Usługi finansowe w ofertach krótkoterminowego finansowania małych i średnich przedsiębiorstw
Autor pracy:
Urszula Kraszewska
JSME-6
nr albumu 9502
Spis treści:
1. Wstęp 3
2. Krótkoterminowe decyzje finansowe 5
3. Kredyty bankowe 7
4. Faktoring 10
5. Podsumowanie 16
6. Bibliografia 18
1. Wstęp
Państwa, które kilkanaście lat temu rozpoczęły proces transformacji, zastępując system centralnego planowania - gospodarką wolnorynkową, największy sukces
w nadrabianiu zaległości wobec rozwiniętych krajów Europy Zachodniej i Ameryki, osiągnęły dzięki rozwojowi przedsiębiorczości. Małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią podstawę wszystkich współczesnych gospodarek europejskich. To głównie dzięki małym i średnim przedsiębiorcom gospodarka zawdzięcza swój wzrost. W Polsce jest zarejestrowanych ponad 3,5 miliona małych i średnich przedsiębiorstw, co stanowi 99,5% wszystkich zarejestrowanych firm. Zapewniają one około 67% miejsc pracy oraz tworzą około 48,6% PKB. Ich wpływ na gospodarkę, w tym w szczególności na rynek pracy, zmusza władze publiczne do stałego rozwijania i doskonalenia infrastruktury oraz warunków ich działania.
Jednym z wielu obszarów zarządzania małymi i średnimi przedsiębiorstwami jest zarządzanie ich finansami. Jest to dość specyficzna sfera zarządzania zasobami, źródłami tych zasobów i strumieniami generowanymi przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Od jej sprawności zależy, czy przedsiębiorstwo odniesie sukces, czy poniesie porażkę. Zapewnienie odpowiedniego poziomu płynności finansowej w małych
i średnich przedsiębiorstwach odbywa się na zupełnie innych warunkach niż w dużych firmach. Wynika to m.in. z faktu, że zupełnie odmienne jest wyposażenie małych
i średnich przedsiębiorstw w kapitał własny, a także zupełnie inne są możliwości jego powiększania. Kolejnym utrudnieniem dla małych i średnich przedsiębiorstw jest ograniczony dostęp do rynku kapitałowego. Utrudnione jest także pozyskiwanie kapitału obcego niezależnie od tego, czy jest on pochodzenia bankowego czy pozabankowego. Dlatego też sektor MSP korzysta ze szczególnych regulacji w ramach przepisów prawa gospodarczego, w szczególności przepisów dotyczących tzw. "pomocy publicznej", która sprowadza się w istocie do ingerencji rządu w ten sektor. Wspieranie MSP pomaga w tworzeniu klasy średniej, której źródłem utrzymania nie jest nisko kwalifikowana praca najemna na niskich szczeblach drabiny organizacyjnej przedsiębiorstw. Historia dowodzi, że kraje z gospodarką opartą o zasady wolnego rynku, gdzie występuje pluralistyczna demokracja parlamentarna, a w społeczeństwie przeważa klasa średnia, osiągają wyższy poziom rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego. W przekonaniu neoklasycznych teoretyków demokracji i wolności znaczny udział względny przedstawicieli klasy średniej dodatnio wpływa na stabilność, obliczalność oraz czytelność poglądów politycznych - a to pozwala na zbudowanie stabilnego systemu demokracji przedstawicielskiej, w którym nieuniknione konflikty odmiennych interesów mogą być rozstrzygnięte poprzez kompromis.
Warunkiem rozwoju MSP jest odpowiednie kształtowanie polityki makroekonomicznej, stwarzającej warunki trwałego, zrównoważonego rozwoju gospodarki: ograniczanie deficytu budżetowego, racjonalizację wydatków budżetowych, obniżenie stopy inflacji i ograniczenie potrzeb pożyczkowych budżetu. Prowadzi to do zwiększenia dostępu MSP do źródeł zewnętrznego finansowania, dzięki obniżce jego kosztów (kosztów odsetkowych pozyskiwania kredytu bankowego i kosztów ryzyka inwestorów zewnętrznych). Inne istotne działania rządu to obniżanie stóp podatkowych, zwiększające możliwości finansowania rozwoju MSP ze źródeł wewnętrznych (reinwestowanego zysku), wprowadzenie zasad liczenia amortyzacji umożliwiających pełne odtwarzanie wartości ekonomicznej majątku produkcyjnego MSP oraz uproszczenie wszelkich procedur biurokratycznych w urzędach wszystkich szczebli.
Spośród instrumentów specyficznych dla MSP za szczególnie ważne uznano polityki prowadzące do wyrównywania ich szans konkurowania na wolnym rynku. Obejmuje to szczególnie działalność w zakresie:
-Świadczenia usług doradczych
-Poprawy dostępu do informacji gospodarczych
-Rozbudowy systemu poręczeń kredytowych
-Rozwoju systemu zasilania kapitałowego przez instytucje kapitału wysokiego ryzyka
Sprawne zarządzanie krótkoterminowymi źródłami finansowania przedsiębiorstw ma szczególne znaczenie dla utrzymania płynności finansowej. Środki te finansują majątek obrotowy przedsiębiorstwa, a w krótkich okresach mogą również finansować majątek trwały. W przedstawionej pracy podjęto próbę omówienia sposobów krótkoterminowego finansowania działalności przedsiębiorstw w sektorze MSP dzięki obecnie dostępnym na rynku różnego rodzaju usługom finansowym.
2. Krótkoterminowe decyzje finansowe
Małe i średnie przedsiębiorstwa nieczęsto sięgają po obce źródła finansowania. Przyczyny tego stanu rzeczy tkwią zarówno po stronie przedsiębiorców, którzy obawiają się stracić kontrolę nad swoją firmą, jak po stronie instytucji finansowych, traktujących sektor MSP z dużą rezerwą.
Bieżące zarządzania finansami związane jest z działaniami przedsiębiorcy mającymi wpływ na źródła finansowania potrzebne do jego działalności w krótkim okresie. Krótkoterminowe źródła finansowania mogą mieć różne przeznaczenie. Właściciele małych i średnich przedsiębiorstw o dużym stopniu optymizmu i niskiej niechęci do podejmowania ryzyka będą skłonni do finansowania z krótkoterminowych źródeł nie tylko aktywów bieżących, ale także aktywów trwałych. Mali i średni przedsiębiorcy unikający podejmowania ryzyka mogą wykazywać większe skłonności do tego, że mimo wyższego kosztu długoterminowego finansowania, ze źródeł długoterminowych pokryją nie tylko potrzeby związane z inwestycjami a aktywa trwałe, ale również część lub całość zapotrzebowania na środki finansowe wynikającego z posiadania aktywów bieżących.
Krótkookresowe decyzje finansowe związane z pieniężnymi wpływami, wypływami, poziomem płynności we wszystkich jej aspektach, wartością płynności oraz wewnętrznymi przepływami pieniężnymi. Krótkoterminowe decyzje finansowe są decyzjami operacyjnymi, raz podjęte mogą być zmienione z niewielkimi negatywnymi skutkami. Specyfika finansów w krótkim okresie polega na tym, ze najczęściej odnoszą się one do decyzji operacyjnych, które nie modyfikują ogólnej polityki przedsiębiorstwa. Działania krótkoterminowe nie wymagają dokładnych analiz i w przypadku popełnienia błędu są mniej kosztowne niż długookresowe. Najczęściej decyzje krótkookresowe odnoszą się do operacji pieniężnych lub składników kapitału obrotowego.
Krótkoterminowymi źródłami finansowania określamy zobowiązania, których termin uregulowania upływa w ciągu jednego roku od momentu ich powstania.
W przypadku przedsiębiorstw, w których cykl kapitału obrotowego jest dłuższy od jednego roku, termin uregulowania zobowiązań nie może przekroczyć długości tego cyklu. Potrzeby finansowe zmieniają się w zależności od skali aktywności przedsiębiorstwa i wielkości popytu na jego produkty. Jeżeli potrzeby zwiększają się, to są finansowane wzrastającymi zobowiązaniami długoterminowymi i tzw. „spontanicznymi” zobowiązaniami krótkoterminowymi. Przedsiębiorca ma możliwość pokrywania swoich zobowiązań poprzez wykorzystanie różnych strategii finansowych zarządzania składnikami majątku obrotowego i zobowiązaniami krótkoterminowymi. Odpowiednie dostosowanie źródeł i form finansowania jest istotnym czynnikiem, mającym wpływ na maksymalizację wartości przedsiębiorstwa. Nawet jeżeli przedsiębiorstwo jest w stanie finansować się samo, to utrzymywanie pewnego poziomu zobowiązań odsetkowych (kredytów) jest korzystne w związku z działaniem zjawiska dźwigni finansowej i efektem osłony podatkowej (koszty odsetkowe zmniejszają podstawę opodatkowania). Zainwestowany kapitał własny jest najdroższym źródłem finansowania, a racjonalny poziom kredytów pozwala na wzrost rentowności kapitałów własnych. Jako źródła finansowania krótkoterminowych potrzeb przedsiębiorstwa można wymienić następujące usługi finansowe:
kredyty bankowe;
faktoring;
W kolejnych rozdziałach zostaną omówione te rodzaje usług finansowych.
3. Kredyty bankowe
Dla przedsiębiorstw chcących się zadłużać, naturalną alternatywę w stosunku do funduszy pożyczkowych stanowią banki. Wprawdzie dostęp do kredytów inwestycyjnych jest w warunkach polskich dla małych i średnich przedsiębiorstw ograniczony, to jednak już po kilku miesiącach prowadzenia działalności skorzystanie z kredytów obrotowych nie powinno stanowić problemu. Krótkoterminowe pożyczki
i kredyty bankowe są jednym z najczęściej stosowanych źródeł finansowania krótkoterminowego. Są to kredyty obrotowe, polegające na finansowaniu bieżącej działalności przedsiębiorstwa. Ich udzielenie powoduje zwiększenie środków pieniężnych w przedsiębiorstwie, co oznacza utrzymywanie bądź przywracanie jego zdolności płatniczej. Zabezpieczenie spłaty kredytu obrotowego w odróżnieniu od kredytów inwestycyjnych nie stanowi większego problemu. Banki akceptują m.in. poręczenia, weksle własne in blanco, cesje wierzytelności, blokady środków pieniężnych na rachunku bankowym, kaucje, zastawy, przewłaszczenia rzeczy ruchomych i hipoteki. Różnorakie potrzeby finansowe przedsiębiorstw doprowadziły do powstania różnych form kredytów.
Kredyt w rachunku bieżącym umożliwia zadłużenie do ustalonego w umowie limitu debetowego w rachunku. Udzielany jest z reguły przedsiębiorstwom, które już od pewnego czasu mają założone konto; tym samym możliwe jest obserwowanie wpływów i wydatków, co zmniejsza ryzyko banku, pozwalając na ustalenie optymalnej kwoty dopuszczalnego zadłużenia. Podstawowy okres kredytowania wynosi z reguły 12 miesięcy. Kredyt w rachunku bieżącym posiada wiele zalet: odnawialność, możliwość wykorzystania środków na dowolny cel, szybki dostęp do przyznanych środków, elastyczny termin spłaty. Można wyróżnić kilka form kredytu obrotowego w rachunku bieżącym:
Kredyt otwarty w rachunku bieżącym traktowany jako podstawowy, jest kredytem krótkoterminowym, polegającym na wyznaczeniu górnej granicy, o jaką przedsiębiorstwo może przekroczyć saldo rachunku bieżącego w okresie umownym. Osobliwość tego kredytu polega na tym, że bank przejmuje na siebie zobowiązania do zapłaty wszelkich dokumentów płatniczych, na których bank figuruje jako płatnik, niezależnie od tego, czy na rachunku kredytobiorcy znajdują się środki pieniężne (dodatnie saldo). W ramach tego kredytu bank może wykupywać również weksle własne kredytobiorcy lub ciągnione na niego weksle trasowane - jeżeli wynika to
z odpowiednich postanowień umownych. Podmiot biorący kredyt ponosi z tego tytułu szereg płatności. Prowizja jest płacona proporcjonalnie do przyznanej kwoty, a odsetki są naliczane i spłacane wtedy, gdy przedsiębiorca skorzystał z kredytu. Dla przedsiębiorców, którzy nie potrafią przewidzieć bieżących potrzeb finansowych, kredyt w takiej formie jest korzystny. Do zapewnienia płynności w przypadku pojawienia się nieprzewidzianych trudności finansowych służą kwoty oddane do dyspozycji w linii kredytowej, ponieważ w sposób pozabilansowy poprawiają płynność finansową przedsiębiorcy. Kredyt jest spłacany wpływami gotówkowymi na rachunek kredytobiorcy.
Kredyt in blanco jest to kredyt nie posiadający żadnego zabezpieczenia, udzielany jedynie zaufanemu przedstawicielowi firmy. Osoba taka jest gwarantem spłacenia kredytu. Podpisanie umowy o przyznanie kredytu in blanco poprzedzać musi spełnienie kilku kryteriów: kredytobiorca jest dobrze znany bankowi; posiada dobrą sytuację majątkową i finansową; wysokość kredytu nie przekracza 30% jego środków własnych lub 30% średnich miesięcznych wpływów na rachunek bieżący; kredyt przeznaczony jest na uzupełnienie środków obrotowych.
Kredyt stała zaliczka jest to ustalona kwota stałego zadłużenia na rachunku przedsiębiorstwa przez cały okres obowiązywania umowy kredytowej, jest to kredyt odnawialny. Oznacza to, że po jego spłacie przedsiębiorstwo jest upoważnione do jego ponownego wykorzystania, do czasu trwania umowy. Kredyt taki ma na celu złagodzenie skutków pojawiającej się luki płynności finansowej.
W odróżnieniu od kredytu w rachunku bieżącym, kredyt w rachunku kredytowym udzielany jest w specjalnie do tego wydzielonym rachunku. Jego przeznaczeniem jest z reguły sfinansowanie konkretnych transakcji związanych
z prowadzoną działalnością bieżącą. Dzięki oddzielnemu rachunkowi bank ma lepsze możliwości ewidencjonowania wykorzystania kredytu i kontroli udostępnionych środków. Kredyt na rachunku kredytowym również może przyjmować wiele postaci:
Kredyt docelowy (w formie doraźnej transakcji) przeznaczony jest na finansowanie zakupów w ramach jednej lub kilku zawartych umów. Jest wykorzystywany jednorazowo i nie jest odnawialny.
Linia kredytowa jest kredytem przeznaczonym na finansowanie wielu transakcji
w ramach określonego limitu. Jest on przyznawany na finansowanie sukcesywnych dostaw określonych surowców, materiałów, towarów itp. może to być kredyt odnawialny w zależności od zawartej umowy z bankiem.
Kredyt na wymagalne zobowiązania ma zapobiegać krótkotrwałym trudnościom płatniczym. Luka finansowa może pojawić się na skutek np. spiętrzenia się dostaw, powstania przeterminowanych należności, spadku popytu na sprzedawane wyroby.
Kredyt na należności jest kredytem krótkoterminowym, przeznaczonym na finansowanie bezspornych, zarówno co do zasady, jak i wysokości, należności. Przyznanie tego kredytu jest uwarunkowane udowodnieniem, że należność jest wiarygodna i przysługuje kredytobiorcy, jest uwarunkowane także przelewem na bank przysługującej przedsiębiorstwu należności. Wysokość kredytu nie może być wyższa od kwoty należności będącej przedmiotem kredytowania.
Kredyt kasowy przeznaczony jet na wypłatę wynagrodzeń, w sytuacji kiedy w przedsiębiorstwie występuje chwilowy brak gotówki.
Kredyt sezonowy jest przeznaczony na finansowanie potrzeb działalności wytwórczej lub handlowej, powstałych na skutek przesunięcia w czasie wpływów i wydatków eksploatacyjnych spowodowanych specyfiką produkcji lub obrotu towarowego. Dotyczy to głównie przetwórstwa rolno-spożywczego, budownictwa, handlu i usług. Przy rozpatrywaniu wniosku o przyznanie takiego kredytu bank bierze pod uwagę: okres gromadzenia i składowania zapasów; okres przetwarzania oraz termin rozpoczęcia i zakończenia sprzedaży. Kredyty sezonowe nie są odnawialne.
4.Faktoring
Jednym z najistotniejszych obszarów działalności przedsiębiorstwa jest umiejętna aktywizacja sprzedaży wyprodukowanych towarów lub świadczonych usług. W tej dziedzinie nieodzowne jest jest udzielanie kredytów handlowych, a więc odraczanie klientom terminów płatności. Powstałe w ten sposób należności powinny być w późniejszym terminie uregulowane przez odbiorców. To, czy dojdzie do ich inkasa, zależy od skuteczności stosowanych metod i instrumentów w dziedzinie zarządzania należnościami.
Jednocześnie okres oczekiwania na zapłatę wiąże się z koniecznością refinansowania należności, bowiem zamrożona w nich została gotówka. Ograniczona wskutek tego jej dyspozycyjność powoduje obniżenie płynności finansowej przedsiębiorstwa. Istotnym źródłem w dziedzinie jej utrzymania na właściwym poziomie, a w rezultacie umożliwiającym dalsze kontynuowanie sprzedaży na kredyt, jest faktoring.
Poza wierzytelnościami przedmiotem faktoringu może być szereg dodatkowych usług, np.: prowadzenie ksiąg rachunkowych, gromadzenie informacji o dłużnikach, rozwijanie działalności reklamowej, ubezpieczenie towarów. Prowadzenie badań marketingowych, udzielanie pożyczek, zaliczek i kredytów, opracowywanie kierunków rozwoju firmy itd.
Istota tego instrumentu polega na tym, że wyspecjalizowana instytucja lub spółka faktoringowa nabywa bieżące, nieprzeterminowane wierzytelności przysługujące przedsiębiorstwom od ich dłużników z tytułu dostarczenia towarów lub świadczenia usług. Przedmiot faktoringu jest niejednorodny, ale podstawową jego istotą jest nabywanie wierzytelności z tytułu udzielonych kredytów handlowych. Jednak muszą mieć one określony termin powstania i wymagalności. Zatem przedmiotem faktoringu są wierzytelności krótkoterminowe do 180 lub 210 dni (przeciętny okres płatności 120 dni). W polskim prawodawstwie umowa faktoringu należy do umów nienazwanych, gdyż brakuje regulacji dotyczących tej umowy. Nie budzi jednak jakichkolwiek wątpliwości możliwość ich zawierania na podstawie zasady swobody umów, wyrażonej w art. 353 Kodeksu Cywilnego. W większości państw nie istnieje prawne uregulowanie umowy factoringu. Natomiast przy tworzeniu jego praktycznych zastosowań stosuje się regulacje formalnoprawne określone
w Międzynarodowej Konwencji Ottawskiej z 28 maja 1998 r. Według konwencji
z umową faktoringową mamy do czynienia wówczas, gdy oprócz cesji wierzytelności faktor zobowiązuje się do wykonywania co najmniej dwóch spośród czterech czynności, do których zalicza się: finansowanie, przejęcie ryzyka wypłacalności odbiorcy, prowadzenie kont rozliczeniowych i egzekwowanie należności, a brak tych usług powoduje wadliwość umowy factoringowej. Faktoring jest umową zawieraną między dwiema stronami, ale usługa ta jest stosunkiem prawnym, w którym występują trzy podmioty: faktor, faktorant i dłużnik.
Faktor jest wyspecjalizowaną instytucją finansowa, która nabywa od dostawcy wierzytelność z tytułu sprzedanych towarów bądź usług. Może nią być bank, oferujący faktoring jako jedną z usług finansowych (Bank inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych S.A., Bank Przemysłowo-Handlowy PBK S.A., GETIN Bank S.A., POKO BP S.A.) lub firma faktoringowa, specjalizująca się głównie lub wyłącznie w świadczeniu tej usługi ( Polfactor S.A., Eurofactor S.A., Bibby Factors Polska Sp. z o.o., Arvato Services Polska Sp. z o.o.).
Faktorant korzysta z usług faktora. Faktorantowi przysługuje wierzytelność
w stosunku do jego odbiorcy z tytułu odroczonego terminu płatności. Faktorzy zwykle indywidualnie okreslają warunki, które powinien spełniać faktorant. Na przykład wymagają, aby posiadał on rachunek bieżacy u faktora lub w akceptowanym przez niego banku, prowadził działalność gospodarczą przez wymagany przez faktora minimalny okres. Istotna jest zwłaszcza specyficzna dokumentacja o prowadzonej działalności i osiąganych wynikach finansowych.
Podmiotem nabywającym od faktoranta produkty, towary lub usługi na kredyt handlowy jest dłużnik. Z tytułu odroczonego terminu płatności zobligowany on jest do uregulowania zobowiązania wobec dostawcy, a w momencie sprzedaży wierzytelności - instytucji faktoringowej. Przy każdej umowie faktoringu faktorzy indywidualnie określają akceptowane przez nich warunki wobec dłużników, których są gotowi nabywać. W szczególności wymagania te dotyczą posiadania odpowiedniej kondycji finansowej oraz wiarygodności płatniczej. Dłużnik w łańcuchu powiązań faktoringowych zajmuje centralną pozycję. Nieuregulowanie przez niego należności na bieżąco (niezależnie od charakteru przyczyn) stworzyło konieczność powołania instytucji do egzekwowania długów.
Strony zawierające umowę faktoringową (faktorant i faktor) muszą przestrzegać praw dłużnika. Jego sytuacja nie może pogorszyć się na skutek przejęcia wierzytelności dostawcy przez faktora. Faktor nie może na przykład żądać od dłużnika dodatkowych opłat poza zobowiązaniami wynikającymi z faktur wystawionych przez dostawcę. Dostawca nie może zawrzeć umowy z faktorem o cesję należności, jeżeli dłużnik
w zawartej z nim umowie zastrzegł, że wierzytelność nie może być zbywalna osobie trzeciej.
Istnieją dwie podstawowe metody przelewu środków finansowych między faktorem a faktorantem: metoda awansowa i metoda dyskontowa. Pierwsze z nich polega na tym, że bezpośrednio po przedstawieniu kopii faktury dokumentującej dokonanie sprzedaży na zasadach kredytu kupieckiego faktorant otrzymuje od faktora zaliczkę
w wysokości około 80% wartości faktury. Natomiast metoda dyskontowa różni się od awansowej tym, że faktor nabywa należności i natychmiast płaci całość należności pomniejszoną o dyskonto wynikające z faktu, że należności wpłyną do niego później, oraz pomniejszoną o prowizję za usługi świadczone na rzecz faktoranta.
Znaczenie ekonomiczne faktoringu można określić na tle trzech podstawowych funkcji, mających bezpośredni wpływ na efekty prowadzonej działalności gospodarczej w przedsiębiorstwie, tj.: funkcji finansowej, gwarancyjnej i usługowej.
Funkcja finansowa faktoringu polega na uzyskaniu przez przedsiębiorstwo płynnej gotówki przed upływem terminów inkasa należności od klientów, którym sprzedano produkty lub usługi na kredyt handlowy.
Funkcja gwarancyjna polega na przejęciu przez instytucję faktoringową ryzyka wypłacalności dłużnika w określonych granicach. Jej istnienie oznacza brak tzw. regresu faktora wobec faktoranta, a więc zwrotnego przeniesienia na faktoranta własności wierzytelności, gdy dłużnik nie spełni świadczenia w wyznaczonym czasie.
Do zakresu funkcji usługowej należy świadczenie przez instytucję faktoringową określonych czynności związanych z ewidencją i monitorowaniem oraz inkasem należności, które wcześniej leżały w gestii przedsiębiorstwa.
Analizując faktoring pod względem umiejscowienia ryzyka niewypłacalności dłużnika można wyróżnić 3 formy faktoringu: faktoring właściwy, niewłaściwy (niepełny) oraz mieszany.
Faktoring właściwy (pełny) polega na przeniesieniu przez faktoranta na faktora zarówno wierzytelności, jak też ryzyka związanego z niewypłacalnością dłużnika. W tym przypadku wykup wierzytelności jest bezwarunkowy: bez możliwości regresu do faktoranta, jeżeli odbiorca nie zapłaci w terminie. Jedyny przypadek, gdy faktorowi przysługuje regres w stosunku do faktoranta (przy faktoringu pełnym), ma miejsce w sytuacji powstania sporów między dostawcą a odbiorcą towarów czy usług, dotyczących ich ilości lub jakości. Dla mało wiarygodnych dłużników strony umowy uzgadniają dopuszczalne maksymalne kwoty, których ryzyko wypłacalności faktor może przejąć na siebie. Wierzytelności przewyższające te kwoty nie są objęte ryzykiem faktora, w całości lub w części uzgodnionej między stronami umowy faktoringu. Szczególnymi formami faktoringu właściwego są: faktoring otwarty, półotwarty, tajny, meta faktoring, faktoring powierniczy, zmodyfikowany, honorarium faktoring, faktoring eksportowy i międzynarodowy, bezpośredni i importowy bezpośredni i eksportowy, a także faktoring podwójny.
Faktoring niewłaściwy (niepełny) polega na warunkowym wykupie wierzytelności z możliwością regresu w stosunku do faktoranta. Jeżeli dłużnik nie zapłaci w terminie, to musi tego dokonać faktorant. Przeniesienie na faktora wierzytelności nie wiąże się więc z przeniesieniem na niego ryzyka niewypłacalności dłużnika. Na uwagę zasługuje fakt, iż, aby umowa faktoringowa została uznana za umowę o faktoring niepełny, musi być to w niej wyraźnie zaznaczone. W przeciwnym wypadku uznaje się, iż zawarto umowę o faktoring pełny. Zasada ta chroni interesy faktoranta, który w tym stosunku prawnym jest stroną mniej doświadczoną i wymagającą większej ochrony.
Faktoring mieszany to połączenie faktoringu właściwego i niewłaściwego. Faktor bierze tu na siebie ryzyko niewypłacalności dłużnika do określonej wysokości - powyżej tej kwoty płatności podlegają regułom faktoringu niewłaściwego. Umowa o faktoring mieszany określa kwotę, do której wierzytelności są skupowane na zasadzie faktoringu pełnego. Wierzytelności przekraczające ustalony limit są skupowane na zasadzie faktoringu niepełnego, istotne jest, iż w przypadku podpisania tego rodzaju umowy, w miarę regulowania przez dłużnika należności znajdujących się poniżej kwoty granicznej, może następować stopniowe włączanie ich do limitu, a wówczas wierzytelności te zostają objęte funkcją gwarancyjną ze strony faktora. Formami faktoringu mieszanego są: faktoring przyśpieszony, colection factoring oraz factoring wymagalnościowy.
Faktoring jest cennym instrumentem finansowym, którego zalety powodują zainteresowanie się nim przedsiębiorstw pragnących zjednać klientów poprzez udzielanie kredytów handlowych odbiorcom i jednocześnie poprawić płynność finansową. Czas pozyskania gotówki od faktora jest zdecydowanie krótszy w porównaniu z bankiem udzielającym przedsiębiorstwu kredytu bankowego. Procedury dotyczące udzielenia kredytu są zwykle długotrwałe, a nierzadko decyzje zapadają na szczeblu centrali banku. Czas rozpatrzenia przez faktora wniosku o faktoring wynosi zwykle kilka dni. Przedsiębiorstwa posiłkują się faktoringiem wobec trudności w dostępie do kredytu bankowego, chociaż te dwa źródła kapitałów nie wykluczają się wzajemnie. Nie wszystkie bowiem wierzytelności mogą stanowić przedmiot wykupu przez faktora.
Szybkie wskutek faktoringu refinansowanie zbywalnych wierzytelności umożliwia przedsiębiorstwom zwiększenie konkurencyjności z dwóch powodów. Po pierwsze, mogą one oferować odbiorcom sprzedaż na kredyt handlowy i wydłużać okres jego spłaty, co w rezultacie umożliwia poszerzenie kręgu nabywców. Udzielanie odbiorcom kredytów handlowych nie tylko umacnia więzi sprzedawcy z dotychczasowymi klientami, ale również pozwala na pozyskanie tych. Którzy nie posiadają gotówki na bieżące finansowanie zakupów. Dlatego możliwość oferowania odbiorcom terminów płatności znacznie dłuższych niż powszechnie stosowane wpływa aktywizująco na sprzedaż kredytową. Po drugie, ulega poprawie zdolność faktorantów do terminowej obsługi bieżących zobowiązań. W konsekwencji umacnia się ich siła przetargowa wobec dostawców, z którymi mogą wynegocjować korzystniejsze warunki umowy oraz uzyskać niższe ceny przy płatności gotówką niż przy zakupach realizowanych w kredycie handlowym.
Niezwykle istotną zaletą faktoringu jest możliwość zredukowania ryzyka kredytowego związanego z wypłacalnością dłużników przez przeniesienie go na instytucję faktoringową. Należy jednak podkreślić, że ta zaleta dotyczy wyłącznie faktoringu pełnego. Natomiast wykorzystanie faktoringu niepełnego nie daje gwarancji spłaty wierzytelności. W tej formie faktoringu w razie niewypłacalności dłużnika faktor zwykle automatycznie wycofuje z konta faktoranta udostępnione mu uprzednio środki pieniężne.
Faktoring jest usługą niezwykle korzystną z punktu widzenia konieczności łagodzenia zatorów płatniczych, ale niestety, jego istotną wada jest wysoki koszt, przekraczający koszt kredytu bankowego. Znajduje to pewne uzasadnienie, gdyż zakres usług faktoringowych jest szerszy, zwłaszcza w przypadku faktoringu z przejęciem ryzyka wypłacalności dłużników. Ponadto koszt usług faktoringowych musi pokrywać koszt kredytów bankowych, zaciąganych przez faktorów na refinansowanie nabywanych wierzytelności. Jednak dysproporcja marzy faktora i kredytodawców jest niekiedy bardzo znaczna.
Faktoring jako specyficzna forma krótkoterminowego refinansowania nieprzeterminowanych należności handlowych jest istotnym wsparciem przedsiębiorstw w dziedzinie łagodzenia zatorów płatniczych. Instrument ten łączy funkcje refinansowania, przejmowania ryzyka wypłacalności odbiorców i jednocześnie monitorowania wierzytelności. Na rynku faktoringowym w Polsce pojawiają się nowe instytucje. Niektóre z nich to firmy, stanowiące oddziały zachodnich koncernów, posiadających duże doświadczenia w dziedzinie faktoringu w skali międzynarodowej. Widoczne staje się zainteresowanie działalnością faktoringowa banków, które do niedawna nie doceniały faktoringu jako istotnego źródła zarobkowania. Sprzyja to rozszerzeniu konkurencji na rynku usług faktoringowych. W rezultacie faktoring może stać się znaczącym, obok kredytu bankowego, źródłem finansowania działalności bieżącej przedsiębiorstw, umożliwiającym zjednywanie większej rzeszy odbiorców, ułatwiającym także przezwyciężanie konkurencji na rynku.
5. Podsumowanie
Jak wynika z przedstawionej powyżej krótkiej analizy charakteru podejmowania decyzji dotyczących krótkoterminowego finansowania w małych
i średnich przedsiębiorstwach, najpopularniejszymi usługami finansowymi, które
w tym pomagają są kredyty bankowe i faktoring. O ile temat kredytów bankowych i pożyczek jest powszechnie znany, ponieważ dotyczyć może każdego, nie tylko osób prowadzących działalność gospodarczą, mamy kredyty konsumpcyjne i coraz popularniejsze kredyty hipoteczne, to zagadnienie jakim jest faktoring nie jest tak popularne. Jednak jak się okazuje, to druga, po kredytach bankowych metoda pozyskiwania kapitału na działalność bieżącą może przynieść wiele korzyści. Jak w przypadku każdej finansowej decyzji wybór usługi finansowej, która ma nam pomóc finansować w krótkim okresie działalność przedsiębiorstwa wymaga poważnego zastanowienia, analizy wszelkich „za” i „przeciw” i przede wszystkim ustalenie tego, co chcemy uzyskać po zaciągnięciu kredytu, czy po zaangażowaniu wyspecjalizowanej firmy faktoringowej. W obu tych przypadkach ponosimy dodatkowe koszty tj. prowizje czy odsetki, istnieje także ryzyko, że w wyniku splotu jakichś niekorzystnych zdarzę nie uda się spłacić zaciągniętego w banku kredyty. Dlatego właśnie tak istotne jest, aby tego rodzaju decyzji nie podejmować pochopnie, mimo że chodzi tylko o finansowanie działalności bieżącej (tzw. podstawowej).
Na przestrzeni lat, wraz z rozwojem informatyzacji oraz coraz liczniej powstającymi przedsiębiorstwami z sektora MSP opracowuje się różnego rodzaju usługi finansowe, odpowiednie do potrzeb właśnie tych odbiorców. Zatem w usługach finansowych dla firm musiano dokonać pewnego rozgraniczenia, na ofertę skierowaną do małych i średnich przedsiębiorstw oraz do tych przedsiębiorstw największych, tak aby nie dyskryminować chcących utrzymać się na rynku mniejszych przedsiębiorstw.
6. Bibliografia:
2. praca zbiorowa pod red. M. Panfil (2008) Finansowanie rozwoju przedsiębiorstwa - studia przypadków, DIFIN, Warszawa;
3. Jan Śliwa (2004) Finanse przedsiębiorstwa - teoria i praktyka, Instytut Przedsiębiorczości
i Samorządności, Warszawa;
4. Grzegorz Michalski (2005) Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa;
5. Maria Sierpińska, Dariusz Wędzki (2005) Zarządzanie płynnością finansową, Wydawnictwo Naukowe PWN,Warszawa;
13