WYKŁAD I

Pojęcie metodyki pracy resocjalizacyjnej- miejsce i znaczenie metodyki w ramach pedagogiki resocjalizacyjnej.

Wychowanie -to proces celowego i świadomego kształtowania ludzkich zachowań, postaw, ról społecznych i cech osobowości, zgodnie z wcześniej przyjętym ideałem pedagogicznym, czy wzorem człowieka, którego chcemy ukształtować w procesie wychowania.

Warunki sprzyjające rozwojowi to:

• poczucie więzi uczuciowych z wychowawcą

• otwartość na wzajemne relacje

• wzajemny szacunek

• świadomość granic

Socjalizacja- całokształt wpływów wywieranych na jednostkę przez środowisko społeczno-kulturowe w którym ona żyje i się rozwija jakby niezależnie od wysiłku nauczycieli.

Cel: poprawne przystosowanie jednostki do adekwatnego funkcjonowania w przypisanych jej systemach społecznych.

RESOCJALIZACJA- TO ŚCIŚLE OKREŚLONE DZIAŁANIE PRZEBIEGAJĄCE W TRZECH PŁASZCZYZNACH. OPIEKA, WYCHOWANIE I TERAPIA WOBEC OSÓB ZDEMORALIZOWANYCH POPEŁNIAJĄCYCH CZYNY KARALNE.

Resocjalizacja jako powrót do społeczeństwa- sposób przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.

Resocjalizacja jako oddziaływanie

1. Proces a zarazem szansa dawana młodemu człowiekowi w okresie jego nieletniości- połączeni zabiegów wychowawczych i socjalizacyjnych jednocześnie, to próba odwrócenia efektów nieudanych procesów socjalizacji i wychowania

2. Proces wychowania jednostek wykazujących wzmożone trudności w dostosowywaniu się do norm społecznych, moralnych, prawnych, wynikających ze stanu osobowości wychowanka, jego ustosunkowania się do oczekiwań społecznych

Polega na stosowaniu różnych regulaminowych środków poprawczych i metod wychowawczych, obejmujących psychotechnikę, socjotechnikę i kulturotechnikę, naukę szkolną oraz pracę w warunkach izolacji lub środowisku otwartym, półwolnościowym pod nadzorem kuratora

Wykluczenie- problem z uczestnictwem, partycypacją.

Cel: powtórna ingerencja społeczna

Pedagogika resocjalizacyjna- dyscyplina teoretyczna i praktyczna zajmująca się wychowaniem i zaburzeniami w procesie socjalizacji.

Struktura pedagogiki resocjalizacyjnej:

1. teleologia wychowania

2. teoria wychowania

3. metodyka wychowania

Metodyka- methodos- „droga, postępowanie po drodze”, zbiór reguł, wskazujący po drodze najskuteczniejsze sposoby i środki umożliwiające, osiągnięcie pożądanego stanu rzeczy.

Metodyka pozwala odpowiedzieć na pytania:

- co należy zrobić aby osiągnąć cele?

-jak należy to zrobić?

Metodyka pracy resocjalizacyjnej zajmuje się:

1. projektowaniem optymalnych środków działań wobec osób nieprzystosowanych społecznie

2. formułuje zalecenia resocjalizacji o charakterze zasad, reguł i dyrektyw.

„ Od narcyzmu do prometeizmu”

Metoda- sposób działania za pomocą którego można dokonać określonych, pożądanych z punktu widzenia celów wychowawczych i zmian w sytuacjach wychowawczych.

Ze względu na rodzaj środków jakimi dysponuje system sterujący (wychowawca) w oddziaływaniu na system sterowany(wychowanek) można wyróżnić następujące procedury działania:

• psychotechniczne/antropotechniczne

• socjotechniczne- elementem oddziaływania jest grupa

• kulturotechniczne- plastyka, teatr, sport.

NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE (DEMORALIZACJA) - termin ten jako pierwsza próbowała zdefiniować w latach '50 Maria Grzegorzewska, wg niej to termin, który określa młodzież niedostosowaną jako: nieletnich wymagających specjalnych metod wychowawczych i medyczno psychologicznych .

SYMPTOMY NIEDOSTAOSWANIA I CECHY JEDNOSKI NIEDOSTOSOWANEJ SPOŁECZNIE:

1. charakteryzuje się tendencjami społecznie negatywnymi

2. odwrócenie zainteresowań od wartości pozytywnych

3. zainteresowanie zachowaniami, czynami złymi, podziw dla nich

4. cynizm i brawura w zachowaniu

5. niechęć do nauki i pracy

6. nieżyczliwy, negatywny stosunek do człowieka, cudzego mienia, regulaminów

7. nieumiejętność zżycia się z grupa, wyłamywanie się, zrzucanie winy na innych

8. brak odpowiedzialności za własne czyny

9. życie chwilą, przygodą, awanturą, bez wyraźnych perspektyw na życiowych

10. wyróżnianie się duża wyobraźnią

11. brak hamulców społecznych, moralnych

12. sugestywność

13. nieumiejętność radzenia sobie w trudnej sytuacji i wychodzenia z niej

14. brak wiary we własne siły i możliwości

15. przewartościowanie własnej osobowości

WYKŁAD II 02.03.09

Resocjalizacja jako system oddziaływań.

Układ sterujący- (wychowawca) opiera się na informacji i posiada pewne środki.

Układ sterowany(wychowanek)- poddaje się wpływom układu sterującego aczkolwiek też oddziałuje na niego.

W wyniku sterowania powstaje nowa jakość <na jego wyjściu>. Zatem jeśli faktycznie realizowanym celem jest resocjalizowanie jednostek i grup, wówczas mówimy o systemie resocjalizujący w danych warunkach.

System resocjalizujący jest to układ sprzężonych działań:

• postulacyjnych

• optymalizacyjnych

• realizacyjnych

Sprzężenie zwrotne (korekta działań)

Informacje

Analiza strukturalna systemu resocjalizacyjnego

• postulowanie- określanie celów operacyjnych i możliwych do osiągnięcia w danych warunkach

• optymalizowanie- sporządzanie rozmaitych wersji działania i wybór najlepszego z wariantów działania przy uwzględnieniu celów i środków.

• realizowanie- zastosowanie środków zgodnie z wcześniej ustalonymi metodami, w celu osiągnięcia założonych celów.

Skuteczność działania systemu- jest wyznaczana przez czynniki i strukturę, tj. przez określone sprzężenie między poszczególnymi elementami jego struktury.

otoczenie optymalizacja

optymalizacja postulowanie

postulowanie realizacja

otoczenie realizacja

System racjonalizacji spełnia trzy podstawowe funkcje wobec wychowanków:

• opiekuńcza

• wychowawczo- dydaktyczna

• terapeutyczna

Funkcje systemu resocjalizacyjnego nie tylko się przenikają, ale związane są z każdą klasą działań składających się na strukturę systemu.

FUNKCJA OPIEKUŃCZA:

1. postulowanie opiekuńcze ( co robi się w zakresie opieki)

2. optymalizowanie opiekuńcze ( jakie są oddziaływania w zakresie zaspokajania potrzeb)

3. realizowanie opiekuńcze ( jaki środek może optymalnie zastąpić potrzeby wychowanka)

FUNKCJA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZA:

1. postulowanie dydaktyczno- wychowawcze

2. optymalizowanie dydaktyczno-wychowawcze

3. realizowanie dydaktyczno-wychowawcze

FUNKCJA TERAPEUTYCZNA:

1. postulowanie terapeutyczne

2. optymalizowanie terapeutyczne

3. realizowanie terapeutyczne

Analiza funkcjonalna wskazuje typy pytań związanych z projektowanym systemem resocjalizacyjnym oraz na rodzaje odpowiedzi jakie należałoby uzyskać przed przystąpieniem do wdrażania systemu, nie określa jednak jakie konkretne metody i techniki są najlepsze w rozwiązywaniu potencjalnych problemów.

Wyróżniamy trzy rodzaje procedur działań resocjalizacyjnych:

• psychotechniczne

• socjotechniczne i wychowawcze

• kulturowo-techniczne

Każda procedura działania posiada dwa aspekty: technikę i metodę.

Technika wskazuje rodzaj narzędzia, którymi się posługujemy w realizacji zadania danej kategorii. Technika to swoisty aspekt procedury czyli posługiwania się określonym narzędziem dla osiągania takiego lub innego celu. Z każdą techniką wiążą się metody.

Metoda wg. Kotarbińskiego
metoda- to sposób systematycznie stosowany w danym przypadku z intencją zastosowania go także przy ewentualnym powtórzeniu analogicznego działania.

1.Psychotechnika/ antropotechnika

• przykład własny

• doradzanie wychowawcze

• przekonywanie

• wysuwanie sugestii

Warunki kontaktu wychowawczego:

• angażuje dwie osoby- wychowawcę i wychowanka

• ma charakter osobowej relacji

• 
  
  
  
  
  
  
  prowadzi do osiągnięcia celów wychowawczych, w których realizacji wychowawca i wychowanek współdziałają

Osoba wychowawcy:

• świadoma siebie i swojego systemu wartości

• przeżywa i okazuje emocje i uczucia

• dostarcza wychowankom wzorów postaw

• zainteresowana ludźmi i sprawami społecznymi

• ma jasne zasady etyczne

• posiada poczucie odpowiedzialności

Umiejętności wychowawcy:

• rozumienie wychowanka i okazywanie mu tego

• zapewnienie wychowankowi bezpieczeństwa

• sprzyjanie pozytywnemu działaniu i dokonywanie zmian w zachowaniu wychowanki

Warunki sprzyjające rozwojowi:

• poczucie więzi uczuciowej z wychowawcą

• otwartość we wzajemnych relacjach

• wzajemny szacunek

• świadomość granic

• dzielenie się odpowiedzialnością za osiąganie zmian w procesie wychowania

Zachowanie dysfunkcjonalne- mamy z nim do czynienia gdy cele nie zostały osiągnięte adekwatnie do poziomu.

Przyczyny zachowań dysfunkcjonalnych:

• nierozwiązane problemy osobiste

• niesprzyjające środowisko wychowawcze na poziomie rodziny

• jw… na poziomie instytucjonalnym

• negatywne środowisko rówieśnicze

II Socjoterapia

1. Metoda samorządu- wdrażanie do samodzielnego wykonywania następujących funkcji:

• planowanie oddziaływań grupy

• organizowanie działania grupy

• kierowanie działaniem grupy

• przestrzeganie zasad warunkujących funkcjonowanie grupy

2. Kształtowanie celów grupy:

• przyjęcie celów grupy, które nie są sprzeczne z celami wychowania

• podsuwanie grupie nowych atrakcyjnych celów konstruktywnych, które są jednocześnie sprzeczne z celami destrukcyjnymi

3. Kształtowanie norm grupy:

• wspólne ustalanie norm, których przestrzeganie uwarunkuje osiągnięcie porządanych przez grupę celów

• organizowanie sytuacji sprzyjających zmianie istniejących w grupie nowych norm

• kolegialne dokonywanie kontroli przestrzegania ustalonych norm grupowych

4. Kształtowanie struktury grupy:

• przydzielanie wychowankom zadań o różnym znaczeniu dla grupy

• ukazywanie następstw zachowań członków grupy

III Metoda organizowania sytuacyjnego- polega na stwarzaniu takich sytuacji w których pożądane zachowania wychowawcze wywołają naturalne następstwa dodatnie, a zachowania niepożądane powodują należne następstwa ujemne.

ŹRÓDŁEM KAR I NAGRÓD NIE JEST WYCHOWAWCA ALE SYTUACJA!!!

Metody wpływu sytuacyjnego :

• metoda organizowania doświadczeń uczących

• metoda nagradzania i karania wychowawczego

• metoda uświadamiania skutków zachowań

• metoda treningu

Rodzaje treningów:

- autogenny

-trening interpersonalny

-socjodrama

- psychodrama

IV Kulturotechnika

Kultura- całokształt duchowego i materialnego dorobku społeczeństwa. Bywa utożsamiana z cywilizacją. Również charakterystyczne dla danego społeczeństwa wzory postępowania.

Kultura- pewna całość na którą składają się wzory zachowań i wytworów przyswojone przez ludzi. Wzory tych zachowań obejmują trzy podstawowe zakresy życiowej aktywności jednostki:

• nauka

• praca

• rekreacja

Metody twórczej resocjalizacji Konopczyńskiego- koncepcja twórczej resocjalizacji różni się w pięciu zasadniczych kwestiach od dotychczasowych, tradycyjnych sposobów rozumienia istoty wychowania resocjalizacyjnego wynikającego z założeń pedagogiki resocjalizacyjnej.

1. Twórcza resocjalizacja jako proces rozwijania i kreowania potencjałów a nie jako korektywne zmiany parametrów społecznych i osób nieletnich.

2. Twórcza resocjalizacja traktuje nieprzystosowanie jako problem wadliwie ukształtowanej tożsamości a nie wadliwych postaw i akceptowanie i przestrzeganie norm______________________________________________________

3. Celem twórczej resocjalizacji jest wykreowanie nowych cech tożsamościowych wychowanków Anie korektywna zmiana przekonań, nastawień, oraz preferencji aksjologicznych, czy form reakcji i zachowań.

4. Środkiem realizacji podstawowego celu twórczej resocjalizacji jest rozwój strukturalnych czynników, mechanizmów i procesów twórczych nieletnich a nie zmiana wadliwych form funkcjonowania innymi akceptowalnymi społecznie.

5. Metody twórczej resocjalizacji polegają na trenowaniu autoprezentacji wizualizowanych cech tożsamości.

Wg. Założeń twórczej resocjalizacji osoba niedostosowana społecznie aby mogła zostać zresocjalizowana musi wykonać kilka kroków, a mianowicie:

• Rozstać się ze swoją przeszłością

• Zmodyfikować aktualność

• Wykreować przyszłość

Elementy strukturalne procesu twórczego:

• Emocje

• Motywacje

• Pamięć

• Percepcja

• Myślenie

• Wyobraźnia

Metody twórczej resocjalizacji:

1. Metoda teatru resocjalizującego

2. Metoda resocjalizacji przez sport

3. Drama

4. Terapia przez muzykę

5. Plastyka

6. Psychodrama

7. Socjodrama

RODZAJE ZAKŁADÓW POPRAWCZYCH 6.04.2009

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 17.X.2001 w sprawie zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich. Jest to podstawowy akt prawny, określa on cały system resocjalizacji nieletnich.

Rodzaje zakładów poprawczych:

I. Resocjalizacyjne

- otwarte- Młodzieżowe Ośrodki Adaptacji Społecznej. Przeznaczone dla nieletnich, którzy:

*nie przebywali w aresztach śledczych i zakładach karnych

*nie identyfikują się z podkulturą przestępczą

*akceptują ofertę resocjalizacyjną kierowaną do nich i wyrażają wolę uczestniczenia w procesie resocjalizacyjnym

*z różnych rodzajów zakładów resocjalizacyjnych jeśli przemawiają za tym ich postawy oraz zachowanie.

Kształcenie ogólne i zawodowe odbywa się poza zakładem. Są to zakłady w których nie ma krat w oknach. Liczba wychowanków w grupie powinna wynosić 12. Twórcą tej reformy był L. Pytka.

-półotwarte- powinni być w nich umieszczani

• wychowankowie z zakładu resocjalizujących otwartych, których zachowanie nie uzasadnia dalszego pobytu w zakładzie otwartym.

• Wychowankowie z zakładów zamkniętych co do których istnieje przekonanie, że dalsza resocjalizacja może odbywać się w zakładzie półotwartym

Kształcenie ogólne i zawodowe może odbywać się zarówno na terenie zakładu jak i po za nim. Grupa powinna wynosić ok. 10 osób.

DLA DZIEWCZĄT ISTNIEJĄ TYLKO ZAKŁADY PÓŁOTWARTE!!!

-zamknięte- przeznaczone dla wychowanków którzy wielokrotnie uciekali z zakładów półotwartych. Kształcenie ogólne i zawodowe odbywa się na terenie zakładu. Liczba wychowanków w grupie powinna wynosić 8. Praca w tym zakładzie ukierunkowana jest na rozpoznawanie i wyeliminowanie przyczyn ucieczek.

- zakłady o wzmożonym rygorze- o umieszczeniu w takim zakładzie decyduje sąd. Wychowanek musi mieć 16 lat by móc trafić do takiego zakładu, w nadzwyczajnych wypadkach 15. Praca w warunkach szczególnego nadzoru polega na:

• Zaplanowaniu indywidualnych oddziaływań wychowawczych, edukacyjnych i terapeutycznych

Nauka i zajęcia sportowe odbywają się wyłącznie na terenie zakładu. Grupa powinna wynosić 4 osoby.

II. Resocjalizująco- rewalidacyjne

Zakłady przeznaczone dla nieletnich upośledzonych umysłowo. Praca resocjalizacyjna zarówno na terenie zakładu jak i poza nim z zastosowaniem środków, metod i form wychowawczych przewidzianych dla młodzieży upośledzonej umysłowo. Liczba wychowanków powinna wynosić 8.

III. Resocjalizująco- terapeutyczne- przeznaczone dla nieletnich z zaburzeniami :

• Osobowości na tle zaburzeń centralnego układu nerwowego

• Uzależnionych od środków odurzających lub psychotropowych.

• Nosicieli wirusa HIV

Zajęcia mogą się odbywać w zakładzie i po za nim. Grupa powinna liczyć 6 osób.

IV Schroniska dla nieletnich- dzielą się na:

• Zwykłe- przeznaczone dla nieletnich wobec których toczy się postępowanie karne

• Interwencyjne- dla nieletnich stwarzających poważne zagrożenia dla bezpieczeństwa schroniska zwykłego

Modele resocjalizacji:

-behawioralny- skupia się na modyfikacji i wygaszaniu destrukcyjnych zachowań, nawyków i przyzwyczajeń.

-humanistyczny- stwarzanie warunków do zmian postaw, ról społecznych, kreowanie nowej akceptowalnej społecznie tożsamości.

-eklektyczny- model łączący oba poprzednie modele.

Formy zajęć:

• Zajęcia plastyczne

• Choreoterapia

• Biblioterapia z elementami dramy

• Ludoterapia- gry i zabawy towarzyskie

• Muzykoterapia

• Ergoterapia

• Hipoterapia

• Zajęcia kulinarne

• Zajęcia rekreacyjno sportowe

• Trening zastępowania agresji

• Trening socjoterapeutyczny

• Współpraca z wolontariatem akademickim

OMÓW PROCES RESOCJALIZACJI W 3 PŁASZCZYZNACH.

Opieka w rozumieniu resocjalizacyjnym polega na zaspokojeniu potrzeb wychowanka. Potrzeba to subiektywny stan poczucia braku czegoś, stan dyskomfortu.

Wychowanie w ujęciu resocjalizacyjnym jest to kształtowanie postaw i ról społecznych, które mogą zostać społecznie akceptowane. Kształtowanie nowego systemu wartości.

Terapia w rozumieniu resocjalizacyjnym jest to leczenie z różnych określonych deficytów np. z agresji.

OTOCZENIE

Wejście

sprzężenie zwrotne

wychowanek

u. sterujący

u. sterowany

Optymalizacja-wyb.sposobów

wychowawca

Postulowanie - wyb. celów

Realizacja - zastosowanie środków

osoba wychowawcy

umiejętności wychowawcy

warunki do rozwoju

zmiany rozwojowe

Świat wychowawcy

Świat wychowanka

---