UNIWERSYTET WARMIŃSKO-MAZURSKI W OLSZTYNIE

WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI

ODPOWIEDZALNOŚĆ KARNA ŻOŁNIERZY ZA NARUSZENIA PRAWA I DYSCYPLINY WOJSKOWEJ

Michał Woźniak

Bezpieczeństwo Wewnętrzne

Wojsko, jako instytucja wymaga porządku, ładu wewnętrznego, ścisłego respektowania zasad i norm oraz sprawnego wykonywania rozkazów i decyzji. Utrzymanie odpowiedniego poziomu dyscypliny wojskowej to ważny element procesu kierowania i dowodzenia oraz czynnikiem wpływającym na morale i jakość realizowanych zadań, a także zdolność bojową wojska. Dyscyplina wojskowa opiera się przede wszystkim na rozumieniu istoty oraz potrzeby obrony Ojczyzny. Przejawia się to w podporządkowaniu się prawu, zasadom, rozkazom i poleceniom przełożonych.

Dyscyplina - (łac. disciplina nauczanie, porządek) - względnie trwałe podporządkowanie własnego zachowania określonym wymogom wytyczającym rodzaje postępowania; jest to prawo stosowane przez przełożonych zgodnie z potrzebami i przestrzegane przez podwładnych; to podporządkowanie osiągnięte w wyniku oddziaływania wychowawczego (przymusu); karność i posłuch podwładnych prawu oraz normom życia służbowego. Według ustawy o dyscyplinie wojskowej dyscyplina to: „Przestrzeganie przepisów prawa dotyczących służby wojskowej lub innych przepisów prawa przewidujących odpowiedzialność dyscyplinarną na zasadach i w trybie określonych w ustawie oraz wykonywanie rozkazów i decyzji wydanych w sprawach służbowych”¹. Dyscyplina wojskowa przejawia się w postawach indywidualnych, co jest wynikiem stosunku do nałożonych powinności, jak i w zachowaniach zbiorowych żołnierzy, wpływających na stopień integracji struktur wojskowych, spoistość i współdziałanie w realizacji zadań służbowych. W wojsku obowiązuje system utrzymania karnych i zdyscyplinowanych postaw żołnierzy, w tym określony przepisami prawa sposób ponoszenia przez żołnierzy odpowiedzialności za naruszanie tych norm i zasad. Rzymska zasada mówi, że nieznajomość prawa nie zwalnia z odpowiedzialności za jego naruszenie. W interesie każdego żołnierza powinna więc leżeć jak najlepsza znajomość przepisów prawa, za których złamanie może ponieść odpowiedzialność. Dlatego też obowiązkiem przełożonych jest kształtowanie świadomości prawnej żołnierzy, przeciwdziałanie łamaniu norm i zasad prawnych oraz reagowanie na zaistniałe zdarzenia tego rodzaju.

PODSTAWOWE POJECIA DOTYCZĄCE ZASAD I SPOSOBU PONOSZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI ŻOŁNIERZA ZA NARUSZENIA PRAWA

Określenie „żołnierz” odnosi się do żołnierzy w służbie czynnej. W określonych wypadkach przepisy odnoszą się również do osób powołanych do pełnienia służby wojskowej, jak również zwolnionych ze służby wojskowej (żołnierz rezerwy nadal odpowiada za przestępstwa, których rozpatrywanie podlega jurysdykcji wojskowej oraz za wykroczenia, popełnione w trakcie odbywania służby). Odpowiedzialności dyscyplinarnej podlegają żołnierze będący wyłącznie w służbie czynnej. Po zwolnieniu z zasadniczej służby wojskowej postępowanie dyscyplinarne prowadzone w stosunku do żołnierza umarza się a ukaranie zaciera. Pojęcie „przełożony wojskowy” w prawie karnym, odnosi się do każdego przełożonego żołnierza. Niezależnie od tego pojęcia, przełożonym tym jest także „dowódca jednostki wojskowej”, któremu w prawie karnym nadano najszersze uprawnienia spośród przełożonych wojskowych. Definicje przełożonego zawarte w ustawie o dyscyplinie wojskowej:

- przełożony - żołnierz lub osoba nie będąca żołnierzem, której na mocy przepisu prawa, rozkazu lub decyzji podporządkowano żołnierza (uprawniony do wyróżniania);

- przełożony dyscyplinarny - dowódca zajmujący stanowisko służbowe nie niższe niż dowódca plutonu - równorzędny (uprawniony do wszczynania postępowania dyscyplinarnego);

- wyższy przełożony dyscyplinarny - przełożony dyscyplinarny (uprawniony do rozpatrywania odwołania od orzeczenia dyscyplinarnego lub wzruszania prawomocnego

orzeczenia dyscyplinarnego);

- żołnierz starszy stopniem (uprawniony do reagowania w sprawach nie cierpiących zwłoki).

Przełożonymi dyscyplinarnymi w resorcie obrony narodowej są:

- Minister Obrony Narodowej - wobec wszystkich żołnierzy;

- sekretarz stanu, szef Sztabu Generalnego WP, podsekretarz stanu, dyrektor generalny

MON - wobec żołnierzy w podporządkowanym pionie (sztabie) i podległych jednostkach organizacyjnych (w SG WP - za wyjątkiem swoich zastępców);

- dyrektor (szef) komórki organizacyjnej MON - wobec żołnierzy w departamencie, biurze, zarządzie za wyjątkiem swojego zastępcy;

- dowódcy (równorzędni) struktur organizacyjnych sił zbrojnych - wobec żołnierzy w dowództwach (równorzędnych strukturach), za wyjątkiem swoich zastępców oraz wobec żołnierzy w podległych JW oraz pododdziałach zajmujący stanowisko służbowe nie niższe niż dowódcy plutonu lub równorzędne (dowódcy obsługi, załogi, posterunku,

działu, grupy, innego dowódcy w jednostce organizacyjnej sił zbrojnych) o stopniu etatowym nie niższym niż chorąży;

- szef (kierownik) wewnętrznej komórki organizacyjnej - wobec podporządkowanych etatowo lub rozkazem żołnierzy w komórce, za wyjątkiem swojego zastępcy zajmujący stanowisko o stopniu etatowym nie niższym niż chorąży. Ochrona prawna przełożonego dotyczy wszystkich przełożonych wymienionych w przepisach prawa, w tym Regulaminie Ogólnym Sił Zbrojnych RP.

Aby zrozumieć czym jest naruszenie prawa karnego i dyscyplinarnego należy poznać określenia dotyczące kategorii naruszeń prawa, przede wszystkim takich jak: przestępstwo, wykroczenie, przewinienie dyscyplinarne. Przestępstwem jest zawiniony czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, o szkodliwości społecznej wyższej niż znikoma, zagrożony: grzywną powyżej 10 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności (powyżej jednego miesiąca), karą pozbawienia wolności oraz aresztem wojskowym, orzekanym wyłącznie wobec żołnierzy. Przestępstwo jest czynem zabronionym, który w świetle polskiego prawa stanowi największą szkodliwość społeczną.

Przestępstwa dzielimy na: zbrodnie i występki:

Zbrodnia - jest to umyślny czyn zabroniony, zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.

Występek - stanowi czyn zabroniony, zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

Wykroczeniem - jest czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą

w czasie jego popełnienia pod groźbą kary: aresztu (do 30 dni), ograniczenia wolności

(1 miesiąc) oraz grzywny do 5 000 zł.

Zgodnie z ustawą o dyscyplinie wojskowej, przewinienie dyscyplinarne jest to jeden z trzech rodzajów czynów:

1) naruszenie, w wyniku działania lub zaniechania działania, przepisu prawa dotyczącego służby wojskowej lub

2) naruszenie innego przepisu prawa przewidującego odpowiedzialność dyscyplinarną na zasadach i w trybie określonych w ustawie albo

3) niewykonanie rozkazu lub decyzji wydanych w sprawach służbowych.

Rodzaje odpowiedzialności żołnierza za naruszenia prawa

Żołnierz może ponosić odpowiedzialność za naruszenie prawa tak, jak każdy inny obywatel Rzeczypospolitej Polskiej.

W zależności od stopnia społecznej szkodliwości oraz charakteru czynu żołnierz odpowiada za następujące rodzaje naruszeń porządku prawnego:

• przestępstwa powszechne i przestępstwa karno-skarbowe,

• wykroczenia i wykroczenia karno-skarbowe,

• naruszenia dyscypliny finansów publicznych,

• przewinienia dyscyplinarne rozpatrywane przed organem właściwego samorządu zawodowego (jeżeli do niego należy),

• inne czyny o charakterze porządkowym np. karane w formie mandatu pieniężnego, nałożonego przez Straż Miejską lub Służbę Ochrony Kolei.

Natomiast jako żołnierz, dodatkowo odpowiada za specjalne kategorie przestępstw związane ze służbą wojskową. Tryb ścigania zależy od dowódcy jednostki wojskowej, który może zgłosić wniosek do prokuratora o ściganie karne albo skierować sprawę do rozpatrzenia dyscyplinarnego. Żołnierz ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną za przewinienia dyscyplinarne według przepisów ustawy o dyscyplinie wojskowej (przed przełożonym dyscyplinarnym, a także w niektórych przypadkach przed sądem wojskowym), którymi jest naruszenie, w wyniku działania lub zaniechania działania, przepisu prawa dotyczącego służby wojskowej lub innego przepisu prawa przewidującego odpowiedzialność dyscyplinarną na zasadach i w trybie określonych w ustawie albo rozkazu lub decyzji wydanych w sprawach służbowych, które nie jest przestępstwem lub wykroczeniem albo przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym. Do 31 grudnia 2007 r., według obecnego stanu prawnego, orzecznictwu sądów wojskowych podlegały sprawy żołnierzy w czynnej służbie wojskowej o wszystkie przestępstwa (pospolite i wojskowe) popełnione w czasie pełnienia tej służby. Z dniem 1 stycznia 2008 r., na postawie art. 647 § 1 Kodeksu postępowania karnego (Kpk) właściwość ta, w odniesieniu do przestępstw popełnionych przez żołnierzy, została znacznie ograniczona i obejmuje przestępstwa wojskowe oraz inne przestępstwa związane ze służbą wojskową, a także niektóre przestępstwa według kryterium przedmiotowego. Oznacza to, że za przestępstwa pospolite popełnione w trakcie pełnienia służby wojskowej żołnierze odpowiadać będą przed sądem powszechnym. Przykładem różnorodności w ponoszeniu odpowiedzialności za czyny podobne do siebie są naruszenia prawa związane z alkoholem:

1. Przestępstwem, ściganym na wniosek dowódcy jednostki wojskowej jest wprawienie

się w stan nietrzeźwości lub odurzenia po wyznaczeniu do służby lub będąc w niej (chodzi o służbę specjalną, podaną w rozkazie, jak: garnizonowa, wartownicza, dyżurna

i inna wewnętrzna, dyżur bojowy itp.). W tym przypadku dowódca jednostki wojskowej

składa wniosek o ściganie karne lub żołnierz jest rozpatrywany dyscyplinarnie.

2. Wykroczeniem z kodeksu wykroczeń jest podejmowanie czynności zawodowych po użyciu alkoholu (0,2 - 0,5 prom. alkoholu we krwi). W tym przypadku dowódca jednostki wojskowej o wykroczeniu zawiadamia prokuratora wojskowego lub Żandarmerię Wojskową.

3. Wykroczeniem z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jest spożywanie, sprzedaż albo podawanie alkoholu na terenie koszar (miejsca zakwaterowania) lub obiektów organów wojskowych. Podobnie jak w pkt 2, dowódca jednostki wojskowej o wykroczeniu zawiadamia prokuratora wojskowego lub Żandarmerię Wojskową.

4. Wnoszenie alkoholu do obiektów zajmowanych przez organy wojskowe, jak również w rejon obiektów koszarowych i zakwaterowania przejściowego jednostek wojskowych jest zakazane przepisem ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz przebywanie w jednostce w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu lub odurzeniu narkotykami (nie będąc w służbie i nie wykonując czynności służbowych) jest, zgodnie z pkt 33 Regulaminu Ogólnego SZ RP, przewinieniem dyscyplinarnym. Żołnierz będący w stanie nietrzeźwości może być osadzony w izbie zatrzymań lub skierowany do miejsca zakwaterowania. Za ten czyn żołnierz powinien ponieść odpowiedzialność dyscyplinarną. W celu stwierdzenia stanu nietrzeźwości żołnierza poddaje się badaniu na zawartość alkoholu w organizmie, co odbywa się w oparciu o rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 maja 1983 r. W celu sprawnego przeprowadzenia postępowania karnego prokurator lub sąd może zastosować przymus wobec uczestników tego postępowania. Do najbardziej dotkliwych środków przymusu stosowanych wobec osób podejrzanych należą: zatrzymanie, areszt tymczasowy, zakaz opuszczania kraju, zakaz wykonywania czynności zawodowych, zatrzymanie prawa jazdy i przedmiotu przestępstwa. Również w związku z popełnieniem przewinienia dyscyplinarnego albo naruszeniem przepisów porządkowych Żandarmeria Wojskowa, wojskowe organy porządkowe - garnizonowe lub w jednostce wojskowej oraz przełożeni dyscyplinarni mogą zastosować środki zapobiegawcze, m. in. takie jak zatrzymanie i osadzenie nietrzeźwego żołnierza w izbie zatrzymań.

Rodzaje sankcji za przestępstwa, wykroczenia i przewinienia dyscyplinarne

Sankcjami za popełnienie przestępstwa są kary i środki karne.

Do kar, które mogą być wymierzone za popełnienie przestępstwa należą:

• grzywna - w wymiarze powyżej 10 stawek dziennych, nie więcej jednak niż 360 (jedna stawka dzienna od 10 do 2000 zł),

• kara ograniczenia wolności (1-12 miesięcy),

• kara pozbawienia wolności (od 1 miesiąca do 15 lat, 25 lat lub dożywotnie

pozbawienie wolności),

• areszt wojskowy (od 1 miesiąca do 2 lat) - dotyczy tylko żołnierzy.

Jak wobec każdego obywatela, w stosunku do żołnierza za przestępstwo sąd może orzec

następujący środek karny:

• pozbawienie praw publicznych (utrata praw wyborczych, orderów i medali, stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego itd.),

• zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania zawodu itd.,

• zakaz prowadzenia pojazdów (od 1 do 10 lat, nie biegnie w czasie pozbawienia wolności),

• przepadek przedmiotów,

• obowiązek naprawienia szkody,

• nawiązka,

• świadczenie pieniężne,

• podanie wyroku do publicznej wiadomości.

Do środków karnych, które sąd wojskowy może orzec wyłącznie wobec żołnierzy należą: wydalenie z zawodowej służby wojskowej i degradacja.

Karami wymierzanymi przez sąd za wykroczenie są:

• areszt (od 5 do 30 dni),

• ograniczenie wolności (1 miesiąc),

• grzywna (od 20 do 5.000 zł).

Środkami karnymi za wykroczenie są:

• zakaz prowadzenia pojazdów (6 miesięcy - do 3 lat),

• przepadek przedmiotów,

• nawiązka,

• obowiązek naprawienia szkody,

• podanie orzeczenia do publicznej wiadomości,

Za wybrane rodzaje wykroczeń mogą być też nałożone inne środki karne:

• zakaz wstępu na imprezę masową;

• przepadek narzędzi i przedmiotów;

• zakaz amatorskiego połowu ryb.

Za przewinienie dyscyplinarne żołnierz może być ukarany jedną z następujących kar

dyscyplinarnych:

• upomnienia,

• nagany,

• kary pieniężnej w wysokości 1-5 stawek dziennych miesięcznego uposażenia zasadniczego żołnierza otrzymanego w miesiącu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego.

Przełożony ten wobec żołnierzy niezawodowych może orzec również kary:

• zakazu opuszczania wyznaczonego miejsca przebywania na okres 3-14 dni;

• aresztu koszarowego w wymiarze 3-14 dni.

Za przewinienie dyscyplinarne, na wniosek dowódcy jednostki wojskowej, pozbawić wolności może jedynie sąd wojskowy wymierzając karę aresztu izolacyjnego (również na 3-14 dni), którą wykonuje się w jednym z 23 wojskowych aresztów dyscyplinarnych, usytuowanych w jednostkach wojskowych.

W stosunku do żołnierzy zawodowych, z dniem 1 stycznia 2008 r. przełożony dyscyplinarny zajmujący stanowisko służbowe nie niższe niż dowódca jednostki wojskowej, zaszeregowane do stopnia etatowego co najmniej pułkownika (komandora),

może orzec karą dyscyplinarną odwołanie z zajmowanego stanowiska służbowego. Przełożony dyscyplinarny zajmujący stanowisko służbowe nie niższe niż dowódca jednostki wojskowej jest uprawniony do wymierzenia kary dyscyplinarnej, ostrzeżenia o niepełnej przydatności do;

• nadterminowej zasadniczej służby wojskowej,

• służby w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego

• do służby zawodowej.

Do wymierzenia kary dyscyplinarnej:

• usunięcia z nadterminowej zasadniczej służby wojskowej jest uprawniony dowódca jednostki wojskowej,

• usunięcia ze służby wojskowej pełnionej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego przełożony dyscyplinarny, który ma prawo zwalniania ze służby wojskowej pełnionej w tym charakterze, a po 1 stycznia 2008 r. - rektor uczelni wojskowej lub komendant szkoły podoficerskiej, w której kandydat na żołnierza zawodowego pełni służbę wojskową,

• usunięcia z zawodowej służby wojskowej organ wojskowy, zwalniający z tej służby, po 1 stycznia 2008 r. - organ wojskowy uprawniony do powołania do zawodowej służby wojskowej (Minister Obrony Narodowej wobec żołnierzy na stanowiskach służbowych o stopniu etatowym pułkownika (komandora) i generałów (admirałów), dyrektor Departamentu Kadr - w stosunku do oficera zawodowego i podoficera zawodowego, a dowódca jednostki wojskowej wobec szeregowego zawodowego).

Za popełnienie przewinienia dyscyplinarnego każdy przełożony dyscyplinarny może również ukarać żołnierza środkiem dyscyplinarnym samoistnie albo obok kary dyscyplinarnej. Do środków tych należą:

• zobowiązanie do przeproszenia pokrzywdzonego,

• zobowiązanie do naprawienia wyrządzonej szkody,

• zobowiązanie do wykonania dodatkowych zadań służbowych,

• pozbawienie prawa do noszenia odznaki tytułu honorowego,

• podanie informacji o ukaraniu do wiadomości innych osób.

Przy czym środek zobowiązania do wykonania dodatkowych zadań służbowych można zastosować obok kary dyscyplinarnej upomnienia, nagany, kary pieniężnej, ostrzeżenia o niepełnej przydatności do nadterminowej zasadniczej służby wojskowej lub czynnej służby wojskowej pełnionej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego albo do zawodowej służby wojskowej.

Wpływ ukarania na przebieg służby wojskowej oraz konsekwencje finansowe ukarania

Z ukarania (skazania) wynikać mogą dla żołnierza następujące konsekwencje związane z odbywaniem zasadniczej służby wojskowej:

• zwolnienie żołnierza przed odbyciem zasadniczej służby wojskowej w razie zarządzenia w stosunku do niego wykonania kary pozbawienia wolności, w tym również kary zastępczej. Po odbyciu zarządzonej kary żołnierz jest powoływany do odbycia pozostałego okresu tej służby, jeżeli nie zachodzą okoliczności uzasadniające udzielenie odroczenia z innego tytułu albo przeniesienia go do rezerwy ²

• odroczenie żołnierzowi zasadniczej służby wojskowej wykonania kary pozbawienia wolności nie przekraczającej 6 miesięcy do czasu ukończenia służby. Zarządzenie wykonania odroczonej kary może zarządzić sąd, jeżeli skazany w okresie odroczenia rażąco narusza porządek prawny³

• zwolnienie od kary pozbawienia wolności nie przekraczającej 6 miesięcy, jeżeli okres odroczenia trwał co najmniej 6 miesięcy (a nawet krócej, jeżeli przemawiają za tym szczególnie ważne powody), po zapoznaniu się z opinią dowódcy jednostki wojskowej, a żołnierz w tym okresie wyróżnił się w wykonywaniu obowiązków służbowych albo wykazał się odwagą⁴

• zwolnienie od reszty kary ograniczenia wolności, w przypadku odbycia przynajmniej jej połowy, jest możliwe również na wniosek dowódcy jednostki wojskowej, jeżeli żołnierz przestrzegał porządku prawnego, jak również spełnił nałożone na niego obowiązki i orzeczone środki karne⁵

• wykonywanie kary ograniczenia wolności na ogólnych zasadach w chwili przystąpienia do jej wykonania w całości lub w części, jeżeli ukarany przestał być żołnierzem⁶;

• zwolnienie żołnierza odbywającego nadterminową zasadniczą służbę wojskową z tej służby przed upływem okresu, na który zgłosił się do służby, w razie: skazania na karę pozbawienia wolności (aresztu wojskowego) lub orzeczenia środka karnego pozbawienia praw publicznych;

• prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej usunięcia z nadterminowej zasadniczej służby wojskowej⁷;

• zwolnienie żołnierza z nadterminowej zasadniczej służby wojskowej przed upływem okresu, na który zgłosił się do tej służby, może nastąpić również w okresie warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności (aresztu wojskowego), jeżeli nie wywiązuje się z obowiązków służbowych ⁸;

• niemożność mianowania żołnierza niezawodowego w czynnej służbie wojskowej w czasie pokoju na kolejny wyższy stopień wojskowy w przypadku niespełnienia warunku zdyscyplinowania⁹;

• niemożność mianowania na wyższy stopień wojskowy ani wyznaczenia na wyższe stanowisko żołnierza w czasie odbywania przez niego kary ograniczenia wolności ¹⁰;

Możliwość cofnięcia decyzji o skierowaniu żołnierza do służby poza granicami państwa lub odwołanie żołnierza do kraju, w przypadku:

• prawomocnego ukarania za przewinienie dyscyplinarne;

• wszczęcia postępowania karnego o przestępstwo;

• wszczęcia postępowania w sprawie o wykroczenie;

• zawieszenia w czynnościach służbowych;

• uprawdopodobnionego podejrzenia o popełnienie czynu zabronionego pod groźbą kary według prawa państwa pobytu;

• nie wywiązywania się z zadań służbowych lub nienależytego ich wykonywania;

• niewykonania zadań służbowych przez czas dłuższy niż 15 dni;

Możliwość zarządzenia przez sąd zatarcia skazania po przeniesieniu żołnierza z zasadniczej służby wojskowej do rezerwy, jeżeli kara lub orzeczony środek karny zostały wykonane (kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności nie przekraczająca roku, orzeczone za przestępstwo wojskowe, popełnione w czasie odbywania tej służby ¹¹;

• niedopuszczenie osoby skazanej prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego, do pracy lub pełnienia służby na stanowisku albo do wykonywania prac zleconych, z którymi łączy się dostęp do informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową ¹²

• możliwość wydania odmowy poświadczenia bezpieczeństwa, jeżeli osoba sprawdzana została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego, także popełnione za granicą ¹³;

• nie udzielenie zgody na służbę w obcym wojsku lub w obcej organizacji wojskowej.

Jeżeli obywatel polski, ubiegający się o zgodę:

• został skazany prawomocnym wyrokiem sądu na karę co najmniej jednego roku pozbawienia wolności, w tym także z warunkowym zawieszeniem jej wykonania;

• odbywa karę pozbawienia wolności lub oczekuje na jej wykonanie;

• znajduje się w okresie próby w wykonywaniu warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności;

• odbywa karę ograniczenia wolności ¹⁴.

Z ukarania (skazania) wynikać mogą dla żołnierza następujące konsekwencje finansowe:

• nie wypłacanie uposażenia od najbliższego terminu płatności żołnierzowi odbywającemu w czasie pełnienia czynnej służby wojskowej karą pozbawienia wolności (aresztu wojskowego)¹⁵;

• potrącenie uposażenia na podstawie prawomocnego orzeczenia o wymierzeniu kary pieniężnej, wydanego w postępowaniu dyscyplinarnym (wysokość kary pieniężnej może wynieść od 1 do 5 stawek dziennych, przy czym jedna stawka stanowi 1/30 miesięcznego uposażenia zasadniczego otrzymanego przez żołnierza w miesiącu, w którym popełnił on przewinienie dyscyplinarne)¹⁶;

• nie wypłacanie połowy uposażenia żołnierzowi za czas odbywania przez niego kary dyscyplinarnej aresztu koszarowego lub izolacyjnego ¹⁷;

• zawieszenie wypłaty uposażenia żołnierzowi, który samowolnie opuścił swoją jednostkę lub miejsce służbowe albo poza nimi pozostaje ¹⁸;

• potrącenie 1/30 części uposażenia miesięcznego za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności lub w razie stwierdzenia zawinionej przez żołnierza niemożności pełnienia obowiązków służbowych ¹⁹;

• zawieszenie od najbliższego terminu płatności wypłaty połowy uposażenia zasadniczego oraz wypłaty dodatków o charakterze stałym (w tym również dodatków należnych w związku z pełnieniem służby poza granicami państwa), żołnierzowi, który został zawieszony w czynnościach służbowych albo tymczasowo aresztowany ²⁰.

Z uposażenia żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową, ćwiczenia wojskowe lub przeszkolenie wojskowe albo pełniących służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny mogą być dokonywane potrącenia tylko na zaspokojenie roszczeń z tytułu szkody wyrządzonej jednostce wojskowej i kary pieniężne orzeczone w postępowaniu dyscyplinarnym, z tym że wysokość potrąceń nie może przekroczyć 50 % miesięcznego uposażenia.

Bibliografia

• . Ustawa o dyscyplinie wojskowej z dnia 4 września 1997 r.;

• . Ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej z 27 kwietnia 2012;

• . Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r.;

• . Ustawa o ochronie informacji niejawnych z dnia 5 sierpnia 2010 r.;

• . Ustawa o dyscyplinie wojskowej z dnia 9 października 2009;

• . www.infor.pl

• . www.e-prawnik.pl
  

1 Ustawa o dyscyplinie wojskowej, art. 2 ust. 2

2 Ustawa o Powszechnym Obowiązku Obrony RP, art. 87

3 Kodeks karny, art. 336 § 1 i 2

4 Tamże, art. 336 § 3, 4 i 6

5 Kodeks karny wykonawczy, art. 230

6 Kodeks karny, art. 323 § 5

7 Ustawa o Powszechnym Obowiązku Obrony RP, art. 87a ust. 2

8 Tamże, art. 87a ust. 2

9 Ustawa o Powszechnym Obowiązku Obrony RP, art. 76 ust. 10 pkt 3

10 Kodeks karny, art. 323 § 2 pkt 1

11 Tamże, art. 337

12 Ustawa o Ochronie Informacji Niejawnych, art. 28 ust. 1 pkt 2

13 12 Ustawa o Ochronie Informacji Niejawnych, art. 37 ust. 9

14 Ustawa o Powszechnym Obowiązku Obrony RP, art. 199c

15 Tamże, art. 38 ust. 1

16 Tamże, art. 43 ust. 2

17 Tamże, art. 38 ust. 2

18 Tamże, art. 39 ust. 1

19 Ustawa o Powszechnym Obowiązku Obrony RP, art. 39 ust. 2 i 3

20 Tamże, art. 37 ust. 1

- 2 -

- 3 -

---