Techniki i Systemy Pomiarowe - Laboratorium.
Imię i nazwisko. Joanna Romańczuk. Maria Jzdebska Piotr Gumieniak							Symbol grupy MD 103.5a
Data wykonania ćwiczenia: 16-11-2005			Numer ćwiczenia: V	Temat ćwiczenia: Pomiary i ocena sprawdzianów dwugranicznych do otworów.
	Ocena:			Data:	Podpis

1. Wstęp.

W produkcji seryjnej często ze względów ekonomicznych opłaca się zamiast wykonywania pomiarów przeprowadzić sprawdzenie poprawności wykonania określonych wymiarów tolerowanych.

W tym celu wykorzystuje się najczęściej sprawdziany dwugraniczne do otworów tłoczkowych, a do wałków szczękowe. Obydwa typy sprawdzianów spełniają to samo zadanie tzn. pozwalają stwierdzić czy wymiar rzeczywisty jest mniejszy od górnego wymiaru granicznego B i większy od dolnego wymiaru granicznego A. Z uwagi na powyższe sprawdziany te posiadają tzw. stronę przechodnią służącą do stwierdzenia, ze wymiar rzeczywisty jest większy od A_o dolnego wymiaru granicznego otworu lub mniejszy od B_w górnego wymiaru granicznego wałka oraz tzw. stonką nieprzechodnią służącą do stwierdzania, ze wymiar rzeczywisty jest mniejszy od B_o górnego wymiaru granicznego otworu lub większy od A_w dolnego wymiaru granicznego wałka. W przypadku gdy strona przechodnia nie wchodzi do otworu mamy do czynienia z brakiem „naprawialnym”, a w przypadku gdy strona nieprzechodnia wchodzi do otworu mamy do czynienia z brakiem nienaprawialnym.

W innych przypadkach gdy strona przechodnia wchodzi, a nieprzechodnia nie wchodzi do otworu wymiar tego otworu jest poprawny. W przypadku sprawdzianów do wałków ocena braków jest odwrotna.

Zakres praktycznych zastosowań sprawdzianów obejmuje wymiary wałków i otworów klasy IT od 5 do 12. Tolerancje wykonawcze stron sprawdzianów H muszą być bardzo małe i muszą spełniać następujący warunek;

≥5÷20

Sprawdzian tłoczkowy otworów.

Rys. Sprawdzian tłoczkowy otworów

• d_N - wymiar nominalny strony nieprzechodniej

• d_P - wymiar nominalny strony przechodniej

• Przebieg ćwiczenia.

Przed przystąpieniem do pomiaru należy dobrać odpowiednie końcówki pomiarowe, a następnie odczytać wartość wskazania „zerowego” W_o lub ustawić to wskazanie na pewną wartość milimetrów przy zetkniętych końcówkach pomiarowych pod normalnym naciskiem.

W celu wykonania pomiaru średnicy wałka d należy wykonać następujące czynności;

• Założyć stolik kłowy i zamocować przedmiot w kłach. Ustawienia przedmiotu powinno być takie aby w zakresie swobodnego ruchu stolika przedmiot stykał się z końcówką pomiarową konika w miejscu pomiaru średnicy,

• Doprowadzić do zetknięcia końcówki wzorca z przedmiotem w miejscu pomiaru średnicy,

• Znaleźć maksymalne wskazanie przedmiotu podkręcając kółkiem gdy przedmiot jest zamocowany w kłach,

• Znaleźć minimalne wskazanie przyrządu kołysząc stolikiem w płaszczyźnie poziomej w przypadku, gdy przedmiot jest zamocowany w kłach,

• Wprowadzić kreskę milimetrową znajdującą się na polu spirali w najbliższy zwój spirali ,

• Dokonać odczytu wskazania w₁,

• Obrócić mierzony wałek o pewien kąt i powtórzyć pomiary

• Uzyskane wyniki zestawić w tabeli. Wynik pomiaru d_i uzyska się, jeżeli od wartości odczytanego wskazania w_i odejmiemy wskazanie zerowe w_o;

d_i=w_i-w_o

• Obliczenia i wnioski.

Badany sprawdzian jest o symbolu 24,1 H7.

Z Polskich Norm PN-71/M-02140 odczytujemy wartości liczbowe;

• T=21μm - tolerancja,

• Z=3μm - naradek na zużycie,

• Y=3μm - dopuszczalne przekroczenie wymiaru granicznego spowodowane zużyciem sprawdzianu,

• 0,5H=2μm - tolerancja wykonania sprawdzianu tłoczkowego.

Wymiary graniczne stron sprawdzianów można wyznaczyć z następujących zależności;

• A_o=24,1+0=24,1mm

• B_o=24,1+0,021=24,121mm

• S_p=(A_o+z)+0,5H=(24,1+0,003)+0,002=24,105mm

• S_p=(A_o+z)-0,5H=(24,1+0,003)-0,002=24,101mm

• G_sp=A_o-y=24,1-0,003=24,097mm

• S_n=B_o+0,5H=24,121+0,002=24,123mm

• S_n=B_o-0,5H=24,121-0,002=24,119mm

• W_o=10.

Pomiar sprawdzianu strony;
Przechodniej dpi=Wpi­-Wo (mm)				(xi-x)^2
1	24,1262			0,0000000127
2	24,1267			0,0000001502
3	24,1259			0,0000001702
4	24,1265			0,0000000352
5	24,1261			0,0000000452
6	24,1263			0,0000000002
7	24,1262			0,0000000127
8	24,1266			0,0000000827
Wartość średnia			24,1263	0,0000000636
Nieprzechodniej dpi=Wpi­-Wo (mm)
1	24,0992			0,0000000756
2	24,0998			0,0000001056
3	24,0995			0,0000000006
4	24,0991			0,0000001406
5	24,0997			0,0000000506
6	24,0993			0,0000000306
7	24,0997			0,0000000506
8	24,0995			0,0000000006
Wartość średnia		24,0994		0,0000000569

Pomiar strony przechodniej sprawdzianu do otworów;

• Wartość średnia;

d=
=24,1263mm

• Odchylenie standardowe;

S_(d)=
=
=0,0009mm

• Odchylenie standardowe średnie;

S_r=
=0,0003mm

• Średnica zmierzona strony przechodniej wynosi;

d=24,1263±0,0009mm

Pomiar strony nieprzechodniej sprawdzianu do otworów;

• Wartość średnia;

d=
=24,0994mm

• Odchylenie standardowe;

S_(d)=
=
=0,0008mm

• Odchylenie standardowe średnie;

S_r=
=0,0002mm

• Średnica zmierzona strony nieprzechodniej wynosi;

d=24,0994±0,0008mm

---