Egzamin z prawa karnego 2006/2007

1. Czas popełnienia przestępstwa

Czas popełnienia przestępstwa art. 6 KK Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był zobowiązany.

Czas popełnienia przestępstwa jest zakreślony znamieniem danego czynu.

2. Miejsce popełnienia przestępstwa

Czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był zobowiązany albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpić.

3. Pojęcie przestępstwa

PRZESTĘPSTWO- art.1 paragraf 2 KK

Nie jest przestępstwem czyn zabroniony którego społeczna szkodliwość jest znikoma

Definicje przestępstwa:

Czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary przez obowiązującą ustawę określającą jego znamiona bezprawnie zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.

4. Podmiot przestępstwa

Podmiot przestępstwa

1. przestępstwo powszechne. Jest to takie które może być popełnione przez każdego karnie odpowiedzialnego człowieka, czyli osobę która jest poczytalna i osiągnęła wiek odpowiedzialności.

2. przestępstwo indywidualne. Podmiotem tego przestępstwa może być tylko osoba która ma określone w ustawie właściwości wyróżniające ją z kręgu innych osób.

5. Przestępstwo z działania i zaniechania, przestępstwa materialne i formalne

Przestępstwa materialne charakteryzują się tym że wywołani9e przez sprawcę określonego skutku jest znamieniem ustawowym.

W przypadku przestępstw formalnych nie jest konieczne zaistnienie określonego skutku. Karalne jest same przestępne zachowanie się.

6. Typy przestępstw

Wyróżnia się postać : zasadniczą, kwalifikowaną uprzywilejowaną przestępstwa.

Typ zasadniczy przestępstwa stanowi charakterystykę zachowań najbardziej typowych dla naruszenia normy sankcjonowanej.

Typ kwalifikowany powyróżnia się cechą wpływającą na zwiększenie bezprawia. Cechą tą może być skutek albo sposób działania.

Typ uprzywilejowany charakteryzuje się niższą sankcją niż w typie podstawowym co spowodowane jest szczególnymi okolicznościami czynu, jego małą wagą oraz określoną sytuacją psychiczną sprawcy.

7. Cechy i funkcje prawa karnego

Cechy:

-uniwersalizm( prawo to nie normuje tylko jednej określonej sfery stosunków społecznych)

-subsydiarność(polega na tym, że przewiduje karalność najważniejszych naruszeń najważniejszych stosunków społecznych które są regulowane przez przepisy innych gałęzi prawa. Prawo karne materialne wkracza więc w sferę danych stosunków społecznych dopiero wtedy gdy nie jest ona uregulowana przez inne przepisy prawa ).

Funkcje:

-sprawiedliwościowa- stosowanie prawa karnego ma zapewniać realizacje poczucia sprawiedliwości osoby ukaranej, jej rodziny, społeczeństwa, poprzez ukaranie sprawcy

-ochronna- polega na ochronie przed zamachami dóbr ważnych dla każdego społeczeństwa jak i dla każdej jednostki tego społeczeństwa ( przepisy prawa materialnego są po to wdrażane by chronić społeczeństwo przed przestępcami)

-gwarancyjna-polega na tym że zakres czynów zabronionych dla obywatela musi być wyraźnie określony a sądy mogą stosować tylko takie kary które zostały określone w ustawie

-afirmacyjno-motywacyjna- Prawo karne określa poprzez normy zakazujące określonego zachowania standardy postępowania w społeczeństwie ( funkcja afirmacyjna- przez ustanowienie przepisów ustawodawca wskazuje najbardziej cenione cechy np. życie funkcja motywacyjna- przez przepisy ustawodawca motywuje do powstrzymania się od pewnych zachowań)

-prewencyjno-wychowawcza- polega na oddziaływaniu zapobiegawczo wychowawczym w celu przestrzegania prawa( f. wychowawcza-każdy wie czego nie należy robić; f prewencyjna wymierzanie kar powinno na nas wpłynąć byśmy nie postępowali w sposób karalny)

-restytutywna- polega na możliwości aby sprawca naprawił pokrzywdzonemu wyrządzonej przez przestępstwo szkody.

8. Zasady prawa karnego

• Zasada odpowiedzialności karnej za czyn ( oznacza to, że sprawca ponosi odpowiedzialność tylko i wyłącznie za czyn nie za myśli poglądy)

• Zasada winy. Zgodnie z art. 1 paragraf 3 nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.

• Zasada odpowiedzialności indywidualnej ( za przestępstwo popełnione przez określoną jednostkę odpowiada ta właśnie jednostka a nie inna zbiorowość ludzka

• Zasada humanitaryzmu. Zgodnie z tą zasadą wyrażoną w art. 3 kodeksu karnego- kary i inne środki przewidziane w kodeksie karnym stosuje się z uwzględnieniem zasady humanitaryzmu w szczególności z poszanowaniem godności człowieka.

• Zasada nullum crimen sine lege ( nie ma przestępstwa bez ustawy

• Zasada nullum poena sine lege- nie można stosować kar które nie są zawarte w ustawie

• Zasada lex retro non agit- prawo nie działa wstecz

9. Wina umyślna i nieumyślna

Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia tj. chce go popełnić lub przewiduje zamiar przestępstwa

Zamiar popełnienia czynu zabronionego może wystąpić w 2 postaciach

1. zamiar bezpośredni- chce zabić człowieka i robi to

2. zamiar ewentualny- ktoś przewiduje śmierć i godzi się na to podpalenie domu wraz z osobą w środku

3. zamiar przemyślany, z premedytacją- popełniony po głębszym przemyśleniu

4. zamiar nagły- jest podjęty pod wpływem określonego bodźca

5. zamiar przemienny- polega na tym, że sprawca zmierza do jednego z wyobrażonych skutków, odpowiada za ten który wywołał np. Sprawca oddaje strzał i może zranić albo zabić

6. zamiar ogólny- sprawca obejmuje swoją wolę tylko ogólnie wyobrażane skutki a odpowiada za ten który wykonał

Wina nieumyślna

Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia popełnia go jednak na skutek nie zachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć np. przestępstwo komunikacji- wypadek drogowy

10. Niepoczytalność, poczytalność

Niepoczytalność oznacza brak możliwości rozpoznania znaczenia swojego czynu lub pokierowanie swoim postępowaniem, który zachodzi w chwili czynu i który spowodowany jest chorobą psychiczną upośledzeniem umysłowym lub innym zakłóceniem czynności psychicznych.

Konsekwencja niepoczytalności jest brak winy i w efekcie sprawca nie popełnia przestępstwa

11. Obrona konieczna

Obrona konieczna polega na odpieraniu bezpośredniego bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem przy użyciu środków koniecznych do odparcia tego zamachu i w sposób współmierny do niebezpieczeństwa zamachu.

Bezpośredniość zamachu oznacza natychmiastowe niebezpieczeństwo grożące dobru prawnemu.

Bezpośredniość zamachu oznacza, że zamach może pochodzić tylko od człowieka bo tylko zachowania człowieka może być rozpatrywane w aspekcie zgodności lub niezgodności z prawem.

Sposób obrony musi być współmierny do niebezpieczeństwa zamachu.

Obrona musi być konieczna w tym znaczeniu, że broniący może używać tylko sposobów, środków koniecznych do odparcia zamachu.

Prawo do obrony przysługuje wobec rzeczywistego zamachu. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

12. Stan wyższej konieczności

Stan wyższej konieczności występuje gdy określonemu dobru grozi niebezpieczeństwo, które można odwrócić przez poświęcenie innego dobra także korzystającego z prawnej ochrony.

Podstawowym elementem stanu wyższej konieczności jest bezpośrednie niebezpieczeństwo grożące danemu dobru a więc taki, które grozi natychmiast.

Zachowanie sprawcy będzie mogło być uznane za działanie w stanie wyższej konieczności gdy zostaną spełnione następujące zasady.

-subsydiarności

-proporcjonalności dóbr

-wyłączenia

13. Formy stadialne i zjawiskowe popełnienia przestępstwa

Formy stadionalne i zjawiskowe

Do form stadionalnych zaliczamy:

-Przygotowanie

-Usiłowanie

-Dokonanie

Formy zjawiskowe:

-Zwykłe sprawstwo

-współsprawstwo

-sprawstwo kierownicze

-podżeganie

-pomocnictwo

Przygotowanie przestępstwa zachodzi wtedy gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego dokonuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania w szczególności w tym celu wchodzi w porozumienie z inną osobą uzyskuje lub przysposabia środki, zbiera informacje lub sporządza plan działania.

Jest karane tylko wtedy gdy ustawa tak stanowi. Nie podlega karze za przygotowanie kto dobrowolnie od niego odstąpił w szczególności zniszczył przygotowane środki lub zapobiegał skorzystania z nich w przyszłości.

W razie wejścia w porozumienie z inna osobą w celu popełnienia czynu zabronionego nie podlega karze ten kto nadto podjął istotne starania zmierzające do zapobieżenia dokonania czynu.

Usiłowanie za to odpowiada ten kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje.

Charakteryzuje się występowaniem trzech elementów:

-zamiar popełnienia czynu zabronionego

-zachowanie zmierzające bezpośrednio do dokonania

-brak dokonania

Usiłować popełnić przestępstwo można tylko w zamiarze bezpośrednim.

Zachowanie zmierzające bezpośrednio do dokonania oznacza sytuację doprowadzenia poprzez realizację zamiaru sprawcy do etapu bliskiego dokonania.

Brak dokonania oznacza, że sprawca nie realizował wszystkich znamion przestępstwa.

Wyróżnia się usiłowanie:

-zakończone- to takie gdy sprawca uczynił wszystko co jego zdaniem było konieczne do dokonania czynu zabronionego.

-nie zakończone- to takie gdy sprawca zrealizował jedynie część działań prowadzących do zamierzonego skutku.

Najczęstszą jego formą jest sprawstwo indywidualne wykonawcze, które polega na wypełnieniu przez jedną osobę własnym zachowaniem wszystkich znamion czynu zabronionego.

Współsprawstwo polega na tym, że dwie lub więcej osób działają w porozumieniu, realizuje czyn zabroniony przy czym porozumienie to musi nastąpić przed lub w trakcie tej realizacji i jego forma jest dowolna a istotę wyczerpuje uzgodnienie popełnienia wspólnie przestępstwa.

Wyróżnia się różne formy współsprawstwa np.:

-sukcesywne-dana osoba zaczyna realizację procesu czynu zabronionego i dołącza się do tego inna osoba np. napad i pomoc w napadzie.

-równoległe- każda z osób uczestnicząca w realizacji znamion czynu zabronionego realizuje je indywidualnie ale w pewnej zbieżności czasowej np. wybicie szyby w oknie i rzucenie się aby rabować.

-kierownicze- polega na tym, że sprawca kieruje wykonywaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie zleca jej wykonanie czynu zabronionego.

Ta forma sprawstwa kierowniczego pozwala uznać, że dana osoba jest sprawcą gdy ma ona wpływ na przebieg przestępstwa.

Podżegani polega na nakłanianiu innej osoby do dokonania czynu zabronionego. Nakłanianie może wystąpić w dowolnej formie, musi zawsze jednak wywołać u tej osoby zamiar popełnienia czynu zabronionego. Podżegać można jedynie w zamiarze bezpośrednim to namawianie, przekonywanie.

14. Kara ograniczenia wolności

Kara ograniczenia wolności - jest karą pośrednią między grzywną a pozbawieniem wolności. Może mieć formę.

-zgłoszenia na policję

-potrącenie części wynagrodzenia

Karę tę wymierza się w miesiącach od 1 do 12.

W czasie odbywania kary skazany nie może.

-bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu.

-jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd

-ma obowiązek udzielenia wyjaśnienia dotyczących przebiegu odbywania kary

Obowiązek wykonywania pracy wskazanej przez sąd polega na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne wskazanej przez sąd w odpowiednim zakładzie pracy placówkę służby zdrowia w wymiarze od 20 do 40 h w stosunku miesięcznym.

W stosunku do osoby zatrudnionej sąd może zamiast tego obowiązku orzec potrącenie od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę na rzecz skarbu państwa albo na cel społeczny wskazany przez sąd.

Pozbawienie wolności orzeka się w miesiącach i latach. Podstawowa od 1 miesiąca do 15 lat, szczególna 25 lat, dożywocie.

-celkowy system

-progresywny/naukowy

Ma do zrealizowania funkcję izolacyjne i resocjalizacyjne sprawców.

Kara dożywocia jest konsekwencją zniesienia kary śmierci

15. Kara grzywny

GRZYWNA

Zaleta -łatwość w orzekaniu, nie wymaga istnienia skomplikowanego aparatu. Przynosi wymierne dochody, które można przeznaczyć na resocjalizacje, walkę z przestępczością.

Wada-nie zawsze można ją orzec, bywa płacona przez inne osoby np. rodzinę. Wymierza się ją wg. stawek dziennych oprócz jej określenie wysokości określa się także ich ilość.

Grzywnę wymierza się w stawkach dziennych określając liczbę stawek i wysokość jednej stawki.

Najniższa liczba stawek to 10 zaś najwyższa 360. stawka dzienna może być orzeczona w wysokości od 10zł do 2000zł. Przy wymiarze stawki dziennej sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.

Karę grzywny wymierza się w przypadkach wskazanych w ustawie a poza tym sąd może wymierzyć grzywnę obok kary pozbawienia wolności jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągną.

16. Zakres zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia danej działalności

Zajmowanie określonego stanowiska

Art. 41 KK

Obejmuje 3 stanowiska:

-zakaz wykonywania zawodu

-zajmowanie stanowiska

-prowadzenie określonej działalności gospodarczej

Art. 41 §1, 1a, 1b, 2

Sąd może orzec zakaz zajmowania określonego stanowiska lub wykonywania określonego zawodu, jeżeli sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem

Sąd może orzec zakaz zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk , wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności związanych z wychowywaniem edukacją leczeniem małoletnich lub opieką nad nimi, na zawsze w razie skazania na karę pozbawienia wolności za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego.

Sąd orzeka zakaz zajmowania stanowiska lub wykonywania zawodu na zawsze w razie ponownego skazania sprawcy w warunkach określonych w tym przepisie

Sąd może orzec zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem takiej działalności jeżeli dalsze jej prowadzenie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.

17. Pozbawienie praw publicznych

Art. 40 §1 i 2

Pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego, utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego, jak również utratę posiadania stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego, utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.

Sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie.

18. Nadzwyczajne złagodzenie kary

Art. 60 §1, 2,3,6Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w wypadkach przewidzianych w ustawie oraz w stosunku do młodocianego jeżeli przemawiają za tym względy że wymierzając karę nieletniemu lub młodocianemu sąd kieruje się przede wszystkim tym aby sprawcę wychować

Sąd może również zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w szczególnie uzasadnionych przypadkach kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa, w szczególności:

1. jeżeli pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, szkoda została naprawiona albo pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody

2. ze względu na postawę sprawcy, zwłaszcza gdy czynił starania o naprawienie szkody lub zapobieżenie

3. jeżeli sprawca przestępstwa nieumyślnego lub jego najbliższy poniósł uszczerbek w związku z popełnionym przestępstwem

Sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonywanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa jeżeli ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia

Nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju według zasad

1. jeżeli czyn stanowi zbrodnię, przy czym dolna granica ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności powyżej 3 lat, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagrożenia

2. jeżeli czyn stanowi występek , dolna granica wynosi przynajmniej rok pozbawienia wolności, sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia lub pozbawienia wolności

3. jeżeli czyn stanowi występek, dolna granica wynosi mniej niż rok pozbawienia wolności, sąd wymierza karę ograniczenia wolności lub grzywnę

19. Recydywa szczególna

Recydywa ogólna to powrót do jakiegokolwiek przestępstwa po uprzednim skazaniu. Wyróżnia się także recydywę szczególną, inaczej specjalną, która dzieli się z kolei na recydywę podstawową inaczej zwykłą oraz wielokrotną inaczej multi-recydywę. Recydywa szczególna podstawowa dotyczy sytuacji gdy sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary przestępstwo umyślne podobne do tego za jakie był już skazany, sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę. ( art. 64§1)

Recydywa szczególna wielokrotna inaczej multi- recydywa polega na tym że sprawca skazany poprzednio w warunkach recydywy szczególnej podstawowej który odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia znowu umyślnie przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, gwałtu, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia, sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a może ją wymierzyć do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

20. Warunkowe umorzenie postępowania karnego

Art. 66 §1,2,3- stosowany tylko do osób nie karanych

Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego w szczególności nie popełni przestępstwa.

Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności

W przypadku gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą sprawca naprawił szkodę lub pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody, warunkowe umorzenie ,może być zastosowane do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nie przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności

Art. 67 §1,2,3- dotyczy okresu próby

Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do 2 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.

Umarzając warunkowo postępowanie karne sąd może w okresie próby oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym

Umarzając warunkowo postępowanie karne sąd zobowiązuje sprawcę do naprawienia szkody w całości lub części a może na niego nałożyć obowiązki np. wykonywania pracy zarobkowej, poddania się leczeniu, a ponadto orzec świadczenie pieniężne oraz zakaz prowadzenia pojazdów do lat 2

21. Warunkowe zawieszenie wykonywania kar

Art. 69 §1,2

Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności nie przekraczającej 2 lat, kary ograniczenia wolności lub grzywny orzeczonej jako kara samoistna, jeżeli jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa.

Zawieszając wykonywanie kary, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy styl życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa

Art. 70 §1

Zawieszenie wykonywania kary następuje na okres próby, który biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia i wynosi:

1. od 2 do 5 lat- w przypadku warunkowego zawieszenia wykonywania kary pozbawienia wolności

2. od roku do 3 lat- w wypadku warunkowego zawieszania wykonania grzywny lub kary ograniczenia wolności.

Art. 72 §1

Zawieszając wykonywanie kary sąd może zobowiązać skazanego do:

-informowania sąd lub kuratora o przebiegu okresu próby

-przeproszenia pokrzywdzonego

Poddanie się leczeniu

1. Przesłanki procesu karnego - to sytuacje stałe, od których przepisy procesu karnego uzależniają wszczęcie i prowadzenie procesu karnego.

Podział przesłanek:

1)- przesłanki materialne- to takie, których źródłem są przepisy prawa karnego i materialnego,

- przesłanki formale - to takie, których źródłem są przepisy procesu karnego.

2)-przesłanki dodatnie - to takie, które muszą zaistnieć aby proces karny mógł się toczyć,

- przesłanki ujemne - to takie, które nie mogą zaistnieć aby proces mógł się dalej toczyć np.

czyn został popełniony a oskarżony zmarł.

3)-przesłanki bezwzględne - to takie, które uniemożliwiają prowadzenie procesu karnego w

każdym układzie procesu

- przesłanki względne - to takie przesłanki które uniemożliwiają prowadzenie procesu w

określonym układzie procesowym.

2. Właściwość miejscowa i rzeczowa sadu
Art. 24. § 1.k.p.k. Sąd rejonowy orzeka w pierwszej instancji we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości innego sądu.

Art. 25. § 1. Sąd wojewódzki orzeka w pierwszej instancji w sprawach o następujące przestępstwa:
1) o zbrodnie określone w Kodeksie karnym oraz w ustawach szczególnych,
2) o występki określone w poszczególnych rozdziałach i art. Kodeksu Karnego

3) o występki, które z mocy przepisu szczególnego należą do właściwości sądu wojewódzkiego.

Art. 26. Sąd apelacyjny rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w pierwszej instancji w sądzie wojewódzkim oraz inne sprawy przekazane mu przez ustawę.
Art. 27. Sąd Najwyższy rozpoznaje kasacje oraz środki odwoławcze i inne sprawy w wypadkach określonych w ustawie.

Art. 31. § 1. Miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu popełniono przestępstwo.
§ 2. Jeżeli przestępstwo popełniono na polskim statku wodnym lub powietrznym, a § 1 nie może mieć zastosowania, właściwy jest sąd macierzystego portu statku.
§ 3. Jeżeli przestępstwo popełniono w okręgu kilku sądów, właściwy jest ten sąd, w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.
Art. 32. § 1. Jeżeli nie można ustalić miejsca popełnienia przestępstwa, właściwy jest sąd, w którego okręgu:
1) ujawniono przestępstwo,
2) ujęto oskarżonego,
3) oskarżony przed popełnieniem przestępstwa stale mieszkał lub czasowo przebywał
- zależnie od tego, gdzie najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli przestępstwo popełniono za granicą.
§ 3. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej sądu według przepisów poprzedzających, sprawę rozpoznaje sąd właściwy dla dzielnicy Śródmieście gminy Warszawa-Centrum.

3. Oskarżony

Kodeks wprowadza dwa różne pojęcia: podejrzany i oskarżony.

Podejrzany to osoba, której wydano postępowanie o przedstawienie zarzutu, lub której bez wydania takiego postępowania postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.

Za oskarżonego uważa się natomiast osobę, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu oraz osobę, co do której prokurator złożył wniosek o umorzenie postępowania.

Obowiązkiem oskarżonego jest poddać się oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym badaniom nie połączonym naruszeniem integralności ciała, badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom z dokonaniem zabiegów na jego ciele, z wyjątkiem chirurgicznych, pod warunkiem, że dokonywane są przez uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia z zachowaniem wskazań wiedzy lekarskiej i nie zagrażają zdrowiu oskarżonego, jeżeli przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne; w szczególności oskarżony jest obowiązany przy zachowaniu tych warunków poddać się pobraniu krwi lub wydzielin organizmu. Oskarżony, który pozostaje na wolności, jest obowiązany stawić się na każde wezwanie w toku postępowania karnego oraz zawiadamiać organ prowadzący postępowanie o każdej zmianie miejsca swego zamieszkania lub pobytu trwającego dłużej niż 7 dni, o czym należy oskarżonego uprzedzić przy pierwszym przesłuchaniu. Jeżeli oskarżony jest nieletni lub ubezwłasnowolniony, jego przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której pieczą oskarżony pozostaje, może podejmować na jego korzyść wszelkie czynności procesowe, a przede wszystkim wnosić środki zaskarżenia, składać wnioski oraz ustanowić obrońcę. Oskarżony może mieć jednocześnie nie więcej niż trzech obrońców. Oskarżony, który nie ma obrońcy z wyboru, może żądać, aby mu wyznaczono obrońcę z urzędu. W postępowaniu karnym oskarżony musi mieć obrońcę, jeżeli:
1) jest nieletni,
2) jest głuchy, niemy lub niewidomy,
3) zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności,
4) nie włada językiem polskim.

Oskarżony musi mieć obrońcę w postępowaniu przed sądem wojewódzkim jako sądem pierwszej instancji, jeżeli zarzucono mu zbrodnię lub pozbawiono wolności.

4.Oskarzyciel posiłkowy Art. 53. k.p.k.W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela publicznego lub zamiast niego. Art. 54. § 1. Jeżeli akt oskarżenia wniósł oskarżyciel publiczny, pokrzywdzony może aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć oświadczenie, że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego. § 2. Odstąpienie oskarżyciela publicznego od oskarżenia nie pozbawia uprawnień oskarżyciela posiłkowego. Art. 56. § 1. Sąd może ograniczyć liczbę oskarżycieli posiłkowych występujących w sprawie, jeżeli jest to konieczne dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania. Sąd orzeka, że oskarżyciel posiłkowy nie może brać udziału w postępowaniu, gdy bierze w nim już udział określona przez sąd liczba oskarżycieli.
§ 2. Sąd orzeka także, iż oskarżyciel posiłkowy nie może brać udziału w postępowaniu, jeżeli stwierdzi, że nie jest on osobą uprawnioną lub jego akt oskarżenia albo oświadczenie o przystąpieniu do postępowania zostało złożone po terminie.
§ 3. Na postanowienie sądu wydane na podstawie § 1, a także na postanowienie sądu wydane na podstawie § 2, jeżeli dotyczy oskarżyciela posiłkowego określonego w Art. 54 lub Art. 55 § 3 - zażalenie nie przysługuje. Art. 57. § 1. W razie odstąpienia oskarżyciela posiłkowego od oskarżenia nie może on ponownie przyłączyć się do postępowania.
§ 2. O odstąpieniu oskarżyciela posiłkowego od oskarżenia w sprawie, w której oskarżyciel publiczny nie bierze udziału, sąd zawiadamia prokuratora. Nieprzystąpienie przez niego do oskarżenia w terminie 14 dni od doręczenia zawiadomienia powoduje umorzenie postępowania. Art. 58. § 1. Śmierć oskarżyciela posiłkowego nie tamuje biegu postępowania; osoby najbliższe mogą przystąpić do postępowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego w każdym stadium postępowania.
§ 2. W razie śmierci oskarżyciela posiłkowego, który samodzielnie popierał oskarżenie, stosuje się odpowiednio

5. Powód cywilny Powód cywilny może dowodzić istnienia tylko tych okoliczności, na których opiera swoje roszczenie. Art. 67. § 1. Jeżeli sąd odmówił przyjęcia powództwa cywilnego lub pozostawił je bez rozpoznania, powód cywilny może dochodzić swego roszczenia w postępowaniu cywilnym. § 2. Jeżeli w terminie zawitym 30 dni od daty odmowy przyjęcia lub pozostawienia powództwa cywilnego bez rozpoznania powód cywilny wniesie o przekazanie pozwu sądowi właściwemu do rozpoznawania spraw cywilnych, za dzień zgłoszenia roszczenia uważa się dzień wniesienia pozwu w postępowaniu karnym. W razie zawieszenia postępowania sąd na żądanie powoda cywilnego przekazuje wytoczone powództwo sądowi właściwemu do rozpoznawania spraw cywilnych. Art. 68. W razie zawieszenia postępowania sąd na żądanie powoda cywilnego przekazuje wytoczone powództwo sądowi właściwemu do rozpoznawania spraw cywilnych. Art. 69. § 1. Jeżeli powództwo cywilne zostało zgłoszone w toku postępowania przygotowawczego, organ prowadzący postępowanie załącza pozew do akt sprawy, a postanowienie co do przyjęcia powództwa wydaje sąd po wpłynięciu sprawy z aktem oskarżenia; za dzień zgłoszenia roszczenia uważa się wówczas dzień zgłoszenia powództwa.
§ 2. Jeżeli wraz z powództwem cywilnym został zgłoszony wniosek o zabezpieczenie roszczenia, w przedmiocie tego wniosku orzeka prokurator.
§ 3. Na postanowienie co do zabezpieczenia roszczenia przysługuje zażalenie do sądu.
§ 4. W razie umorzenia lub zawieszenia postępowania przygotowawczego pokrzywdzony w terminie zawitym 30 dni od daty doręczenia postanowienia może żądać przekazania sprawy sądowi właściwemu do rozpoznawania spraw cywilnych. Jeżeli pokrzywdzony w terminie tym żądania nie zgłosi, zabezpieczenie upada, a wniesiony poprzednio pozew nie wywołuje skutków prawnych. Art. 70. W kwestiach dotyczących powództwa cywilnego, a nie unormowanych przez przepisy niniejszego kodeksu, stosuje się odpowiednio przepisy obowiązujące w postępowaniu cywilnym.

6. Oddalenie wniosku dowodowego Art. 170. § 1.k.k.Oddala się wniosek dowodowy, jeżeli:
1) przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne,
2) okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy,
3) dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności,
4) dowodu nie da się przeprowadzić.
§ 2. Nie można oddalić wniosku dowodowego na tej podstawie, że dotychczasowe dowody wykazały przeciwieństwo tego, co wnioskodawca zamierza udowodnić.
§ 3. Oddalenie wniosku dowodowego następuje w formie postanowienia.
§ 4. Oddalenie wniosku dowodowego nie stoi na przeszkodzie późniejszemu dopuszczeniu dowodu, chociażby nie ujawniły się nowe okoliczności.
7. Dowód z opinii biegłych
Dowody przeprowadza się na wniosek stron albo z urzędu. We wniosku dowodowym należy podać oznaczenie dowodu oraz okoliczności, które mają być udowodnione. Można także określić sposób przeprowadzenia dowodu. Oddala się wniosek dowodowy, jeżeli:
1) przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne,
2) okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy,
3) dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności,
4) dowodu nie da się przeprowadzić.
Osobie przesłuchiwanej należy umożliwić swobodne wypowiedzenie się w granicach określonych celem danej czynności, a dopiero następnie można zadawać pytania zmierzające do uzupełnienia, wyjaśnienia lub kontroli wypowiedzi. Dowodu z wyjaśnień oskarżonego lub z zeznań świadka nie wolno zastępować treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych.

8. Zatrzymanie występuje w postaci tzw. zatrzymania obywatelskiego i procesowego. Zatrzymanie obywatelskie polega na tym , że każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości. Osobę ujętą należy niezwłocznie oddać w ręce Policji. Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo, a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości. Zatrzymanego należy natychmiast poinformować o przyczynach zatrzymania i o przysługujących mu prawach oraz wysłuchać go.
Zatrzymanemu przysługuje zażalenie do sądu. W zażaleniu zatrzymany może się domagać zbadania zasadności i legalności zatrzymania oraz prawidłowości jego wykonania. Zatrzymanego należy natychmiast zwolnić, gdy ustanie przyczyna zatrzymania, a także jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przez uprawniony organ nie zostanie on przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania; należy go także zwolnić na polecenie sądu lub prokuratora. Zatrzymanego należy zwolnić, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania go do dyspozycji sądu nie doręczono mu postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania.

9. Tymczasowe aresztowanie Tylko sąd stosuje tymczasowe aresztowanie. Może nastąpić jeżeli: 1) zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu,
2) zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne. Jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata, potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą oskarżonemu surową karą.
Tymczasowe aresztowanie może wyjątkowo nastąpić także wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, a zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził. Sąd może stosować tymczasowe aresztowanie w postępowaniu przygotowawczym na okres nie dłuższy niż 3 m-ce. Gdy nie można zakończyć postępowania w tym czasie można go przedłużyć do 12 m-cy. Łączny okres stosowania aresztowania do chwili wydania wyroku przez sąd I instancji nie może przekroczyć 2 lat.Tymczasowe aresztowanie może wyjątkowo nastąpić także wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, a zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził. Okres tymczasowego aresztowania liczy się od dnia zatrzymania.

---