Integracja sensoryczna, Metody pracy


„To jest dla dzieci, które są inne,
Dzieci, które nie zawsze dostają „szóstki”.
Dzieci, które mają uszy
Dwa razy większe niż ich rówieśnicy
Lub nosy siąkające całymi dniami.
To jest dla dzieci, które są inne;
Dzieci, które po prostu nie dotrzymują kroku,
Dzieci, które ze wszystkimi się droczą,
Które mają pokaleczone kolana,
Których buty są ciągle mokre.
To jest dla dzieci, które są inne,
Dzieci ze skłonnością do psot,
Bo kiedy są już dorosłe,
Jak pokazała historia,
Te właśnie różnice czynią je
Niepowtarzalnymi.”

Digby Wolfe

Cytat z książki „Co się dzieje z moim dzieckiem”
autorzy S.Pauli, A.Kisch

Integracja sensoryczna - metoda polegająca na integracji czynności zmysłów z właściwą reakcją ruchową. Na podstawie przeprowadzonych badań i wyników testów, opracowuje się zasady rehabilitacji dla dzieci z dysfunkcjami psychoruchowymi.

Głównymi zadaniami rehabilitacji jest hamowanie lub eliminowanie drogą stymulacji negatywnych bodźców, które występują przy nadwrażliwości układu zmysłów (np. nadpobudliwości ruchowej, trudnościach w koncentracji uwagi) oraz dostarczanie bardzo mocnych, różnorodnych bodźców przy niedostatecznej wrażliwości układu zmysłów (np. zaburzeniach ruchowych, percepcji i koordynacji).

Stymulacja dziecka polega na dostarczaniu odpowiednich bodźców poszczególnym zmysłom, najczęściej podczas zabawy. W rehabilitacji biorą również aktywny udział rodzice, którzy otrzymują od terapeutów wskazówki dotyczące postępowaniach z dzieckiem.

TEORIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ

została zapoczątkowana przez dr A. Jean Ayres, która zainteresowała się tym, w jaki sposób procesy integracji sensorycznej oraz zaburzenia planowania ruchu wpływają na codzienne życie. Teoria ta była doskonalona i rozbudowywana w miarę przeprowadzanych badań przez samą dr Ayres jak i inne osoby. Korzystano również z literatury z zakresu neuropsychologii, neurologii, fizjologii, rozwoju dziecka oraz psychologii.

INTEGRACJA SENSORYCZNA, czyli przetwarzanie bodźców sensorycznych to skomplikowany proces, podczas którego układ nerwowy człowieka odbiera informacje z receptorów wszystkich zmysłów:

następnie organizuje je i interpretuje tak, aby mogły być wykorzystane w celowym i efektywnym działaniu.
Wszyscy jesteśmy świadomi występowania i działania zmysłu smaku, węchu, wzroku oraz słuchu. Ale większość z nas nie zdaje sobie sprawy, że nasz układ nerwowy odbiera i rejestruje informacje płynące z dotyku, ruchu, siły grawitacji oraz pozycji ciała. Tak jak oczy rejestrują informacje wzrokowe i przekazują je do mózgu w celu ich zinterpretowania, tak wszystkie pozostałe zmysły posiadają receptory odbierające bodźce i przekazujące je do mózgu. Komórki znajdujące się w skórze przekazują informacje dotyczące lekkiego dotyku, bólu, temperatury oraz nacisku. Struktury w uchu wewnętrznym rejestrują ruch oraz zmiany pozycji głowy. Odpowiednie struktury mięśni, stawów oraz więzadeł warunkują świadomość pozycji ciała. Te trzy podstawowe zmysły leżą u podstaw rozwoju psychoruchowego dziecka.

DOTYK
Jest jednym z najwcześniej rozwijających się zmysłów.

Dotyk pierwotny (protopatyczny) odpowiada za świadomość dotknięcia i chroni nas przed niebezpiecznym bodźcem dotykowym. Dominuje w okresie niemowlęcym.

Dotyk różnicujący (epikrytyczny) odbiera precyzyjne informacje dotykowe np. różnicę w fakturze, kształcie. Rozwija się stopniowo i w okresie kilku lat jego znaczenie znacznie wzrasta. Obydwa rodzaje doznań dotykowych muszą się znajdować w swoistej równowadze zależnej od wieku dziecka i poziomu jego funkcjonowania.
Poza funkcją ochronną, zmysł dotyku dostarcza nam informacji niezbędnych do nabycia różnorodnych umiejętności:

UKŁAD PRZEDSIONKOWY
Narząd przedsionkowy znajduje się w uchu wewnętrznym i dostarcza nam informacji na temat siły grawitacji oraz ruchu. Układ przedsionkowy jest dla naszego organizmu jak busola na statku. Pomaga nam w nawigacji naszego ciała w przestrzeni, informuje nas gdzie jest góra a gdzie dół.
Poprzez zróżnicowany system połączeń nerwowych wpływa na:

PROPRIOCEPCJA
Dostarcza nam informacji z mięśni, stawów, więzadeł o pozycji części ciała oraz ich ruchach (zwana również kinsestezją). Na przykład teraz kiedy słuchacie tej prezentacji znajdujecie się w określonej mniej lub bardziej wygodnej pozycji. Skąd wiecie jaka ona jest nie patrząc na ułożenia ciała? To dzięki impulsom proprioceptywnym zdajemy sobie sprawę z pozycji naszego ciała bez konieczności patrzenia. Jest to niezbędne do płynnego i efektywnego wykonywania różnorodnych ruchów, z czego zdawać sobie możemy sprawę w ciemnościach.
Zmysł propriocepcji jest ściśle związany ze zmysłem dotyku i układem przedsionkowym. Z tego powodu często mówi się o przetwarzaniu dotykowo- proprioceptywnym lub przedsionkowo- proprioceptywnym.
Zmysł propriocepcji wpływa na:


U większości osób proces integracji sensorycznej przebiega automatycznie umożliwiając odpowiednie reakcje do wymogów otoczenia i warunkuje prawidłowy rozwój sensomotoryczny.
U osób, które mają zaburzenia przetwarzania sensorycznego proces ten przebiega inaczej. Zaburzenia integracji sensorycznej zaburzają sposób, w jaki mózg tych osób interpretuje odbierane informacje, jak również ich reakcje na nie. Mówimy tu o reakcjach:

PRZYCZYNY ZABURZEŃ PRZETWARZANIA SENSORYCZNEGO:

Zaburzenia przetwarzania sensorycznego to zaburzenia odbioru lub przewodzenia bodźców zmysłowych do mózgu, albo też ich przetwarzania w mózgu. Zaburzenia wyboru i filtrowania, porównywania i gromadzenia informacji prowadzą do nieprawidłowych reakcji dziecka.
Zaburzenia rozwoju ruchowego i postrzegania mają bardzo różne przyczyny i wpływają na siebie nawzajem. Na podstawie obserwacji bierze się pod uwagę następujące przyczyny:

Okres ciąży:

Okres porodu:

Urazy noworodków:

Okres niemowlęcy:

Układy zmysłowe dzieci otrzymują zbyt mało bodźców, gdy matka w ciąży z przyczyn zdrowotnych musi długo leżeć lub gdy w pierwszych latach życia dziecko wzrasta w środowisku ubogim w bodźce (ograniczanie dopływu bodźców stymulujących systemy sensoryczne w sposób naturalny). Dźwięk, ruch czy dotyk matki są w tej sytuacji niezbędnym warunkiem prawidłowego rozwoju dziecka.

ZABURZENIA PRZETWARZANIA SENSORYCZNEGO:

zwane również zaburzeniami integracji sensorycznej to złożona dysfunkcja układu nerwowego, zaburzająca rozwój dzieci i dorosłych. Osoby z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego nieprawidłowo interpretują odbierane codziennie informacje sensoryczne, takie jak dotyk, dźwięk, czy ruch. Jedni mogą czuć się nadmiernie bombardowani ilością bodźców, inni poszukiwać intensywnych doznań sensorycznych, a jeszcze inni mogą prezentować odmienne symptomy.

Wyróżnia się kilka rodzajów zaburzeń przetwarzania sensorycznego. Każdy z nich może powodować różnorodne, złożone zachowania- najczęściej występujące wzorce zachowań:

Niektóre dzieci/ osoby z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego nadmiernie reagują na stymulację. Ich układ nerwowy odczuwa zwykłe doznania sensoryczne jako bardzo intensywne, w efekcie czego czują się stale bombardowane przez odbierane bodźce.
Stan taki nazywa się `obronnością sensoryczną'. Najczęstszą wówczas reakcją na bodźce jest reakcja „walki lub ucieczki” mająca na celu uniknięcie lub znaczne ograniczenie ilości bodźców. W efekcie „przeciążenia” układu nerwowego dzieci mogą również reagować agresją. Zaburzenie to może występować w obrębie każdego ze zmysłów.

Dzieci takie mogą;

Dzieci te mogą mieć zdiagnozowaną nadwrażliwość sensoryczną.

Niektóre dzieci mają obniżoną reaktywność na bodźce. Ich układ nerwowy nie zawsze rejestruje lub rozpoznaje informację sensoryczną do niego docierającą. W efekcie wydawać się może, że dzieci te mają `nienasycony apetyt' na stymulację sensoryczną, co może przejawiać się nieodpartą chęcią ruchu lub ciągłym poszukiwaniem innych, intensywnych doznań sensorycznych.

Dzieci te mogą:

Dzieci te mogą mieć zdiagnozowaną podwrażliwość/ niedowrażliwość sensoryczną.

Niektóre dzieci z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego w efekcie tych zaburzeń mogą mieć trudności z planowaniem i wykonywaniem nowych ruchów i aktywności ruchowych. Często dzieci te są niezdarne, nieskoordynowane, przewracają się, mają problem z nauczeniem się wielu zabaw ruchowych.

Dzieci te mogą;

Dzieci te łatwo ulegają frustracji i mogą próbować manipulować i kontrolować otoczenie. Niektóre z tych dzieci mogą uciekać w świat fantazji. Mogą również próbować ukrywać swoje problemy planowania ruchowego pajacując i popisując się przed innymi lub unikając nowych aktywności wykonywanych w grupie.

Dzieci te mogą mieć zdiagnozowaną dyspraksję opartą na zaburzeniach sensorycznych, czyli zaburzenie planowania ruchu.
Ogólnie rzecz ujmując efektem Zaburzeń Przetwarzania Sensorycznego (zaburzeń SI) może być:

Deficyty przetwarzania sensorycznego mogą być przyczyną wielu trudności opóźniających prawidłowy rozwój dziecka, zaburzających proces uczenia oraz powodujących problemy emocjonalne.
Nie u wszystkich dzieci przyczyną problemów w nauce, rozwoju lub zachowania jest zaburzona integracja sensoryczna. Są jednak wyraźne czynniki wskazujące na dysfunkcje integracji sensorycznej.


Deficyty integracji sensorycznej często współwystępują z:

Model sensorycznej integracji wywodzi się z modeli nerofizjologicznych mózgu i form zachowania. W oparciu o te badania Ayres stara się wyjaśnić zaburzenia poznawcze, emocjonalne i sensomotoryczne u dzieci. Integracja sensoryczna - jak podaje Zbigniew Przyrowski - to organizacja wejściowych danych zmysłowych dokonywanych przez mózg w celu produkowania odpowiedzi adaptacyjnej na wymagania otoczenia. Jest to proces dzięki któremu mózg otrzymując informacje ze wszystkich zmysłów segreguje je, rozpoznaje, interpretuje, integrując je ze sobą i wcześniejszymi doświadczeniami odpowiada adekwatną do sytuacji reakcją.

Integracja sensoryczna dokonuje się na kilku poziomach:

Poziom I - rozpoczyna się w łonie matki i kończy krótko po urodzeniu, dokonuje się rozwój w obrębie systemu przedsionkowego, proprioreceptywnego, dotykowego, rozwijają się reakcje równoważne.

Na poziomie I ulegają powiązaniu bodźce dotykowe, co pozwala dziecku na ssanie, jedzenie, odczuwanie przyjemne dotyku i umożliwia wytworzenie więzi z matka. Integracja błędnikowych i proprioceptywnych bodźców umożliwia dziecku koordynację ruchów gałek ocznych, utrzymanie postawy, napięcia mięśniowego, równowagi i poczucia pewności w stosunku do sił grawitacji.

Poziom II - przebiega w okresie niemowlęcym i wczesnego dzieciństwa, rozwój dużej motoryki i podstawowych zręczności, planowanie ruchu, kinestezja, stabilna postawa, podstawy percepcji słuchowej i wzrokowej.

Na poziomie II podlegają łączeniu w bodźce systemu błędnikowego, proprioceptynego i dotykowego /zmysły podstawowe/, to z kolei warunkuje koordynację i napięcie uwagi, planowanie ruchu, świadomości i percepcji własnego ciała, oraz koordynacji czynności obu stron ciała. Zaczyna rozumieć pojęcia: góra-dół, przed-za, nad-pod, mało-dużo, ciężkie-lekkie, prawo-lewo. Opanowuje koordynację obustronną, planowanie ruchu, podzielność uwagi. Rodzi się świadomość istnienia siebie jako autonomicznego podmiotu. Kształtuje się pojęcie osobowości i odrębności.

Poziom III - przypada na okres przedszkolny, rozwój ruchów precyzyjnych ręki, różnicowanie stron ciała, schemat ciała, dalszy rozwój podstawowych systemów zmysłowych, koordynacja wzrokowo - ruchowa.

Poziom III integracji sensorycznej obejmuje także bodźce wzrokowe i słuchowe. Poprzez powiązanie bodźców przedsionkowych, słuchowych, proprioceptywnych uzmysławiających ciało, dochodzi do zdolności rozumienia mowy i jej uczenia się. Współgranie bodźców optycznych z bodźcami zmysłów podstawowych ww. umożliwia dokładną detaliczną /drobiazgową/ percepcję wzrokową, a co za tym idzie koordynację oko-ręka. Dzięki temu dziecko może włożyć kurtkę, nalać sobie mleka, budować z klocków dom, malować.

Na bazie bodźców zintegrowanych na niższych poziomach następuje rozwój i koordynacja układów wzrokowego i słuchowego. Dziecko poznaje przestrzeń wokół własnego ciała, opanowuje jego schemat w przestrzeni i umiejętność przekraczania linii środka ciała. Doskonali się mowa. Na tym poziomie dziecko powinno dysponować dobrą percepcja czuciową i kinestetyczną.

W rozumieniu pojęć integracji sensorycznej dziecko może mieć np. deficyt percepcji wzrokowej, mimo, że ma dobry wzrok. Jego zaburzenie polega na tym, że to co widzi, po dotarciu do mózgu, jest zniekształcane podczas skomplikowanych procesów integracji wrażeń wzrokowych z wrażeniami płynącymi z innych narządów zmysłów. Dziecko odbiera niewłaściwy obraz lub sytuację i postępuje nieadekwatnie do niej.

Poziom IV - przebiega w okresie szkolnym, dopiero po ukształtowaniu się tych wcześniejszych funkcji może prawidłowo rozwijać się proces tworzenia pojęć, czytanie, pisanie, liczenie, zachowania społecznie akceptowane.

Na poziomie IV rozwoju są integrowane bodźce ze wszystkich kanałów zmysłowych powstają produkty końcowe procesów przetwarzania, które odbywały się na poprzednich trzech poziomach. Poczucie własnej wartości, samokontrola, poczucie zaufania do siebie samego rozwijają się w oparciu o tę świadomość, że ciało egzystuje, jako godny zaufania twór sensomotoryczny i wywodzi się ono z dobrej integracji systemu nerwowego. . Dziecko osiąga umiejętność koncentracji uwagi pozwalającą mu spełnić wymagania szkolne. Opanowuje sztukę samooceny i samokontroli, umiejętność dostosowania swoich zachowań do oczekiwań otoczenia. Rozwija umiejętności abstrahowania i uogólniania, ustala się dominacja półkul mózgowych i stron ciała. Rozwój integracji sensorycznej powinien zakończyć się około dziesiątego roku życia. Późniejszy etap to doskonalenie. Dzięki niemu możliwe jest osiągnięcie mistrzostwa w uprawianym zawodzie, sztuce lub w sporcie.

Integracja i jej doskonalenie na wszystkich poziomach podlega pewnym prawidłowościom a mianowicie:

U dzieci, u których prawidłowo rozwija się integracja sensoryczna opanowanie nowych umiejętności odbywa się w sposób naturalny „z marszu”. Swoje ciało, jego możliwości oraz pojęcia związane z przestrzenią i czasem, dziecko poznaje w toku czynności dnia codziennego i w trakcie zabawy. Jest jednak pewna ilość dzieci, u których występują niezidentyfikowane problemy, które wpływają na możliwości ruchowe i uczenie się w szkole oraz na rozwój emocjonalny i kształtowanie się zachowania. Jak podaje V. Mass jest to od 15% do 45% dzieci. Dużo z nich w wyniku trafnych zabiegów wychowawczych i dzięki istnieniu mechanizmów samonaprawczych ( które udało się tym dzieciom uruchomić), rozwija się prawidłowo. Pozostali, nie potrafią sami sobie poradzić i nigdy z tych deficytów nie wyrastają.

J. Ayres wyłoniła kilka zaburzeń oraz zespołów zaburzeń integracji sensorycznej, do których należą między innymi:

Nieprawidłowości i zaburzenia powstałe na poziomie pierwszym:

Nieprawidłowości i zaburzenia drugiego poziomu:

- dyspraksja- to zaburzenie dotyczy planowania motorycznego, przejawia się tak w dużej jak i małej motoryce, bywa że i w praksji oralnej, dzieci z tym zespołem mają trudności z opanowaniem nowych zadań ruchowych np. nie potrafią nauczyć się jeździć na rowerze, są niezręczne, często psują zabawki.

- zaburzenie integracji obustronnej- mamy w tym wypadku do czynienia zarówno z dysfunkcją w obrębie kontroli nad własnym ciałem, jak i zaburzeniem czucia proprioceptywnego, a więc głębokiego, informującego o położeniu poszczególnych części własnego ciała.

- słaba percepcja przestrzeni i formy- dzieci z tym zaburzeniem mają trudności z zabawami konstrukcyjnymi, łatwo tracą orientację w terenie, brzydko piszą, malują i rysują.

Nieprawidłowości i zaburzenia trzeciego poziomu:

Nieprawidłowości i zaburzenia czwartego poziomu:

Diagnoza procesów integracji sensorycznej zwykle przebiega w trakcie 3 spotkań, trwających ok.60 minut każde (w zależności od indywidualnych możliwości dziecka). Pierwsze dwa to spotkania z dzieckiem i rodzicami - zbieranie wywiadu, przeprowadzanie prób i testów, trzecie to spotkanie z rodzicami - omówienie diagnozy.

Diagnoza SI składa się z kilku części:

  1. Wywiad z rodzicami - terapeuta zadaje rodzicom szereg pytań dotyczących przebiegu ciąży, porodu, rozwoju dziecka w niemowlęctwie, przebytych chorób, problemów zdrowotnych dziecka.

  2. Kwestionariusze - rodzice są proszeni o wypełnienie szczegółowych kwestionariuszy dotyczących funkcjonowania dziecka w życiu codziennym. Pamiętajmy, że to rodzic najlepiej zna swoje dziecko i jest jego najlepszym obserwatorem.

  3. Próby kliniczne - terapeuta prosi dziecko o wykonanie kilku prób - zadań, które mają na celu sprawdzenie, czy u dziecka występują symptomy przetrwałych odruchów tonicznych, jak wygląda jego napięcie mięśniowe, równowaga, praca oczu, koordynacja ruchowa.

  4. Testy - badają one następujące funkcje: zdolność planowania czynności ruchowej (praksje), umiejętność lokalizacji bodźca dotykowego, płynność i koordynację ruchu, zdolność do utrzymania równowagi, czucie ciała i pracę ręki. Większość testów można wykonywać u dzieci powyżej 4 roku życia. Dzieci młodsze i te wobec których nie można zastosować testów (np. z upośledzeniem umysłowym, autystyczne, lub nie współpracujące z innych powodów) badane są próbami z obserwacji klinicznej i dodatkowymi testami sprawnościowymi. Testy pozwalają na dość dokładne porównanie umiejętności dziecka w stosunku do jego grupy wiekowej. Na podstawie przeprowadzonych testów diagnostycznych, po obliczeniu wyników, przeprowadzeniu analizy i wyciągnięciu wniosków sporządza się pisemną ocenę procesów SI i planuje terapię.

  5. Podsumowanie diagnozy - rozmowa z rodzicami na temat wyników diagnozy i wniosków z nich płynących. Poszczególne wyniki są wyjaśniane i omawiane. Rodzice otrzymują również diagnozę na piśmie. Zawiera ona:

Tylko pełna diagnoza, zawierająca wszystkie opisane wyżej elementy, pozwala określić ewentualne zaburzenia integracji sensorycznej. Diagnoza powinna również zawierać szczegółowe wyniki po to, aby inny terapeuta mógł z tej diagnozy korzystać i żeby w przyszłości istniała możliwość porównania wyników dziecka. Umożliwia to określenia postępów dziecka i pozwala na swobodny wybór terapeuty

Objawy dysfunkcji:

Nie u wszystkich dzieci przyczyną problemów w nauce, rozwoju lub zachowania jest zaburzona integracja sensoryczna. Są jednak wyraźne czynniki wskazujące na dysfunkcje integracji sensorycznej.


Poniżej przedstawione są najważniejsze z nich:

1. Nadmierna wrażliwość na bodźce dotykowe, wzrokowe, słuchowe oraz ruch.
Nadwrażliwość może się objawiać takimi zaburzeniami zachowania jak: rozdrażnienie, wycofywanie się w wyniku dotknięcia, unikanie określonych rodzajów ubrań lub jedzenia, rozpraszalność lub lęk podczas zwykłych zabaw ruchowych np. na placu zabaw.

2. Zbyt mała wrażliwość/ reaktywność na stymulację sensoryczną.

W przeciwieństwie do dziecka z nadwrażliwością, dziecko ze zbyt słabą reaktywnością może poszukiwać intensywnych wrażeń sensorycznych takich jak celowe uderzanie ciałem o przedmioty lub intensywne kręcenie się wokół własnej osi. Dziecko może ignorować ból czy być nieświadome zmian pozycji ciała. Zachowania niektórych dzieci zmieniają się drastycznie od nadwrażliwości do zbyt słabej reaktywności /podwrażliwości/.

3. Zbyt wysoki lub niski poziom aktywności ruchowej.
Dziecko może być ciągle w ruchu lub wolno się uaktywniać i męczyć się szybko. U niektórych dzieci poziom aktywności może się zmieniać od jednego ekstremum do drugiego.

4. Trudności z koncentracją, impulsywność.

5. Problemy z koordynacją.
Problemy te mogą dotyczyć umiejętności z zakresu dużej lub małej motoryki. Niektóre dzieci będą miały słabą równowagę, inne natomiast będą miały olbrzymie trudności z nauczeniem się nowej czynności wymagającej koordynacji ruchowej.

6. Opóźnienie rozwoju mowy, rozwoju ruchowego oraz trudności w nauce.
Objawy te mogą być widoczne w wieku przedszkolnym razem z innymi objawami dysfunkcji integracji sensorycznej. U niektórych dzieci w wieku szkolnym mogą występować problemy w nauce mimo normalnego poziomu inteligencji.

7.Słaba organizacja zachowania.
Dziecko może być impulsywne lub może łatwo się rozpraszać i okazywać brak planowania przed wykonaniem jakiegoś zadania. Niektóre dzieci mogą mieć problemy z przystosowaniem się do nowej sytuacji. Inne mogą reagować agresywnie, wycofywać się lub być sfrustrowane kiedy poniosą porażkę.

8. Niskie poczucie własnej wartości.
Czasami dziecko, które ma wspomniane problemy nie czuje się dobrze. Mądre dziecko z tymi problemami może wiedzieć, że niektóre rzeczy jest mu trudniej wykonać niż innym dzieciom, ale może nie wiedzieć dlaczego. Takie dziecko może być odbierane jako leniwe, znudzone, bez motywacji. Niektóre dzieci same znajdują sposoby na uniknięcie trudnych i krępujących/kłopotliwych zadań. W takiej sytuacji dziecko może być odbierane jako uparte i sprawiające kłopoty. Nie znając przyczyny takiego zachowania rodzice i dzieci mogą się obwiniać. Sytuacja taka sprzyja rozwojowi napięcie w rodzinie, niskiemu poczuciu wartości oraz poczuciu bezsilności.

Dziecko z zaburzeniami integracji sensorycznej prezentuje więcej niż jedno z powyższych objawów. Jeśli podejrzewacie Państwo, że wasze dziecko pasuje do tego obrazu, to powinno ono być poddane badaniu przez wykwalifikowanego terapeutę integracji sensorycznej. Wyniki takiego badania

    1. Aparat Terapi Master Basic

    2. Łódka przygód

    3. Drabinka - siatka sznurowana 2m x 3,5m

    4. Hamak do ćwiczeń relaksujących

    5. Wiszący fotel

    6. Platforma podwieszana ø 95cm

    7. Platforma podwieszana 140 x 80cm

    8. Ruchome poręcze dł. 3m

    9. Huśtawka podwieszana

    10. Drążek podwieszany

    11. Batut

    12. Podium balansowe „na sprężynach”

    13. Deska równoważna z przezroczystą płytą i kolorowymi piłeczkami wewnątrz

    14. Deska równoważna:
      a) okrągła - podstawa grzybek
      b) podłużna - płozy
      c) kwadratowa odchylająca się na wszystkie strony

    15. Dysk równoważny Disco Sit

    16. Piłka z kolcami Therasensory

    17. Deskorolka

    18. Deska rezonansowa Wooferboard

    19. Balansująca deska z wieżą

    20. Zestaw dla dzieci Kids w systemie Terapi Master
      a) huśtawka wczesnej stymulacji
      b) szelka podwieszana
      c) huśtawka z podparciem

    21. Standardowym wyposażeniem w Sali Integracji Sensorycznej muszą być materace - szczególnie polecamy materace Airex Corona.

Bibliografia:
1. Błeszyński J.: „Wspomaganie rozwoju osób z autyzmem”, Oficyna wydawnicza Impuls, 2004, Kraków

2. Bogdanowicz M.: „Integracja percepcyjno- motoryczna: teoria- diagnoza- terapia”, CMPP-P, 1997, Warszawa.
3. Borkowska M.: „Uwarunkowania Rozwoju ruchowego i jego zaburzenia w mózgowym porażeniu dziecięcym”, 1999, Warszawa.
4. Cermak S.: „Rozumiejąc integrację sensoryczną. Znaczące kategorie integracji sensorycznej i związane z nimi rozważania”, Biuletyn SI, 2003, Nr 1.

5. Eliot L.: „Co tam się dzieje? Jak rozwija się mózg i umysł w pierwszych pięciu latach życia”, Media Rodzina, 2003, Poznań.
6. Frick S.M., Lawton-Shirley N.: „Trening integracji słuchowej z perspektywy integracji sensorycznej”, Biuletyn SI Nr 3.

7. Grzybowska E.: „Metoda integracji sensorycznej (SI)” w: Rewalidacja 2 (6), 1999
8. Grzybowska E.: „Przegląd informacji o tzw. Treningach Integracji słuchowej”, Biuletyn SI, 2002, Nr.3.
9. Kałużna A.: „Problemy integracji czynności zmysłowych”, Wspólna Troska, 1993, Nr 2-3
10. Kędzia A.: „Budowa i funkcja układu nerwowego” w: „Neurokinezjologiczna Diagnostyka i Terapia Dzieci z Zaburzeniami Rozwoju Psychoruchowego” pod red. Ludwiki Sadowskiej, Wydawnictwo AWF, 2001, Wrocław.

11. Levitt S.: „Rehabilitacja w porażeniu mózgowym i zaburzeniach ruchu”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2000, Warszawa.

12. Maas V. F.: „Uczenie się przez zmysły. Wprowadzenie do Teorii Integracji Sensorycznej”, WsiP, 2005, Warszawa.

13. Maas V.F.: „Integracja sensoryczna a neuronauka - od narodzin do starości”, Fundacja Innowacja / WSSE, 2007

Gdy dochodzi do zakłóceń procesów integracyjnych pojawiają się różne dysfunkcje w procesach percepcyjnych i ruchowych oraz w zachowaniu. Z.Przyrowski dzieli rodzaje zaburzeń SI u dzieci ze względu na przyczyny ich powstawania na pierwotne i wtórne. Do pierwszej grupy zalicza te, gdzie występuje nieprawidłowe funkcjonowanie struktur anatomicznych /móżdżku, zwojów podstawy mózgu i dróg piramidowych/, które przyczyniają się do tworzenia nieprawidłowych odpowiedzi ruchowych. Drugą grupę dysfunkcji w zakresie integracji sensorycznej u dzieci stanowią te, których przyczyną jest mała liczba doświadczeń motorycznych lub nieprawidłowy rozwój ruchowy.

Integracja sensoryczna służy percepcji ciała i świata, reakcjom adaptacyjnym /reagowanie właściwe do wymogów otoczenia/, procesom uczenia się, rozwojowi niektórych funkcji nerwowych. Dysfunkcja interakcji sensorycznej jest przyczyną wielu, choć nie wszystkich, trudności w szeroko rozumianym uczeniu się. Terapia integracji sensorycznej są to działania, na które składa się stymulacja sensoryczna prowadząca do odpowiednich reakcji adaptacyjnych, zgodnych z neurologicznymi potrzebami dziecka. Terapia ta polega zwykle na aktywności ruchowej całego ciała w dużej mierze spontanicznej-wybieranej przez samo dziecko i dostarczającej wrażeń przedsionkowych, proprioceptywnych i dotykowych. Terapia ruchowej zabawy tak organizowana by system nerwowy zaangażowany w odbieranie wrażeń zmysłowych powstających podczas ruchu stopniowo uczył się właściwie reagować na żądania płynące z otoczenia. Poprawa następuje w zakresie motoryki funkcji językowych, społeczno-emocjonalnych a przede wszystkim lepszą efektywnością uczenia się. Podczas terapii SI dziecko nie uczy się konkretnych umiejętności lecz poprawiając integrację sensoryczną wzmacnia procesy nerwowe leżące u podłoża tych umiejętności a one pojawiają się w sposób naturalny jako konsekwencja poprawy funkcjonowania mózgu.

Dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębszym, z niepełnosprawnością sprzężoną mają duże problemy z odbiorem bodźców zmysłowych z powodu uszkodzonego CUN. Występują zaburzenia w obrębie zmysłu dotyku, czucia głębokiego /proprioceptywnego/ i systemu przedsionkowego. Najważniejszy system sensoryczny, odgrywający zasadniczą rolę w ludzkim zachowaniu zarówno fizycznym jak i psychicznym to system dotykowy. Dysfunkcje SI, w której nieprawidłowa jest percepcja bodźców dotykowych określa się obronnością dotykową. Obronność dotykowa są to zaburzenia modulowania wejściowych informacji dotykowych. Mózg ludzki odmiennie interpretuje bodźce swoje od tych z zewnątrz - własny dotyk nie powoduje reakcji obronnych, lepiej tolerowany jest dotyk osób bliskich. Podstawą terapii jest dobra i bliska relacja emocjonalna w kontaktach z dzieckiem zanim będziemy "dostarczać" mu dotyk. Zachęcamy do samodzielnego dostarczania sobie bodźców, z czasem my za zgodą dziecka możemy podawać doznania dotykowe. Proporcjonalne rozmieszczenie dotyku na okolice skóry - kolejność - zaczynamy od pleców, nogi, stopy, ręce, dłonie, głowa, twarz. Zaczynamy od bodźców mocniejszych podawanych z naciskiem, stopniowo przechodząc do coraz łagodniejszych. Podczas terapii cały czas obserwujemy dziecko - kontaktujemy się z rodzicami - jeżeli dziecko zachowuje się po zabiegach źle - musimy zmienić nasilenie bodźców. Ayers mówi żeby poprzedzić stymulację dotykową jakąś stymulacją przedsionkową ponieważ te systemy wpływają na siebie modulująco i ułatwiają sobie intensywność wrażenia.

Przyczyny obronności dotykowej: Niedotlenienie okołoporodowe Poród przez cesarskie cięcie Brak odpowiedniej stymulacji dotykowej we wczesnym okresie życia Genetyczne predyspozycje

Objawy obronności dotykowej:

Preferowanie długich rękawów Unikanie zetknięcia palców z czymkolwiek Odczuwanie dyskomfortu przy noszeniu ciasnych ubrań Dzieci nie lubią podmuchu wiatru /zwłaszcza po wyjściu z wody/ Nie lubią mycia głowy, czesania włosów Nie lubią szczotkowania zębów, pokarmów pewnej określonej konsystencji, wolą zwykłe papki, odmawiają potraw o mocnym smaku - są to objawy nadwrażliwości okolicy jamy ustnej Nie lubią tłumu ani ludzi zbyt blisko siebie Unikają kontaktu dotykowego Nie lubią bawić się w piasku, malować farbami, lepić z plasteliny i masy solnej Burzą się przed braniem do rak zabawek o ostrych kształtach i fakturach Maja trudności w koncentracji uwagi Wolą inicjować pocałunki i uściski, nie lubią niespodziewanych dotknięć, bądź przytulania Same dostarczają sobie bodźców dotykowych obijając się o sprzęt Nie potrafią różnicować miejsca, w które są dotykane

Wrażenia z mięśni, ścięgien, które umożliwiają orientację w aktualnym położeniu poszczególnych części ciała oraz informują o wykonywanych ruchach określa się propriocepcją. Dobrze zintegrowana informacja z mięśni i ścięgien jest niezbędnym elementem dla kształtowania sięu dziecka dynamicznego obrazu siebie i zaplanowania ruchów stosownych do sytuacji. Układ propriocepcji odpowiada za odczuwanie ciała w przestrzeni /informację o poruszaniu się ciała/. Poruszanie poszczególnymi częściami ciała bez kontroli wzroku /utrzymanie równowagi podczas wchodzenia i schodzenia ze schodów, wytwarzanie odruchów prostowania i równowagi, które służą prawidłowej motoryce, swobodne wykonywanie ruchów precyzyjnych, tworzenie somatognozji i lateralizacji, percepcję położenia narządów artykulacyjnych podczas mówienia. Zaburzenia rozwoju posturalnego przejawiające się w słabej równowadze, braku płynności precyzji ruchów i stosowania stałych zafiksowanych wzorców ruchowych. Obawa przed nowymi nieznanymi ruchami wiąże się to z niepewnością posturalną.

Słaba znajomość swojego ciała jako całości i poszczególnych jego elementów, niedostateczna świadomość ich możliwości ruchowych, obniżona precepcja wrażeń odbieranych przez system dotykowy jest charakterystyczna dla dzieci z dyspraksją. Zaburzenia w planowaniu motorycznym rozpoznaje się nie po tym co dziecko robi, lecz po tym że nie potrafi wykonać wielu czynności właściwych dla jego wieku życia.

Objawami zaburzeń w zakresie propriocepcji są:

Niekontrolowane, chaotyczne ruchy dzieci Dążenie do mocnego uścisku, gryzienie, szczypanie przez dziecko siebie i innych Niszczenie przedmiotów z powodu braku kontroli nad własnym dotykiem

W organizacji CUN kluczową rolę odgrywa również system przedsionkowy, składający się z 2 typów receptorów dostarczających informacji o pozycji głowy, ruchach głowy i pośrednio i ruchach całego ciała. Nawet niewielkie zmiany pozycji głowy powodują aktywację systemu przedsionkowego, a to z kolei wpływa na pracę mózgu. System przedsionkowy wspólnie z systemem propriocepcji ma wpływ na subiektywną świadomość pozycji i ruchów ciała w przestrzeni, napięcie posturalne i równowagę. Deficyty w funkcjonowaniu układu przedsionkowego objawiają się:

Zaburzeniami równowagi /szeroko rozstawione nogi, często potykają się, późno uczą się jeżdżenia na rowerze, boją się huśtawki/ Wzmożone napięcie mięśni w kończynach Używanie każdej strony ciała osobno Zaburzoną zdolnością i wykonywaniem w przestrzeni ruchów w kierunku góra-dół, prawa-lewa, przód-tył, dla których oś stanowi własne ciało nadwrażliwość emocjonalną, dotykową, słuchową problemami z artykulacją obniżonym poziomem grafomotorycznym odwrotnym widzeniem np. liter, gubieniem linii i słów podczas czytania Niepewność grawitacyjna - dzieci charakteryzują się lękiem do doświadczania i poznawania otoczenia, nie wykonują gwałtownych ruchów w przestrzeni, czują strach, obawę, stres gdy znajdują się w pozycji, do której nie są przyzwyczajone lub wtedy gdy ktoś chce kontrolować ich ruchy w przestrzeni.

Dzieci z niepełnosprawnością złożoną prezentują zaburzenia na wszystkich poziomach rozwoju sensorycznego. Wrażenia odbierane są ze zbyt dużą lub zbyt małą intensywnością. W związku z tym dzieci te często same dostarczają sobie takiej stymulacji, która kompensuje ich zaburzenia sensoryczne.

Występują stereotypie takie jak:

Obracanie siew kółko, machanie rękami, Uderzanie rękami o własne ciało, Zgrzytanie zębami Wkładanie przedmiotów do buzi Lizanie przedmiotów.

Dzieci powtarzają te czynności aż do momentu zaspokojenia. Niektóre z dzieci mają problem z poruszaniem się, mają problem z dostarczeniem sobie jakiejkolwiek stymulacji. Poznają więc otoczenie badając je dostępnymi dla siebie czynnościami. Czasami jest to wąchanie, lizanie, wydawanie nieartykułowanych dźwięków, czasem krzyk.

W przypadku nadwrażliwości sensorycznej dzieci starają się unikać tych bodźców sensorycznych, które są dla nich nieprzyjemne. Dzieci te nie lubią być dotykane, często unikają kontaktu wzrokowego, przejawiają nadwrażliwość na różne dźwięki /zatykają sobie uszy, uderzają siew uszy, nie tolerują różnych aktywności związanych z ruchem, mają problemy z jedzeniem i połykaniem/.

Terapia w metodzie Integracji sensorycznej wygląda jak zabawa. Dziecko uczestniczy w zajęciach i ma wrażenie że kreuje zajęcia wspólnie z terapeutą. Ćwiczenia muszą być dostosowane do poziomu rozwojowego dziecka jednak nie mogą być ani za łatwe ani za trudne - należy balansować na granicy możliwości dziecka Wśród używanego sprzętu są różnego typu huśtawki, hamaki, platformy równoważne, duże piłki i wałki, deskorolki, talerze obrotowe itp. Wiele dzieci wpuszczonych do sali z takim wyposażeniem spontanicznie wybiera taki przyrząd i taką aktywność, która najlepiej służy układowi nerwowemu - jest to zasada wewnętrznego instynktu. Inne - zwłaszcza te z rozmaitymi typami nadwrażliwości zmysłowej - potrzebują stymulacji ze strony terapeuty. W czasie terapii dziecko ma nie tyle nauczyć się konkretnych umiejętności, ile raczej usprawnić bazowe systemy sensoryczne i procesy nerwowe, leżące u podłoża tych umiejętności. Zaburzenia różnicowania dotykowego, podobnie jak i podwrażliwość dotykowa towarzyszy często słabemu poczuciu własnego schematu ciała i trudnościom z planowaniem ruchowym. Jest wiele zabaw mogących poprawić różnicowanie zmysłowej informacji dotykowej.

Należą do nich:

W przypadku rozpoznania cech obronności dotykowej podstawą terapii jest dobra i bliska relacja emocjonalna w kontaktach z dzieckiem zanim będziemy "dostarczać" mu dotyk. Zachęcamy do samodzielnego dostarczania sobie bodźców, należy pozwolić dziecku na samodzielne zdobywanie doświadczeń dotykowych i na wybór ich ilości i rodzaju - szeroka gama zabawek - zaś podczas kąpieli-gąbek, myjek, płynów i pianek. Z czasem my za zgodą dziecka możemy podawać doznania dotykowe. Proporcjonalne rozmieszczenie dotyku na okolice skóry - kolejność - zaczynamy od pleców, nogi, stopy, ręce, dłonie, głowa, twarz. Zaczynamy od bodźców mocniejszych podawanych z naciskiem, stopniowo przechodząc do coraz łagodniejszych. Podczas terapii cały czas obserwujemy dziecko - kontaktujemy się z rodzicami - jeżeli dziecko zachowuje się po zabiegach źle - musimy zmienić nasilenie bodźców. Stosujemy gąbki, futerka, szczotki o różnej twardości, piórka, woreczek lub pudełko z otworami zawierające rozmaite przedmioty do rozpoznawania dotykiem.

W przypadku stymulacji układu przedsionkowego możemy wykonywać z dzieckiem takie ćwiczenia jak:

Efektywność terapii SI

Terapia integracji sensorycznej to uczenie mózgu prawidłowej integracji danych sensorycznych. Uczenie się jest cechą indywidualną. Na efektywność terapii wpływa:

Podstawowe czynniki wskazujące na dysfunkcje integracji sensorycznej:

Metoda integracji sensorycznej

Integracja sensoryczna to proces w którym następuje organizacja dostarczanych do naszego mózgu wrażeń sensorycznych tak, aby mogły być wykorzystane w celowym działaniu, czyli w reakcjach adaptacyjnych, służących do wykonania określonej czynności, przyjęcia odpowiedniej pozycji ciała itp. Jeśli występują zaburzenia w odbiorze i integrowaniu bodźców zmysłowych to będą pojawiać się dysfunkcje w rozwoju poznawczym, motorycznym oraz zachowaniu dziecka. Dlatego celem terapii SI (od angielskiego sensory integration) jest poprawa jakości przesyłania i organizacji informacji sensorycznej, tj. tego co jest odbierane przez różne zmysły naszego organizmu. Głównym zadaniem jest dostarczenie kontrolowanej ilości bodżców sensorycznych: przedsionkowych, proprioceptywnych i dotykowych w taki sposób aby dziecko odpowiadało reakcją poprawiającą integrację tych bodźców.

Twórcą metody Integracji Sensorycznej jest dr A. Jean Ayres pracownik naukowy Uniwersytetu Południowo-Kalifornijskiego w Los Angeles. Do Polski metoda SI trafiła w 1993 r. a jej rozpowszechnieniem zajęła się jedna z pierwszych współpracownic dr A. Jean Ayres - Violet F. Maas. Cała teoria integracji sensorycznej mówi, że do właściwego funkcjonowania wszystkich zmysłów, od których mózg otrzymując informacje, interpretując, integrując ze sobą odpowiada adekwatną rekcją. Proces integracji sensorycznej zaczyna się od pierwszych tygodni życia płodowego i najintensywniej przebiega do końca wieku przedszkolnego. Z rozwojem integracji sensorycznej wiąże się całokształt funkcjonowania człowieka. Podstawowe znaczenie dla rozwoju integracji zmysłowej ma funkcjonowanie trzech układów odbierających i analizujących informacje związane z ciałem, są to - układ przedsionkowy, układ proprioceptywny, układ dotykowy.

Skąd wiemy, że terapia SI działa skutecznie?

Bo jeśli jest odpowiednio dobrana po kilku tygodniach lub miesiącach obserwuje się następujące pozytywne zmiany:

Terapia

Terapia integracji sensorycznej może być przeprowadzona po wcześniejszych kompleksowych badaniach. Głównym zadaniem terapii jest dostarczenie kontrolowanej ilości bodźców sensorycznych w szczególności przedsionkowych, proprioceptywnych i dotykowych. Podczas terapii SI relacje zachodzące między procesami sensorycznymi a zachowaniem ruchowym kształtują i poprawiają połączenia synaptyczne w OUN. Prawidłowa organizacja synaptyczna OUN determinuje właściwe przetwarzanie informacji sensorycznych. Ćwiczenia są dostosowane do poziomu rozwojowego dziecka. Terapia SI ma postać "naukowej zabawy|", w której dziecko chętnie uczestniczy. Do terapii wykorzystywany jest specjalistyczny sprzęt stymulujący system przedsionkowy, proprioceptywny i dotykowy, a także wzrokowy, węchowy i słuchowy. Terapia SI może być wykorzystywana w działalności profilaktycznej. Stymulując prawidłowy rozwój dzieci już od wieku niemowlęcego, a szczególnie w przypadku tzw. grupy ryzyka okołoporodowego, zapobiega późniejszym nieprawidłowościom rozwojowym. Diagnoza jak i terapia SI może być przeprowadzana tylko przez wykwalifikowanych terapeutów.

Wymienione wyżej zaburzenia i zespoły zaburzeń stanowią jedynie teoretyczne uogólnienie. Każde dziecko jest inne, niepowtarzalne i musi być traktowane indywidualnie.

Od rodziców i nauczycieli zależy czy zaburzenia te zostaną zauważone i czy odpowiednio wcześnie zostanie podjęta interwencja terapeutyczna.

O zaburzeniach integracji sensorycznej i konieczności podjęcia terapii możemy mówić wtedy, gdy u dziecka, niezależnie od etapu rozwojowego na którym się znajduje, widzimy jedną z niżej podanych nieprawidłowości:

· ma problemy z czynnościami, z którymi jego rówieśnicy dobrze sobie radzą np.: z ubieraniem się, wiązaniem sznurowadeł, rysowaniem, budowaniem z klocków, łapaniem piłki, itp.,

· jest ruchowo mniej sprawne od rówieśników, niezborne, upuszcza przedmioty,

· jest niezdarne, często się potyka, ma tendencję do przewracania się,

· wykonuje różne czynności w sposób nieefektywny, ma słabą małą motorykę, ma trudności z imitacją ruchu,

· jest nadmiernie wrażliwe na dotyk, nagły ruch, dźwięk, bodźce wzrokowe lub gdy ta wrażliwość jest obniżona,

· ma opóźniony rozwój mowy; braki w słownictwie lub zaburzenia artykulacji,

· przejawia trudności z przełożeniem instrukcji werbalnej na odpowiedź ruchową

· ma trudności z opanowaniem technik szkolnych, zwłaszcza czytania i pisania,

· ma zbyt wysoki lub zbyt niski poziom aktywności,

· łatwo się rozprasza,

· jest impulsywne, często traci samokontrolę i ma trudności z uspokojeniem się,

· ma trudności z wyrażaniem emocji.

W praktyce każde dziecko, u którego wystąpiło zaburzenie w przetwarzaniu bodźców musi być traktowane indywidualnie. Bywa, że już w trakcie wykonywania testów dziecko uświadamia sobie na czym polega jego problem. Staje się to początkiem pozytywnych zmian.

Diagnoza polega na wykryciu tych elementów, które z różnych powodów nie rozwinęły się odpowiednio, natomiast terapia polega na wzmacnianiu i rozwijaniu zaburzonych sfer. Musi być prowadzona przez specjalistę.

Zapamiętajmy:

Problemy związane z nadwrażliwością układu czuciowego są jednym z przykładów na to, jak ważna jest wczesna, prawidłowa diagnoza.

Zachowania dzieci wynikające z nadwrażliwości układu czuciowego, które często są mylnie interpretowane:

Cztery fazy zmysłowej rejestracji- najważniejsza funkcja tworu siatkowego

  1. SEN- faza najbardziej spokojna, odpoczynkowa. Sen jest niezbędny dla przetwarzania. Odgrywa także ważną rolę w uczeniu się i zapamiętywani, dzięki odpoczynkowi podczas snu, mózg może intensywnie pracować w innych fazach

  2. PRZEBUDZENIE- gotowość do odbioru bodźców, nieco później następuje stan świadomości. Różne typy bodźców mogą wprowadzić mózg w stan przebudzenia, może to być dźwięk budzik, ale także intensywny zapach, zapalenie światła w ciemnym pokoju, przemarznięcie

  3. CZUJNOŚĆ- faza zainteresowania otoczeniem, gotowość do działania, do słuchania, tak jakby mózg pytał: „Ciekawe, co się teraz wydarzy?”

  4. UWAGA- wielu nauczycieli mylnie zakłada, że mózg ich uczniów w chwili rozpoczęcia lekcji jest w tym właśnie stanie, do niektórych dzieci wystarczy powiedzieć „A teraz proszę uważać!” i wywoła się odpowiednią reakcję, inne wymagają więcej zabiegów, by osiągnąć stań uwagi- aktywnego udziału w klasowych zadaniach, w uczeniu się. Skupienie uwagi powstaje na skutek interakcji pomiędzy tworem siatkowatym, niższymi strukturami mózgu i ośrodkami kory mózgowej, uwaga to nie tylko uczestniczenie w bieżącej aktywności, ale także zdolność do zignorowania innych, nieistniejących elementów sytuacji, tego co nie jest ważne dla danego działania, uwaga jest stanem pobudzenia dla osiągnięcia jakiegoś celu.

Propozycje ćwiczeń do stymulacji w zakresie integracji sensorycznej :

W przypadku stymulacji układu przedsionkowego możemy wykonywać z dzieckiem takie ćwiczenia jak:

Wszystkie wymienione powyżej propozycje ćwiczeń podlegają weryfikacji w zależności od stopnia zaburzenia. Terapię należy prowadzić w sposób wyważony, stopniowo wprowadzając część ćwiczeń i nie wykonywać wszystkich podczas jednej sesji terapeutycznej, ponieważ można bardzo szybko zniechęcić dziecko do współpracy. Osiągniemy tym samym wynik przeciwny do zamierzonego.

W przypadku rozpoznania cech obronności dotykowej podstawą terapii jest dobra i bliska relacja emocjonalna w kontaktach z dzieckiem zanim będziemy "dostarczać" mu dotyk. Zachęcamy do samodzielnego dostarczania sobie bodźców, należy pozwolić dziecku na samodzielne zdobywanie doświadczeń dotykowych i na wybór ich ilości i rodzaju - szeroka gama zabawek - zaś podczas kąpieli-gąbek, myjek, płynów i pianek. Z czasem my za zgodą dziecka możemy podawać doznania dotykowe. Proporcjonalne rozmieszczenie dotyku na okolice skóry - kolejność - zaczynamy od pleców, nogi, stopy, ręce, dłonie, głowa, twarz. Zaczynamy od bodźców mocniejszych podawanych z naciskiem, stopniowo przechodząc do coraz łagodniejszych. Podczas terapii cały czas obserwujemy dziecko - kontaktujemy się z rodzicami - jeżeli dziecko zachowuje się po zabiegach źle - musimy zmienić nasilenie bodźców. Stosujemy gąbki, futerka, szczotki o różnej twardości, piórka, woreczek lub pudełko z otworami zawierające rozmaite przedmioty do rozpoznawania dotykiem.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Metoda Integracji Sensorycznej, metody pracy
Czym jest Integracja Sensoryczna, metody pracy
Dziecko z chorobą reumatyczną, Edukacja integracyjna i wlączająca, Metodyka pracy edukacyjno - terap
Terapia Integracji Sensorycznej Opr, metody pracy
METODY PRACY, integracja sensoryczna(1)
Metoda integracji sensorycznej w pracy z uczniem z głębszym upośledzeniem umysłowym, metody pracy
Integracja sensoryczna oznacza, metody pracy
Metoda integracji sensorycznej A.J Ayers, Metody pracy w pedagogice
Terapia Integracji Sensorycznej Opr, metody pracy
Integracja sensoryczna w pracy z dziecmi uposledzonymi umyslowo
Integracja sensoryczna w pracy z dziećmi
Metody i formy pracy z dziećmi w grupach integracyjnych, Metody pracy
Scenariusz zabaw integracyjnych dla 7latków, STUDIA PEDAGOGIKA opiekuńczo-wychowawcza z terapią ped
Terapia Integracji Sensorycznej w pracy z dziećmi autystycznymi, ◕ PEDAGOGIKA SPECJALNA ◕, ►INTEGRAC
Przykładowy zestaw ćwiczeńdo pracy nr 1 (1), Integracja sensoryczna
integracja sensoryczna test, Wybrane metody terpaii pedagogicznej
organizacja i metodyka pracy sluzby bhp
integracja sensoryczna5 id 2181 Nieznany

więcej podobnych podstron