Wierzbicki- opieka postpenitencjarna w Polsce
Stankowski- problemy kryminalistyki
Pelka- Sugocka- środki postpenitencjarne a przystosowanie społeczne
Botandynowicz- probacja a zachowanie wolności
Urban- problemy współczesnej patologii, zachowania dewiacyjne młodzieży, resocjalizacja
Stępniak- funkcjonowanie kurateli sądowej
Pomoc postpenitencjarna udzielana jest osobom, które wychowa z zakładów poprawczych. Są to osoby, które przebywały w placówkach penitencjarnych. Szczególnie ta pomoc powinna być dla osób którzy wychodzą warunkowo. Obejmuje m.in. zapewnianie niezgodnych środków do życia, pomoc w znalezieniu pracy itd. Może być też udzielana rodzinom tych osób które odbywają karę i nie wyszli. Ona może być udzielana, ale nie ma charakteru obligacyjnego, czyli musi być udzielana. Może być tez udzielana ofiarom przestępstwa. Jest ona udzielana żeby zapobiec powrotowi do przestępstwa, czyli ma tez walor profilaktyki.
Opieka i pomoc postpenitencjarna- jest instytucją prawa karnego, której celem jest skuteczna readaptacja społeczna osób uprzednio skazanych na bezwzględną karę pozbawienia wolności. System probacji- wypróbować skazanego czyli wypuścić go, ale pod kontrolą np. zawieszenie kary pozbawiania wolności, zwalniamy kogoś przedterminowo ale warunkowo
Przestępczość towarzyszy w każdym społeczeństwie. Durkheim zwrócił na to uwagę. Był socjologiem II poł. XIX w. wprowadził pojęcie anomii- oznacza stan zachwiania upadku społecznego, dochodzi do tego kiedy pojawia się rozbieżność norm- dewianci. Dewiant- osoba, która ma inny system wartości, Durkheim uważa ze przestępczość rosnąca, niekontrolowana jest szkodliwa. Zjawiska o charakterze patologicznym 1. przestępczość zorganizowana 2. ustrój socjalistyczny zakładał szczęście każdej jednostce. Po 1990 doszło do eskalacji zjawisk patologicznych w II poł. XX w. widzimy patologizacje zwiększającą się. Faure`a- raport w którym zwrócono uwagę na to że wraz ze wzrostem cywilizacji będzie wzrastać zjawisko patologizacji. W latach 70 istniały już zagrożenia. Mamy do czynienia z brutalizacją życia społecznego w różnych sferach życiowych. Urban zwrócił uwagę że nasila się zjawisko przestępczości dorosłych i nieletnich. Urban wskazuje że w chwili obecnej nie ma teorii który w systemowy sposób mogą wyjaśnić te zjawiska.
Działania wobec przestępczości
1. profilaktyka
2. resocjalizacja
3. pomoc postpenitencjarna.
Cały ten proces resocjalizacji powinien doprowadzić do zwolnienia warunkowego. Te zwolnienie jest traktowane jako zjawisko probacyjne- na próbę się go zwalnia. Zjawisko: resocjalizacja pozorna- podstawą ulegania jest władza, polega na tym że jednostka udaje w placówce, żeby otrzymać zwolnienie i wyjście, powraca do tego co robił wcześniej czyli nie zmienił swojej osobowości.
Okresy pomocy postpenitencjarnej: I okres rozbiorów, II międzywojenny 1917-1939, III powojenny 1945-1961, IV 1969-1989, V 1989 - do dzisiaj.
I okres rozbiorów: Julian Ursyn Niemcewicz (publicysta) w Polsce 1807 „Memoriał w którym właśnie widać pomoc udzielania ludziom, pomoc ustawiona jest moralnie i socjalnie na tych którzy opuszczają więzienia i są w więzieniu. Zwrócił uwagę na pomoc i opiek ludziom wychodzącym z więzienia - zapewnia schronienie, opiekę lekarską, pomoc w uzyskaniu dokumentów, umożliwienie powrotu do domu, rodzin, dostarczanie narzędzi do pracy, środki niezbędne do życia. W II poł. XIX lata 80 powstał projekt ustawy Towarzystwa pomocy dla wychodzącego z zakładów karnych. W 1909r. ogłoszono ustawy towarzystw opieki nad osobami zwolnionymi z więzień które świadczyły pomoc pieniężną. Z inicjatywy tych towarzystw wychodzących z więzień umieszczano ich w szpitalach, w przytułkach (opieka lekarska). Organizowały pomoc prawną, organizowały zatrudnienie, obronę w sądzie. Stopniowo była realizowana idea w tych zakładach przejściowych. MOA- młodzieżowy ośrodek adaptacji. W zakładach przejściowych daje się schronienie.
II Okres miedzywojenny 1918-1939- przed zakończeniem Niemcy zgodziły się na Powstanie Królestwa Polskiego i powstało Ministerstwo Sprawiedliwości już w 1918. Przekazane zostały sądy. Więzienia zostały w rękach dotychczasowych władz zaborczych. Ministerstwo sprawiedliwości przygotowywało kadrę dla potrzeb więziennictwa. Od 1918 władze Polskie zaczęły przejmować więzienia, zaczęło się to na Lubelszczyźnie, później już we wszystkich krajach. Pod koniec 1918 więzienia przeszły pod zarząd Polski. Proces ten był skomplikowany, powstała Naczelna Rada Ludowa do 1921 zajmowała się zarządzaniem więzienia. W 1921 więzienia zostały przejęte przez Ministerstwo sprawiedliwości. Ostatnie więzienie zostało przejęte na Śląsku w 1923 przez Ministerstwo sprawiedliwości. Na terenie śląska trwała niepewna sytuacja. Początkowo ta sytuacja była skomplikowana, bo wraz z przejęciem tych więzień obowiązywało ustawodawstwo władz zaborczych. Wpływało to na przedłużenie działalności instytucji opiekuńczych, których działały pod zaborami, wśród tych instytucji był patronat, który zajmował się osobami , które wyszły z więzienia. W okresie 1 wojny światowej patronaty musiały zmienić sposób swojego działania , gdyż została zahamowana, ale od roku 1918 były przyznane dotacje na działalność postpenitencjarną. Leon Supiński pierwszy minister sprawiedliwości był założycielem patronatu, na tyle na ile mógł starał się dotować działalność państwa. Po roku 1921 zabrakło pieniędzy i już te dotacje nie były przyznawane ze względów oszczędnościowych. 1 XII 1923 minister sprawiedliwości na wniosek departamentu więziennictwa zatwierdził statut warszawskiego towarzystwa patronat. Statut ten był traktowany jako wzorcowy i był wzorem dla terenowych patronatów. Statut regulował m. in. Działania członków korespondentów czyli terenowych, gdzie działały w miejscowościach , gdzie nie było patronatów. Na wstępie statut przyjmuję nową nazwę: Towarzystwo Opieki nad Więzieniami zwolnionych z więzień i ich rodzinami. W celach patronatu pojawił się zapis, że na czołowym miejscu ma być poprawa stanu moralnego i bytu materialnego więźniów i w tym zakresie władze patronatu miały ściśle współpracować z władzami więziennymi. W związku z tym te poglądy przetrwały do dnia dzisiejszego bo są na tyle nowoczesne. W celach patronatu zapisano też, że opieka postpenitencjarna ma być świadczona wobec nieletnich sprawców czynów przestępczych. Wobec nieletnich stosowano szeroki program oddziaływania. Patronat brał na siebie obowiązek wychowania i nauczania tych nieletnich przestępców, jak również przygotowania ich do pracy zawodowej. W tym zakresie patronat współpracował z ministerstwem sprawiedliwości oraz ministerstwem pracy i opieki społecznej. Pomoc udzielna wychodzącym była w 3 formach: 1-Pomoc materialna, rzeczowa lub pieniężna ( zaopatrzenie w odzież, pożywienie, leki, narzędzia pracy, udzielanie pożyczek czy zapomóg. 2-Pomoc w zakwaterowaniu i ułatwiał przyjęcie do schroniska, do domu pracy, ułatwiał powrót do miejsca zamieszkania. 3-Pomoc w zdobyciu pracy zarobkowej ( prowadzenie biur pracy, domów pracy) / Dwie płaszczyzny oddziaływania działalności Patronatu w czasie odbywania kary pozbawienia wolności: 1) poznanie warunków, w jakich więźniowie odbywali karę czyli diagnoza, rozpoznanie przyszłych warunków bytowych i bytowych i rodzin. Tym zajmowali się kuratorzy więziennych patronatów. 2) Świadczenie im pomocy materialnej, pomoc w organizowaniu robót więziennych, zakładanie bibliotek i zajmowanie się jej prowadzeniem, urządzanie odczytów, pogadanek, obchodzenie świat państwowych i religijnych / Do innych zadań Patronata należało informowanie zarządu więziennictwa o nieprawidłowościach więźniów. Patronat starał się być obecny tam gdzie mógł wpływać na politykę kary pozbawienie wolności. Te cele były realizowane przez kuratorów, czyli członkowie patronatu. Wyróżniono 2 grupy kuratorów. 1 grupa to kuratorzy więzienni, ta działalność była możliwa, gdy dostali zgodę od ministerstwa sprawiedliwości i musieli współpracować z władzami więziennymi. Oni odwiedzali więźniów, na zaproszenie władz więziennych mogli brać udział w naradach więziennych czy też mogli brać udział w komisji zajmujących się warunkowym zwolnieniem. 2 grupa to kuratorzy okręgowi czyli działali w wyznaczonym terenie poza więzieniem. Statut w 1923 zwiększył liczbę krąg osób, które miały być objęte opieką, podkreślano konieczność zajmowania się więźniami nieletnimi natomiast nie wprowadzono żadnych ograniczeń osobom, które wyszły z więzienia. Statut w 1923 określił terenową strukturę działalności Patronatu. Zostały utworzone samodzielne patronaty, powołano członków korespondentów. Wypracowane zostały formy działania kuratorów na terenie więzień. W 1931 pojawił się regulamin więzienny. Omawiane zostały cele i zadania i struktura organizacyjna komitetów więziennych. Przy biurze Patronatu Warszawskiego zorganizowano społeczne biuro pośrednictwa pracy. To biuro zajmowało się wydawaniem zwolnionym zniżkowych biletów kolejowych. Od 1938 zaczęto realizować 40% dopłaty do ulgowych biletów. W 1930 Warszawski Patronat nabył nieruchomość w „ Radości” pod Warszawą i tam urządzono dom dziecka w którym zamieszkało 69 dzieci więźniów. Podobna instytucja było schronisko w Farcie pod Warszawą dla dzieci , które ukończyły od 1 do 5 r. życia i nie mogły przebywać z matkami w więzieniach i przebywały tam do 7 roku życia a potem umieszczane były w państwowych instytucjach wychowawczych.
III okres powojenny (1945-1961) P. post. po roku 1945 miały ścisły związek, że Polska stała się krajem socjalistycznym. Po II wojnie światowej został wydany nowy regulamin więzienny 11.06.1945. Było to przeniesienie do nowych warunków, które były zawarte w 1930 r. Ten regulamin z 1931 został w praktyce przeniesiony do nowej rzeczywistości, odrzucono zapisy, które dotyczyły pomocy charakterystycznej czy filantropijnej. Zlikwidowano patronat a zadania i obowiązki patronatu przejęło państwo. Nie zmieniły się podstawowe założenia opieki postpenitencjarnej, z tym, że państwo przejęło obowiązki, które wcześniej sprawowały instytucje pozarządowe. W 1949 r. ukazały się przepisy powołujące się na ustawę w myśl, których to przepisów opieka zwolnionych z więzienia należy do opieki społ. Te przepisy określiły cel opieki nad zwolnionymi a tym celem było umożliwienie tym osobom powrotu do normalnej pracy i życia w społ. i polegał on też w pomocy na usamodzielnień się. To pismo podkreślało, że pomoc powinna być szybko i skuteczna. Zwracano tez uwagę, że nie wolno dyskryminować osób zwalnianych a zatem należało pozbyć się uprzedzeń do ludzi wychodzących z wiezienia. To pismo zleciło też udzielanie przez opiekę społ. pomocy żywnościowej i odzieżowej. Opieka społ. miała się zająć udzielaniem opieki lekarskiej; zwrócono też uwagę na konieczność pomocy w znalezieniu pracy. Pomoc polegała także na znalezieniu zatrudnienia, jak również przeszkolenia zawodowego. Każdy zwalniany z zk otrzymywał kartę zwolnienia oraz skierowanie do właściwej gminy. W 22.09.1949 r. zostało wydane kolejne rozporządzenie w sprawie opieki nad osobami zwolnionymi z wiezienia po odbyciu kary. Przez 4,5 lat po wojnie podjęto wiele starań uregulowania wszystkich kwestii pomocy postpenitencjarnej. Od 1950 nastąpiły zmiany dotyczące kary pozbawienia wolności. Zwracano uwagę na znaczenie pracy wychowawczej. Na początku lat 50 pojawiła się kwestia opieki nad osobami chorymi wychodzącymi z więzienia. Odwołano się do ustawy 1923 o opiece społ. w której stwierdzono że opieka społ. nad opuszczającymi zk (zakład karny) należy do opieki społ. W przyjętych latach ?? 50 wskazywano na to że jeżeli chodzi o profilaktykę zdrowia te problemy powinny być rozwiązywane przez zakłady społ. służby zdrowia, osobom opuszczającym zk przysługiwało bezpłatne leczenie. Na podstawie zaświadczeń każda osoba mogła zgłosić się do szpitala bądź do przychodni by skorzystać z opieki medycznej. W praktyce osoby opuszczające zk miały problemy z uzyskaniem świadczeń medycznych. Placówki służby zdrowia wysyłały rachunki za leczenie do zk, z których wychodzili więźniowie. Tak to wyglądało w świetle przepisów. Częściowo wyjaśniła to instrukcja ministra zdrowia w sprawie świadczeń zakładów społecznych służby zdrowia dla osób kwalifikujących się do opieki społecznej. Ta instytucja powstała na skutek porozumienia z ministerstwem zdrowia i w efekcie osoby nie zdolne do pracy nie mające żadnych środków do utrzymania jak i osoby zdolne do pracy, które chwilowo znalazły się w trudnej sytuacji materialnej mogą korzystać z opieki społecznej w miejscowości, która zamieszkują. Te osoby w przypadku choroby maja prawo do: #bezpłatne leczenie ambulatoryjne, domowe, szpitalne we wszystkich zakładach utrzymywanych przez ministerstwo zdrowia #prawo do korzystania z bezpłatnych leków i artykuły sanitarne w aptekach na podstawie recept, które były wydawane przez lekarzy społecznych ośrodków służby zdrowia. W 1952 ogłoszono amnestie, ten krok spowodował że zaczęto inaczej patrzeć na pomoc postpenitencjarna. W 1953 r. zostały opracowane nowe zasady udzielania pomocy osoba zwalnianym z zk. Podstawa do udzielania świadczeń stała się karta zwolnienia na której była umieszczona adnotacja że dana osoba kwalifikuje się do otrzymania pomocy. Równocześnie okazało się ze istnieje opór w przyjmowaniu byłych więźniów do pracy i w związku z tym uaktywnił się wydział polityczno- wychowawczy. W tym czasie zwrócono uwagę ze należy poszerzać zakres pomocy postpenitencjarnej, z szerszą opieką nad dziećmi których rodzice odbywają karę pozbawienia wolności. Szczególnie dotyczyło to dzieci, których rodzice po wyjściu z wiezienia nie miało stałego miejsca zamieszkania żeby zapobiegać takim sytuacjom postanowiono zorganizować domy przejściowe dla osób, które nie maja rodzin, domów. Miały tam przebywać do czasu znalezienia stałego miejsca zamieszkania. Pierwszy taki dom został otworzony w 1955 r. w Baranie?. Nie było trudności z znalezieniu pracy, domów, jeżeli chodzi o pomoc postpenitencjarną znikła też nędza i głód wszyscy zwolnieni mieli dostęp do jakiś bonów jeżeli to nie był hotel dostawali też mieszkania z urzędów z rady państwa. Nie było problemów do zdobycia kwalifikacji zawodowych. To państwo socjalistyczne rozwiązywało wiele problemów w zakresie pomocy postpenitencjarnej. Zk dostarczał bilety na przejazd, dostarczał pomoc pieniężną i odzieżową. Ustrój socjalistyczny zakładał że przestępczości w ogóle nie będzie co było utopią. Wystarczy ze w zk będzie wychowanie a problemy same znikną. Praca była podstawowym środkiem res. i wychowawczym. Wobec takiego nastawienia nie zwracano uwagi na recydywę; wychodzą z założenia że skoro nie ma nędzy, głodu to nie będzie przestępczości i nie ma recydywy. Nie brano pod uwagę że ludzie wychodzący z więzienia są zdemoralizowani, a brano pod uwagę tylko kwestie materialne. W latach 50 zaczęto zwracać uwagę na zjawisko powrotności przestępstwa, ze istniej. Chodziło o stworzenie szerokiego systemu na działalność profilaktyczną. A zatem działalność postpenitencjarna powinna być kontynuowana jako pomocy reedukacyjnej w zk. Takie kierowanie będzie mogło przyczynić się do zwiększenia zjawiska recydywy. Powstała koncepcja tworzenia komitetów więziennych. Nie doszło do stworzenia nowatorskiego systemu te zastosowania miały wiele kierunków. Oparto się na juz istniejących instytucjach, wprowadzono dodatkowe ogniwa opiekuńcze, rozszerzono zakres opieki postpenitencjarnej. Przeprowadzone w 1956 r. zmiany w zakresie pomocy postpenitencjarnej objęły kilka ważnych sfer: 1) Usprawnianie form i metod pracy dotychczasowych instytucji zajmujących się usprawnieniem pracy, wydziałów opieki społecznej i wydziałów zatrudnienia rad narodowych. 2) Zmiany dotyczyły także szerszego udziału zakładów karnych w opiece p. postpenitencjarnej, utworzona została organizacja społ. 3) Utworzona została także nowa organizacja społeczna POLSKI KOMITET POMOCY SPOŁECZNEJ PKPS, w którym zaczęły działać sekcje pomocy postpenitencjarnej. 4) Powołana została do życia instytucja kuratorów sadowych dla warunkowo zwolnionych. 5) Zainteresowanie sfera pomocy postpenitencjarnej różnych instytucji i organizacji PCK 6) Od roku 1956 pojawiły się próby badan naukowych niektórych więźniów dotyczące pomocy postpenitencjarnych 7) przepisy z 1958 r. - nowe przepisy ministerstwa sprawiedliwości i ministerstwa pracy społ. w których ustalono jednolity tryb i zasady postępowania dotyczące wzmożenia opieki nad osobami zwolnionymi z zk oraz rodzinami więźniów. 8) 01.03.1962 - Pismo Prezesa Rady Ministrów adresowane do zakładów pracy - chodziło o kwestie sprawdzania niekaralności osób, które były zatrudniane, w którym stwierdzono ze odmowa zatrudnienia pracownika skierowanego przez organ zatrudnienia wyłącznie ze względu na fakt popełnionego przez niego przestępstwa jest niedopuszczalna, jeżeli ta osoba posiada odpowiednie kwalifikacje. 9) ustalenie kuratorów sądowych nad warunkowo zwolnionymi 10) organizacja ZMS- Związek Młodzieży Socjalistycznej i liga kobiet. / Braki które zaobserwowano wynikały z faktu że jeśli chodzi o rady narodowe zajmowały się one pomocą wszystkim którzy jej potrzebowali i to była pierwsza kwestia która utrudniała pomoc post. w latach 50. Po drugie było zbyt mało osób zatrudnionych, które zajmowały się pomocą postpenitencjarna, a ci którzy się tym zajmowali robili to po godzinach pracy, w czasie wolnym. Kolejna kwestia dotyczyła faktu że brakowało pomocy specjalistycznej dla specyficznych kategorii osób zwalnianych (psychopaci, recydywiści, młodociani). Czwarty problem który wystąpił a tamtych latach to niewłaściwy wy stosunek pracodawców do osób zwalnianych. W 1959 r. pojawia się w polskim systemie opieki więziennictwa referent socjalny - miała to być opieka długofalowa ponieważ pomoc doraźna nie spełniała wszystkich zadań i funkcji. W 1957 na mocy ustawy wprowadzono instytucje warunkowego przedterminowego zwolnienia i oddziaływania dla tych warunkowo zwalnianych i wtedy powołano również do życia instytucje oddawania pod nadzór wychodzących warunkowo. Na mocy tej ustawy zaczęto narzucać obowiązki odpowiedniego zachowania się, stworzono podstawy kontrolowania zachowania w tym okresie próby. W 1958 r. ustanowiono instytucje kuratorów w sprawie nadzorów nad osobami warunkowo zwolnionymi. Mimo tych rozporządzeń obowiązujący system miał szereg braków i nie gwarantował pomocy post. Po 1958 r. pojawiły się braki dotyczące kilku sfer stosowanych w praktyce więzień: 1. zwrócono uwagę że nie istnieje centralny organ koordynujący opiekę postpenitencjarna 2. brak organu do kontrolowania organu reedukacji postpenitencjarnej 3. trudności dotyczące koordynacji działań (współpraca miedzy kuratorami a pkps) 4. brak specjalizacji w zakresie pomocy i opieki postpenitencjarnej 5. rozdrobnienie środków finansowych i zwrócono też uwagę na niewystarczające angażowanie się więźniów w sprawy bytowe swoje jak i ich rodzin. / Zgodnie z tymi założeniami tego modelu zachodziła pilna potrzeba powołania rady głównej reedukacji postpenitencjarnej. Zadaniem tej rady było: 1. wskazywania kierunków oddziaływań w tym zakresie 2. rada miała dysponować i rozdzielać środki finansowe. Rozwój tej struktury pomocy postpenitencjarnej zakładał tez tworzenie specjalnych komitetów wojewódzkich, powiatowych i miejskich w ramach rad narodowych. Urzędnicy jak i przedstawiciele społeczności lokalnej mieli wchodzić w skład tych komitetów. Rada główna miała się zajmować rozdzielaniem środków finansowych na poszczególne województwa. Środki, którymi miała dysponować rada główna pochodziły z dotacji państwowych. Więźniom potrącano 5% wynagrodzenia i miało to, stanowić wpływ do funduszu, którym dysponowała rada edukacji postpenitencjarnej. Mogły też wpływać z innych źródeł. Komitety terenowe miały prawo organizować z funduszu domy przejściowe dla zwolnionych. Mogli być zatrudniani opiekunowie, zakładano też organizacje specjalistycznych przychodni i poradni. Zwrócono uwagę na aspekty chodziło o budowanie właściwych relacji interpersonalnych, którzy wychodzili z więzienia z osobami z zew. Aby ponowić te relacje podejmowano działania żeby zatrzeć fakt pozbawienia wolności. Zakładano też ze Instytucje powinny pomagać także rodzinom więźniów, a w szczególnych sytuacjach także osobom pokrzywdzonym przez przestępstwo. Wyodrębniono 4 grupy wobec których ta pomoc miała być stosowana: 1. osoby zwolnione u których występują anomalia psychiczne, wobec tych osób zachodzi konieczność stosowania specyficznych działań (umieszczenie w domach przejściowych, mieszkaniec powinien pracować na własne utrzymanie). W domach przejściowych powinny się znajdować poradnie zdrowia psychicznego 2. osoby uzależnione którym należy zapewnić możliwość lun kontumacje leczenia w zakładach leczniczych (szczególnie alkoholicy) 3. Młodociani - zakładano ze na tą grupę należy oddziaływać szczególnie intensywnie ( oddziaływania dostosowane do wieku i struktury psychofizycznej) 4. Jednostki szczególnej troski ( trudne przypadki w reedukacji penitencjarnej), chodzi tu o recydywistów którzy nie maja gdzie mieszkać. / Reedukacja postpenitencjarna powinna obejmować wszystkich zwolnionych - pomoc materialna - pomoc w znalezieniu pracy - interwencja. Jeżeli chodzi o kwestie rozwijania p. post. Rozpoczął się okres zainteresowania tymi problemami. 3 Kongres Narodów Zjednoczonych dla przeciwdziałania przestępczości i traktowania więźniów zwrócono uwagę na podjęcia badań, zaczęto zwracać uwagę na ped. aspekty pomocy post. na początku lat 60.
IV okres 1969-1989 Zaczęto zwracać uwagę na zadania opiekuńcze, na nowe aspekty a mianowicie na aspekt wychowawczy. W tych okresach możemy wyróżnić 2 etapy: 1) do 1970 r. dominują formy polegające na opiece, troszczenie się o sprawy zwalnianego z wiezienia. Odbywało się to bez angażowania samego zwalnianego 2) po 1970 r. kiedy zmienia się formuła opieki postpenitencjarnej w formę pomocy. Ta pomoc powinna zmierzać do tego że zwalniany sam się angażuje w społ. adaptację. / Pomoc postpenitencjarna polegająca na zorganizowanej akcji państwa jest formą polityki społecznej państwa polegająca na niesieniu pomocy osoba opuszczającym placówki resocjalizacyjne jak również członkom ich rodzin w przypadkach uzasadnionych sytuacją rodzinną i majątkową. Pomoc jest także elementem profilaktyki przestępczości i stanowią integralną część procesu resocjalizacji realizowanego w warunkach wolnościowych. Są 2 okresy w p. post. po 1960r:1)1969-1990-ustroj socjali. ustawodawstwo miało ch. Opiekuńczy. 2)1990-do dziś- zmiana ustroju gosp. Polityki., kształtowanie się gospodarki rynkowej to spowodowało przeobrażenia w pomocy post. W 1964 ukazało się Zarządzenie Ministra Spraw. W sprawie regulaminu udzielania pomocy w zakresie zapobiegania przestępczości. Pomocą post. Zajmują się struktury państwowe jak i organizacje społeczne -DWUTOWOSC one miały ze sobą współpracować. Sondy Wojewódzkie- działały sekcje penitencjarne, kuratorzy zawodowi. 2 ogniwem państwowym były Urzędy terenowe -wydziały opieki społ., komórki zdrowia, zatrudnienia. Zakłady penitencjarne- aktywność była realizowana przez działalność wychowawców inspektorów do spraw penit. Drugi szczebel to struktury społ., które organizowały się w działalność postp. PKS- polski komitet pomocy społ. PCK-polski czerwony krzyż, Towarzystwo przyjaciół dzieci, Ligia obrony kraju, Ligia kobiet. Związki zawodowe tez angażowały się w pomoc post. Działająca rada pomocy post. Zajmowała się koordynowaniem pomocy post. Tych działań, była organem doradczym ministra sprawiedliwości. Pomoc była realizowana na skutek wystąpienia potrzeb. Podmiotem pomocy post. Były 1)to osoby zwalniane z zakładów karnych.2)Osoby zwalniane po zastosowaniu aresztu tymczasowego3)zwolnione z ośrodka przystosowania społ. Lub z zakładu zabezpieczającego. OPS zostały zlikwidowane w 19904)osoby nieletni i młodociany (środki poprawcze)5)osoby pokrzywdzone przestępstwem i ich rodziny 6)rodziny osób pozbawionych wolności 7)skazani którzy nie mogli być zatrudnieni w zakładzie karnym ze względu na kalectwo, wiek, niepełnosprawność. Ważnym aktem prawnym było rozporządzenie MS z 1971 w sprawie dozoru i nadzoru ochronnego- dotyczyło ono osób skazanych na bezwzględną karę pozbawienia wolności które opuściły zakład ze względu na przedterminowy okres. Dotyczyło osób które były oddawane pod dozór kuratora. Recydywiści którzy odbył cala karę poz. wolności i po opuszczeniu byli obligatoryjnie oddawani pod nadzór kuratora sadowego. Do 1997 funkcjonowanie pomocy post były oparte na opisach z ustaw lat 1972. Rozporządzenie Prezesa RM z dnia 29.05.1974 w sprawie pomocy post. Na mocy tych aktów określono kto sprawuje pomoc post. A wiec właściwe organy prezydiów rad narodowych oraz organizacje społ. -miały udzielać pomocy osobom zwalnianym Celem tej pomocy było utrwalanie wyników resocjalizacji. W Przepisach określona na czym polega p. post. Polega na ułatwianiu znalezienia pracy i na zapewnieniu w razie pomocy zakwaterowania tymczasowego. Praca jako ważny element w wychowaniu w reso. W odniesieniu do dorosłych którzy opuścili zakład karny. Wobec warunkowo zwalnianych sondy penitencjarne nakładały obowiązki- był ważny obowiązek podjęcia pracy zawodowej. Nakładano obowiązek przyjmowania zatrudniania osób opuszczających zk. W zakładach pracy.
V 1989 - do dzisiaj Od 1990r- ustawa z 6 czerwca 1997 reguluje wszystkie kwestie dotyczące pom. post. Jest w niej określone uczestnictwo społeczeństwa w zakresie w orzecznictwie i readaptacji skazanych. Dziennik ustaw 1997 nr. Go pozycja 557,sa do tego odniesienia w jaki sposób jest pomoc postpenitencjarna i komu jest potrzebna. Mogą współdziałać stowarzyszenia, fundacje, organizacje oraz wszelkie instytucje które w statusie, mają cele tego typu działalność. Na rzecz kary pozbawienia wolności działają kościoły związki wyznaniowe oraz osoby godne zaufania. Zatem te podmioty mogą uczestniczyć w przebiegu kary pozbawienia wolności. Określa się w tej ustawie ze ma się to odbyć w porozumieniu z dyrektorem zakładu karnego, wiezienia. Te podmioty mogą uczestniczyć w porozumieniu działalności; resocjalizacyjnej, kulturowej, sportowej, religijnej. W latach 90 zostaje powołany kapelan więziennych. Przedstawiciele tych instytucji mogą uczestniczyć w radach jak również innych organach kolegialnych. Zadaniem tych rad jest świadczenie pomocy skazanym lub koordynowanie współdziałanie społ. z zakładami karnymi. Przedstawiciele instytucji maja uczestniczyć w społ. kontroli nad wykonywaniem kar. W ustawie jest tez określane kto zajmuje się koordynowaniem i realizacja tej pracy, mianowicie prezes rady ministrów powołuje rade główna do spraw społecznej readaptacji i pomocy skazanym. Ustawa określa skład tej rady: przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości (przedstawiciel ministra spr., ministra polityki socjalnej, min. Zdrowia, min. Edukacji narodowej, min. Spraw wewnętrznych i administracji; przedstawiciel policji i służby więziennej; przedstawiciele stowarzyszeń organizacji i instytucji; przedstawiciele kościoła i osoby godne zaufania) Ustawa określa tez że na terenie województwa tez są rady i są one powołane przez wojewodę. Prezes rady ministrów określa zasady rady głównej. W tej ustawie określ. Się w jaki sposób społeczeństwo ma uczestniczyć w pomocy społecznej readaptacji skazanym. Skazanym i ich rodzinom powinno udzielać się niezbędnej pomocy materialnej, medycznej, prawnej, w znalezieniu pracy i zakwaterowania. W ustawie określa się tez ze pomocy udzielają właściwe organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego i kuratorzy sądowi. Zastały określone również zasady tworzenia funduszu pomocy post., są potrącenia 10% wynagrodzenia za prace lub dochodów które dostaje skazany, oraz składki pochodzące z zapisów, zbiórek, dotacji, darowizn. Z tego funduszu udziela się pomocy osobom zwalnianym ale tez osobom pozbawionym wolności oraz ich rodzinom. W wyjątkowych sytuacjach udziela się pomocy z funduszu ofiarom z przestępstw i ich rodzinom. Ze środków tego funduszu mogą tez korzystać związki wyznaniowe, kościoły o ile są to środki przeznaczone na pomoc postpenitencjarną. Ustawa określa tez szczegółowy tryb i zasady pom. postp. Osoby zwolnione z zakładu i ich rodzinom lub które odbywają karę pozbawienia wolności. W nast. Roku 18września 1998 ukazuje się ważna regulacja prawna. Tym rozporządzeniu udzielanie pomocy powinno mieć na celu ułatwienie społ. Readaptacji zwalnianym z zakładów karnych i osoba pozbawionych wolności poprzez dążenie do zapewnienia im i ich rodziną w miarę możliwości odpowiednich warunków życia, pracy, leczenia, umożliwienie pokrzywdzonym i ich rodzinom przezwyciężenia skutków przestępstwa w rozp. Komu taka pomoc przysługuje: 1)osoby pozbawione wolności szczególnie jeśli z uwagi na stan zdrowia, kalectwo, podeszły wiek czy tez zapewnienie im pracy nie jest w stanie zaspokoić swoich uzasadnionych potrzeb 2) to osoby zwolnione z zakładów karnych i aresztów śledczych w szczególności gdy z uwagi na stan zdrowia itd. nie są w stanie samodzielnie zapewnić sobie podstawowych warunków egzystencji. 3) Członkowie rodziny osoby pozbawionej wolności, którzy pozostawali na jej utrzymaniu, jeżeli ich sytuacja materialna lub zdrowotna uniemożliwia zaspakajanie podstawowych potrzeb do życia. 4)Członkowie rodziny osoby zwalnianej z którymi ona pomieszkuje i prowadzi gospodarstwo domowe. 5) W wyjątkowych wypadkach udziela się pomocy pokrzywdzonej przestępstwem. Rodziny tych osób które znajdują się w trudnej sytuacji materialnej, w szczególności gdy skutkiem jest śmierć. Istota czy zakres pomocy postpenitencjarnej - pomoc ta polega na kilku działaniach 1)udzielanie świadczeń pieniężnych 2)finansowanie zapasów żywności, lekarstw, odzieży, protez sprzętów do rehabilitacji, podręczników . 3) Opłacanie czynszu za mieszkanie lub pokrywanie kosztów za tymczasowe pomieszkiwanie. 4) Pokrywanie kosztów specjalistycznych porad prawnych, zawodowych, organizowanie kursów do przygotowania zawodowego bądź tez pokrywanie kosztów związanych z udziałem w kursach. 5)Pokrywanie kosztów związanych ze specjalistycznym leczeniem lub rehabilitacja zawodowa, finansowanie przejazdów środkami komunikacji masowej. W kodeksie karnym wykonawczym 1997 może określić zasady i tryb powierzenia podmiotom gosp., instytucja powierzonych zadań w zakresie zatrudnienia skazanych oraz opieki postpenitencjarnej. Skazany przed zwolnieniem ma prawo zwrócić się do sądu penitencjarnego z wnioskiem o dozór dla niego i taki dozór pełni sadowy kurator. / Kurator sądowy w latach 60- 65 instytucja jest jedną z ogniw pomocy postpenitencjarnej. W 2000 były kolejne ustawy o kuratorach sądowych. Ta znacząca rola zaznacza się w działaniach profilaktycznych. Jeżeli chodzi o model w Polsce to kuratela zawodowo- społeczna. Są to zawsze kadry wysoko wykwalifikowane. Zawodowi kuratorzy sądowi ponoszą ciężar odpowiedzialności za pracę wychowawczą z osobami skazanymi przez sądy na karę pozbawienia wolności. Kuratorzy powinni być wspomagani przez instytucje pomocowe. Ważną kwestią jest podejmowanie pracy ze skazanymi. Istotne jest podejmowanie pracy ze skazanymi którzy są warunkowo zwolnieni. Rozporządzenie Ministra sprawiedliwości 12.06. 2003 r w sprawie szczegółowego wykonywania uprawnień i obowiązków kuratorów sądowych nakłada obowiązek podejmowania działań z przygotowaniem skazanego do życia po zwolnieniu z zakładu karnego. W art. 13 określane są obowiązki kuratora sądowego po wyjściu na wolność. Z tego art. 13 kurator zobowiązany jest do kilku działań: 1-sporządzenie programu wolnościowego- odbywa się ze współdziałaniem ze skazanym w oparciu o analizę akt penitencjarnych, rozpoznanie sytuacji rodzinnej, życiowej skazanego. 2-Przygotowanie środowiska rodzinnego i społecznego do powrotu skazanego. 3-Współorganizacja pomocy postpenitencjarnej poprzez rozpoznanie potrzeb przez skazanego i jego rodziny; poprzez kształtowanie umiejętności samodzielnego rozwiązywania trudności życiowych i to odbywa się we współdziałaniu ze skazanym, ale też organami administracji rządowej i samorządowej. 4-Współdziałanie ze stowarzyszeniami, organizacjami których celem jest readaptacja skazanych. / Przed kuratorem stoją poważne zadania, są to istotne zadania w profilaktyce przestępczości. Uważa się że kurator sądowy powinien być zasadniczym ogniwem. Ma ułatwić podopiecznemu znalezienie miejsca w społeczeństwie, powinien współtworzyć program oddziaływania na niego, powinien motywować skazanego, pracować na rozwojem jego pozytywnych cech osobowości. Musi też stosować środki restrykcyjne, polega to na tym, że kurator kontroluje jego postępowanie zwłaszcza jeśli chodzi o porządek prawny, pilnuje tego aby podopieczny wywiązywał się ze wszystkich obowiązków. Kurator w pomocy post. Współpracuje z wychowawcą do spraw pomocy post. w zakładzie karnym; opieka nad skazanym po wyjściu z zk. polega to na rozmowach ukierunkowujących działalność skazanego w warunkach wolnościowych w zależności od jego warunków życiowych. Ta opieka przejawia się w nakłanianiu podjęcia pracy zawodowej, znalezienia mieszkania. W ramach swoich działań kurator organizuje pomoc materialną, współpraca ze środowiskiem rodzinnym, jak również z zakładem pracy, w którym skazany pracuje w ramach tych działań ma kształtować świadomość społeczną, polega to na tym, żeby zmienić myślenie społeczeństwa, współpraca z instytucjami pomocowymi, które wspomagają kuratora w jego działaniach na rzecz skazanego. Program edukacyjny niesienia pomocy, którego celem było znalezienie pracy skazani mają trudności w odnalezieniu się w warunkach wolnościowych. Zakład karny albo organizuje kursy, albo pokrywają koszty. Zdarza się, że skazani mają problemy zdrowotne i są kierowani na badania lekarskie, które mają przewidzieć jaki jest stopień choroby. Często zaniedbani nie dostają świadczeń i wtedy zakład k. interweniuje. Nie później niż 3 miesiące przed warunkowym zwolnieniem z zakładu karnego ma obowiązek zawiadomić ZUS, że skazany ma być skierowany na badania. Służba zdrowia jest zobowiązana do ewidencji skazanych. Gmina ma obowiązek przydzielić schronienie dla bezdomnego. Badania wskazują że przybywa systematycznie placówek. Fakt że osoby skazane nie mogą być dopuszczane do różnych funkcji także utrudnia im znalezienie pracy. Część oso skazanych nie ma nawyku pracy, więc oni też nie wywiązują się z pracy. Skazani którzy są zmuszeni do pracy nie będą rzeczywiście starać się znaleźć pracę. Organizuje się szkolenia poświęcane aktywnemu znalezienie pracy. W tym programie uwzględnia się zajęcia z prawa pracy, zajęcia praktyczne m.in. redagowanie pism urzędowych. W ramach zajęć szkoleniowych skazany zapoznaje się z dokumentami, które są potrzebne do znalezienia pracy, żeby umiał przeprowadzić autoprezentacje. Podkreśla się też znaczenie motywacji, informowania o sytuacji na rynku pracy, są też informacje jakie zawody są poszukiwane i na jakie szkolenia warto się udać. Ze środków na pomoc postp. Pokrywa kursy. Część skazanych znajduje zatrudnienie w kuchni, rzemiośle do remontów. Przede wszystkim zatrudnia się alimenciarzy. W 1 kolejności odlicza się kwotę na fundusz alimentacyjny, połowa kwoty zostaje przeznaczona na fundusz wpłacany na konto założonego przez administrację.