji może nastąpić jedynie na mocy decyzji zarządu spółki (dotyczy np. spółek rodzinnych),

6. akcje pierwszorzędne (ang. blue chips),

7. akcje „milczące” (ang. non-voting shares),

8. akcje “groszowe” (ang. penny stock),

9. euroakcje - akcje oferowane poza granicami kraju emitenta tych walorów na rynkach europejskich,

10. akcje globalne,

11. Prawa do akcji.

1. Kwity depozytowe

1. Akty prawne - akty legislacyjne krajów emisji kwitów depozytowych,

2. Definicja kwitów depozytowych - kwity depozytowe są to instrumenty finansowe wystawiane na rynku zagranicznym, na podstawie akcji, obligacji lub innych papierów wartościowych spółki, notowanych w kraju jej siedziby.

3. Konstrukcja prawna kwitów depozytowych,

4. Powiązanie kwitów z akcjami,

5. Prawa posiadaczy kwitów depozytowych,

6. Rodzaje kwitów depozytowych

KRYTERIUM GEOGRAFICZNE

1. Globalne Kwity Depozytowe

2. Narodowe Kwity Depozytowe

PODZIAŁ WEDŁUG CELÓW EMISJI

3. emisja kwitów depozytowych prowadząca do podwyższenia kapitału akcyjnego spółki,

4. emisja kwitów depozytowych na podstawie notowanych na giełdzie lokalnej papierów wartościowych,

KRYTERIUM FORMY OBROTU

5. emisja publiczna kwitów depozytowych,

6. emisja prywatna,

PODZIAŁ Z UWZGLĘDNIENIEM RODZAJU EMISJI

7. emisja sponsorowana kwitów depozytowych,

8. emisja niesponsorowana kwitów depozytowych,

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA POZIOM EMISJI

9. poziom I,

10. poziom II,

11. poziom III,

12. poziom IV,

7. Zastosowanie kwitów depozytowych

1. instrument pozyskiwania kapitałów,

2. fuzje i przejęcia,

3. proces prywatyzacji,

8. Uczestnicy programu kwitów depozytowych,

9. Korzyści i zagrożenia wynikające z emisji kwitów depozytowych

1. dla spółki

• instrument finansowania,

• instrument do fuzji i przejęć,

• instrument prywatyzacji,

• instrument marketingowy,

• dywersyfikacja bazy inwestorów,

• poprawa płynności walorów spółki (dostęp do kd zagranicznych inwestorów instytucjonalnych),

• bardziej efektywna wycena rynkowa walorów spółki,

• wysokie koszty przygotowania i przeprowadzenia emisji,

• ryzyko wrogiego przejęcia firmy,

• obowiązek sporządzania dodatkowych raportów,

• ew. sankcje karne dla osób zarządzających spółką,

• dla inwestorów

• łatwiejszy dostęp do walorów spółek zagranicznych,

• łatwość obrotu tymi walorami na rodzimym rynku,

• otrzymywanie dywidendy w walucie obowiązującej w kraju siedziby inwestora,

• ew. obciążenie inwestorów opłatami za zamianę akcji na kwity depozytowe,

• Obligacje przedsiębiorstw i skarbowe

a)Akty prawne,

1. Ustawa z dnia 29 czerwca 1995r. o obligacjach. Dz.U. nr 83 z 1995r., poz. 420.

2. Ustawa z dnia 26 listopada 1998r. o finansach publicznych. Dz.U. nr 155, poz. 1014, z późniejszymi zmianami.

b)obligacje jako papiery wartościowe opiewające na wierzytelności,

c)funkcje obligacji: kredytowa, gwarancyjna, płatnicza, obiegowa,

d)obligacje - papiery wartościowe o stałym dochodzie

• [odsetki (kupon) od obligacji, dyskonto (obligacje z kuponem zerowym), obligacje dyskontowo-procentowe],

• obligacje o stałym oprocentowaniu, obligacje o zmiennym oprocentowaniu, obligacje indeksowane,

• Rodzaje obligacji

1. obligacje imienne i na okaziciela,

2. obligacje z określonym terminem wykupu i obligacje bezterminowe,

3. obligacje podlegające spłacie jednorazowej i sukcesywnej,

4. obligacje zabezpieczone i niezabezpieczone,

5. obligacje opiewające na świadczenie pieniężne i niepieniężne (np. obligacje partycypacyjne, obligacje z prawem pierwszeństwa, obligacje zamienne, obligacje odwrotne zamienne na akcje)

6. obligacje krajowe (wewnętrzne) i obligacje międzynarodowe (zewnętrzne) [euroobligacje, obligacje zagraniczne, obligacje globalne],

7. obligacje pochodzące z emisji prywatnej i publicznej,

e) rolowanie obligacji.

1. Listy zastawne

a) Podstawy prawne:

1. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych. Dz.U. nr 140 z 1997r., poz. 940, z późniejszymi zmianami,

2. Ustawa z dnia 29 czerwca 1995r. o obligacjach. Dz.U. nr 83 z 1995r., poz. 420.

1. List zastawny - nowy instrument rynku kapitałowego w Polsce (znany w okresie Polski międzywojennej),

2. List zastawny - papier o charakterze dłużnym (opiewający na wierzytelności) o bardzo wysokim poziomie bezpieczeństwa (listy zastawne zabezpieczone są na wierzytelnościach powstałych z tytułu udzielonych przez bank hipoteczny kredytów zabezpieczonych hipoteką),

3. Listy zastawne - instrumenty emitowane jedynie przez banki hipoteczne,

4. Podział listów zastawnych na hipoteczne i publiczne listy zastawne,

Na podstawie w/w ustawy (art. 3):

Hipoteczny list zastawny jest papierem imiennym lub na okaziciela, którego podstawę emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipotekami, w którym to liście bank hipoteczny zobowiązuje się wobec uprawnionego do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych.

Publiczny list zastawny jest papierem wartościowym imiennym lub na okaziciela, którego podstawę emisji stanowią udzielone przez bank hipoteczny kredyty zabezpieczone gwarancją lub poręczeniem Skarbu Państwa, NBP, Wspólnot Europejskich lub ich państw członkowskich, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (Banku Światowego), albo kredyty udzielone powyższym instytucjom publicznym.

5. Forma materialna (konieczność ich przechowywania w depozycie u tzw. depozytariusza emisji) lub zdematerializowana listów zastawnych,

6. Świadczenia pieniężne wynikające z listów zastawnych (papierów wartościowych o stałym dochodzie):

• wypłata odsetek (kuponów) i wykup listów zastawnych w terminie określonym w „warunkach emisji”,

• odsetki na bazie stałej lub zmiennej stopy procentowej,

• częstotliwość płatności odsetek ustalana jest indywidualnie dla każdej emisji,

• Okres wykupu listów zastawnych

• najczęściej 5 lat,

• możliwość wcześniejszej sprzedaży listów zastawnych za pośrednictwem tzw. market maker (banku, który organizuje rynek pierwotny i rynek wtórny dla listów zastawnych.

1. Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne

1. Akty prawne,

1. Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997r. o funduszach inwestycyjnych. Dz.U. nr 139 z 1997r., poz. 833, z późniejszymi zmianami.

2. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Dz.U. 118 z 1997r., poz. 754, z późniejszymi zmianami, (zastosowanie do certyfikatów inwestycyjnych).

2. Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne - instrumenty rynku kapitałowego związane z różnymi rodzajami funduszy inwestycyjnych,

3. Jednostki uczestnictwa - tytuł do udziału w funduszu inwestycyjnym otwartym oraz specjalistycznym funduszu inwestycyjnym otwartym,

4. Jednostki uczestnictwa - reprezentują jednakowe prawa majątkowe oraz są zbywane i odkupywane po cenie wynikającej z podzielenia wartości aktywów netto funduszu przez liczę jednostek, ustaloną na podstawie rejestru uczestników w dniu wyceny,

5. Jednostki uczestnictwa są odkupywane przez fundusz z częstotliwością określoną w statucie (nie rzadziej jednak, niż raz na dwa tygodnie),

6. Jednostki uczestnictwa nie mogą być zbyte przez uczestnika na rzecz osób trzecich, natomiast mogą być dziedziczone, bądź stanowić przedmiot zastawu,

7. W myśl przepisów prawa jednostka uczestnictwa nie jest papierem wartościowym,

8. Certyfikaty inwestycyjne - papiery wartościowe reprezentujące prawa majątkowe uczestników funduszu inwestycyjnego zamkniętego i funduszu inwestycyjnego mieszanego,

9. Certyfikat inwestycyjny - papier wartościowy na okaziciela, niepodzielny, reprezentujący równe prawa majątkowe,

10. Certyfikaty inwestycyjne stanowią przedmiot obrotu na giełdzie,

11. Certyfikaty inwestycyjne funduszu zamkniętego - możliwość ich zbycia tylko na giełdzie,

12. Certyfikaty inwestycyjne funduszu mieszanego - możliwość ich zbycia na giełdzie, bądź wykup tych papierów przez fundusz, z częstotliwością określoną w statucie (nie rzadziej jednak, niż raz w roku).

1. Powszechne świadectwa udziałowe (PŚU)

1. Akty prawne,

Ustawa z dnia 30 kwietnia 1993r. o Narodowych Funduszach Inwestycyjnych i ich prywatyzacji. Dz.U. nr 44 z 1993r., poz. 2020, z późniejszymi zmianami.

2. PŚU - papiery wartościowe (na okaziciela) emitowane przez Skarb Państwa, związane wyłącznie z Programem Powszechnej Prywatyzacji,

3. Uprawnieni do ich otrzymania: obywatele RP, którzy na stale przebywli w kraju i którzy w dniu 31 grudnia 1994r. mieli ukończone 18 lat,

4. Prawo do otrzymania PŚU było niezbywalne i nie podlegało dziedziczeniu,

5. PŚU - papiery wartościowe będące przedmiotem obrotu wtórnego (obrót pomiędzy osobami fizycznymi, odsprzedaż bankom, kantorom lub biurom maklerskim i od lipca 1996r.obrót na GPW),

6. 1997r. wprowadzenie Narodowych Funduszy Inwestycyjnych (NFI) na GPW,

7. Uprawnienie do wymiany PŚU na akcje 15 NFI - za 1 PŚU przysługiwało po jednej akcji wszystkich NFI,

8. PŚU utraciły ważność z dniem 31 grudnia 1998r.

1. Instrumenty pochodne: transakcje forwards i futures oraz opcje

1. Definicja praw pochodnych:

Prawa pochodne w publicznym obrocie definiowane są jako prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny papierów wartościowych emitowanych na podstawie odpowiednich aktów prawnych.

2. Ich wprowadzenie do publicznego dokonywane jest na podstawie dokumentu zwanego „warunki emisji i obrotu” (dla porównania w przypadku akcji lub obligacji jest to prospekt emisyjny lub memorandum informacyjne),

3. Rozróżnienie pomiędzy transakcjami natychmiastowymi (kasowymi) a transakcjami terminowymi,

4. Transakcja terminowa (kontrakt terminowy) - polega na zawarciu umowy zobowiązującej sprzedającego do dostarczenia określonego co do ilości i jakości dobra, będącego jej przedmiotem, a kupującego - do jego odebrania w wyznaczonym przyszłym terminie, po cenie ustalonej w momencie zawierania umowy.

Zamiast dostarczenia i odebrania przedmiotu transakcji jest możliwość do dokonania równoważnego z tymi czynnościami rozliczenia pieniężnego.

5. Przedmiot kontraktu terminowego: np. waluty, papiery wartościowe, indeksy giełdowe, stopy procentowe, produkty rolne, surowce, metale, itp.

6. Element spekulacji w transakcjach terminowych,

7. Podział transakcji terminowych na rzeczywiste i nierzeczywiste,

8. Podział transakcji terminowych na bezwarunkowe i warunkowe,

9. Kontrakty forwards jako przykład transakcji terminowych bezwarunkowych,

10. Kontrakty futures jako przykład transakcji terminowych bezwarunkowych,

11. Opcje jako przykład transakcji terminowych warunkowych.

GŁÓWNE INSTYTUCJE RYNKU KAPITAŁOWEGO

1. Giełda Papierów Wartościowych

1. Pojęcie giełdy

Giełda jest to regularne, odbywające się w określonym czasie i miejscu, podporządkowane określonym normom i zasadom spotkanie osób, w celu zawarcia transakcji kupna, bądź transakcji sprzedaży przedmiotu obrotu na danej giełdzie.

2. Podział giełd ze względu na przedmiot obrotów: giełdy towarowe, giełdy usług (tj. przede wszystkim frachtowe i ubezpieczeniowe), giełdy pieniężne.

Na giełdach towarowych dokonywany jest obrót towarami masowymi, które można wystandaryzować, nadając im w ten sposób walor zamienności.

Giełdy pieniężne w tradycyjnym podejściu uważano za rynek, na którym koncentruje się podaż i popyt na kruszce szlachetne (zwłaszcza złoto), monety, pieniądze zagraniczne oraz papiery wartościowe. Współcześnie giełdy pieniężne utożsamiane są z giełdami papierów wartościowych.

3. Cechy giełdy: przejrzystość, rzetelność, efektywność, płynność,

4. Funkcje giełd papierów wartościowych: alokacja kapitału (finansowanie przedsięwzięć gospodarczych różnych podmiotów), mobilizacja kapitału, wycena kapitału, transformacja kapitału,

5. Powstanie i rozwój giełd papierów wartościowych; historia giełd papierów wartościowych w Polsce,

6. Czynniki warunkujące rozwój giełd papierów wartościowych: m.in. ograniczenie kosztów działania podmiotów na giełdzie (determinowane przez: zdolność pozyskiwania przez giełdy nowych i zapobiegania wycofywaniu notowanych już spółek, nowe emisje walorów, aktywność inwestorów oraz pośredników finansowych na rynku), wzrost efektywności informacyjnej rynku (zdolność rynku do prawidłowej wyceny spółek notowanych na giełdzie), poprawa płynności papierów wartościowych notowanych na giełdzie,

7. Wpływ giełdy papierów wartościowych na rozwój gospodarczy kraju,

8. Korzyści, koszty i zagrożenia wynikające z wprowadzenia spółki na giełdę papierów wartościowych,

KORZYŚĆI:

• dostęp do nowych funduszy oraz lepsza perspektywa rozwoju firmy,

• wzrost prestiżu spółki oraz jej wiarygodności,

• wykorzystanie giełdy jako doskonałego instrumentu marketingowego,

• poprawa płynności posiadanych przez akcjonariuszy papierów wartościowych,

• motywacja kadry zarządzającej do dokonania pewnych zmian w jakości zarządzania firmą,

• motywacja pracowników do poprawy jakości wykonywanych przez nich zadań, do podejmowania przez nich inicjatywy, oraz dążenia do coraz to lepszych wyników działania, itp. (np. motywacyjny system wynagrodzeń, w powiązaniu z kształtowaniem się kursu akcji tej spółki).

NEGATYWNE ASPEKTY:

• konieczność ponoszenia stosunkowo wysokich kosztów,

• konieczność spełnienia wymogów informacyjnych,

• niebezpieczeństwo wrogiego przejęcia przez inną firmę,

9. Ogólne zasady publicznego obrotu papierami wartościowymi, funkcjonowanie Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie,

1. Centralna Tabela Ofert

1. Centralna Tabela Ofert - rynek, na którym odbywa się obrót walorami małych i średnich przedsiębiorstw o dużym potencjale rozwojowym, inspirowany na amerykańskim rynku pozagiełdowym NASDAQ (rynek pozagiełdowy),

2. Przedmiot działania CeTO S.A.:

• organizacja obrotu na rynku pozagiełdowym papierami wartościowymi dopuszczonymi do publicznego obrotu i innymi instrumentami finansowymi,

• nadzór nad tym obrotem oraz przestrzeganiem regulacji dotyczących obrotu przez jego uczestników,

• obsługa i rozwój elektronicznego systemu obrotu,

• udostępnianie informacji o notowaniach walorów spółek na rynku pozagiełowym.

1. Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (KPWiG)

1. KPWiG jako organ kontrolny administracji rządowej w sprawach publicznego obrotu papierami wartościowymi oraz działalności giełd towarowych i podmiotów prowadzących biura (domy) maklerskie,

2. Członkowie Komisji Papierów Wartościowych i Giełd: przedstawiciele Ministra Finansów, Ministra Gospodarki, Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Ministra Skarbu Państwa, Prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,

3. Zadania KPWiG:

• sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem zasad uczciwego obrotu i konkurencji w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi oraz nad zapewnieniem powszechnego dostępu do rzetelnych informacji na rynku papierów wartościowych,

• inspirowanie, organizowanie i podejmowanie działań, zapewniających sprawne funkcjonowanie rynku walorów oraz ochronę działających na tym rynku inwestorów,

• współdziałanie z innymi organami administracji rządowej, Narodowym Bankiem Polskim oraz instytucjami i uczestnikami publicznego obrotu papierami wartościowymi,

• decydowanie o dopuszczeniu papierów wartościowych do publicznego obrotu,

• udzielanie zezwoleń na prowadzenie przedsiębiorstw maklerskich,

• zatwierdzanie zmian w statucie i regulaminie giełdy papierów wartościowych,

• udzielanie zezwoleń na prowadzenie rynku pozagiełdowego, a także zatwierdzanie statutu i regulaminu spółki prowadzącej taki rynek.

4. KPWiG członkiem organizacji międzynarodowych: Międzynarodowej Organizacji Komisji Papierów Wartościowych (ang. International Organization of Securities Commissions-IOSCO) oraz (w ramach IOSCO) Komitetu tzw. Rynków Wschodzących (ang. Emerging Markets Committee-EMC).

1. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW)

1. KDPW powstał w 1991r. jako integralna część Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A., od listopada 1994r. KDPW jest zaś niezależną instytucją, działającą w oparciu o przepisy Prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, w formie spółki akcyjnej,

2. Akcjonariuszami KDPW mogą być wyłącznie spółki prowadzące giełdę, domy maklerskie, spółki prowadzące rynek pozagiełdowy, Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski oraz banki,

3. KDPW jako izba depozytowo-rozliczeniowa w Polsce - zadania:

• prowadzenie depozytu papierów wartościowych,

• tworzenie, organizacja i zarządzanie obowiązkowym systemem rekompensat,

• rejestrowanie papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu oraz nadzorowanie zgodności wielkości emisji z liczbą papierów wartościowych znajdujących się w obrocie na rynku,

• obsługa realizacji zobowiązań emitentów wobec inwestorów,

• rozliczanie transakcji zawieranych na regulowanym rynku papierów wartościowych,

• możliwość obsługi obrotu papierami wartościowymi nie dopuszczonymi do publicznego obrotu.

1. Domy maklerskie, maklerzy oraz doradcy inwestycyjni

1. W Polsce działalność maklerska może być prowadzona wyłącznie przez spółkę akcyjną z siedzibą na terytorium RP, po uzyskaniu zgody KPWiG.

2. Działalność ta obejmuje:

• czynności związane z obrotem papierami wartościowymi, dopuszczonymi do publicznego obrotu, a przede wszystkim oferowanie walorów w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej,

• świadczenie usług brokerskich,

• świadczenie usług animatora rynku,

• zarządzanie portfelem na zlecenie inwestorów,

• doradztwo w zakresie obrotu papierami wartościowymi oraz prowadzenie rachunków papierów wartościowych i rachunków pieniężnych, służących do obsługi zawieranych przez inwestorów transakcji.

3. Dwie grupy zawodowe: maklerzy i doradcy inwestycyjni,

4. Zadania maklera:

• staranne oraz zgodne z dyspozycją inwestora realizowanie zleceń kupna-sprzedaży papierów wartościowych,

• rekomendacje dotyczące zakupu lub sprzedaży danych walorów (za zgodą dyrektora domu maklerskiego) - zakres tych rekomendacji jest ograniczony,

5. Świadczenie usług doradztwa inwestycyjnego możliwe jest tylko w ramach domu maklerskiego, posiadającego zezwolenie KPWiG na prowadzenie takiej działalności i za te usługi pobierane są opłaty.

1. Fundusze inwestycyjne.

1. Istota wspólnego inwestowania,

2. Podział funduszy inwestycyjnych na fundusze otwarte, fundusze zamknięte oraz fundusze mieszane,

3. Fundusze inwestycyjne różniące się od siebie zwłaszcza pod względem polityki inwestycyjnej i towarzyszącego danej strategii inwestycyjnej różnego poziomu ryzyka:

• fundusze agresywnego wzrostu - nastawione na uzyskanie wysokiej stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału w długim czasie;

• fundusze zrównoważonego (stałego) wzrostu - nastawione na wypłacanie dywidendy i stosujące techniki inwestycyjne mające na celu ograniczenie ryzyka np. poprzez dywersyfikację branżową portfela inwestycyjnego;

• fundusze wzrostu, których głównym celem jest wzrost zysku kapitałowego, tj. powiększanie wartości inwestycji w wyniku zwyżki kursów walorów;

• fundusze wzrostu i dochodu, tj. fundusze łączące długoterminowy wzrost wartości inwestycji ze stałym dochodem w postaci dywidendy,

4. Inne rodzaje funduszy:

• fundusze obligacji przedsiębiorstw,

• fundusze obligacji municypalnych (samorządowych),

• fundusze globalne,

• fundusze mieszane,

• fundusze o zmiennym portfelu inwestycyjnym,

• fundusze lokujące w papiery rządowe,

• fundusze hipoteczne,

• fundusze indeksowe,

• fundusze lokujące w instrumenty rynku pieniężnego,

• fundusze inwestujące na rozwijających się rynkach, itp.

AKTUALNE ZJAWISKA NA MIĘDZYNARODOWYCH RYNKACH KAPITAŁOWYCH

1. Proces globalizacji jako podłoże do zagranicznej ekspansji firm oraz kapitałów.

definicja procesu globalizacji

Hasło globalizacja nie występowało dotychczas w polskich słownikach, ale na podstawie poniższej definicji można wnioskować, iż istotę terminu globalizacja stanowi ogólnoświatowy zakres określanych przez to pojęcie kategorii.

„Globalny <obliczony ogólnie, ujmowany w całości, jako całość, ogólny, całkowity>: Dochód globalny. Liczba, suma globalna. <z łc.>”. „Globalnie (przysłów. od globalny): Zliczyć coś globalnie. Traktować, ujmować coś globalnie>”. (Na podst. Słownika Języka Polskiego, Wydanie VIII).

podłoże globalizacji działalności gospodarczej i rynków finansowych

1. globalizacja jako efekt działań organizacji międzynarodowych (m.in. Światowa Organizacja Handlu, Międzynarodowy Fundusz Walutowy),

2. proces integracyjny państw:

Europa: Europejska Wspólnota Węgla i Stali, następnie Europejska Wspólnota Gospodarcza i Unia Europejska; Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (European Free Trade Agreement-EFTA), Europejski Obszar Ekonomiczny (European Economic Area-EEA), Środkowoeuropejska Strefa Wolnego Handlu (Central European Agreement on Free Trade-CEFTA) i Nadbałtycka Strefa Wolnego Handlu (Baltic Free Trade Agreement-BFTA).

Ameryka: Północnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu (North American Free Trade Agreement-NAFTA), Stowarzyszenie Wolnego Handlu Ameryki Łacińskiej (Latin American Free Trade Association-LAFTA), Wspólny Rynek Ameryki Środkowej (Central American Common Market-CACM), Karaibskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (Carribean Free Trade Association-CARIFTA), Grupa Andyjska (The Andean Group), Wspólnota Karaibska (Carribean Community and Common Market-CARICOM), Stowarzyszenie Integracyjne Ameryki Łacińskiej (Latin American Integration Association-LAIA), Wspólny Rynek Ameryki Południowej (Southern Cone Common Market, hiszp. El Mercado Comun del Sur-MERCOSUR) oraz Grupa Trzech (G-3).

Azja: Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo Wschodniej (Association of South East Asian Nations-ASEAN), Regionalne Porozumienie o Handlu Między Krajami Południowego Pacyfiku (South Pacific Regional Trade and Economic Cooperation-SPARTECA), Współpraca Ekonomiczna Azji-Pacyfiku (Asia-Pacific Economic Cooperation-APEC).

3. fuzje i przejęcia na skalę międzynarodową,

4. liberalizacja transferów kapitałowych,

5. postęp techniczny,

6. innowacyjność międzynarodowego rynku finansowego (np. sekurytyzacja).

System rekompensat tworzony jest celu gromadzenia środków na wypłaty rekompensat dla inwestorów, którzy z powodu upadłości domu maklerskiego utracili powierzone tej instytucji aktywa finansowe.

Usługi brokerskie świadczone przez dom maklerski obejmują nabywanie lub zbywanie papierów wartościowych na rachunek inwestora, zlecającego wykonanie danej transakcji.

Świadczenie usług animatora rynku (ang. market maker) polega na nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych na własny rachunek, celem podtrzymania płynności danych walorów.

13

---