Wykład 1

Model związku między gospodarką a środowiskiem

Produkcja:

-działania szerokorozumiane o produkcyjnym charakterze

-ogólnie rzecz biorąc to prowadzona działalność gospodarcza

Odpady-zjawisko nierozłączne z procesem gospodarowania. W różnych procesach produkcyjnych wytwarza się inne odpady - zagadnienie bardzo złożone.

TERMINOLOGIA ZWIĄZANA ZE ŚRODOWISKIEM

1. Środowisko - ogół naturalnych zasobów oraz innych walorów biosfery stanowiącą zewnętrzną część kuli ziemskiej zamieszkanej przez organizmy żywe, które z niej korzystają i na nią wpływają.

2. Środowisko naturalne - część środowiska przyrodniczego, gdzie nie ma ingerencji człowieka

3. Środowisko antropologiczne - zamieszkałe i zmienione przez człowieka

Nie ma możliwości rozwoju gospodarczego bez korzystania ze środowiska. Wszystkie elementy są ze sobą powiązane, występują wzajemne sprzężenia. Ekonomiści uważają, że znaczenie środowiska jest bezsporne, istnieje tylko kwestia zrozumienia tych powiązań

FUNKCJE ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

1. Funkcje biologiczne - wspieranie procesów życiowych, w tym ludzi

2. Funkcje gospodarcze (środowisko stwarza korzyści jak i zagrożenia dla gospodarki):

1. Surowce są korzyścią - zasilają proces produkcyjny. Korzyścią jest również czerpanie energii (słonecznej, siły wiatru, siły wody)

2. Środowisko zapewnia przestrzeń geograficzną, pole działania

3. Środowisko jest miejscem, które pozwala posyłać tam różne uboczne substancje z produkcji (zły proces produkcyjny polega na tym, że za dużo odpadów dostaje się do środowiska), asymiluje je, neutralizuje, pochłania (ma takie właściwości, ale jest ograniczona pojemność poszczególnych elementów). Ważną rolę odgrywają działania oczyszczające środowisko. Poszukiwanie takiej technologii, takich rozwiązań proekologicznych, by jak najmniej szkodliwych substancji dostało się do środowiska (np. zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, recycling, oczyszczanie wody).

Wzrost gospodarczy, który następuje min za sprawą środowiska powinien wpływać pozytywnie na to środowisko (sprzężenie zwrotne).

Degradacja środowiska - obniżanie jakości walorów użytkowych środowiska, pogarsza to warunki gospodarowania.

ZASOBY ŚRODOWISKA

Z punktu widzenia gospodarczego:

1. Wyczerpywalne

1. Odnawialne - mimo użytkowania są w stanie się odnowić

2. Częściowo odnawialne - gleba, mikroklimat

3. Nieodnawialne - dla wielu dziedzin jest to podstawa di funkcjonowania; złoża minerałów )ropa, gaz, rudy ziemi; jest ich ograniczona ilość). Można wyliczyć na jak długi okres one wystarczą. Nadzieja jest w tym, że wszystkich złóż jeszcze nie znamy. Gospodarowanie zasobami nieodnawialnymi jest bardzo ważne. Ważne jest przechodzenie ze źródeł nie odnawialnych do odnawialnych.

2. Niewyczerpywalne

1. Niezmieniające się przez zużycie (położenie geograficzne, nasłonecznienie)

2. Zmieniające się przez zużycie (powietrze, woda)

Czynniki pływające na zasoby środowiska:

1. Działalność człowieka - czynniki antropologiczne

2. Czynniki demograficzne - wzrost liczby ludności (jest nas ok. 6,5 mld)

3. Czynniki geograficzne - rozłożenie przestrzenne zjawisk w odniesieniu do środowiska. W różnych rejonach świata/kraju są inne zasoby, a za tym inne rozlokowanie przemysłów.

4. Czynniki techniczne - duże zagrożenie. Chodzi o stosowanie przestarzałej technologii, lekceważenie wymogów środowiska przy opracowywaniu nowych technologii.

5. Czynniki ekonomiczne - struktura gospodarcza, niewłaściwa alokacja zasobów, brak skutecznej polityki ekologicznej, niewystarczające nakłady na ekologię.

6. Czynniki kulturalne - wykształcenie, styl życia, wzorce konsumpcji, stosunek do środowiska.

Wykład 2

Zagrożenia środowiska:

- zagrożenia atmosfery (zewnętrznej powłoki ziemi) - są emitowane przez różne substancje i to powoduje, że ta atmosfera jest zanieczyszczona, 2 grupy zanieczyszczeń:

- antropogeniczne - powodowane przez człowieka

- naturalne - pyły, gazy pochodzenia wulkanicznego, sól morska, piaski pustyni

- zagrożenia generowane przez różne przemysły, nadmierne emitowanie gazów, co wpływa na efekt cieplarniany. W Polsce jest to np. przemysł energetyczny, cementownie, ale także paleniska domowe

- zagrożenia, zanieczyszczenia radioaktywne; dwutlenek węgla, tlenek węgla, tlenek siarki to najważniejsze zagrożenia atmosfery; 60 - 70% emisji globalnej w kraju to emisja przy produkcji energii elektrycznej, metali i chemikaliów

- zagrożenia dla świata roślin i zwierząt.

Niekorzystne zjawiska zanieczyszczeń środowiska:

- efekt cieplarniany - nadmierne ocieplenie ziemi, które może powodować bardzo poważne skutki

- dziura ozonowa - spowodowany nadmierną emisją freonów, uszkodzona jest powłoka ozonowa, która chroni nas przed promieniowaniem ultrafioletowym

- smog- łączą się mgły, para wodna, opary

- kwaśne deszcze - opady posiadające tlenki azotu, węgla, zakwaszają glebę, wodę, przyczyniają się do niszczenia roślin, zwierząt.

Państwo jest zobligowane do podjęcia pewnych kroków np. zmniejszających emisję gazów, ustalenie pewnych limitów emisji. Te działania mają zarówno charakter lokalny, jak i międzynarodowy. Działania:

- odsiarczanie paliwa

- benzyna bezołowiowa

- utylizacja odpadów

- przechodzenie na „czyste źródła energii”

- zagrożenia dotyczące litosfery (to co jest pod powierzchnią i nad powierzchnią ziemi ok. 100 km):

- działania przemysłów

- produkcja rolna (występuje problem zmniejszania się ilości gleb)

Glebie zagrażają różne czynniki:

- naturalne: erozja wietrzna, wodna, pożary, trzęsienia ziemi, susza, powodzie

- antropogeniczne: działalność dotycząca wypoczynku, turystyki, rolnicza, pożary, górnictwo, odkrywkowe kopalnie, wycinanie lasów - potęgujące zjawisko erozji, pustynnienie, stepowienie.

Źródła zanieczyszczeń gleby:

- zakłady przemysłowe - poprzez emisję pyłów, gazów

- transport- zagrożenie to rozwija się w bardzo szybkim tempie, zbyt duże stężenie spalin

- degradacja gleby poprzez stosowanie środków chemicznych

- problem regulacji wody (osuszanie podmokłych terenów, nawadnianie wysuszonych).

Ważne są działania przywracające zniszczonej glebie poprzednich właściwości - rekultywacja.

- zagrożenia hydrosfery (zbiorniki wodne) - w gospodarce woda jest niezbędnym czynnikiem. Obserwuje się coroczny wzrost zużycia wody. W Polsce powoli zaczynają być odczuwalne problemy deficytu wody. Ludzie dla potrzeb „domowych” zużywają bardzo duże ilości wody. W działalności pozarolniczej woda jest stosowana w wielu procesach: jako rozpuszczalnik, środek transportu, nośnik energii. Jakość wody jest bardzo ważna.

Z 1 strony jest ogromne zapotrzebowanie na wodę, a z 2 zanieczyszczenie tej wody, które zmniejszają ilość wody.

Czynniki:

- naturalne: zasolenia

- antropogeniczne - o charakterze biologicznym, chemicznym. Wraz ze ściekami do wód powierzchniowych dostają się różne zanieczyszczenia: detergenty (metale ciężkie), węglowodany, pestycydy.

Sposoby zapobiegania, walki z tym zagrożeniem:

- zamykanie obiegów wodnych

- oczyszczanie ścieków

- utylizacja wód kopalnianych.

Wykład 3

Polityka ekologiczna- sztuka ustalania kierunków, celów, sztuka rządzenia. Świadoma i celowa działalność państwa i samorządów, w sprawie użytkowania zasobów środowiska, która polega na ochronie i umiejętnym wykorzystaniu jego walorów. Najważniejsza jest świadomość rządzących, menadżerów, prawników, konsumentów.

Politykę ekonomiczną można podzielić na:

1. wg kryterium podmiotowego: geologiczna, leśna, ochrony przyrody, gospodarowania odpadami, zasobów wodnych

2. wg kryterium skali oddziaływania: krajowa - realizowana na podstawie dokumentów tworzonych na okres 8 lat; regionalna; lokalna; międzynarodowa; globalna

3. wg kryterium czasu: bieżąca; perspektywiczna (= strategiczna)

Funkcje polityki ekonomicznej:- 1. określenie celów ochronnych, 2. określenie podstawowych warunków, które muszą zostać spełnione dla ich realizacji- przeszkody realizacji warunków - środki, instrumenty realizacji warunków

Zasady wywodzące się z rozwoju zrównoważonego( ekorozwoju)- wywodzą się z dokumentu: „Rozwój zrównoważony”:

-równorzędność polityki ekologicznej, gospodarczej i społecznej

- integralność polityki ekologicznej, gospodarczej i społecznej

- harmonizacja procesów gospodarczych z przyrodniczymi

- zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń i innych obciążeń środowiska w każdej działalności (recykling, filtry, przyjazne technologie)

- kompleksowość i ekologiczna nieuciążliwość podejmowanych działań ochronnych (ochrona wody, powietrza, gleb, żywej przyrody)

- powszechność ochrony- jednakowe prawa do korzystania z zasobów środowiska, ale także obowiązki jego ochrony)

- uspołecznienie podejmowanych działań (organizacje, grupy społeczne, stworzenie dobrych warunków, tworzenie prawnych i instytucjonalnych podstaw)

- regionalizacja polityki ekonomicznej- dostosowywanie konkretnych instrumentów do potrzeb danego regionu, umożliwienie samorządom modyfikacji instrumentów przy uwzględnieniu specyficznych cech danego miejsca

- ekonomizacja polityki ekonom.- osiąganie celów minimalnym kosztem społecznym:

~„zanieczyszczający płaci”- kosztem ochrony środowiska obciążony jest sprawca zanieczyszczeń

~,,płacą poszkodowani”- dobrowolne włączanie się do ochrony przyrody, finansowanie z budżetu starych zanieczyszczeń

~,,płaci użytkownik”- kosztami obciąża się użytkownika danego urządzenia np. nadmierne zużycie wody

~,,wspólna odpowiedzialność”- realizowanie wspólnych przedsięwzięć.

Polityka ekologiczna może mieć dwojaki charakter( =realizacja celów ekonomicznych):

Bierna polityka środowiskowa- ogranicza się do deklaracji programów , często bez środków i instrumentów ( np. gosp. nakazowo-rozdzielcza, były martwe dokumenty, brak stosownych pozwoleń, trwało to do początku lat '90)

Aktywna polityka środowiskowa- powinna działać z wyprzedzeniem , mieć charakter powszechny ( obejmować wszystkie dziedziny ), ponadsektorowa , wymogiem jest obsadzenie jej w realiach międzynarodowych oraz że integracja ochrony środowiska z rozwojem społeczno-gospodarczym i przestrzennym.

Do 1991 r. prowadziliśmy bierną politykę ekologiczną, budowano zakłady bez zezwoleń i zwracania uwagi na szkodliwość dla środowiska, np. fabryka nawozów sztucznych w Policach. Zmieniało się to stopniowo po roku 1990 na aktywną politykę. Bazuje ona na zasadach, uwzględnia aspekty ekologiczne i społeczne w realizacji celów gospodarczych. Działalność ponadsektorowa (zaangażowanie wszystkich sektorów, brak preferencyjnego traktowanie).Uwzględnienie ratyfikowanych umów dotyczących ochrony środowiska ( w ich ramach można również wykorzystać pomoc finansową, wykorzystać dopłaty). Przestrzeganie zasady integracji ochrony środowiska z rozwojem społeczno - gospodarczym, przestrzennym.

Cechy aktywnej polityki ekologicznej:

- działalność z wyprzedzeniem- przewidywanie skutków

- działalność pozaresortowa

- działalność osadzona w konkretnych realiach, uwzględnia wszystkie wcześniejsze uzgodnienia

- działalność zintegrowana

- zapewnia się działania prawne, techniczne, ekonomiczne aby realizować konkretne przedsięwzięcia.

Podstawowe cele polityki ekologicznej

- zachowanie, ochrona i poprawa stanu środowiska

- ochrona zdrowia człowieka

- racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych

- wspieranie m/n działań na rzecz wspierania regionalnych i lokalnych spraw związanych ze środowiskiem

Finansowanie działalności ekologicznej stanowi duży problem.

Formy realizowania polityki ekologicznej:

Reaktywna polityka- popieranie w przepisach takich projektów które pomogą sfinansować działalność ekologiczną, redukcji, neutralizacji zagrożeń środowiska, polega na reagowaniu po fakcie - po zakończeniu procesu produkcyjnego. Jest to niewłaściwe podejście do problemu i często nieskuteczne a kosztowne.

Lepszym jest polityka prewencyjna ( zapobiegawcza)- chcemy aby jak najmniej szkodliwych substancji dostało się do środowiska. Działania ochronne występują od samego początku działalności i przed produkcją np. program czysta produkcja. Preferowanie takich technologii, które są przyjazne dla środowiska, poszukuje się takich rozwiązań, które zminimalizują negatywne skutki.

Warunki konieczne do realizacji polityki ekologicznej:

- podstawowy warunek -dobra kondycja gospodarki, poziom rozwoju społ-gosp, warunki makroekonomiczne, możliwości budżetu lokalnego, samorządów, możliwość wykorzystania środków pomocowych, charakter i stan środowiska, struktura gospodarki, uwarunkowania rozwoju, świadomość społeczeństwa, info o stanie środowiska i procesach w nim zachodzących, organizacja zrządzania ochroną środowiska na wszystkich szczeblach, środki techniczne i technologiczne (nie na wszystkie zagrożenia technika może w takim samym stopniu zaradzić), badania naukowe, ocena skutków degradacji środowiska (ekonomia środowiska)

Instrumenty polityki ekologicznej - narzędzia oddziaływania na podmioty gospodarcze, jak i osoby fizyczne dla realizacji celu podstawowego:

1.regulacje bezpośrednie- normy, standardy emisji zanieczyszczeń, składowania odpadów, akty prawne dot. zarządzania zasobami i korzystania z nich, przepisy prawa budowlanego, normy regulujące ważniejsze procesy produkcyjne, normy zbierania i przetwarzania informacji

2.regulacje pośrednie- instrumenty ekonomiczne, podatki, opłaty ekologiczne, odszkodowania, rekompensaty, subwencje, systemy depozytowe, ulgi i zwolnienia podatkowe, ubezpieczenie, instrumenty perswazyjne

Wykład 4

Polityka ekologiczna

Na mocy JAE w 1987r. wprowadzono do Traktatu Rzymskiego rozdział dotyczący środowiska naturalnego. Cele w nim zawarte:

1. zachowanie, ochrona, poprawa stanu środowiska naturalnego,

2. ochrona zdrowia człowieka

3. racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych

4. wspieranie działań związanych ze środ.

Programy środowiskowe UE:

- Lata 1973-75 - Program w którym zawarto podstawowe problemy polityki ekologicznej, najważniejsze działania

- lata 76-81 - Program II:

• racjonalne wykorzystywanie zasobów

• postulat objęcia ochroną wód morskich

• ochrona flory i fauny

Działania :

• redukcja zanieczyszczeń

• racjonalne zarządzanie środowiskiem

• współpraca międzynarodowa (basen M. Śródziemnego, Bałtyku, współpraca w rejonie alpejskim),

• ochrona środowiska naturalnego

- lata 1982-86 Program III, zasada - zanieczyszczający płaci, by te zasady były jednolite w całej UE

- lata 1987-92 - Program IV:

• JAE

• Zapisano przedsięwzięcia, które UE miała realizować

Zasady:

• Zanieczyszczający płaci,

• Pomocniczości - UE ma podejmować działania tylko w tych przypadkach, gdy będzie to korzystniejsze niż gdyby działania te miały być podejmowane na szczeblu państwowym

• PE jest integralną częścią UE (wg JAE)

• PE jest ważna w kształtowaniu zrównoważonego rozwoju

• Prewencji - konieczność zapobiegania powstawaniu nieodwracalnych szkód w środowisku przyrodniczym. Ta zasada prowadzi do tego, aby zanim uruchamiamy jakąś działalność, by oprzeć się na opiniach ekspertów

• Efektywności ekonomicznej/kosztowej - rachunek ekonomiczny, by wybierać takie rozwiązania, by realizować cele ochronne, aby przynosiło to korzyści gospodarcze,

• Zasada sprawiedliwości - koszty osiągnięcia przyjętego celu PE powinny w większym stopniu obciążać państwa bogatsze

- lata 1993-97 (obowiązywał do 2000r.) - Program V, „ W kierunku zrównoważonego rozwoju”

• Zwrócono uwagę na nadmierną eksploatację niektórych zasobów

• Konieczność zapobiegania zmianom w środowisku za sprawą wzrostu gosp./konsumpcji

• Dążenie do zmian we wzorcach zachowań społeczeństwa

• Poszerzenie instrumentów ochrony środowiska, głównie tych opartych na mechanizmie rynkowym

- lata 2001-2010 - Program VI, „Środowisko 2010, nasza przyszłość wasz wybór” = ambitny program długookresowy

• Uwzględniono w nim poszerzenie UE o 12 krajów

• Cztery obszary priorytetowe tego programu:

• Zmiany klimatu i przeciwdziałanie efektowi cieplarnianemu i niszczeniu wewn. warstw sfery

• Ochrona żywych zasobów przyrody (natura 2000)

• Środowisko i zdrowie mieszkańców

• Zasoby nat i gosp. odpadami

Działania w tych obszarach:

• Skuteczniejsze wdrażanie innowacyjnych technologii ( neutralnych dla środowiska)

• Zainteresowanie szerszych grup problemem ochrony środowiska

• Poszukiwanie nowych instrumentów ochrony środowiska

• Działania legislacyjne

• Szersze wykorzystanie info o środowisku, łatwiejszy dostęp do wiedzy o środowisku

Wy 5

Instytucje zajmujące się ochroną środowiska w ramach UE:

W ramach parlamentu:

1. Komisja środowiska zdrowia i ochrony konsumentów (od 1972 r.) Ok. 60 fachowców

• Współpracuje z Dyrekcją Generalną środowiska

Cele:

1. Osiągnięcie wys. Poziomu ochrony środowiska

2. Poprawa jakości życia

3. Sprawiedliwe korzystanie z zasobów

Jej działalność wspiera 5 sekcji:

1. s. A - ogólne sprawy o znaczeniu międzynarodowym

2. s. B - harmonizacja instr. ochrony środowiska

3. s. C - bezpieczeństwo nuklearne

4. s. D - sprawy jakości środowiska, wykorzystanie zasobów środowiska w różnych działaniach

5. s. E - zajmuje się relacjami między środowiskiem a przemysłem

2. Europejska agencja ochrony Środowiska (o 1993 Kopenhaga).

• Opis stanu środowiska

• Analiza danych

• Przetwarzanie danych

• Prognozy dot. Środowiska

• Co 3 lata opracowuje analizę stanu środowiska (co się poprawia, gdzie się pojawiają zjawiska negatywne

Cele na lata 2007 - 2010 (PE):

1. wzmocnienie syst. zarządzania ochrony środowiskiem

2. ochrona dziedzictwa przyrodniczego

3. zrównoważenie wykorzystania materiałów i energii, wody

4. dalsza poprawa jakości środowiska, bezpieczeństwa ekologicznego dla jakości zdrowia

5. ochrona klimatu

Ad 1. :

- edukacja ekologiczna

- przyjazne środowisku postawy konsumenta

- planowanie przestrzenne jako instrument polityki

- odpowiedzialności za szkody w środowisku

Ad 2. :

- wzmacnianie krajowego syst. Obszarów chronionych

- ochrona obszarów wodno błotnych

- wspieranie rozwoju wielofunkcyjnej gospodarki leśnej

- rekultywacja gruntów

Ad 3. :

- oszczędzanie tych nośników

- wzrost udziału energii wytworzonej ze środków odnawialnych

- wzrost udziału biokomponentów w paliwach

Ad 4. :

- budowa oczyszczalni ścieków

- optymalizacja transportu celem zmniejszenia emisji CO2

- podniesienie poziomu odzysku odpadów komunalnych do 10%

- działania ograniczające hałas

- ochrona ludzi i środowiska przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych

Ad 5. :

- działania polegające na red emisji gazów we wszystkich sektorach

- problem wykorzystywania lasów jako pochłaniaczy gazów cieplarnianych

Prawne aspekty ochrony środowiska

1. Instrumenty ekonomiczne:

1. Opłaty

2. Kary

3. Subwencje

2. Instrumenty prawne, przepisy prawne pełnią kilka ważnych funkcji

A - organizacyjna - powoływanie konkretnych podmiotów, przydzielanie im kompetencji z zakresu ochrony środowiska

B - reglamentacyjno - ochronna - tworzenie przepisów których zadaniem jest wskazanie zasad sposobów postępowania ze środowiskiem dotyczące gospodarowania odpadami

C - stymulator procesów gospodarczych - motywowanie podmiotów gospodarczych do zachowań proekologicznych

D - wdrażanie postępu technicznego

E - funkcja represyjna - sankcje za naruszenie ochrony środowiska

F - ochrona praw podmiotowych - tworzenie gwarancji prawnych w trakcie dochodzenia, kto jest odpowiedzialny za zniszczenie

Akty Prawne:

- Ustawa Prawo ochrony środowiska; jest tam zdefiniowane środowisko, ochrona środowiska, rozwój zrównoważony. Ochrona środowiska musi się opierać na kilku zasadach:

• Zasada zapobiegania - kto podejmuje działalność mogącą szkodzić środowisku powinien już przed zapobiegać

• Zasada przezorności

• „zanieczyszczający płaci”

• „ochrony środowiska jako całości”

• Zasada „jawności inf.”

• Uspołecznienia procesu decyzyjnego

Rodzaje aktów prawnych:

- administracyjno prawne

- normatywne, określenia dotyczące pewnych limitów np. emisji CO2, decyzje administracyjne ( reglamentacyjne, opłatowe, interwencyjne), regulacje karno prawne prawa cywilnego

Ocenia się że zapisy w naszej konstytucji są dość jasne i pozwala to stwierdzić że jest to jedna z najbardziej ekologicznych konstytucji w Europie; ustawa prawo wodne, prawo geologiczne i górnicze, o ochronie przyrody, o ochronie gruntów rolnych i leśnych, o odpadach, o obowiązkach przedsiębiorców w gospodarowaniu odpadami, o inspekcji ochrony środowiska, dotyczące środowiska morskiego - Kodeks Morski, o rolnictwie ekologicznym, o ochronie roślin uprawnych, o nawozach, o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, prawo budowlane, ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym, prawo atomowe, o organizmach genetycznie zmodyfikowanych.

W konstytucji jest kilka razy wspomniane o ochronie środowiska:

Art. 5

Rzeczpospolita zapewnia ochr. Środ. Kierując się zasadami zrównoważonego rozwoju

Art. 74, rozdz. 2., Art. 86.

- ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym - powinno być zgodne ze zrównoważonym rozwojem; jakiekolwiek inwestycje realizowane w przyszłości powinny uwzględniać warunki planowania/zagospodarowania przestrzennego gminy

- prawo wodne - woda to ten element przyrody, który jest niezmiernie ważny i powinien podlegac szerokim działaniom ochronnym. Woda pełni szereg funkcji dla społeczeństwa, rolnictwa, przemysłu, dla celów transportowych, energetycznych.

Różne instrumenty dotyczące atmosfery zawarte w tych aktach - decyzja emisyjna - okresla limity różnych substancji zanieczyszczających

- przepisy dot. ochrony ziemi rolniczej

- przepisy dot. ochrony gruntów leśnych

• Powinno się ograniczyc zmiany przeznaczenia gruntów

• Działania dotyczące zapobieganiu procesów degradacji gruntów

• Przywracanie wartości uzytkowej gruntom, które utraciły swą początkową wartość

• Czynności związane z rekultywacją ziemi

- podstawowe zasady gospodarowania zasobami geologicznymi, zawarte w prawie geologicznym i górniczymi, bardzo duze znaczenie

-kwestie ochrony żywych zasobów przyrody: ust o ochronie zwierząt, prawo łowieckie

- szczególne formy ochrony przyrody:

• Dot. ochrony obszarowej: parki narodowe (Park Białowieski, Park ujścia Warty - najmłodszy), rezerwaty przyrody (miejsca zachowane w stanie naturalnym w gestii wojewody), parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu

- indywidualne pomniki przyrody

- ochrona gatunkowa i dot. zarówno roślin jak i zwierząt (dot. polowania wędkowania, rybołustwa)

- postępowanie z odpadami , opakowaniami

Wykład 6

Celem stosowania instrumentów ekonomicznych (rynkowych) jest realizacja założeń zawartych w polityce ekologicznej. Mają być one skutecznym narzędziem realizacji programu zrównoważonego rozwoju. Te instrumenty są do siebie podobne, ale w różnych państwach różny nacisk kładziony.

INSTRUMENTY:

1.podatki i opłaty ekologiczne

2.rynek uprawnień

3.system depozytowy

4.bodźce wspomagające egzekucję prawa (np. kary)

5.subwencje

Ad.1) Podstawowy instrument, wprowadzany za pewien rodzaj usługi (za korzystanie ze środowiska). Podatek nie jest związany ze świadczeniem.

Cel- ograniczenie degradacji poprzez nałożenie „swoistej ceny” za zanieczyszczenie środowiska

Funkcje:

a)stymulująca- motywacja podmiotów gospodarczych do racjonalnego gospodarowania, do zachowań proekologicznych

b)finansowa- państwo gromadzi pieniądze, z których finansuje inwestycje z zakresu ochrony środowiska,

Rodzaje opłat:

-za emisję zanieczyszczeń

-za pobieranie określonych dóbr (wody, wydobywanie kopalin),

-usługowe (mają pokryć koszty np. odprowadzania ścieków, zorganizowanej utylizacji odpadów),

-administracyjne - za czynności urzędowe (np. za zarejestrowanie chemikaliów)

-produktowe- zwiększa się problem z produktami zanieczyszczającymi,

Zalety:

-minimalizacja wielkości produkcji zanieczyszczeń,

-obniżanie poziomu zanieczyszczeń,

-możliwość gromadzenia środków finansowych zwłaszcza na bieżącą działalność,

Wady:

-trudności w określaniu adekwatnych stawek, wysokości opłat/podatków,

-niepewność skuteczności - konflikt między wielkością opłat a kosztami redukcji

- problem z substancjami toksycznymi - podatki/opłaty nie są tu dobrym narzędziem,

Ad.2) Przyznawane są limity dotyczące emisji CO₂ (ustalane na forum UE) - można nimi handlować jeśli np. przedsiębiorstwo w pełni nie wykorzystuje swojego limitu

Zalety:

-porozumienia między partnerami w celu realizacji swoich interesów,

-koszty dla społeczeństwa/rządu są zerowe

-ustalana całkowita wielkość zanieczyszczeń w zależności od pozwoleń (określona wielkość problemu)

Wady:

-problem początkowej alokacji uprawnień

-bardzo złożony system zasad i zawiła struktura instytucjonalna

-problem z inwestycjami ograniczającymi emisję

-system ten ma pozwolenie na emisję (zagrożenie dla środowiska) - tworzy się swoisty rynek

Ad.3) Zwrotna opłata pobierana w momencie zakupu i oddawania, gdy produkt jest zwracany (w odpowiednim stanie i miejscu)

Ad.4) Rozbudowany system kar za naruszenie warunków zanieczyszczenia środowiska. Wszelkie naruszenia, odstępstwa skutkują karami. Cel - zniechęcanie do łamania przepisów. Problem ekonomiczny - kara pomniejsza zysk przedsiębiorcy a opłata jest elementem kosztów,

Ad.5)

a)Subwencje - formy pomocy finansowej dla podmiotów gospodarczych, które podejmują działania ochronne (dla środowiska). Pomoc w celu: umożliwienia wprowadzenia innowacji technologicznych, zmiany w zarządzaniu, zachowania proekologiczne,

b)dotacje- bezzwrotna pomoc przekazywana podmiotom na konkretny cel

c)kredyty preferencyjne- mają niższą stopę oprocentowania, zajmują się nimi konkretne podmioty (np. BOŚ)

d)ulgi podatkowe- przyznawane na działania proekologiczne, na których państwu zależy i chce je wspierać,

Kryteria wyboru instrumentów:

-skuteczność środowiskowa (osiągnięcie zamierzonego celu)

-efektywność ekonomiczna (osiągnięcie celu przy minimalnych kosztach)

-motywacja (rozwiązania powinny zachęcać do określonych zachowań),

-prostota działania

-koszty wdrażania

-integracja z polityką sektorową

-zgodność z przepisami

WYKŁAD 7

PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE ZA OCHRONĘ ŚRODOWISKA

- Komisja, która na forum Senatu zajmuje sie ochroną środowiska

- na szczeblu centralnym obok władzy ustawodawczej są także organy władzy wykonawczej

Prezydent, Rada Ministrów ( w tym Ministerstwo Środowiska)

- Zarządzanie środowiskiem jest bardzo ważne. Minister środowiska zarządza dwoma działami administracji które mieszczą się w odrębnych częściach budżetu ( gospodarka woda i srodowisko)

- Woda jest ważnym elementem środowiska wyodrębnionym w administarcji i budżecie.

- Środowisko jest obszarem działania i przedmiotem polityki prowadzonej przez Ministra Śr

Dział „Gospodarka Wodna”

• racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi

• budowa, modernizacja, utrzymanie sródlądowych dróg wodnych

• ochrona przeciwpowodziowa

• funkcjonowanie państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej

• współpraca miedzynarodowa na obszarze wód granicznych

Dział „ Środowisko”

• ochrona przyrody, w tym: pomniki anrodowe, rezerwaty przyrody etc.

• spawy dotyczące geologii

• gospodarka zasobami naturalnymi

• badanie stanu srodowiska

• ochrona alsów i gruntów leśnych

• ochrona gruntów rolnych

• problemy łowiectwa

• problem organizmów genetycznie modyfikowanych

W skład tego ministerstwa wchdzi szereg departamentów: geologii, funduszy ekologicznych, globalnych problemów środowiska i zmian klimatu, gospodarki wodnej

Minister środowiska ma wokół siebie organy opiniodawcze i doradcze:

• Państwowa Rada Ochrony Przyrody

• Państwowa Rada Ochrony Środowiska

• Rada Geologiczna

• Komisja opracowań kartograficznych

• Komisja Dokumentacji Hydrologicznej

Instytucje podległe Ministrowi Środowiska ( szczebel państwowy)

• Główny Inspektor Ochrony Środowiska

• kontrola przestrzegania rpzepisów, decyzje dotyczące ochrony środowiska,

• bierze udział w przekazywaniu do eklsploatacji obiektów mogacych zagrażac środowisku,

• kontrola urządzeń, instalacji dot. ochrony srodowiska

• badanie jakosci, oceny, stanu i zachodzących zmian w środowisku

Dyrekcja Lasów Państwowych:gospodarka zasobami leśnymi, parki narodowe itp.

Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej: sprawy zarządu wodami, korzystanie z wód, oddziały regionalne opracowujące różnegor odzaju analizy, projekty zagospodarowania wód i ich eksploatacji, ochrony przeciwpowodziowej eitp.,

działania kontrolne

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, utworzony w 1989 r. Jest najważniejszą instytucją funkcjonująca na wszystkich szczeblach

Na szczeblu wojewódzkim:

Wojewoda i Urząd Marszałkowski: ustawa o terenowej administracji rządowej ustala kompetencje wojewody. Ma on do dyspozycji Wojewódzką Inspekcję Środowiska i Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska ( przjemuję kompetencje wojewody w zakresie ochrony środowiska)

Na tym szczeblu również występują organy o charakterze opiniodawczym i doradczym w każdym szczeblu jest problem zagospodarowania przestrzennego

Wykład 8

Źródła finansowania środowiska:

- budżet państwa, budżet centralny. Ministerstwo finansów przygotowuje dokumenty dotyczące finansowania środowiska

- budżet JST

- środki własne przedsiębiorstw

- fundusze celowe

-fundacje, agencje , banki

- środki pochodzące z zewnątrz: zagraniczne np. środki przedakcesyjne, środki pochodzące z UE

Środki te przeznaczone są na 2 główne cele: bieżące wydatki związane z ochrona środowiska oraz finansowanie inwestycji proekologicznych

Cechy systemu ochrony środowiska:

- zawiera on trwałe prawnie zagwarantowane źródła finansowania

- dominacja pozabudżetowych środków finansowych

- względnie efektywne wykorzystanie środków

- podporządkowanie celów ochrony środowiska polityce ekologicznej państwa

- dostosowywanie naszych finansów do dyrektyw UE.

Fundusze celowe stanowiły największe źródło finansowania Zaliczamy do nich:

Fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej:

- 4 szczeble: Narodowy Fundusz Ochrony środowiska, Wojewódzkie Fundusze, Powiatowe i Gminne Fundusze

- O fundusze te mogą starać się różne podmioty.

- Jego działalność rozpoczęła się 1 lipca 1979r.

- Wszystkie podmioty mogą starać się o pożyczki, dopłaty do kredytów, dotacje celowe z NFOŚ. Jest to podstawowy fundusz zajmujący się problemami ochrony środowiska.

Fundusz Ochrony Gruntów rolnych

- działa od 1982 roku

- składa się z 2 szczebli: z funduszu centralnego i funduszy regionalnych

- Dochodami są opłaty przekształcania gruntów rolnych na cele poza rolnicze; opłaty związane z opóźnieniami rekultywacji gruntów zdewastowanych, darowizny. Środki te są przeznaczane na ochronę, rekultywację (?) gruntów rolnych, odszkodowania wynikające z ustawy o ochronie gruntów rolnych.

Fundusz Leśny

- działa od 1982 r.

- dysponuje nim Generalny Inspektor Lasów Państwowych

- Środki pochodzą z ….

- Przeznaczone są one na ochronę lasów, związanymi z problemami ochrony lasów, na zakładanie lasów.

Fundacja Eko Fundusz- działa proekologicznie, dochody tej fundacji pochodzą z budżetu państwa

Bank Ochrony Środowiska- główny akcjonariusz to NFOŚ. Zajmuje się świadczeniem usług dla podmiotów realizujących projekty dotyczące ochrony środowiska

Zagraniczne źródła finansowania ochrony środowiska

- fundusze pomocowe UE

- fundusze przedakcesyjne PHARE ( celem było wsparcie krajów kandydujących do UE w różnych obszarach , w tym dotyczącym ochrony środowiska)

- Program SAPARD (refinansowanie przedsięwzięć)

- Globalny Fundusz Ekologiczny- jego celem jest poprawa stanu środowiska przez projekty o charakterze globalnym ( np. zmiany klimatyczne, ochrona wód). Zasoby pochodzą od krajów najbogatszych i przeznaczone SA dla krajów najbiedniejszych, które nie mogą poradzić sobie z ochroną środowiska

- Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarowania i Norweskiego Wspierania działań ochrony środowiska

WYKŁAD 9

Rachunek ekonomiczny ochrony środowiska jest potrzebny w skali mikro i makro do wyznaczenia m. In. Kosztów które poniesiemy na ochronę środowiska.

Przesłanki rachunku ekonomicznego:

-powinny poprzedzać decyzje związane z ochrona środowiska;

-powinny być zawarte co najmniej 2 warianty;

-polega na liczeniu kosztów/strat w tych wariantach;

-chodzi o to aby wybrać najwłaściwszą decyzję z punktu widzenia najlepszego kryterium.

Składniki rachunku:

a)ekonomiczne - ekonomia zajmuje się identyfikacją i rachunkiem kosztów ochrony środowiska, a także korzyści z niej wynikające.

Rachunek ??ekonomiczny - rachunek poszerzony o niektóre wymiary przyrodnicze i społeczne.

Istnieje obowiązek stosowania rachunku. Wynika to z aktów prawnych krajowych, umów międzynarodowych, międzynarodowych dokumentu „środowisko i rozwój” (1992), z norm ekologicznych, ze świadomości społeczeństwa. Ten rachunek jest ważnym narzędziem służącym do oceny różnych przedsięwzięć. Ta ocena może być przeprowadzona zarówno w skali makro jak i mikro.

Wymiar makroekonomiczny:

-liczony w skali międzynarodowej np. problemy państw nadbałtyckich

-w skali krajowej - ustalanie optymalnej relacji między rozwojem państwa, a stanem środowiska przyrodniczego

-w skali regionu, powiatu, województwa, gminy

Wymiar mikroekonomiczny:

-w skali pojedynczych jednostek gospodarczych (problem uruchamiania nowej linii w przedsiębiorstwie mającej wpływ na środowisko)

Kryteria rachunku:

-czysto ekonomiczne

-społeczne

-ekologiczne

W celu ustalania nakładów i efektów w rachunku ochrony środowiska należy uwzględniać pewne parametry:

a)zewnętrzne:

-stawki opłat korzystania ze środków

-odszkodowania

-kary

b)warunki ograniczające

-możliwości finansowe

-możliwości rzeczowe

-możliwości kadrowe

-możliwości organizacyjne

c)inne czynniki nadające specyficzny charakter

Straty/koszty w ochronie środowiska

Różnie określane w literaturze:

-straty ekologiczne - szkody ekologiczne

-koszty społeczne

-koszty ochrony środowiska

Straty ekologiczne - ten termin jest bardzo często używany.

Koszty ochrony środowiska - z pozycji mikro - przedsiębiorstwa

-negatywne skutki decyzji dotyczących użytkowania środowiska

-nakłady gosp., których celem jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń

-nakłady inwestycyjne na przedsięwzięcie służące ochronie środowiska i bieżące koszty poniesione na ten cel

Można je definiować na wiele sposobów:

-kryterium źródła-nadmierna eksploatacja środowiska

-kryterium czasu

-kryterium sposobu wyrażania - starty w mieniu

-kryterium miejsca powstania - w produkcji, konsumpcji, gospodarstwie

-kryterium sposobu wyceny

-kryterium podstawowych elementów środowiska - zasoby wody, powierzchnia ziemi, inne składniki

-kryterium skutków zanieczyszczeń - zakwaszenie wód, dziura ozonowa, zmiany klimatyczne

Problem strat jest bardzo złożony ze względu na mnogość kryteriów. Są trudne do wyliczenia (niewymierne, trudno wymierne). Można je jeszcze podzielić:

-bezpośrednie(trudnomierzalne)- maja wpływ na jakość i ilość zasobów

-pośrednie - gospodarcze, społeczne (mierzalne - spadek plonów, korozja maszyn - można ująć w rachunku ekonomicznym).

Jeżeli chodzi o koszty ochrony środowiska to mówimy o:

-k. inwestycyjnych - nowe rozwiązania, technologie, urządzenia wpływające na niwelowanie negatywnych skutków. Są zróżnicowane w zależności od sektora, dziedziny

-k. bieżące

Inny podział:

-k. ochrony środowiska

-k. korzystania ze środowiska

-k. naruszania norm dotyczących środowiska

Korzyści ekologiczne - pozytywne skutki wynikłe z:

-zaniechanie działań szkodliwych dla środowiska

-przedsięwzięć zapobiegawczych (budowa oczyszczalni ścieków, zakładanie filtrów powietrza)

-likwidacji źródeł zanieczyszczeń - wtórne wykorzystywanie odpadów, instalowanie zamkniętych obiegów wody.

Samo wyodrębnienie kosztów o korzyści to dopiero początek rachunku. Należy przede wszystkim dokonać ich wyceny - nie jest to rzecz prosta.

Metody wyznaczania ceny:

a)bezpośrednie - rynek wyznacza dane dotyczące cen. Z tymi metodami nie ma kłopotów nie wszystko da się wycenić.

b)pośrednie - metody dotyczące dóbr i usług pozbawionych rynku w sposób pośredni należy określić ich ceny

Metody tradycyjne:

-substytucyjne - bierze pod uwagę koszty i przychody z substytucyjnych dóbr i usług.

-odtworzeniowa - określa koszty działań, które muszą być podjęte by odnowić/zrestrukturyzować zasoby środowiska

-preferencyjna - określa koszty działań, które mają zapobiegać czemuś lub zmniejszyć skutki

-kompensacji - instrumenty prawne/ubezpieczeniowe określają rekompensaty za zniszczenia środowiska

-metoda kosztów utraconych - wartość kosztów ochrony środowiska wyznacza się na podstawie korzyści uzyskanych z zaniechanych przedsięwzięć

Nowsze metody pośrednie:

- analizy efektów produkcyjnych - bada się jakość zmian w produkcji po zastosowaniu jakiegoś rozwiązania

-nakładów prewencyjnych i kosztów restytucji - jaki koszt podmiot jest skłonny ponieść by zmniejszyć pewne skutki zanieczyszczeń

-m. wyceny kapitału ludzkiego (np. m. kosztów choroby)

Wykład 10

Działalność przedsiębiorstwa a środowisko

Bezwzględnym celem dla przedsiębiorstwa jest zysk, ale może to tworzyć duże szkody dla środowiska. Przedsiębiorstwo wykorzystuje możliwość wchłonięcia pewnych odpadów przez środowisko. Część zasobów środowiska jest ograniczana. Należy tak ustalać procesy w przedsięb, aby uwzględniać zasoby (ograniczone) przez środowisko.

Zasoby funkcjonowania przedsięb. Okoliczności, które oddziałują na funkcjonowanie przedsięb:

-war polityczne

- war ekonom

- war rynkowe

- war techniczne

- war społeczne

- war ekologiczne- ważne z naszego punktu widzenia

Problemy zarządzania środowiskowego

Sposoby podejścia zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie zależą od:

-wielkości podm

-dziedzina funkcjonowania- branża

-intensywność wpływu do czynnika

- lokalizacja przedsięb

- rynek zbytu

- char produktów finalnych

Działania:

1. strategia pasywna (bierna, obojętna)- przestrzeganie obowiązujących przepisów by nie narazić przedsięb na prawne konsekwencje, by nie pozbawić dobrego wizerunku firmy w otoczeniu

2. b) strategia ofensywna- przedsiębiorstwo stara się wykorzystywać wszelkie środki do poprawy procesów produkcyjnych głównie pod kątem ochrony środowiska. (program” czystszej produkcji”) zmiany organizacyjne, podnoszenie świadomości…..

3. strategia innowacyjna- wprowadzenie, a wcześniej poszukiwanie nowych rozwiązań produkcyjnych, konstrukcji produktów finalnych (obiegi zamknięte, wtórne, wykorzystanie odpadów)

4. strategia defensywna- wycofanie z rynku wyrobów szkodliwych dla środowiska

Przedsięb coraz częściej przechodzą na rozw systemowe czyli prowadzą aktywną politykę środowiskową. Te wyżej były rozwiązaniami programowymi.

Zasady tworzenia systemu zarządzania środowiskowego:

1)ochrona środowiska to jeden z priorytetów działania firmy

- stałe wdrażanie przedsięwzięć ochrony

- zmieniają się okoliczności zarówno po stronie produkcji jak i po stronie środowiska

2) Wdrażanie zintegrowanych systemów zarządzania

- kształtowanie świadomości pracowniczej poprzez szkolenia

3) Ekologizacja prod i usług już na etapie jego projektowania (program częstszej produkcji)

4) Ekologizacja procesów produkcyjnych (zamknięty obieg wody), prowadzenie badań wpływu na środowisko

Narzędzia zarządzania środowiskowego:

1. Rodzina systemu ISO 14000 (14000 : 1 zarządzanie środowiskowe) W europejskim systemie jest to system EMAS

2. Rozwiązania programowe

- program „ czystszej produkcji”

- program „ odpowiedzialność i troska”

- zarządzanie przez jakość

- zintegrowane systemu zarządzania

Mówiąc o problemach środowiska na poziomie przedsiębiorstwa należy wspomnieć o identyfikacji i określeniu skali oddziaływania przedsięb na elementy środowiska. Jest to możliwe przy prowadzeniu wnikliwej analizy procesów zachodzących w przedsięb, analiza infrastruktury. Taka analiza pozwala określić skalę problemów.

Bilans ekologiczny- systematyczna analiza oddziaływania przedsiebiorstwa na środowisko, możemy oszacować konkretne liczby, kiedy to oddziaływanie jest największe.

Na bilans ekol składają się:

- bilans zakładowy - inwentaryzacja wszystkich wchodzących i wychodzących naturalnych energii i ich emisji. Jakie prod są używane i co jest wytwarzane.

- bilans procesowy

- bilans linii technologicznej/ wyrobu

- bilans lokalizacji i otoczenia przedsiębiorstwa- relacje otoczenia i wpływ jego na przedsiębiorstwo i otoczenie

Bilans procesowy przygląda się przepływom materiałów i energii w poszczególnych etapach procesu technologicznego. Daje to obraz co się konkretnie dzieje w danym etapie.

Bilans linii wyrobu = analiza cyklu życia produktu ( pod kątem ekologicznym)

Wykład 11

1. Program „Czystszej produkcji” wyrósł z poszukiwania kompromisu pomiędzy potrzebami produkcyjnymi (strona gospodarki) a koniecznością ochrony środowiska. Mała efektywność ekonomiczna i ekologiczna stosowanych narzędzi chroniących przed zanieczyszczeniem. Zaczęto szukać drogi prewencyjnej. Ten program zapewnia obniżenie ilości powstających zanieczyszczeń. Skupiono się w tym programie na :

Odpowiednie technologie które zmniejszają emisję zanieczyszczeń (czystsze technologie) stosowanie zamkniętego recyklingu wewnętrznego

Ten program można określić jako proces zarządzania produkcją zmierzający do oszczędności surowców, pracy , energii i zmniejszenia zagrożenia dla środowiska we wszystkich fazach cyklu życia produktu. W tej koncepcji usuwanie skutków jest ostatnim ogniwem działania (ostateczność bo chodzi o zapobieganie). Wdrożenie

„czystsze produkty” by te produkty finalne były bardziej przyjazne środowisku w czasie użytkowania jak i po nim. progr. pozwoliło o 60% zmniejszyć zużycie wody i o 30 - 40% zmniejszyć ilość odpadów. Z tych liczb wynikają oszczędności finansowe materialne i niematerialne.

2. „Odpowiedzialność i troska” - program adresowany do przedsiębiorstw z przemysłu branży chemicznej. Trudno jest tu oddzielić kwestię ochrony środowiska i bezpieczeństwa ludzi.

3. Zarządzanie środowiskiem wg Normy ISO 14000 - stworzenie tej normy było spowodowane zapotrzebowaniem na coś takiego jak również sukcesem normy ISO 9000.

-prewencja- zapobieganie

Cechy ISO 14000:

-uniwersalizm- może być stosowana przez każdą jednostkę organizacyjną

-prewencja- zapobieganie

-rozwojowość- dążenie do ciągłej poprawy środowiska

-fakultatywność - nie wszyscy musza z nich korzystać tylko ci co chcą

Norma ta nie jest narzuceniem konkretnego standardu ochrony środowiska, ale ukazuje jak to osiągnąć składa się ona z 7 etapów. System opracowany przez UE (EMAS)dot. Ekozarządzania i audytu wspólnoty. Opracowany dla dużej grupy przedsiębiorstw(zw. Z wytw. Enerii elektrycznej., gazu, pary, gdzie są duże zagrożenia środowiska ale także w innych podmiotach decydujących się na ten system. Może być on stosowany również w gminach. Podstawą do jego funkcjonowania są kwestie stanowiące zagrożenie dla środowiska. Zapobieganie skutkom u źródła. Te systemy ułatwiają działania ekologiczne w przedsiębiorstwach. Korzyści wynikające z zarządzania środowiskowego: Dla pracowników, środowiska, ludności

Ekoetykietowanie

- nadawanie produktom znaku który go wyróżnia na tle innych produktów pod względem sprzyjania środowisku. Ten znak ekologiczny spełnia następujące funkcje informacyjna, edukacyjna, stymulacyjna. Pierwszy raz zastosowano taki znak w Szwecji w 1970 r. UE ma także swój znak ekologiczny.

Ekomarketing - stara się zwrócić uwagę w działaniu marketingowym na aspekty środowiskowe.

WYKŁAD 12

T: PODSUMOWANIE TEMATYKI „GOSPODARKA A ŚRODOWISKO”

Ważne zagadnienia, na które należy zwrócić uwagę:

1. Zarządzanie środowiskowe w przedsiębiorstwie

1. W Polsce nastąpił ogromny postęp techniczny, np. dotyczący rozwoju telefonii. Należy uzgadniać rozstrzygnięcia techniczne w oparciu o ich wpływ na środowisko.

2. Poszukuje się takich rozwiązań, które byłyby łagodniejsze dla środowiska, np. w dziedzinie energetyki.

3. Polska musi dostosowywać swoje prawo do regulacji unijnych.

4. Regionalizacja polityki ekologicznej w ramach UE, np. Program Lubelski sięga 2015-2020 r.

Na Lubelszczyźnie nie ma zbyt wielu zakładów przemysłowych, które mogą być twórcami licznych odpadów, a spośród tych, które są- widać postęp- zmniejszanie emisji odpadów.

Widać poprawę stanu wskaźników czystości i jakości środowiska w naszym województwie.

Może nastąpić nasilenie nowych zagrożeń dla środowiska (są uwzględnione w planie do 2015r. wraz ze sposobami radzenia sobie z nimi, np. emisja CO2-->redukcja emisji, nowe źródła energii, nowe surowce energetyczne).

Najważniejsze zakłady na Lubelszczyźnie: Bogdanka i Zakłady Azotowe w Puławach.

5. Ważne jest by takie przedsiębiorstwa („truciciele”) zmniejszały swój negatywny wpływ na środowisko przy jednoczesnych możliwościach dalszego rozwoju.

Im mniej jest uciążliwych zakładów, tym skala negatywnych zjawisk jest mniejsza.

2. Działalność rolnictwa również ma szeroki wpływ na środowisko, np. ostatnio pojawił się problem wymierania pszczół.

Poszukuje się przyczyn tego zjawiska-->duże ilości chemii mogą odkładać się w genotypie pszczół, co powoduje ich mutacje i wymieranie.

Brak pszczół ma zasadniczy (znaczący) wpływ na działalność rolniczą.

Problem ten pojawił się na szeroką skalę.

3. Gospodarka i środowisko- oba pojęcia są bardzo bogate, mają w sobie wiele treści. Ich zderzenie wywołuje wiele różnorodnych zjawisk, problemów.

16

produkcja

konsumpcja

odpady

surowce

Środowisko przyrodnicze

Substancje szkodliwe

Zasoby naturalne

---