1. Prawo walutowe. Pojęcie i funkcje pieniądza. Ustrój pieniężny i prawo ustroju pieniężnego. Reformy walutowe i ich przebieg. Rola banku centralnego w regulacji obiegu pieniężnego: emisja znaków pieniężnych, planowanie obiegu, wycofywanie znaków pieniężnych z obiegu.
2. Prawo dewizowe. Podmiotowy i przedmiotowy zakres reglamentacji dewizowej. Zasady obrotu dewizowego. Nadzwyczajne ograniczenia w wypadku zaistnienia zagrożeń stabilności i integralności systemu finansowego Rzeczypospolitej Polskiej. Pojęcia wartości dewizowych, dewiz i zezwoleń dewizowych. Zasady kontroli dewizowej oraz właściwość organów w sprawach kontroli dewizowej. Przestępstwa i wykroczenia dewizowe.
Prawo walutowe
Prawo ustroju pieniężnego
Mogą one mieć postać:
Prawo ustroju pieniężnego powinno określać zasady i kompetencje tworzenia znaku pieniężnego, a także ich wycofywanie, wymiany wskutek zużycia lub wprowadzenia do obiegu znaków fałszywych.
Prawo ustroju pieniężnego może również wprowadzić zasadę tzw. walutowości ograniczonej- obowiązek przyjmowania znaków pieniężnych tylko do określonej kwoty.
Ustanowienie jednostki pieniężnej łączy się zwykle z określeniem pary……..danej waluty, czyli określeniem jaką ilość złota reprezentuje zasadnicza jednostka danego państwa.
Przepisy prawa ustrojowego pieniężnego powinny określać zasady zmiany parytetu danej waluty, a więc dewaluacji lub rewaloryzacji (wzrost wartości)
Rzeczywista relacja określona jest kursami walut obcych obejmujących także dewizy. Prawo ustroju pieniężnego powinno regulować zasady i kompetencje ustalania kursu walut obcych. W systemie waluty opartej na złocie wykształciła się praktyka tzw. parytetu walutowego oznaczającego ustawowo ustaloną (ogłoszoną) ilość czystego złota zawartą w jednostce danego państwa. Przy istnieniu pełnej wymienialności waluty parytet złota jest faktyczną ceną złotego.
Wzrost znaczenia obrotu za granicą sprawia, że istotnego znaczenia nabiera stosowanie rzeczywistej relacji między walutą krajową a obcymi. Relacja ta jest określona tzw. kursami walut obcych. W Polsce kurs złotego w stosunku do walut obcych ustala prezes NBP uwzględniając:
- poziom rezerw dewizowych systemu bankowego,
- zmiany zachodzące we wzajemnych relacjach walut na międzynarodowych rynkach walutowych,
- kształtowanie się bilansu płatniczego państwa,
- zobowiązania międzynarodowe państwa,
- cechy walut na rynku dewizowym.
Zmiany ustroju pieniężnego nazwane są reformami walutowymi. Najbardziej idealną reformą jest całkowita zmiana ustroju pieniężnego państwa, może to nastąpić z powodów politycznych i ekonomicznych.
Ekonomiczne - reforma walutowa może być przeprowadzona dla przywrócenia lub zabezpieczenia równowagi rynkowej.
Tego typu reformę można przeprowadzić:
1) przez niedopuszczenie do wymiany na nowy pieniądz, częściej do dotychczasowej masy pieniężnej,
2) przez gorszą relację wymienną dotychczasowych pieniędzy na nowe w stosunku do przeliczenia cen ze starej na nową,
3) przez redukcję wartości nominalnej znaków pieniężnych o wyższej wartości.
Ze względów politycznych i ekonomicznych reforma ustrojowa pieniężna powinna być prowadzona w formie ustawowej. Przygotowanie należy do NBP i rządu.
Prawo dewizowe
Prawem dewizowym jest zespół norm prawnych regulujących dokonywanie obrotów pieniężnych za granicą oraz posiadanie i dysponowanie zagranicznymi środkami płatniczymi dewizowymi i kruszcami szlachetnymi. Normy prawa dewizowego dotyczą obowiązków, ograniczeń i zakazów dewizowych. Prawo dewizowe nazywa się reglamentacją dewizową.
Prawo dewizowe reguluje zasadę rozliczeń za granicą, jednocześnie w dużej mierze należy dbać o konieczność obrony dewizowego interesu państwa.
Prawo dewizowe pozostaje podstawową metodą ochrony dewizowej interesów państwa, ułatwiającą osiągnięcie korzystnego bilansu płatniczego przeciw działającemu niekorzystnemu wypływowi dewiz za granicę. Przez wartości dewizowe rozumie się waluty obce, wystawione w walutach obcych środki płatnicze, papiery procentowe, dowody oszczędnościowe. Obrotem dewizowym jest zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej prowadzącej do uzyskania tytułu własności wartości dewizowych albo do przeniesienia zobowiązania lub wierzytelności, których przedmiotem są wartości dewizowe.
Uprawnienia w zakresie obrotu dewizowego posiadają banki dewizowe. Prawo dewizowe z 1987 roku wprowadziło zasadę jednakowego traktowania podmiotów o obrocie dewizowym.
Zlikwidowano istniejące przywileje dla jednostek państwowych oraz dla podmiotów realizujących operacje handlu zagranicznego. W ustawodawstwie dewizowym obowiązywała zasada państwowego monopolu dewizowego. Ustawa z 1989 roku przyznała różnym podmiotom prawo własności wartości dewizowych. Tym samym złamano zasadę monopolu dewizowego państwa. Z odejściem od formuły monopolu dewizowego państwa wiąże się przyznanie autonomii dewizowej jednostkom gospodarczym, które w określonych przypadkach mogą wpływy dewizowe gromadzić na swoich rachunkach dewizowych.
Prawo dewizowe nakłada na wszystkie osoby krajowe obowiązek niezwłocznego sprowadzania do kraju znajdujących się za granicą wartości dewizowych będących własnością tych osób. Podmioty gospodarcze zobowiązane są do pobierania należności pieniężnych z zagranicy nie później niż w terminach ich wymagalności i niezwłocznego sprowadzania ich do kraju. Osoby krajowe mają obowiązek niezwłocznego odsprzedania bankom dewizowym wpływów uzyskanych w walutach obcych. Wspomniane ograniczenia wynikają z ustawy z 1989 roku. Wartości dewizowe mogą być wywożone lub przekazywane za granicę tylko w sytuacjach i na warunkach przewidzianych prawem. Wartości dewizowe mogą być wywożone w ilościach określonych przez ustawodawcę. Przywóz i wywóz do kraju i z kraju waluty polskiej zarówno przez osoby krajowe jak i zagraniczne podlega ograniczeniom i może mieć miejsce w określonych sytuacjach przypisanych prawem. Ograniczeniu podlega także przeniesienie między osobą krajową a zagraniczną własności wartości dewizowych znajdujących się w kraju oraz przeniesienie wierzytelności lub zobowiązania, w którym przedmiotem są wartości dewizowe znajdujące się w kraju.
---------------Organy dewizowe i kontrole dewizowe
Naczelnym organem dewizowym w państwie jest minister finansów, który:
- opracowuje i koordynuje realizację polityki dewizowej, kredytowej i płatniczej w obrotach zagranicą oraz organizuje w tym zakresie współpracę z zagranicą,
- współdziała z NBP w ustalaniu kursu walutowego,
- wykonuje kontrolę,
- sprawuje ogólny nadzór w sprawach dewizowych.
Szczególną rolę wśród organów dewizowych spełnia NBP. Organami dewizowymi są także organy kontroli dewizowej, do których zalicza się:
1) Minister Finansów,
2) urzędy i izby skarbowe (prowadzące postępowanie w sprawach naruszenia przepisów dewizowych),
3) NBP,
4) banki dewizowe i organy administracji celnej.
Przestępstwem lub wykroczeniem dewizowym jest ten czyn, który jest sprzeczny z przepisami prawa. Czyny kwalifikowane jako przestępstwa i wykroczenia dewizowe mogą polegać na zaniechaniu czyli nie wykonaniu obowiązku dewizowego co sprowadza się do naruszenia nakazów dewizowych. Jeżeli wartość przedmiotu czynu niedozwolonego jest niewielka uznaje się go za wykroczenie dewizowe. Przy większej wartości przedmiotu czynu mamy do czynienia z przestępstwem dewizowym.
Prawo walutowe (europejskie prawo walutowe; Polska a system euro; polski system pieniężny)
Prawo dewizowe (europejskie prawo dewizowe; podstawowe konstrukcje polskiego prawa dewizowego)
Przepisy walutowe
Głównym organem systemu walutowego Państwa jest „Państwowy Urząd ds. Kontroli Walutowej” funkcjonujący w systemie Ludowego Banku Chin. W ChRL funkcjonuje ujednolicony rynek walutowy. Banki posiadające pełnomocnictwo otrzymały prawo do obrotu walutą wymienialną na tym rynku (praktycznie wszystkie banki zarejestrowane w ChRL posiadają ten status). Przedsiębiorstwa zobowiązane są do sprzedaży pełnomocnym bankom swoje wpływy a następnie kupować w tym banku walutę po kursie rynkowym w celu pokrycia własnych wydatków. |
--------Prawo Dewizowe obejmuje ogół przepisów prawnych które określają zasady obrotu dewizami w danym kraju. Dewizami określa się zagraniczne środki płatnicze (waluty obce), zagraniczne papiery wartościowe (czeki , weksle akredytywy, akcje, obligacje, książeczki oszczędnościowe) ale również opiewającą na walutę obcą złoto czy platynę. Prawem dewizowym objęte są również środki płatnicze i papiery wartościowe podlegające wywozowi lub przywozowi z kraju bądz do kraju.
Finansowe prawo - prawo dewizowe
Dz.U.2002.141.1178 ustawa Prawo dewizowe
Zobacz więcej:
Obowiązki związane z obrotem dewizowym
Nowe prawo dewizowe - rewolucja dla aktywnych i zamożnych
Wydawnictwo podatkowe Gofin
Monitor Podatkowy
------Dewizowe prawo, ogół przepisów prawnych określających zasady obrotu wartościami dewizowymi w danym kraju. Za wartości dewizowe uznaje się: zagraniczne środki płatnicze (waluty obce), zagraniczne papiery wartościowe (czeki, weksle, akredytywy, akcje, obligacje, książeczki oszczędnościowe i in.) opiewające na waluty obce, złoto lub platynę (w sztabkach), a także krajowe środki płatnicze i papiery wartościowe, jeśli podlegają wywozowi lub przywozowi z kraju bądź do kraju.
Prawo dewizowe reguluje zasady kontroli dewizowej, uprawnienia i obowiązki organów właściwych w sprawach obrotu dewizowego, a także określa nadzwyczajne ograniczenia w przypadku zaistnienia zagrożeń stabilności i integralności systemu finansowego Rzeczypospolitej Polskiej.
Obrót dewizowy zgodnie Prawem dewizowym definiuje się jako:
- czynność prawną lub inne zdarzenie stanowiące, powodujące lub mogące powodować:
płatność środkami stanowiącymi wartości dewizowe bądź przeniesienie własności wartości dewizowych albo przeniesienie prawa majątkowego oraz przejęcie lub przystąpienie do długu, których przedmiotem świadczenia są wartości dewizowe,
płatność krajowymi środkami płatniczymi bądź przeniesienie własności takich środków albo przeniesienie prawa majątkowego oraz przejęcie lub przystąpienie do długu, których przedmiotem świadczenia są krajowe środki płatnicze, o ile zdarzenia te mają miejsce w stosunkach między rezydentem i nierezydentem.
Do rezydentów zlicza się między innymi:
- osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju,
- osoby prawne mające siedzibę w kraju,
- inne podmioty mające siedzibę w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu.
Do nierezydentów zalicza się między innymi:
- osoby fizyczne nie mające miejsca zamieszkania w kraju,
- osoby prawne nie mające siedziby w kraju,
- inne podmioty nie mające siedziby w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu,
- podmioty zaliczone do rezydentów, w zakresie, w jakim prowadzą one działalność za granicą przez swoje przedsiębiorstwa, oddziały lub przedstawicielstwa mające siedzibę za granicą.
Wartości dewizowe stanowią pojęcie szersze od pojęcia dewiz. Przez wartości dewizowe należy rozumieć:
- zagraniczne środki płatnicze - waluty obce i dewizy,
- złoto i platynę w stanie nie przerobionym oraz w postaci sztab, monet bitych po 1850 roku, półfabrykatów, z wyjątkiem stosowanych w technice dentystycznej, a także wyroby ze złota i platyny zazwyczaj nie wytwarzane z tych kruszców (złoto dewizowe i platyna dewizowa),
- nominowane w walutach obcych papiery wartościowe, nie będące zagranicznymi środkami płatniczymi.
Waluty obce - to pieniądze nie będące w Polsce prawnym środkiem płatniczym oraz międzynarodowe jednostki rozrachunkowe.
Dewizami są pełniące funkcję płatniczą weksle, czeki, czeki podróżne, akredytywy, polecenia wypłat, przekazy i inne dokumenty bankowe i finansowe, płatne w walutach obcych.
Definicje:
Waluty wymienialne - waluty obce, określone jako wymienialne przez prezesa Narodowego Banku Polskiego;
Międzynarodowe jednostki rozrachunkowe - wymienialne jednostki rozrachunkowe, stosowane w rozliczeniach międzynarodowych, w tym:
SDR - jednostka rozrachunkowa Międzynarodowego Funduszu Walutowego,
EURO - europejska jednostka walutowa;
Krajowe środki płatnicze - pieniądze będące w Polsce prawnym środkiem płatniczym (waluta polska), a także pełniące funkcję płatniczą: weksle, czeki, czeki podróżne, akredytywy, polecenia wypłat, przekazy i inne dokumenty bankowe i finansowe płatne w walucie polskiej;
Transfer - wywóz, przywóz, wysyłanie, przysyłanie, sprowadzanie, dokonywanie międzynarodowych przekazów oraz wszelkie inne sposoby przemieszczania wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych przez granicę Rzeczypospolitej Polskiej;
Obrót dewizowy z zagranicą - obrót dewizowy między rezydentem i nierezydentem, transfer wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także obrót dewizowy dokonywany przez nierezydenta w kraju i rezydenta za granicą;
Obrót bieżący - obrót dewizowy z zagranicą, którego przedmiotem są:
1.umowy o nabywanie towarów (z wyłączeniem wartości dewizowych i krajowych środków płatniczych), świadczenie usług oraz nabywanie lub ustanawianie praw na dobrach materialnych,
2.odroczenia płatności za świadczenia niepieniężne, udzielane i zaciągane w ramach powyższych umów,
3. pożyczki i kredyty przeznaczone na finansowanie świadczeń pieniężnych w ramach powyższych umów,
4. przychody z prowadzenia przedsiębiorstwa, z uczestnictwa w zysku spółki, z tytułu odsetek od pożyczek i kredytów oraz od kwot zdeponowanych na rachunkach,
5. świadczenia na utrzymanie członków rodziny, należących do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn,
6. emerytury, świadczenia o charakterze rentowym, świadczenia społeczne oraz alimenty,
7. nagrody oraz wygrane w konkursach lub grach losowych, organizowanych na podstawie przepisów kraju, w którym się odbywają,
8. płatności z tytułu świadczeń publicznoprawnych, w tym podatków, oraz należności celnych przywozowych i wywozowych, a także świadczenia z tytułu ich zwrotu, dokonywane przez właściwe organy oraz upoważnione podmioty,
9. roszczenia odszkodowawcze i odszkodowania,
10. roszczenia i należności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, związane z obrotem dewizowym za granicą, którego dokonywanie nie wymaga zezwolenia dewizowego, a w pozostałym zakresie, o ile zostaną stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądowym,
11. płatności, przeniesienie własności i transfer wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, wynikające z czynności, o których mowa w punktach od 1 do 10.
Obrót kapitałowy - obrót inny niż bieżący obrót dewizowy z zagranicą;
Inwestycje bezpośrednie - obrót kapitałowy, polegający na dokonywaniu nakładów pieniężnych lub rzeczowych w celu ustanowienia trwałych i bezpośrednich więzi ekonomicznych, przejawiających się w prowadzeniu przedsiębiorstwa przez podmiot dokonujący takich nakładów lub w wywieraniu przez niego skutecznego wpływu na przedsiębiorstwo prowadzone przez inną osobę;
Inwestycje portfelowe - obrót kapitałowy w zakresie papierów wartościowych, jednostek uczestnictwa w funduszach zbiorowego inwestowania oraz pochodnych instrumentów finansowych;
Obrót kredytowy - obrót kapitałowy, którego przedmiotem są pożyczki i kredyty oraz wynikające z nich płatności, przeniesienie własności, transfer wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych;
Obrót gwarancyjny - obrót kapitałowy, którego przedmiotem są osobiste i rzeczowe zabezpieczenia wierzytelności oraz wynikające z nich płatności, przeniesienie własności, transfer wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych;
Obrót depozytowy - obrót kapitałowy, którego przedmiotem są czynności w zakresie rachunków prowadzonych przez banki i inne upoważnione instytucje finansowe oraz wynikające z nich płatności, przeniesienie własności, transfer wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych.
Zgodnie z Prawem dewizowym do obowiązków prezesa Narodowego Banku polskiego należy określenie (w drodze rozporządzenia ogłaszanego w Dzienniku Urzędowym RP "Monitor Polski"), które waluty obce są walutami wymienialnymi.
Zmiany w Prawie dewizowym:
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 29 czerwca 2004 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie trybu wykonywania przez Narodowy Bank Polski kontroli określonej w przepisach ustawy - Prawo dewizowe
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 kwietnia 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych
Akty wykonawcze do ustawy Prawo dewizowe
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 3 września 2002 r. w sprawie warunków technicznych i organizacyjnych prowadzenia działalności kantorowej, szczegółowego sposobu prowadzenia ewidencji i wydawania dowodów kupna i sprzedaży wartości dewizowych oraz wzoru wniosku o udzielenie zezwolenia na prowadzenie działalności kantorowej
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 6 września 2002r. w sprawie sposobu wysyłania za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych oraz wykazu dokumentów potwierdzających uprawnienie do wysłania
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 16 września 2002r. w sprawie sposobu dokonywania potwierdzenia przywozu do kraju oraz wywozu za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych oraz wykazu dokumentów potwierdzających uprawnienie do wywozu
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 3 września 2002 r w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych.
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 3 września 2002 r. w sprawie trybu wykonywania przez Narodowy Bank Polski kontroli określonej w przepisach ustawy - Prawo dewizowe.
grudzień 2002
Prawo dewizowe (pełne brzmienie zawiera Dz.U. z 2002 r., Nr 141, poz. 1178) ma duże znaczenie z punktu widzenia polskiego rynku dewizowego, gdyż liberalizuje przepisy dotyczące przepływu kapitału i płatności w obrocie dewizowym. W zasadzie kończy ona proces dostosowywania polskiego ustawodawstwa dewizowego do standardów unijnych.
Ustawa gwarantuje swobodę obrotu dewizowego. Podzieliła ona obszar podlegający regulacjom dewizowym na dwie kategorie: z jednej strony na kraje Unii Europejskiej i OECD, z drugiej - kraje trzecie, nie należące do UE i OECD. Zakres reglamentacji dotyczy generalnie krajów trzecich. Jednak w ich obszarze zwolniono z pewnych ograniczeń te kraje, z którymi Polska ma podpisane dwustronne umowy o popieraniu i ochronie inwestycji.
Z ustawy wynika, że w krajach unijnych istnieje całkowita swoboda posiadania rachunków bankowych i ich zasilania. Natomiast w czasie pobytu za granicą można mieć rachunek bankowy w dowolnym kraju świata, który można utrzymywać nie dłużej niż dwa miesiące od zakończenia pobytu.
Od 1 października każdy z nas może za dowolną kwotę kupić nieruchomość w państwach Unii Europejskiej i OECD. Rozszerzona została swoboda obrotu udziałami, akcjami, wartościowymi papierami dłużnymi. Żadnych ograniczeń nie ma w przypadku zaciągania pożyczek i kredytów w tych krajach. Do tej pory reglamentacji podlegały kredyty o terminie spłaty przed upływem roku.
Pojawiła się również możliwość wywozu za granicę bez udokumentowania, czyli bez konieczności wskazywania źródeł pochodzenia, do 10 tys. euro. Od 1 października nie ma żadnych ograniczeń kwotowych, jeżeli chodzi o wywóz środków pochodzących z rachunku bankowego, z tym że w przypadku, gdy kwota ta będzie przekraczała 10 tys. euro, trzeba będzie przedstawić zaświadczenia z banku potwierdzające jej pochodzenie.
SŁOWNIK PRAWA DEWIZOWEGO
REZYDENCI
- osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju oraz osoby prawne mające siedzibę w kraju;
- inne podmioty mające siedzibę w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu;
- znajdujące się w kraju oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez nierezydentów;
- polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.
NIEREZYDENCI
- osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą oraz osoby prawne mające siedzibę za granicą, a także inne podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu;
- znajdujące się za granicą oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów;
- obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne i organizacje międzynarodowe, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.
Nierezydentami z krajów trzecich są:
- osoby fizyczne, osoby prawne oraz inne podmioty, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu, mające miejsce zamieszkania lub siedzibę w krajach trzecich;
- nierezydentami z krajów trzecich są również znajdujące się w tych krajach oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów lub nierezydentów z innych krajów,
KRAJ jest to terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
KRAJAMI TRZECIMI są inne państwa niż Polska, niebędące jednak państwami członkowskimi Unii Europejskiej; kraje trzecie należące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju traktuje się na równi z państwami członkowskimi Unii Europejskiej;
KRAJOWYMI ŚRODKAMI PŁATNICZYMI są waluta polska oraz papiery wartościowe i inne dokumenty, pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walucie polskiej;
WALUTĄ POLSKĄ są znaki pieniężne (banknoty i monety) będące w kraju prawnym środkiem płatniczym, a także wycofane z obiegu, lecz podlegające wymianie;
WARTOŚCIAMI DEWIZOWYMI są zagraniczne środki płatnicze oraz złoto dewizowe i platyna dewizowa;
ZAGRANICZNYMI ŚRODKAMI PŁATNICZYMI są waluty obce i dewizy;
WALUTAMI OBCYMI są znaki pieniężne (banknoty i monety) będące poza krajem prawnym środkiem płatniczym, a także wycofane z obiegu, lecz podlegające wymianie; na równi z walutami obcymi traktuje się wymienialne rozrachunkowe jednostki pieniężne stosowane w rozliczeniach międzynarodowych, w szczególności jednostkę rozrachunkową Międzynarodowego Funduszu Walutowego (SDR);
WALUTAMI WYMIENIALNYMI są waluty obce państw spełniających wymagania art. VIII statutu Międzynarodowego Funduszu Walutowego,
----------DEWIZAMI są papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walutach obcych;
ZŁOTEM DEWIZOWYM I PLATYNĄ DEWIZOWĄ jest złoto i platyna w stanie nieprzerobionym oraz w postaci sztab, monet bitych po 1850 r., a także półfabrykatów, z wyjątkiem stosowanych w technice dentystycznej; złotem dewizowym i platyną dewizową są również przedmioty ze złota i platyny zazwyczaj niewytwarzane z tych kruszców;
PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI są papiery wartościowe udziałowe, w szczególności akcje i prawa poboru nowych akcji oraz papiery wartościowe dłużne, w szczególności obligacje, wyemitowane lub wystawione na podstawie przepisów państwa, w którym emitent lub wystawca ma swoją siedzibę albo w którym dokonano ich emisji lub wystawienia;
JEDNOSTKAMI UCZESTNICTWA W FUNDUSZU ZBIOROWEGO INWESTOWANIA są nabywane przez uczestników funduszu tytuły do udziału w jego aktywach, które zgodnie z odrębnymi przepisami lub na żądanie uczestnika funduszu są odkupywane lub umarzane przez fundusz z jego aktywów, na wcześniej określonych warunkach;
OBROTEM DEWIZOWYM jest obrót dewizowy z zagranicą oraz obrót wartościami dewizowymi w kraju;
OBROTEM DEWIZOWYM Z ZAGRANICĄ jest:
- zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej, powodującej lub mogącej powodować dokonywanie między rezydentem i nierezydentem rozliczeń pieniężnych lub przeniesienie między rezydentem i nierezydentem własności wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także wykonywanie takich umów lub czynności;
- zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej, powodującej lub mogącej powodować przeniesienie między rezydentami rzeczy lub prawa, których nabycie nastąpiło w obrocie dewizowym z zagranicą, a także wykonywanie takich umów;
- dokonywanie wywozu, przekazywanie oraz wysyłanie za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także dokonywanie ich przywozu, przekazywanie oraz nadsyłanie z zagranicy do kraju;
OBROTEM WARTOŚCIAMI DEWIZOWYMI w kraju jest zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować dokonywanie w kraju między rezydentami lub między nierezydentami rozliczeń w walutach obcych albo przeniesienie w kraju między rezydentami lub między nierezydentami własności wartości dewizowych, a także wykonywanie takich umów lub czynności;
DZIAŁALNOŚCIĄ KANTOROWĄ jest działalność gospodarcza prowadzona na podstawie zezwolenia, polegająca na kupnie i sprzedaży wartości dewizowych oraz pośrednictwie w ich kupnie i sprzedaży.
Prawo Dewizowe
Prawo Dewizowe obejmuje ogół przepisów prawnych które określają zasady obrotu dewizami w danym kraju. Dewizami określa się zagraniczne środki płatnicze (waluty obce), zagraniczne papiery wartościowe (czeki , weksle akredytywy, akcje, obligacje, książeczki oszczędnościowe) ale również opiewającą na walutę obcą złoto czy platynę. Prawem dewizowym objęte są również środki płatnicze i papiery wartościowe podlegające wywozowi lub przywozowi z kraju bądz do kraju.
Według Prawa Dewizowego za rezydentów uważane są:
a) osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju oraz osoby prawne mające siedzibę w kraju, a także inne podmioty mające siedzibę w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu; rezydentami są również znajdujące się w kraju oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez nierezydentów,
b) polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.
Nierezydentami są:
a) osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą oraz osoby prawne mające siedzibę za granicą, a także inne podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu; nierezydentami są również znajdujšce się za granicą oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów,
b) obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne i organizacje międzynarodowe, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych,
Walutą polską - są znaki pieniężne (banknoty i monety) będące w kraju prawnym środkiem płatniczym, a także wycofane z obiegu, lecz podlegające wymianie.
Walutą obcą - są znaki pieniężne (banknoty i monety) będące poza krajem prawnym środkiem płatniczym, a także wycofane z obiegu, lecz podlegające wymianie; na równi z walutami obcymi traktuje się wymienialne rozrachunkowe jednostki pieniężne stosowane w rozliczeniach międzynarodowych, w szczególności jednostkę rozrachunkową Międzynarodowego Funduszu Walutowego (SDR).
Transfer - rozumiany jest jako wywóz, przywóz, wysyłanie, przysyłanie, sprowadzanie, dokonywanie międzynarodowych przekazów oraz wszelkie inne sposoby przemieszczania wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych przez granicę Rzeczypospolitej Polskiej.
Wysyłanie za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych może odbywać się wyłącznie za pośrednictwem państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej "Poczta Polska" lub podmiotów uprawnionych do wykonywania w obrocie z zagranicą działalności gospodarczej w dziedzinie poczty, w listach wartościowych, paczkach pocztowych z podaną wartością lub listach poleconych przedstawianych do nadania w stanie otwartym.
Rezydenci i nierezydenci wysyłający za granicę złoto dewizowe lub platynę dewizową, a także krajowe lub zagraniczne środki płatnicze, których wartość przekracza łącznie równowartość 10.000 euro, są obowiązani okazywać organom celnym, bez ich wezwania, dokumenty potwierdzające uprawnienie do wysłania lub zezwolenie dewizowe uprawniające do wysłania. Rezydenci dokonujący obrotu dewizowego z zagranicą są obowiązani przekazywać Narodowemu Bankowi Polskiemu dane w zakresie niezbędnym do sporządzania bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa.
Działalność kantorowa - regulowana działalność gospodarcza polegająca na kupnie i sprzedaży wartości dewizowych oraz pośrednictwie w ich kupnie i sprzedaży.
Indywidualne zezwolenie dewizowe - jest wymagane na odstąpienie od ograniczenia lub obowiązku, o których mowa w art. 5 ustawy Prawo dewizowe (zwanej dalej PD), w zakresie których nie udzielono ogólnego zezwolenia dewizowego albo udzielono takiego zezwolenia, ale na innych warunkach niż te, na których ma nastąpić odstąpienie.
Jednostki uczestnictwa w funduszu zbiorowego inwestowania - nabywane przez uczestników funduszu tytuły do udziału w jego aktywach, które zgodnie z odrębnymi przepisami lub na żądanie uczestnika funduszu są odkupywane lub umarzane przez fundusz z jego aktywów, na wcześniej określonych warunkach.
Kraj - terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
Kraje trzecie - inne państwa niż Rzeczypospolita Polska, niebędące państwami członkowskimi Unii Europejskiej.
Krajowe środki płatnicze - waluta polska oraz papiery wartościowe i inne dokumenty, pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walucie polskiej.
Nierezydent:
osoba fizyczna mające miejsce zamieszkania za granicą oraz osoba prawna mające siedzibę za granicą, a także inny podmiot mający siedzibę za granicą, posiadający zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu; nierezydentem jest również znajdujący się za granicą oddział, przedstawicielstwo i przedsiębiorstwo utworzone przez rezydenta;
obce przedstawicielstwo dyplomatyczne, urząd konsularny i inne obce przedstawicielstwo oraz misja specjalna i organizacja międzynarodowa, korzystająca z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.
Nierezydent z kraju trzeciego - to osoba fizyczna, osoba prawna oraz inny podmiot, posiadający zdolność zaciągania zobowiązań
i nabywania praw we własnym imieniu, mający miejsce zamieszkania lub siedzibę w krajach trzecich; nierezydentami z krajów trzecich są również znajdujące się w tych krajach oddziały, przedstawicielstwa
i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów lub nierezydentów
z innych krajów.
Obrót dewizowy - jest to obrót dewizowy z zagranicą oraz obrót wartościami dewizowymi w kraju.
Obrotem dewizowym z zagranicą jest:
a) zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej, powodującej lub mogącej powodować dokonywanie między rezydentem i nierezydentem rozliczeń pieniężnych lub przeniesienie między rezydentem i nierezydentem własności wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także wykonywanie takich umów lub czynności;
b) zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej, powodującej lub mogącej powodować przeniesienie między rezydentami rzeczy lub prawa, których nabycie nastąpiło w obrocie dewizowym z zagranicą, a także wykonywanie takich umów;
c) dokonywanie wywozu, przekazywanie oraz wysyłanie za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także dokonywanie ich przywozu, przekazywanie oraz nadsyłanie
z zagranicy do kraju.
Papiery wartościowe - papiery wartościowe udziałowe,
w szczególności akcje i prawa poboru nowych akcji oraz papiery wartościowe dłużne, w szczególności obligacje, wyemitowane lub wystawione na podstawie przepisów państwa, w którym emitent lub wystawca ma swoją siedzibę albo w którym dokonano ich emisji lub wystawienia.
Rezydent:
osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania w kraju oraz osoba prawna mająca siedzibę w kraju, a także inne podmioty mające siedzibę w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań
i nabywania praw we własnym imieniu; rezydentami są również znajdujące się w kraju oddziały, przedstawicielstwa
i przedsiębiorstwa utworzone przez nierezydentów;
polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne polskie przedstawicielstwa oraz misje specjalne, korzystające
z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.
Uprawniony bank jest to:
bank mający siedzibę w kraju, który zgodnie z określonym
w statucie przedmiotem działalności jest uprawniony do wykonywania czynności bankowej, o której mowa w art. 5 ust 2 pkt 10 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. Nr 72, poz. 665 z późn zm.);
utworzony w kraju oddział banku zagranicznego, który zgodnie
z określonym w zezwoleniu na jego utworzenie przedmiotem działalności jest uprawniony do wykonywania czynności bankowej, o której mowa w art. 5 ust. 2 pkt 10 ustawy Prawo bankowe;
utworzony w kraju oddział instytucji kredytowej, która jest uprawniona do wykonywania w państwie macierzystym czynności objętych czynnością bankową, o której mowa w art. 5 ust. 2 pkt 10 ustawy Prawo bankowe.
Wartości dewizowe - zagraniczne środki płatnicze oraz złoto dewizowe i platyna dewizowa.
Waluta polska - znaki pieniężne (banknoty i monety) będące w kraju prawnym środkiem płatniczym, a także wycofane z obiegu, lecz podlegające wymianie.
Waluta wymienialna - waluta obca państwa spełniającego wymagania art. VIII statutu Międzynarodowego Funduszu Walutowego.
Zagraniczne środki płatnicze - waluty obce i dewizy.
Zezwolenie dewizowe - udziela się, jeżeli nie zagraża to bezpieczeństwu państwa, porządkowi publicznemu lub równowadze bilansu płatniczego albo innym podstawowym interesom państwa. Odstąpienie od ograniczeń oraz obowiązków określonych w ustawie Prawo dewizowe wymaga ogólnego albo indywidualnego zezwolenia dewizowego