Wykłady 2011/12 by Kasia Matyjanko;)

Ruchy polityczne to struktury życia politycznego, które opierają się o idee.

Ideologie

↓

Doktryny polityczne

↓

Formy organizacyjne

↓

Programy

1. Ideologia i idea

2. Doktryna polityczna

3. Program polityczny

4. Funkcje ideologii i doktryn

5. Ruch społeczny

6. Ruch polityczny

7. Klasyfikacja ruchów politycznych

1). Ideologia - gr. idea(kształt, wzór, wyobrażenie); logos(koncepcja, nauka, słowo)

W XVIII w. zaczęto wprowadzać do życia politycznego to pojęcie i traktować ideologię jako naukę o nowych ideach, które wtedy powstawały. Rozpropagował to pojęcie Antoine de Tracy. Stworzył on szkołę ideologii. Ideologia jako nauka miała być przeciwieństwem średniowiecznej metafizyki, by naukowo wyjaśniać życie społeczne i prawa je organizujące. Stwarzała naukowe podwaliny pod konstrukcje racjonalne funkcjonowania życia społ.

Od początku wprowadzania w życie to pojęcie budziło kontrowersje. Późniejsi konserwatyści uważali, że ideologia to myślenie schematyczne, złe, bo nie uwzględniające doświadczenia. Marksiści do ideologii podchodzili na trzy sposoby: najpierw uważali je za pojęcie o treściach pozytywnych, potem negatywnych, potem patrzyli neutralnie

• gdy ideologie postrzegano jako stan świadomości społecznej a ten jest zmienny. Tu ideologia ma charakter klasowy - różne klasy mają różną ideologię, gdzie myśl wychodzi od bazy, czyli statusu materialnego, warunków bytowych;

Karl Popper widział w ideologii elementy utopizmu. Dzielił ideologie na te, które oddają ludzkie myślenie o rzeczywistości i projektują zmiany dające się pogodzić ze zmianą rzeczywistości oraz ideologie utopijne, nie dostosowane do rzeczywistości(np. komunizm).

Część myślicieli XX - wiecznych uważała, że posiadanie ideologii jest charakterystyczne dla społ. zamkniętych.

Po II wojnie krytyczny stosunek do ideologii pogłębił się. W latach 60 - tych szkoła behawioralna uważała, że trzeba społ. uwolnić od ideologii, bo one prowadzą do wojen itp. Społ. nie może być zamknięte wokół jednej ideologii. Stąd postulaty tolerancji itd. Technokraci uważali, że decydentami powinni być ludzie mający odpowiednią wiedzę, bo proces podejmowania decyzji jest coraz trudniejszy. Wpływ ideologii traktowano jako relikt przeszłości, który nie powinien mieć wpływu na rządzenie.

Obecnie wpływ ideologii jest mniejszy, co widać np. na zmniejszeniu różnic między liberałami a socjalistami. To, co dzieliło ich w XIX w. nie jest już tak ostre. Granice pomiędzy różnymi ideologiami zmniejszają się, postępuje proces dezideologizacji.

Do ideologii na przestrzeni wieków były różne podejścia. Najpierw uważano ją za naukę. Przeciwstawne stanowiska mówiły, że ideologia przeszkadza w polityce i trzeba ją z niej oczyścić, ztechnokratyzować politykę, ma ona mieć charakter pragmatyczny.

W Europie Zachodniej wpływ ideologii jest mniejszy niż w krajach postkomunistycznych.

Istnieją dwa podejścia definiowania ideologii:

I utożsamia ją jako światopogląd, jest określana jako uwarunkowany historycznie, kulturowo i społ. system poglądów, przekonań, wartościowań, który daje całościowy obraz rzeczywistości oraz zawiera postulaty dotyczące celów i metod działania społecznego a ponadto jest podstawą samookreślenia się grupy społ.

II przedstawia jako uporządkowany zespół idei politycznych odzwierciedlający świadomość Polit. określonej grupy społ., zarówno w zakresie opisu rzeczywistości społ., jak i podstawowych kierunków i dróg jej zmiany społ.

Struktura ideologii:

I Historiozoficzna część(wiąże się z filozofią dziejów ideologii: poglądy na temat praw rządzących życiem społ., pyta o początek świata, życia, miejsca człowieka w świecie, proces rozwoju społ.)

II Aksjologia(wyznacza cel i środki działania; jest powiązana z poprzednią, zajmuje się wartościami oferowanymi przez ideologię, bo każda ideologia daje jakiś katalog wartości. Wartości wyznaczają cele działania politycznego bądź stają się środkami do celów(by osiągnąć wartości będące na wyższym piętrze)

III Zbiór pewnych dyrektyw, które mówią jak wyznaczać dane cele i wartości

Idea polityczna - cząstka składowa ideologii. Idea zawiera jedną z przewodnich myśli, wyrażoną w ideologii, w charakterze naukowym i w sposób naukowy. Za ich pośrednictwem wyrażony jest dany duch czasu( a więc zmieniają się z czasem), pytania nurtujące ludzi w danym okresie, ale i na pytania uniwersalne, nurtujące człowieka od dawna(np. pytania o naturę człowieka, wolność, szczęście itp.)

2). Łac. doctrina - nauczanie, nauka, wiedza. To próba naukowego objęcia tego, co w ideologii wyst. w postaci twierdzeń. Doktryna to więc zwarty system założeń z różnych dziedzin wiedzy(doktryna filozoficzna, teologiczna, prawna, polityczna), właściwy danemu myślicielowi, kierunkowi lub też szkole myślenia.

W potocznym znaczeniu to oderwanie od doświadczenia, twierdzenia teoretyczne.

W szerokim znaczeniu pojęcie to używane jest jako ideologia. W węższym to system poglądów.

Def. skrótowa: doktryna to teoretycznie usystematyzowany i rozwinięty zespół poglądów na tematy a zakresu funkcjonowania polityki, prawa, społeczeństwa.

Doktryny są konkretyzacją ideologii, choć to wciąż teoria. Ideologie są trwalsze niż doktryny, doktryny zmieniają się wraz z rzeczywistością. Na bazie jednej ideologii mogą powstać różne, często sprzeczne niemal doktryny(np. socjalizm komunistyczny, utopijny, demokratyczny).

Klasyfikacja doktryn politycznych:

I Kryterium związku z ideologią(liberalne, konserwatywne, chadeckie, komunistyczne, anarchistyczne, faszystowskie itd.)

II Kryterium adresata(członkowie partii polit., obywatele państwa(doktryna państwowa), grupa etniczna, grupa religijna itd.)

III Kryterium instytucji/podmiotu tworzącego doktrynę(partyjne, państwowe, wyznaniowe itd.)

IV Kryterium stosunku do istniejącej rzeczywistości:

1. Reakcyjne(zakładają przywrócenie starego porządku)

2. Konserwatywne(utrzymanie istniejącego statusu quo a więc utrzymanie tradycyjnego wartości)

3. Reformistyczne(wychodzenie z nowymi korektami)

4. Rewolucyjny(gwałtowna zmiana istniejącego porządku społ., najczęściej poprzez rewolucję, ale też np. wielki strajk generalny)

5. Utopijne(nierealne próby zmian)

V Kryterium --> miejsca na scenie politycznej[Author:K] :

1. Lewicowe(odwołują się do racjonalności, rozumu; wiara w postęp, idee wolności, równości, sprawiedliwość społeczna, akcentowanie dobra społ., obrona środowisk mniejszościowych, idee państwa opiekuńczego)

2. Prawicowe(akcentuje poczucie umiłowania do tradycyjnego porządku społ., wartości: rodzina, ojczyzna, religia; solidaryzm społ., eliotyzm w podejściu do syt. rządzenia; prawo naturalne, jako najwyższe a co jest niezgodne nie powinno mieć miejsca)

3. Centrowe

3). Jest konkretyzacją doktryny politycznej. Poprzez doktrynę dochodzi się do programu. On uwzględnia zmiany czasowe, zmiany w otoczeniu międzynarodowym. Program sprowadza doktrynę do poziomu operacyjnego.

Def. - zespół funkcjonalnie i pragmatycznie powiązanych idei polit., które przy pomocy ruchu politycznego, zakładają skuteczną ich realizację;

4). Ideologia to próba racjonalizacji istniejącej rzeczywistości. W działaniach polit. ideologie i doktryny spełniają różne funkcje.:

1. Kształtowanie świadomości społeczno - politycznej różnych grup społ.

2. Określają pewien schemat poznania rzeczywistości społ.

3. Wartości głoszone przez nie stanowią potem kryteria oceny różnych faktów, działań itp.

4. Integrująca funkcja w odniesieniu do grupy i jednostki, ukierunkowuje jej działania. Rozwija też funkcje motywacyjne, powodując, że jednostka angażuje się w różne akcje, chce działać.

5. Doktryna stanowi podstawę formułowania programu.

6. Idee i doktryny wyznaczają pewne cele działania oraz determinują sposób ich osiągania.

7. Legitymizują istniejący porządek społ. lub potrzebę zmiany porządku.

5). Powstaje wtedy, gdy większa liczba ludzi dąży wspólnie do celu: świadomie, mając wspólny interes, wartości, idee.

Celem jest zbiorowy interes. Wykazuje solidarność z innymi ludźmi, np. pokrzywdzonymi. Ruchy charakt. spontaniczność. Aby zrodził się ruch, musi zaistnieć odpowiednia syt., np. ruch okupacji Wall Street, ruch przeciwko przemocy, ruchy konsumenckie.

Ruchy te mają postulaty demokratyzacji i liberalizacji, chęć wywierania nacisku, np. na państwo.

Często jest tak, że ruch społeczny stanowi zaczątek ruchu politycznego, np. ruch Samoobrony.

Ruchy samopomocowe - w wypadku braku wsparcia, np. Ochotnicza Straż Pożarna.

Cechy ruchu społecznego:

1. Spontaniczność poczynań, będąca wyrazem niepewności syt., niezadowolenia, np. z niewłaściwego ustawodawstwa, niesprawiedliwego podziału dóbr, metody sprawowania władzy. Wyrażają gotowość do poświęceń, wolontariat.

2. Masowość działań i zespołowość(zaczyna się od ruchu lokalnego, ale nie może na tym poprzestać)

3. Mniej lub bardziej sprecyzowana z czasem strategia(wiece, happeningi itd.) Ruchy społeczne mają swoje odgałęzienie w ruchu polit.

Ruch społeczny → Ruch polityczny

Proces upolitycznienia

Ruch społeczny i polityczny różnią się:

1. Celami(ruch polit. realizuje cele poprzez dojście do władzy a społeczny dąży do osiągnięcia postulatów poprzez wpływ na władzę)

7).

Liberalizm.

1). Określona koncepcja filozoficzna człowieka:

a) indywidualistyczna koncepcja człowieka, społecz.

b) swoiście pojmowany egalitaryzm

c) wiara w postęp

2). Konstrukcja teoretyczno - polityczna:

1. Jednostka jest suwerenna i jest podmiotem praw naturalnych(autonomiczna)

2. Uprawnienia naturalne: wolność, własność, bezpieczeństwo, prawo do szczęścia

3. Władza polit. pochodzi od wyposażonych w uprawnienia naturalne jednostek(zasada suwerenności narodu, jako wspólnoty politycznej)

4. Władza polit. ma ograniczony charakt.(zakres władzy jest ograniczony uprawnieniami naturalnymi)

5. Zakres władzy polit. ma charakter umowny(zapisane w konstytucji, co wynika z teorii umowy społ.)

6. Państwo i społ. są organizacjami dobrowolnymi(geneza państwa - powstanie w wyniku dobrowolnej umowy)

7. Struktura aparatu państwowego(zasada trójpodziału władzy, jako zabezpieczenie uprawnień jednostki. Rząd ma dwa rozumienia: (1)wąskie jako władza wykonawcza i (2)szerokie jako cały aparat państwowy

8. Idea ustroju konstytucyjnego

9. Idea państwa prawa(demokratycznego)

Podstawą relacji między jednostkami są umowy cywilne.

3). Nurty liberalizmu i etapy rozwoju myśli liberalnej:

Fazy rozwoju liberalizmu:

1. od końca XVII w do końca 1 połowy XIX w. - liberalizm klasyczny

2. 2 poł XIX w - I WŚ - liberalizm demokratyczny

3. Po I WŚ - l. 70 - liberalizm socjalistyczny

4. l. 70 - nadal - liberalizm konserwatywny = neoliberalizm

I schyłek XVII - poł. XIX w.(Wiosna Ludów 1868)

To liberalizm klasyczny(narodziny wzorca)

Przedstawiciele: John Locke, Bentham, Monteskiusz.

Zakładał:

- wolność od przemocy

- ograniczona funkcja państwa(„stróż nocny”) - chroni, ale nie decyduje

- państwo powinno pozwolić działać jednostce(nie ograniczać kreatywności)

- na pierwszym miejscu wolność

- prawo wyborcze nie dla wszystkich, naród ma powoływać władzę, ale tylko tych, którzy sprawdzili się w zarządzaniu swoją własnością; nie wszystkie jednostki są równie zdolne do sprawowania władzy

II poł. XIX w. do I wojny św.

Liberalizm demokratyczny(demoliberalizm)

Przedstawiciele: Jefferson, T. Pain, J.S. Mill, C. Popper „Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie”

- łączy główne idee liberalizmu politycznego i kulturowego z demokratycznym ustrojem(powszechne prawo wyborcze, demokracja przedstawicielska)

- parlament jako odpowiednik rynku politycznego

- nowe podejście do państwa(funkcji) - powszechna edukacja

III od I wojny do II wojny(a nawet lat 70-tych i 80-tych)

Liberalizm socjalny

Przedstawiciele: Hobbson, Green, F.D. Roosevelt

- okres wielkiego kryzysu gospodarczego

- załamywanie się demokracji parlamentarnych

- liberałowie stają przed problemem: zwiększenie funkcji państwa, bo rola stróża prawa nie wystarcza lub pozostawienie ograniczonych funkcji państwa(pasywne)

- Keynes stworzył teorię interwencjonizmu państwowego

- plany walki z kryzysem, np. New Deal w USA

- koncepcja liberalnego państwa socjalnego

IV schyłek lat 70/80 aż do dziś

Neoliberalizm

- wzmocnienie kontroli nad państwem, bo interwencjonizm państwowy pozbawia liberalizm jego sensu

- przywrócenie wartości głoszonych przez liberalizm klasyczny

Początki przypadają na l. 30, ale nie mógł wcześniej się przebić.

Pierwsze środowisko, które przyczyniło się do rozwoju tego nurtu, gromadziło się wokół osoby Waltera Lippmanna, był on komentatorem życia publicznego. Inni związani z tym nurtem:

• stowarzyszenie Mont Pelerin

• Ludvik von Mises - liberał z Austrii

• Frideria August Von Hayek - głownie liberalizm gospodarczy

• Margaret Thatcher i Ronald Regan

• Izaac Berlin - wolność we wszelkich sferach życia, autor dzieł: „Dwie koncepcje wolności” i „Cztery eseje o wolności”

• Rajmund Aron

• J. Korwin - Mikke - uważa on, że opieka państwa powinna być ograniczona do minimum, widzi potrzebę utworzenia tylko 5 resortów (MSZ, M. Skarbu, M. Administracji, M. Obrony, M. Sprawiedliwości), inspirowany nim także Balcerowicz

Nowe ruchy w ramach liberalizmu:

LIBERTARIANIE - l. 70, zbliżenie w kierunku anarchistycznym, anarchistyczna koncepcja wolności, sięganie do liberalizmu leseferystycznego, według nich podatki też ograniczają wolność.

OKTOLIBERALIZM - Niemcy, nieskrępowany wolny rynek, którego bronić ma państwo, monopole wywodzą się z wolnego rynku, i jemu zagrażają, wolna amerykanka, równość szans, rozwój tego

• Walter Eucken, Wilhelm Ropcke, Ludwik Erhard, Alfred Muller Armack - twórca koncepcji społecznej gospodarki rynkowej

Zadaniem państwa jest zabezpieczanie wolności. Po II WŚ zaadaptowany przez niemiecką Chadecję.

John Rawls - twórca teorii sprawiedliwości społecznej, państwo liberalne powinno zabezpieczyć maksymalna i równą sprawiedliwość społeczną; nie jest to możliwe w społeczeństwie wiec jest to tylko teoria; nierówności muszą być sprawiedliwe - nierówność musi być usprawiedliwiona, np. tym, ze ludzie mają inne zdolności.

IDEE I WARTOŚCI LIBERALNE:

1. indywidualna koncepcja człowieka

2. podmiotowe uprawnienia jednostki (ponad wszystko wolność)

3. Państwo konstytucyjne

4. Idea postępu

Wolność nie jest wartością nieograniczoną, wolność jednostki ogranicza wolność drugiej jednostki.

INDYWIDUALISTYCZNA KONCEPCJA CZŁOWIEKA:

• Negacja arystotelesowskiej koncepcji o naturze człowieka

• Jednostka jest jedynym, realnym bytem życia społecznego

• Jednostka jest najwyższą podmiotową wartością

• Człowiek jest właścicielem własnej osoby

Idee te głosił liberalizm klasyczny.

Indywidualistyczna koncepcja społeczeństwa:

- dystansują się do Arystotelesa i jego koncepcji, że społeczeństwo to byt wynikający ze społecznej natury człowieka; społeczeństwo jest wtórne w stosunku do człowieka

- w stanie przedpaństwowym/przedspołecznym każdy sobie był panem, społeczeństwo jest to zbiór wielu autonomicznych jednostek

-wchodzenie w relacje umowne - człowiek jest egoistyczny, nie ma czegoś takiego jak interes społeczny

- interes wspólny nie istnieje bo dobro ma wymiar jednostkowy

- prymat jednostki w relacjach między jednostką, a społeczeństwem

LIBERAŁ jest świadomy konieczność świadczenia na rzecz wspólnoty, a nie jest to dla niego wartość nadrzędna, nie można podporządkować się państwu i jego wymysłom (np. akcja podczas 11 listopada)

Problem wolności podejmowany był już w przeszłości i obecnie też jest obecny i bardzo kontrowersyjny. Społeczeństwo się tego domaga a władza na przestrzeni dziejów starała się zwiększać zakres swoich uprawnień kosztem wolności, bo dzięki temu łatwiej się rządzi.

Na przestrzeni dziejów ścierały się dwa podejścia myślenia o wolności:

1. Negatywna koncepcja wolności(akcentuje brak zewnętrznych ingerencji w zew. działalność człowieka - tak ze strony państwa, ludzi, jak i innych org. o charakt. społecznym. Ludzie powinni być wolni od wszelkiego rodzaju ograniczeń, przemocy, przymusu, konwenansów obyczajowych i wzorców kulturowych. Tutaj człowiek ma możliwość działania jak chce, nawet źle, by na własnym doświadczeniu przekonał się o słuszności, lub nie, swojej decyzji)

2. Pozytywna koncepcja wolności(ludzie w działaniu powinni kierować się ideą dobra i zła i podejmować decyzje w kierunku dobra, ale nie w znaczeniu osobistym, tylko kierować się tzw. wartościami absolutnymi(ponadczasowymi). Wolność to zdolność panowania nad sobą, swoimi pragnieniami, pobudkami egoistycznymi itd. Inni też powinni działać na rzecz kształtowania państwa a państwo ma dbać, by świat był dobrze kształtowany przez ludzi. Ta koncepcja pojawiła się już u Arystotelesa, on twierdził, że państwo powstaje dla dobra ludzi a oni dbają o to, żeby było dobre?. Zwolennicy tej wolności postulują też o zapewnienie człowiekowi realnego dostępu do godnego życia, a więc takiego, gdzie jego podstawowe potrzeby egzystencjalne zostaną zaspokojone a więc też w obszarze socjalno - ekonomicznym. Tutaj pojawiają się napięcia. Zwolennicy mówią, że w ramach prawa do wolnego życia na wspólnotę, np. państwo spada odpowiedzialność za inne jednostki)

Liberalizm na przestrzeni wieków zmieniał podejście do wolności. Najpierw odnosili się negatywnie. W miarę rozwoju, liberalizm otwierał się na pozytywne rozumienie wolności, szczególnie to socjalne, m.in. Thomas Green na przykładzie wolności ekonomicznej pokazywał, że pełna wolność może prowadzić do wyzysku. Całkowita wolność może prowadzić do powstania tzw. zła społecznego i trzeba temu przeciwdziałać. Współczesny liberalizm konserwatywny(neoliberalizm) myśli o wolności w sposób negatywny. Isaiah Berlin stworzył koncepcję dwóch wolności.

Równość w teorii może być rozumiana różnie: jako równość prawna, polityczna i społeczna.

Liberałowie akcentują prawną i pozytywną(współcześnie). Równość prawa zakłada jego jednolitość, równość dla wszystkich i jedność, całość prawa dla wszystkich. Odrzucają za to równość społeczną, jako sprzeczną z naturą człowieka, bo ludzie są równi jako jednostki moralne, ale nie, jeśli chodzi o posiadanie dóbr materialnych i własnych zdolności, umiejętności. Te różne umiejętności są źródłem nierówności społecznej. Tutaj zachodzą relacje między wartością równości i sprawiedliwości - równość w sferze prawnej i politycznej jest sprawiedliwa, podobnie jak nierówność w sferze społecznej też jest sprawiedliwa. Dla liberałów pojęcie równości społecznej jest abstrakcyjne, nie powinno się dodawać do sprawiedliwości przymiotnika `społeczny'.

• Ustrój polityczny państwa(ruch liberalny wobec koncepcji ładu polityczno gospodarczego)

• Ustrój gospodarczy i funkcje państwa

• Partie liberalne w Europie Zachodniej

• Ugrupowania liberalne w Europie postkomunistycznej

• Ruchy liberalny w państwach pozaeuropejskim

• Liberałowie w Parlamencie Europejskim

• Organizacje międzynarodowe ruchu liberalnego

Ustrój polityczny państwa:

Na przestrzeni dziejów pojawiały się dwie podstawowe formy ustrojowe: monarchia i republika. Liberalne treści ustrojowe wg. liberałów mogą być urzeczywistniane zarówno w republice jak i monarchii. Akceptuje każdą formę, pod warunkiem, że reżim w danej formie nie będzie miał żadnej formy absolutnej, dyktatury, autokratyzmu. Te poglądy ukształtowały się na przestrzeni trzech ostatnich wieków(od rewolucji francuskiej). Uznają zasady stojące na straży przestrzegania tych wartości:

- suwerenność narodu,

- zasada podziału władzy

- zasada pluralizmu politycznego

- podmiotowy charakter praw człowieka(z konstytucyjnymi gwarancjami tych praw)

- ograniczony rząd(gdzie funkcje społeczeństwa są wyznaczone przez prawa podmiotowe, państwo mniej ingeruje; rząd ma ograniczone kompetencje)

- równość wobec prawa

- państwo prawa

Współcześnie funkcjonuje w obiegu pojęcie demokracji liberalnej, utożsamianej z ustrojami funkcjonującymi w Europie Zachodniej czy USA. Początkowo co prawda liberalizm z demokracją miał niewiele wspólnego. To ewolucja ruchu liberalnego wykształciła ten nowy liberalizm. W teorii demokracji istnieją cztery modele: (1)proceduralna, (2)liberalna, (3)partycypacyjna, (4)substancjalna. Józef Schumpeter w swoim dziele, które wydał w czasie II wojny światowej o teorii demokracji mówił, że demokracja to procedura podejmowania decyzji. Krytykował tu jednocześnie klasyczną demokrację, czyli model demokracji substancjalne. Klasyczna demokracja zakładała, że demokracja to nie tylko metoda podejmowania decyzji polegająca na tym, że większość ma rację. Demokracja to dobro ogółu, podejmowane dzięki ogólnym wartościom. Substancjalna demokracja też opowiada się za wartościami, mówiąc, że demokracja nie może być tylko metodą. Bez wartości demokracja będzie pusta, a procedura nic nie warta. Kwestie w obszarze etycznym w ogóle zaś nie powinny być przedmiotem podejmowania demokratycznych decyzji politycznych, bo większość nie zawsze musi mieć rację.

Za punkt wyjścia demokracja liberalna bierze demokrację proceduralną. Robert Dahl rozszerzył jeszcze pojęcie demokracji liberalnej. Sformułował siedem podstawowych zasad demokracji:

- kanony demokratyczne(wybrani przedstawiciele kontrolują władzę, rząd)

- przedstawiciele są wybierani i usuwani na podst. wolnych i uczciwych wyborów i w miarę często

- wszyscy dorośli mają prawno głosu w wyborach

- większość z nich ma bierne prawo wyborcze

- obywatele faktycznie korzystają z wolności słowa, zwłaszcza w zakresie politycznym

- obywatele mają dostęp do informacji i ich źródeł, informacja nie może być monopolem rządu

Chadecja

W dużym stopniu odwoływały się też do ruchów robotniczych oraz biednych katolików?

Ruch chadecki z XXlecia i potem miał 3 orientacje wyznaniowe:

- nurt katolicki(odwołuje się do nauki religii w wydaniu katolickim; funkcjonował w społ. Z dominacją katolicyzmu a także pluralizmem)

- bazują na wyznaniach reformowanych, czyli protestantyzmu(Europa Zachodnia)

- odwołujące się do religii prawosławnej(Europa Wschodnia i Płd-wsch - Grecja, kraje byłego ZSRR; teraz nabiera na sile?)

Po II wojnie chadecja idzie do Ameryki łacińskiej(Urugwaj, Argentyna, Chile itp.). Pierwsza w 1911 r. w Urugwaju, więc ruch ten ukierunkował się właściwie tam równie z Europą, choć jej szerszy rozwój idzie po II wojnie wraz z aktywizacją polityczną społeczeństw.

Podstawy ideowo - strukturalne

Z religii chrześcijańskiej się wywodzi, ale skupmy się na katolicyzmie.

W Holandii zjednoczyły się partie chadeckie(katolicka z protestancką?)

Dokumenty nauki chrześcijańskiej, Biblia - z tego czerpie chadecja:

Rerum Novarum(1861),

Graves de Commnuni(1901),

jakaś? W tk sprawdź(projekt ładu społecznego zawiera, on się opiera na współpracy warstw społecznych - korporacjonizm. Dziś się Kościół od tego dystansuje, bo go kiedyś dyktatorzy i inne brzydkie ruchy sobie przywłaszczyły;))

encykliki: Piusa XI Quadragesimo Anno(1931) potępiająca faszystowskie, zniewalające człowieka ruchy, a opowiadająca się za zasadą subsydiarności państwa. I druga Divini Redemptoris(encyklika o bezbożnym komunizmie)

Pius XII orędzie z II wojny - (1942) papież ukazuje nieszczęścia wojny i propaguje prawa człowieka, które wojna łamie.

Jan XXIII - Mater et Magistra(kościół matką i mistrzynią ludzi) oraz Pacem in Terris(katalog praw człowieka zawiera). Od tego momentu Kościół coraz częściej odwołuje się do praw człowieka.

Dokumenty soborowe z czasów Pawła VI - Gaudium et spes - o popieraniu rozwoju ludów, też o 3świecie wspominał już.

Jana Pawła II encykliki: idee solidaryzmu w imię interesów wszystkich grup poruszał; adhortacja z 1981 Familiaris Consortio, podnosząca wartość rodziny.

W 1983 r. wydano Kartę Praw Rodziny, czego nie ma w świeckich prawach:P

1986 - stulecie RN wydano inną encyklikę, potwierdzając słowa tamtej

Evangelium Vitae - odnosiła się do problemu aborcji

JP II spina encykliki godnością człowieka - jako źródło wszystkich praw człowieka. Godność daje zaś wolność człowiekowi.

Naruszanie praw człowieka Kościół widzi jako źródło wszelkich problemów, konfliktów, były zawsze w poniewierce.

Myśl myślicieli chrześcijańskich i ich ośrodki badań społecznych(unia Mechlińska, wydała np. Kodeks Moralności Politycznej; Katolicki Związek Badań Międzynarodowych; Jan Maritain, Mounier) podstawą filozoficzną myśli chrześcijańskiej jest tomizm/neotomizm(od Tomka szowinisty) - człowiek jako wartość osobowa, czyli personalizm chrześcijański i nadrzędność wartości osoby ludzkiej nad innymi.

Człowiek jest istotą wspólnotą, a najważniejsza jest tu rodzina - wspólnot wspólnot.

Dalej ważny jest pokój - w relacjach z innymi ludźmi, narodami itp.

Własność - pluralizm form własności - dla chadecji nie ma najlepszej formy własności, Kościół podkreśla, że naturalne jest prywatne posiadanie, ale to nie znaczy, że dobro wspólne nie jest ważne(własność prywatna obciążona hipoteką społeczną - ma przynosić korzyść wspólną, dla innych też). Własność ma dwa medale;)

Praca - jest good, ale Kościół sprzeciwia się walce klas.

Podstawą prawa jest prawo naturalne.

Zasada solidarności - o nią opierać się musi ład społeczny.

Zasada pomocniczości -

Sprawiedliwości społecznej

Wolności

Poszanowania praw człowieka

Wpływ polityczny chadecji:

Europa zachodnia - rozwija się tam, gdzie niema silnych partii konserwatywnych; poparcie dla nich ok. 19,% - 24% w latach po II wojnie - 2000r., spadającą tendencję miało, ale i tak jest ok. Są w Austrii(ponad 30%), Niemcy(ponad 40%), Belgia, Holandia, Irlandia. Najsłabsze w Skandynawii - tam powstawały dopiero po II wojnie.

Jeśli chodzi o udział w rządach - to indeks dość wysoki(prawie co drugi rząd w Europie Zach. Z udziałem chadeków wychodzi).

Europa Śr.-Wsch - w okresie międzywojennym był, potem nie. Po 1989 r. znowu, ale nie mają dużego poparcia - dwukrotnie mniejsze niż na Zachodzie(ok. 14%). W Polsce jest to tłumaczone tym, że mamy inne konserwatywne ruchy, które przejęły wyborców a sam Kościół jest na tyle silny, że nie potrzebuje pośredników w rozmowach z władzą w postaci partii chadeckich, które mogły by się wymknąć spod kontroli Kościoła, by realizować interesy partykularne.

Socjaldemokracja -

Nurty socjalizmu:

- komunistyczny(w poł. XIX w. się pojawił po opublikowaniu Manifestu Komunistycznego(mini Biblia komunizmu)

Etapy rozwoju:

1. 1848-1917

2. 1917-56

3. 1956-90

4. po 90 - dekomunizacja komunizmu(partie komunistyczne porzucają marksizm, zmieniając orientacje na socjaldemokratyczną; we Włoszech np. Lewica Demokratyczna z komunistycznej partii. Były trzy grupy - cz. Mówiła, że zmienić tylko nazwę, odciąć się, to ta z Włoch, inne przejęła nazwy nowe i oczyściła ze złych idei(marksizm, leninizm) trzecia mówiła, że nic się nie stało i dalej komunizm rozwijały, ale traciły już na znaczeniu, bo się okazało, że to nie tylko chwilowe odejście od idei komunistycznej, ale proces upadku.

Ok. 5% wyborców na radykalne hasła komunistyczne, w porywach do 10%

- socjaldemokratyczny

W Europie Zachodniej podobnie poparcie jak dla konserwatyzmu, czyli ok. 1/3. Partie socjaldemokratyczne są tu raczej duże. W Szwecji nieprzerwanie(poza 3 latami w latach 70-tych) to od lat 30-tych dominowali.

Indeks partycypacji rządowej - więcej niż w co drugim rządzie byli.

,

Europa Śr.-Wsch. - słabiej rozwinięty, zlikwidowany był po II wojnie i znowu odrodził się po 89'. Trzy drogi potem były jego rozwoju:

1. Transformacja partii komunistycznych w socjalistyczne(bo komunizm się już nie opłacał^^ - PZPR w Socjaldemokrację RP, SDRP? Poza Czechami w większości tak było)

2. Odnowienie się dawnego ruchu socjaldemokratycznego - odbudowa przedwojennej PPS, ale u nas poza rejestrami nikt o niej nie wie - ten rodzaj ruchu zdominował Czechy, tam się udało odrodzić

3. Nowe partie socjaldemokratyczne - u nas na bazie dawnej opozycji(z Solidarności, Unia Pracy jest taka;))

Tutaj ok. 14% średnio. Choć w różnych okresach różnie było.

Etapy rozwoju myśli i doktryny socjaldemokratycznej:

1). Formowanie się względne doktryny schyłek Xix. Do XXlecia międzywojennego

2). XXlecie międzywojenne

3). Po II wojnie:

1. Faza stopniowego odchodzenia od marksizmu(deklaracja Międzynarodówki socjalistycznej z 1951 r. - wtedy się ona odradza - Cele i zadania Demokratycznego Socjalizmu)

2. lata 50/60 - odżegnują się od marksizmu SPD w 1959 r. na Kongresie. Socjaldemokracja nie chce marksizmu - 1962 r. deklaracja z Oslo Międzynarodówki. Reformy kapitalizmu w kierunku wkomponowania w to społeczeństwo zasad socjalizmu - wmontowanie w to społeczeństwo państwa opiekuńczego. W miarę jak się to państwo rozrasta są problemy, bo państwo nie wyrabia.

3. Lata 90-te deregulacja funkcjonowania - Tutaj więc Schroeder i Blair - Manifest Socjaldemokratyczny - krytyka, że jednostka za bardzo była podporządkowywana celom kolektywny, potrzebna jest redukcja zakresu zobowiązań opiekuńczych państwa, potrzebny jest większy liberalizm.

Idee przewodnie socjalizmu

Socjalizm Edwarda Bernsteina i początki doktryny socjaldemokratycznej(główny ideolog tej doktryny) - zanegował istotę marksizmu - czyli że socjalizm tylko za pomocą rewolucji i sankcjonowany przez dyktaturę proletariatu - to były dwie główne idee. On uważał, że socjalizm trzeba budować w oparciu o demokrację, rozumianą w duchu liberalnym(wolność partii itp.). Mawiał, że `cel jest niczym, ruch jest wszystkim' - odległe idee, cel, nic nie dają ludziom, ważne jest tu i teraz, działanie na rzecz ludzi.

Chciał reform - i tak rozwijała się spółdzielczość(nowa forma własności), prawa wyborcze(wybrana partia będzie dalej dokonywać potrzebnych reform, nie przez rewolucję)

A ściślej pozycji ruchów, które używają danych doktryn

---