Poznajemy historię i zwyczaje naszej okolicy
Edukacja regionalna prowadzona już w przedszkolu daje możliwość poznania przez dzieci własnego dziedzictwa kultury oraz jego uniwersalnych wartości. Wyposaża dziecko w zasób wiedzy o własnym regionie. Rozwija poczucie odpowiedzialności, miłości do ojczyzny oraz poszanowania dla dziedzictwa kulturowego. Poczucie własnej tożsamości daje fundament tworzenia postaw o dużej wrażliwości moralnej, ludzi liberalnych, tolerancyjnych, poszukujących uniwersalnych wartości w najbliższym otoczeniu i we własnym postępowaniu, nastawionych na pluralizm różnych kultur i ich rozumienie.
Agata Przybyło-Olszewska
Przedszkole Miejskie Nr8 w Mielcu
Spis scenariuszy zajęć:
Temat: Zalipie - wieś malowana.
Temat: „Jak ubierano się dawniej, a jak dziś”.
Temat: „Wykopki w Zawadzie”.
Temat: „Andrzejkowe wróżby”.
Temat: „Grudniowa noc”.
Temat: „Wesołe zabawy w karnawale”.
Temat: „Żegnamy zimę inaczej”.
Temat: „Obrzędy ludowe związane z wielkim tygodniem”.
Temat: „Wielkanocny kogucik”.
Temat: „Legenda o białym baranku”.
Temat: „Zwiedzanie ruin zamku na Górze Św. Marcina”.
Scenariusz zajęć nr 1
Temat: Zalipie - wieś malowana.
Cele operacyjne
Ogólne: wychowawczo- terapeutyczne
wyrobienie właściwej postawy do niepełnosprawnej koleżanki
kształtowanie postawy akceptacji innych w grupie i samego siebie
wyrabianie umiejętności współdziałania w zespole
stwarzanie atmosfery sprzyjającej ufnemu i bezpośredniemu uznawaniu się z prośbą o pomoc, radę, wyjaśnienie.
Cele pośrednie
rozwijanie umiejętności komunikatywnego wypowiadania się i wzbogacenie słownictwa o słowa: fajerki, szabaśnik, popielnik, matryca
rozwijanie umiejętności dostrzegania, rozumienia i przeżywania wartości wizualnych otaczającego środowiska przez kontakt ze sztuką ludową
stwarzanie sytuacji sprzyjających aktywizowaniu myślenia poprzez: analizę, syntezę, uogólnianie i wnioskowanie
zapoznawanie z nową techniką plastyczną - malowaniami z wykorzystaniem matryc.
Cele szczegółowe
potrafi przypomnieć sobie informacje zdobyte na wycieczce podczas zwiedzania wsi malowanej Zalipie
potrafi dokonać analizy szyfru
potrafi rozpoznać zapis graficzny cyfr
potrafi rozpoznać dotychczas poznane litery
umie przeczytać krótki tekst drukowany
umie współdziałać w zespole
umie wypowiadać się na temat ilustracji
potrafi wypełniać obowiązki dyżurnego
potrafi ze spokojem czekać na swoją kolej podczas udzielania odpowiedzi na pytania.
Metody
Praktyczne - realizacji zadań wytwórczych, ćwiczebne.
Podające - pokaz, pogadanka, dyskusja.
Waloryzacyjne - ekspresja literacka.
Formy pracy
zbiorowa zróżnicowana
grupowa zróżnicowana
indywidualna
Środki dydaktyczne
ilustracje
tekst do czytania
rozsypanka wyrazowa
cyfry
matryce wykonane z kartonu i plasteliny
Czyn nauczyciela |
Czyn dzieci
|
Uwagi |
Część wstępna
|
||
Przygotowałam dla was zagadkę w postaci szyfru, która podpowie wam, o czym będziemy mówić - każdej cyfrze przyporządkowana jest litera waszym zadaniem jest zastąpić cyfra odpowiednią literę. |
- założenie emblematów z kwiatkiem w trzech kolorach. - Dzieci zastępują literę cyfrą rozwiązując zagadkę. - następnie przypinają tabelce rozwiązanie „MALOWANE ZALIPIE” |
Kwiatki rozłożone na dywanie
Tabelka przypięta na tablicy |
Część właściwa
|
||
- Przyjrzyjcie się i jak myślicie, do którego miejsca pójdziemy najpierw? |
- Spacer pomiędzy sztalugami, przeliczanie kwiatów i czytanie cyfr - wybór sztalugi z cyfrą 1i kolejno 2,3,4,5.
|
- na sztalugach znajdują się ilustracje zakryte kartką z narysowanymi kwiatami i odpowiednio do ich ilości cyfrą. |
(odsłanianie ilustracji od 1-5)
|
Omawianie ilustracji przechodząc od jednej sztalugi do drugiej.
Siedzą dzieci przed tablicą.
Przejście dzieci do kącika regionalnego
- próba odpowiedzi na pytanie dzieci pokazują te rzeczy na piecu.
I gr. dzieci z kwiatami w kolorze żółtym II gr. - kolor czerwony III gr. - kolor niebieski I gr. - ozdabia kafle kolorowymi kafelkami (farby plakatowe) II gr. Maluje kwiaty tuszem i piórem III gr. Malowanie nakryć i odbijanie wzorów.
|
Tekst do czytania w załączniku.
Pudło - piec
Krążki na piecu Piec do pieczenia chleba Miejsce na popiół |
Zakończenie
|
||
|
- dzieci ustawiają piec |
|
Scenariusz zajęcia nr 2
Temat: „Jak ubierano się dawniej, a jak dziś”
Cele:
poznaje dawne tkaniny i ich nazwy
umie porównać ubiór dawny i współczesny
potrafi rozpoznać ludowy strój krakowski
Metody:
podająca: opis,
poszukująca: zabawa
waloryzacyjna: ekspresja, impresja
operatywne: praktycznego działania
Formy pracy:
-zbiorowa, jednolita, głośna
- grupowa, jednolita, głośna
Poznajemy nasz strój ludowy.
Przebieg:
Teatrzyk sylwet na podstawie utworu pt. „Przygoda Kasieni nad brzegiem Dunajca”
Zaproszenie do kącika regionalnego - pokaz snucia przędzy na kądzieli.
Pokaz dawnych tkanin: satyna, zgrzebne płótno, tafta (dotykanie, wąchanie, gniecenie w dłoni) - rozmowa na temat ich właściwości, porównanie z materiałami stosowanymi współcześnie.
Przejście przed tablicą, poprzez odkrywanie małych fragmentów ilustracji, próby odgadnięcia, co ona przedstawia.
Omówienie ilustracji przez dzieci (Babcia i Dziadziu z okresu młodości w stroju krakowskim).
Zabawa ludowa pt. „Mam chusteczkę haftowaną”.
Prezentacja stroju krakowskiego dla dziewczynek i chłopców. Dla dziewczynek: gorset wyszywany cekinami i ozdobiony kokardami, korale, kwiecista spódniczka z fartuszkiem, na głowie wianek z kolorowych kwiatów. Dla chłopców: żupan czerwony, spodnie w biało- czerwone paski na głowie czapka z piórkiem.
Nauka podstawowego kroku krakowiaka
Praca zbiorowa: wyklejanie stroju krakowskiego wg wzoru
Omówienie pracy i umieszczenie jej na wystawce.
Scenariusz zajęć nr 3
Temat: Wykopki w Zawadzie.
Cele:
zna domowe sprzęty gospodarstwa domowego
poznaje sposoby wytwarzania żywności
wie jak zachować się na wycieczce
Metody:
podające: opis, opowiadanie, wyjaśnienie
poszukujące: pogadanka heurystyczna
waloryzacyjne: impresja, ekspresja
operatywne: praktycznego działania
Formy pracy:
zbiorowa, jednolita, głośna
grupowa, jednolita, głośna
Przebieg:
Wycieczka do gospodarstwa rolnego państwa Janeczków w Zawadzie.
Rozmowa z gospodarzem, pokaz narzędzi rolniczych dawnych i współczesnych używanych do wykopek ziemniaków.
Demonstracja etapu przygotowania ciasta i pieczenia chleba, robienia masła.
nazwanie przedmiotów do robienia ciasta i pieczenia chleba.
Podział losowy na grupy.
Gr. I - kopanie i zbieranie ziemniaków do kosza wiklinowego
Gr. II - robienie masła w maślniczce.
Gr. III - pieczenie chleba.
Wspólny wybór miejsca na ognisko
znoszenie i układanie drzewa
przygotowanie ziemniaków
Śpiew ludowych przyśpiewek zaproponowanych przez gospodynie
Rozpalenie ogniska
pieczenie ziemniaków
spożywanie upieczonego chleba i zrobionego masła.
Scenariusz zajęć nr 4
Temat: „Andrzejkowe wróżby”.
Cele:
uczestniczy w utrwalaniu tradycji
potrafi skoncentrować uwagę
rozwija wyobraźnię twórczą
potrafi współdziałać w grupie
uczy się mówić o swoich potrzebach
Metody:
Podające: wyjaśnienie
Waloryzacyjne: ekspresja
Operatywne: praktycznego działania
Formy pracy:
zbiorowa, jednolita, głośna
indywidualna, jednolita, głośna
Przebieg:
Gawęda prowadzona przez nauczycielkę przebrana za wróżkę. Dotyczy ona tradycji ludowych związanych z wróżbami w wieczór przypadający przed imieninami Andrzeja.
wróżka opowiada o tym jak dawniej wróżyły sobie dziewczęta
kartki z imionami chłopców pod poduszką
wróżby z kości baranich rzucanych psom
wróżby z butów ustawianych jeden za drugim
dotykanie sztachet w płocie i wymienianie na przemian: kawaler, wdowiec.
Sprawdzanie, z której strony przyjdzie wybranek, trzęsienie płotem ze słowami:
Płocie, płocie trzęsę cię.
Święty Andrzeju proszę cię.
Szczeknij pies, gdzie mój jest.
Zaglądanie do studni w nadziei, że się tam zobaczy twarz narzeczonego.
Zaproszenie na Andrzejkowe wróżby z wypowiadanym zaklęciem:
Hokus - pokus,
Czary - mary,
Aby wróżba się spełniła,
Złóżmy dary.
Dzieci z koszyka wybierają monetę jednogroszową i po wypowiedzeniu zaklęcia wrzucają ją do misy z wodą.
Dzieci siedzą w kole, na kartkach papieru jest wypisana przyszłość, kartki są odwrócone napisem do podłogi, dziecko kręci kołem. Przykładowe przepowiednie:
czeka cię miła niespodzianka
wyjedziesz z rodzicami na zakupy
poznasz nową koleżankę
wizyta ulubionej cioci
„Kim będę” - pod kubkami włożone są przedmioty charakteryzujące dany zawód np. pieniądze, igła, różaniec, nasiona, chleb. Kto chce wiedzieć, jaki będzie miał zawód, podnosi kubek.
Wróżba ze sznurków - wiązanie supełków
Kto najwięcej zawiąże supełków, ten najmniej w życiu stłucze talerzy, szklanek.
Kto najwięcej zawiąże supełków, ten będzie miał zręczne ręce do pisania.
Wróżby z mydlanych baniek
Kto wydmucha naraz kilka baniek będzie się już niedługo bawił z kolegami.
Wróżba „Las wskaże, kogo wybrać”
Na tablicy zawieszone są ponumerowane kartki od 1 do 6 z imionami chłopców i dziewcząt. Kostka do gry wskaże, jaki chłopiec pozna jaka dziewczynkę - czytanie globalne imion.
Wróżba „Lanie wosku”
Wróżka wypowiada zaklęcie:
„Oj dadarze, oj babarze
niechaj przyszłość się ukarze
czary -mary, wosku lanie
Co ma stać się niech się stanie”
Lanie wosku przez ucho od klucza, oglądanie cienia wosku, na ścianie.
Objaśnienie:
Skały - będziesz lubił wędrować po górach
Serce - masz wielkie serce, lubisz pomagać innym
Torba - jesteś elegancka
Zwierze - czekają cię podróże
Kwiaty - kochasz przyrodę
Na zakończenie wieczoru andrzejkowego wróżka wręcza każdemu gałązkę wiśni. Tę gałązkę należy włożyć do wazonu, jeśli zakwitnie do Wigilii Bożego Narodzenia wróżby się spełnią.
Scenariusz zajęć nr 5
Temat: Grudniowa noc.
Cele:
zna polskie tradycje i uczy się je zachowywać
zna kolędy
potrafi wykonać ozdoby
Metody:
podająca: opis, rozmowa, wyjaśnienie
poszukująca: pogadanka heurystyczna
waloryzacyjna: impresja, ekspresja
operatywne: praktycznego działania
Formy pracy:
zbiorowa, jednolita, głośna
grupowa, jednolita, głośna
Przebieg:
Powitanie gości
śpiew zbiorowy pieśni „Dzieckiem Bożym jestem ja” przy użyciu grzechotek i akompaniamencie gitary.
Rozmowa z ks. Pawłem przy żłóbku Pana Jezusa. Zachęcenie dzieci do refleksji i wypowiedzi na temat tajemnicy Bożego Narodzenia
Śpiew zbiorowy pastorałki „ Grudniowa noc”
improwizacja ruchowa.
Wiersz pt. „Serce” A. Turaj
Pytania:
O czym była mowa w wierszu?
Jak myślicie czy wszyscy mają serca?
A jakie są to serca?
Jak rozumiecie słowa - poświęcić dla innych swoje serce?
Co to znaczy, że masz dobre serce?
Rebus obrazkowy - pierwsze głoski wyrazów przedstawione na ilustracji utworzą wyraz i ten wyraz będzie tytułem wysłuchanego wiersza.
S E R C E
Analiz i synteza wyrazu.
Podział wyrazu na: sylaby, głoski, spółgłoski i samogłoski
Umieszczenie w odpowiednich miejscach poznanych liter
Czytanie globalne wyrazu: serce
Zaproszenie dzieci do wykorzystania podarunków dla Dzieciątka jako dar naszego czystego i dobrego serca.
podział dzieci na grupy:
Wyklejanie kuleczkami z bibuły serca wg własnych pomysłów.
Formowanie z masy solnej serca i ozdabianie go różnymi ziarnami wg własnych pomysłów
Wykonanie drzewka: skręcanie z drutu owiniętego bibułą
Scenariusz zajęć nr 6
Temat: Wesołe zabawy w karnawale.
Cele:
poznaje nowe zabawy ludowe
uczy się wybierać dla siebie odpowiedni strój
wie jak zachować się podczas wspólnej zabawy
Metody:
podająca: rozmowa
waloryzacyjna: inscenizacja
operatywna
Formy pracy:
zbiorowa jednolita, głośna
indywidualna, zróżnicowana, cicha
Przebieg:
Inscenizacja „Idzie zapust, idzie zapust” na podstawie tekstów ludowych przyśpiewek i zabaw ze zbioru J. Grzegorzewskiej „Mało nas”. Kultywowanie ludowych tradycji karnawałowych w regionie tarnowskim.
Rozmowa z gawędziarzem Panem Bogackim na temat zwyczajów związanych z karnawałem.
Praca plastyczna „Przebierańcy” wydzieranka z kolorowego papieru postaci zapustowych: kozioł, turoń, król, diabeł, gwiazda.
Ocena prac plastycznych - wzbogacenie mini kącika regionalnego.
Korowód z gościem z wykorzystaniem tańców ludowych i przyśpiewek.
Scenariusz zajęć nr 7
Temat: Żegnamy zimę inaczej.
Cele:
umie zachować się podczas wspólnych zabaw
poznaje przyśpiewki ludowe
uczy się odczytywać symboliczne znaki
Metody:
podająca: opis, wyjaśnienie
poszukująca: zabawa
waloryzacyjna: impresja, ekspresja
Formy pracy:
zbiorowa, jednolita, głośna
indywidualna, jednolita, głośna
Przebieg:
Wysłuchanie legendy o zwyczaju topienia Marzanny.
Rozmowa na temat treści utworu i sposobów pożegnania z zimą (dawniej - wrzucenie do rzeki, dzisiaj - palenie).
Wyjście na świeże powietrze.
Zabawa tropiąca „Śladami wiosny” strzałkami oznaczenie kierunków trasy, przy każdej strzałce czerwonej znajdują się narysowane na kartonach oznaki wiosny (żaba, kukułka, jaskółka, bocian) oraz w kopertach różne napisy, zadaniem dzieci będzie przyporządkowanie napisów do obrazków.
Ćwiczenia ortograficzne ptaków, zwierząt przedstawionych na obrazkach.
Zakończenie trasy w ogrodzie przedszkolnym, znalezienie marzanny,
śpiew piosenki „Sanna”
rymowanka „radują się drzewa
rozwija się kwiatek
żegnamy Marzannę
okrzyki: „Precz zimo zła, my cię już nie chcemy
i za tobą płakać więcej nie będziemy”
7. Spalenie Marzanny z zachowaniem zasad bezpieczeństwa
Scenariusz zajęć nr 8
Temat: Wielkanocny kogucik
Cele:
umie zachować się na wycieczce
zna przyśpiewki ludowe
uczy się odczytywać symboliczne znaki
potrafi wykonać kogucika z gliny
Metody:
podająca: opis, wyjaśnienie
poszukująca: zabawa
waloryzacyjna: impresja, ekspresja
Formy pracy:
zbiorowa, jednolita, głośna
indywidualna, jednolita, cicha
Przebieg:
Wycieczka do cepelii - oglądanie pisanek, palemek wielkanocnych, stroików wielkanocnych z kogucikami i baziami
Rozmowa dotycząca oglądanych eksponatów ludowych
wzbogacenie słownictwa dzieci o wyjaśnienia ludowe „dynguśnicy”, „kraszanka”, „gaiczek”
Słuchanie przyśpiewki ludowej pt. „Wieziemy tu kogucika”
Wieziemy tu kogucika
Dajcie jajek do koszyka
Dajcie jajek choć ze cztery
A do tego ze dwa sery
Dla kogucika
Kukuryku!
Do was tutaj wstępujemy
Zdrowia szczęścia winszujemy
Dajcie tego, co macie dać
Co dobrego nie żałować
Dla kogucika
Kukuryku!
Przybliżenie dzieciom zwyczaju obdarowywania serem, ciastem, jajkami w drugi dzień Świąt Wielkanocnych tzw. Dynguśników, chłopców chodzących po wsi z kogutkiem
Wykonanie kogucików z gliny
malowanie farbami
przyozdabianie piórkami
Ćwiczenia oddechowe „dmuchanie piórek”
Zabawa Inscenizowania „wieziemy tu kogucika”
Zorganizowanie w kąciku regionalnej wystawy
Scenariusz zajęć nr 9
Temat: Obrzędy ludowe związane z wielkim tygodniem.
Cele:
rozwija słownik czynny
potrafi rozwiązywać rebusy
umie nawiązywać kontakty z kolegami z młodszych grup
uczy się improwizować muzycznie
poznaje dawne tradycje i zwyczaje ludowe
Metody:
Podająca: opis, wyjaśnienie
Poszukująca: zabawy
Waloryzacyjna: inscenizacja
Operatywna: praktycznego działania
Formy pracy:
zbiorowa, jednolita, głośna
grupowa, jednolita, głośna
Przebieg:
Historyjka obrazkowa „Wielki tydzień w moim domu”
odwołanie się do ilustracji sekwencjami
swobodna wypowiedź dzieci na temat ilustracji
2. Rozwiązywanie rebusu obrazkowego.
P A L M A
3. Zaprezentowanie przez nauczycielkę w formie inscenizacji stron W. Badalskiej pt. „Jedzie kurek wielkanocny”.
4. Zabawa inscenizowana na podstawie poznanego utworu
5. Układanie dziecięcych melodii do rymowanki:
„Lato idzie, zima schodzi,
Nasz kurczaczek boso chodzi
Dajcie choć po dwa grosiki By kogucik miał buciki
6. Zaproszenie do kącika teatralnego - przebranie się w stroje ludowe
Odwiedzanie z kogucikiem - dzieci z innych grup, zaproszenie do wspólnej zabawy
Przyjmowanie planów i prezentów za dyngusowe śpiewy i igraszki ( kurek został wykonany wcześniej na zajęciach)
Scenariusz zajęć nr 10
Temat: „Legenda o białym baranku”.
Cele:
poznaje legendę o Wielkanocnym baranku
uczy się odczytywać symbole i znaki
uczy się rozpoznawać przeżycia najbliższych
rozpoznaje cyfry i znaki
Metody:
podająca: opowiadanie, opis, wyjaśnienie
poszukująca: gry dydaktyczne
waloryzacyjne: impresja
operatywne: praktycznego działania
Formy pracy:
-zbiorowa, jednolita, głośna
indywidualna, jednolita, głośna
Przebieg:
1. Teatrzyk sylwet np. utworu „Legendy o białym baranku”
Rozmowa
Jakie jest marzenie białego baranka?
Kogo spotkał na swojej drodze?
Dlaczego baranek chciał spotkać P. Jezusa?
Jak skończyła się przygoda białego baranka?
Zabawa inscenizowana „gaiczek zielony”
Zabawa dydaktyczna „świąteczne śniadanie”
Na tablicy umieszczone sylwety pisanek i podstawek, na każdej podstawce inna cyfra.
Zadaniem dzieci jest przeliczyć ozdoby na każdej z pisanek i dopasować je do właściwej podstawki zgodnie z umieszczoną cyfrą.
Obok tablicy znajdują się kartki z imionami dzieci, wybrane dziecko odczytuje jedno dowolne imię, a pozostałe dzieci przeliczają z ilu się składa głosek oraz dopasowują je do odpowiedniego zestawu.
Zabawa ludowa inscenizowana pt. „Dwa barany”- wprowadzenie radosnego nastroju
Scenariusz zajęć nr 11
Temat: Zwiedzanie zamku na Górze Świętego Marcina.
Cele:
- poznaje historię zamku
wzbogaca słownik
potrafi zachować zasady bezpieczeństwa
rozwija wyobraźnię twórczą
potrafi skoncentrować uwagę na tekście mówionym
Metody:
podająca: wyjaśnienia
waloryzacyjna: ekspresja, impresja
operatywna: praktycznego działania
Formy pracy:
zbiorowa, jednolita, głośna
grupowa, jednolita, głośna
Przebieg:
Autokarowa wycieczka na Górę św. Marcina
Spotkanie z przewodnikiem
zapoznanie dzieci z historią zamku
założycielami zamku
zapoznanie z legendą o ukrytych skarbach i podziemnych przejściach, które miały łączyć zamek z miastem3. Odegranie elementów dramy pt. „Powrót kasztelana z wyprawy”
rozbudowanie inwencji twórczej
Biesiada staropolska z przewodnikiem
Poznanie zwyczajów związanych ze spożywaniem posiłków w zamkach.
podawanie wody do mycia rąk
stosowanie zwrotów grzecznościowych
Wspólne odtańczenie „krakowiaka”
- zw. Uwagi na regulacje oddechu
Literatura (wybór)
Burszta J.: Chłopskie źródła kultury. Warszawa 1985
Karczmarzewski A.: Obrzędy i zwyczaje doroczne wsi rzeszowskiej. Rzeszów 1972
Piwońska Z i in. (oprac.): Edukacja regionalna. Rzeszów 1999
Ziółkowska M.: Szczodry wieczór, szczodry dzień. Obrzędy, zwyczaje, zabawy. Warszawa 1989