Pediatria - tematy dnia

Temat dnia I - Zasady żywienia niemowląt.

Wyłącznie karmienie piersią jest jedynym fizjologicznym sposobem karmienia niemowląt. Powinno być utrzymane do co najmniej 4-6 miesiąca życia niemowlęcia. Po wprowadzeniu pokarmów uzupełniających w okresie odstawienia od piersi, matka może dokarmiać piersią, np. po zasadniczych posiłkach lub w nocy, jeśli tylko ma pokarm, jest zdrowa i prawidłowo odżywiona.

Żywienie mieszane

Dokarmianie odpowiednim mlekiem modyfikowanym możemy w sytuacji, gdy karmienie piersią jest niewystarczające i mimo prób częstego dokarmiania piersią na żądanie, dziecko będzie wykazywało objawy głodu takie jak:

• Krzyk po karmieniu

• Ssanie paluszków

• Częste budzenie się

• Brak wystarczających przyrostów masy ciała.

Ilość mleka modyfikowanego określa się na podstawie ważenia niemowlęcia przed i po dokarmieniu piersią oraz obliczeniu ilości mleka wypitego z piersi i uzupełnieniu mleka modyfikowanego do objętości wskazanej w schemacie sztucznego żywienia. Można też dokarmiać niemowlę stosując na przemian karmienie piersią (najlepiej rano i wieczorem) i mleko modyfikowane.

Karmienie sztuczne

Karmienie odpowiednio modyfikowanym mlekiem dla niemowląt w sytuacji, gdy z różnych powodów karmienie piersią jest niemożliwe (np. przyjmowanie przez matkę tetracyklin, wirus HIV, stan zapalny piersi, czynna gruźlica, choroby przewlekłe, np. stan nowotworowy, rozszczep wargi u dziecka).

Modyfikacja mleka krowiego polega na:

• Obniżeniu całkowitej ilości białka i zmianie jego jakości (zmiana proporcji białek) poprzez dodanie demineralizowanej serwatki (dominuje w mleku matki)

• Zmianie ilości i jakości tłuszczu poprzez dodanie tłuszczów roślinnych (kwasy tłuszczowe nienasycone, niezbędne do prawidłowego rozwoju OUN i siatkówki oka)

• Uzupełnieniu laktozy (niezbędna dla rozwoju OUN, stymuluje rozwój korzystnej flory jelitowej, korzystnie wpływa na regulację nabłonka jelitowego)

• Uzupełnieniu witamin (A, D₃ - zapobiega krzywicy, C, E)

• Uzupełnieniu niektórych mikroelementów (Fe zapobiega anemii, wspomaga system odpornościowy, stosunek Ca do P - taki, jak w mleku matki warunkuje prawidlową mineralizację kośćca i zębów, Zn, Cu, Se, I - dla syntezy hormonów tarczycy)

• Obniżeniu poziomu Na

• Obniżeniu całkowitej zawartości popiołu.

Mleko początkowe (starting formula)

Przeznaczone do sztucznego żywienia niemowląt od urodzenia do 4 m.ż. w przypadku, gdy niemowlę z różnych przyczyn nie może być karmione mlekiem matki lub żywienia mieszanego. Pojęciem tym określa się:

• Produkty otrzymywane prze modyfikację mleka krowiego

• Produkty bezmleczne produkowane na bazie izolatów białka sojowego (przeznaczone do żywienia niemowląt uczulonych na białka mleka krowiego lub laktozę)

Skład mleka początkowego jest maksymalnie upodobniony do pokarmu kobiecego tak, aby pokryć zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze, a jednocześnie uwzględnić możliwości ich wykorzystania i przemiany przez niedojrzałe fizjologicznie narządy niemowlęcia.

Mleko następne (follow - on - formula)

Przeznaczone do sztucznego żywienie niemowląt starszych od 5 m.ż. Może Stanowić samodzielny posiłek lub być wykorzystany jako podstawa do przygotowania innych posiłków mlecznych, np. lane kluski, kisiel mleczny, kleik ryżowy. Pojęciem tym określone są produkty otrzymywane przez modyfikację mleka krowiego oraz preparaty bezmleczne na bazie białek soi. Modyfikacja dotyczy głównie jakości tłuszczu, ilości węglowodanów i składników mineralnych. Nie jest już konieczna zmiana jakości białka (36% serwatkowe, 64% kodeina), ale dalej obniża się jego ilość. Skład mleka następnego uwzględnia zwiększające się zapotrzebowanie na składniki odżywcze i rosnącą dojrzałość układu pokarmowego. Mieszanki mleczne stosowane powyżej 4, 5 m.ż. powinny być wzbogacone o Fe (min. 1 mg Fe na 100 ml), co musi być zaznaczone na opakowaniu, Uzasadniona i już wprowadzona w życie jest suplementacja mleka składnikami występującymi naturalnie w pokarmie kobiecym i karnityną, tauryną oraz tłuszczami PUFA (duże koszty). Inne zalecane składniki spełniające nie tylko funkcje odżywcze, lecz także regulujące, obronne i wspomagające metabolizm niemowlęcia to: laktoferyna, nukleotydy, oligosacharydy, aminokwasy rozgałęzione i glutamina. Mleko następne z kleikiem ryżowym (2R) i gryczano-ryżowym (2GR) jest bardziej sycące, na dłużej zaspokaja głód. Można je podawać jako ostatni posiłek przed snem lub dzieciom z dużym apetytem.

Mleko następne Junior (junior - follow - on - formula)

Modyfikowane mleko najczęściej w płynie (jest także w proszku) przeznaczone dla starszych niemowląt i małych dzieci, powyżej 12 m.ż., aż do ukończenia 3 r.ż. Stanowi zdrową alternatywę mleka krowiego. Jest bardziej sycące, ma zmniejszoną ilość białka, bez zmiany jego jakości (10% serwatka, 80% kodeina). Wzbogacone w laktozę, glukozę, skrobię, tłuszcze roślinne, Fe, Zn, I, Ca, wit. A, B, C, D₃ i inne składniki mineralne i witaminy. Może być stosowana jako baza do przygotowywania różnych mlecznych dań lub jako samodzielny posiłek (smak bananowy, waniliowy, z miodem).

Wprowadzanie posiłków stałych

Wiek 4-6 m.ż. to okres, gdy mleko matki przestaje już niemowlęciu wystarczać. Dostarcza zbyt mało składników energetycznych w stosunku do zapotrzebowania dziecka. Zbyt mało ma także Fe i Zn. Konieczne jest wprowadzenie pokarmów stałych. Pokarmy uzupełniające należy wprowadzić nie wcześniej niż w 4 m.ż. i nie później niż w 6 m.ż. Należy zaczynać od niewielkich ilości, stopniowo (co kilka dni) powoli zwiększając zarówno ilość, jak i różnorodność.

O gotowości niemowlęcia do rozpoczęcia wprowadzenia uzupełniających produktów stałych wskazują następujące objawy:

• Przy karmieniu piersią niemowlę żąda karmienia 8-10 razy na dobę

• Mimo regularnego karmienia niemowlę wydaje się być stale głodne

• Niemowlę podwoiło urodzeniową masę ciała

• Niemowlę karmione sztucznie wypija ok. 1 litr mieszanki

• Miesięczne przyrosty masy ciała spadają poniżej 400g

Kolejność wprowadzania produktów stałych w żywieniu niemowlęcia:

• 4 m.ż. - zbożowe bezglutenowe (ryżowe i kukurydziane)

• 4 m.ż. - soki z owoców i warzyw (marchewka, jabłka, porzeczki, morele, maliny, jeżyny, agrest, winogrona)

• 5 m.ż. - przeciery owocowe, papki z jarzyn

• 5 m.ż. - zupa jarzynowa gotowana na wywarze z jarzyn (ziemniak, marchew, pietruszka, kalafior, burak, dynia, kalarepa, por, seler, cebula)

• 6 m.ż. - mięso (10g) - początkowo białe (kurczak, indyk, królik), później wszystkie rodzaje chudego i wysokiej jakości mięsa)

• 5-6 m.ż - produkty zbożowe zawierające gluten

• 7 m.ż. - żółtko

• 8 m.ż. - wywary mięsne (zupa jarzynowa na rosole)

• 11 m.ż. - twarożek

• Po ukończeniu 12 m.ż. - produkty o silnych właściwościach alergizujących (cytrusy, poziomki, truskawki, białko jaja kurzego, ryby).

Temat dnia II - Zadania pielęgniarki wobec dziecka hospitalizowanego i jego rodziców.

1988 - Europejska Karta Dziecka w Szpitalu (Wielka Brytania) - jest wyrazem dostrzeżenia potrzeb dziecka hospitalizowanego.

Jak możemy pomagać chorym i niepełnosprawnym dzieciom w szpitalu:

• Walczyć z bólem i cierpieniem, nie odmawiać prawa do lęku

• Pozwalać na obecność bliskich, zapewniać o ich miłości, umacniać poczucie bezpieczeństwa

• Wskazywać sposoby przystosowania się do niedogodności chorowania, chwalić za próby radzenia sobie w chorobie, kierować myśli dziecka na to, co dzieje się poza szpitalem

• Pomagać odbudowywać tożsamość dziecka, stawania się sobą (angażować dziecko w sytuacje dające mu możliwość własnego wpływu, wyboru, podejmowania decyzji

• Konsekwentnie dbać o stymulowanie rozwoju intelektualnego i społecznego, walczyć z izolacja, biernością, wycofaniem się dziecka

• Przełamywać złe nastroje i stany depresyjne

• Budować i umacniać poczucie własnej wartości, samorealizacji, formułować plany na przyszłość, stwarzać sytuacje, umożliwiające odnoszenie przez dziecka sukcesu

• Stopniowo zwiększać wymagania wobec dziecka (podnosi to bardzo poczucie własnej wartości)

• Uczciwie informować o chorobie i ewentualnych ograniczeniach, zawsze czynić to z ciepłem, serdecznością i nadzieją

• Akceptować to, co dziecko czuje, myśli i komunikuje

• Uczyć poczucia humoru, dystansu, żartowania z siebie i realizacji w innym wymiarze

• Zachowywać spokój i opanowanie (nie dramatyzować)

• Szanować godność dziecka i jego rodziców

Pracownicy służb zdrowia powinni pomóc rodzicom chorych dzieci:

1. Pozyskać rodziców do współpracy

2. Dostosować się i swoje oczekiwania do sytuacji i możliwości dziecka

3. Uczyć ich reagowania na dziecko w bardziej wrażliwy sposób. Zasada: nie dawać bezpośrednich rad, lecz ciągle zadawać pytania i aktywnie słuchać tego, co rodzice chcą powiedzieć, co wyraża dziecko

4. Ukazać matce, jak duże są możliwości pozytywnego wpływu na dziecko za pośrednictwem właściwych reakcji

5. Uczyć (matkę/dziecko) radzenia sobie z emocjami (proste techniki relaksacyjne)

6. Umacniać psychicznie dziecko i rodziców przez:

• Serdeczne zainteresowanie

• Akceptację

• Jasne wytyczenie kierunków postępowania, zadań

6 zasad dla rodziców:

1. Przygotowanie dziecka do szpitala (nawet wtedy, gdy jest zdrowe - do ewentualnej hospitalizacji). Nie wolno kłamać (utrata zaufania do matki na całe życie)

2. Nie wolno niepostrzeżenie opuszczać dziecka

3. Nie podrywać autorytetu personelu

4. Nie straszyć szpitalem

5. Pozwalać dziecku na ujawnienie agresywnych form zachowania (nie wolno wtedy straszyć opuszczeniem dziecka, brakiem miłości jako kary)

6. Nie okazywać dziecku niepokoju.

Błędy w komunikowaniu się:

• Ocenianie

• Ganienie

• Fałszywe zapewnianie

• Doradzanie

• Zmienianie tematu

• Moralizowanie

• Milczenie

• Unikanie, bronienie się przed dzieckiem chroniąc siebie

Pomoc pielęgniarki w opanowaniu lęku i eliminacji bólu jatrogennego podczas zabiegów.

1. Przekazanie dziecku informacji (dostosowanych do poziomu rozumowania) dotyczących planowanego zabiegu, wytłumaczyć możliwe odczucia podczas zabiegu, charakterystycznych odgłosów, zapachów lub innych, np. dotyk)

2. Wytłumaczenie etapów zabiegu

3. Niekiedy praktyczne pokazanie jednego z etapów zabiegu (ułatwi dziecku znalezienie sposobu poradzenia sobie z ewentualnymi przykrymi odczuciami)

4. Pozytywne motywowanie dziecka do współpracy:

• Pochwala, nawet w przypadku niewielkiej współpracy

• Zwrócenie uwagi na jego dzielność (odwagę, gdy płakało, usiłowało zmobilizować się do współpracy)

• Wręczenie drobnej nagrody po zabiegu

5. Brak współpracy ze strony dziecka nie może być karany, nie wolno zawstydzać, obniżać samooceny, bezsilność, niemożność)

6. Przygotowanie farmakologiczne do badań (krem Emla 1,5 h wcześniej, szczelny opatrunek)

Temat dnia III Rozwój somatyczny dzieci i młodzieży - wybrane aspekty

Auksologia - nauka o rozwoju ontogenetycznym (osobniczym) i oddziaływaniach środowiska zewnętrznego na rozwijający się organizm.

Pod pojęciem rozwoju fizycznego rozumiemy całokształt procesów biologicznych charakterystycznych dla organizmów żywych.

W przebiegu rozwoju fizycznego wyróżniamy 3 fazy:

Wzrastanie - zwiększanie się wymiarów i masy ciała. Oceniając wzrastanie określa się:

• Wielkość badanej cechy (na podstawie oceny danych somatometrycznych, tj. np. masy ciała/długości/wysokości ciała)

• Tempo wzrastania - mierzone wielkością przyrostu danej cechy w określonej jednostce czasu

• Rytm wzrastania - wyrażony zmianami tempa (przyspieszenie lub zwolnienie w różnych okresach rozwoju

Różnicowanie - polegające na morfologicznej specjalizacji narządowej i kształtowaniu typowych proporcji ciała

Dojrzewanie - przebiega równolegle z procesami wzrastania i różnicowania. Obejmuje doskonalenie się budowy i czynności poszczególnych narządów oraz ustroju jako całości i prowadzi do osiągnięcia stabilizacji biologicznej organizmu.

Procesy wzrastania, różnicowania i dojrzewania zajmują ok. ¼ długości życia osobniczego.

Podział czynników wpływających na rozwój.

Czynniki endogenne:

• Czynniki genetyczne (determinanty)

• Właściwości śródmacicznego środowiska organizmu matki i jej metabolizmu

• Czynniki hormonalne (stymulatory)

Czynniki egzogenne:

• Czynniki środowiskowe (modyfikatory)

Czynniki genetyczne - stanowią zestaw genów dziedziczonych po rodzicach. Zespół informacji genetycznej zwany genotypem zwarty jest w cząsteczce DNA.

Elementy rozwoju determinowane przez czynniki genetyczne:

• Natężenie procesów metabolicznych

• Działanie poszczególnych gruczołów dokrewnych

• Przebieg procesów różnicowania i dojrzewania tkanek

• Konstrukcja psychiczna

• Występowanie i skłonność do chorób

• Proces dojrzewania płciowego

• Sposób reagowania organizmu na bodźce środowiskowe

• Tempo i kolejność rozwoju uzębienia mlecznego i stałego

• Kształt i wymiary ciała

Właściwości śródmacicznego środowiska organizmu matki - wywierają swój wpływ na płód w okresie prenatalnym, a być może rzutują na dalszy rozwój postnatalny.

Biologiczny wpływ matki na dziecko w czasie jego rozwoju prenatalnego może być modyfikowany:

• Wiekiem i liczbą przebytych ciąż

• Stanem zdrowia

• Trybem życia

• Sposobem odżywiania

• Przyjmowanymi lekami i używkami

• Innymi niekorzystnymi dla matki czynnikami oddziałującymi na organizm płodu

• Wpływ metaboliczny matki na dziecko utrzymuje się także po urodzeniu przez karmienie piersią.

Czynniki hormonalne (stymulatory) - warunkują zachowanie homeostazy środowiska wewnętrznego. Wywierają wpływ na wiele ważnych funkcji ustroju, takich jak:

• Wrastanie, różnicowanie i dojrzewanie narządów

• Przebiegu procesów metabolicznych, odpornościowych i adaptacyjnych

Dla prawidłowego przebiegu procesu rozwoju podstawowe znaczenie mają następujące grupy hormonów:

• Wzrostu (somatotropina, somatomedyna, insulina)

• Tarczycy (tyreotropina, tyroksyna, trójjodotyronina)

• Płciowe (androgeny nadnerczowe oraz testosteron u chłopców i estrogeny u dziewcząt)

Hormony wzrostu:

• Wpływają na podziały komórkowe i biosyntezę białka

• Kontrolują rozrost tkanek, głównie tkanki kostnej

• Są niezbędne do formowania się nowej tkanki kostnej (działanie chondrotropowe, nieodzowne do wzrostu szkieletu)

Hormony tarczycy:

• Oddziaływają bezpośrednio na procesy wzrastania przez wpływ na rozrost i uwapnienie chrząstek przynasadowych, na procesy kostnienia, rozwój uzębienia oraz rozwój układu nerwowego

• Wpływają pośrednio na procesy wzrastania poprzez wpływ na biosyntezę i wydzielanie hormonu wzrostu (somatotropiny)

Hormony androgenne:

• Wpływają na chondrogenezę i ostogenezę, przyspieszając wzrastanie szkieletu

• Testosteron u chłopców i estrogeny u dziewcząt stymulują rozwój kośca, a przy stężeniu optymalnym wyzwalają (we współdziałaniu z androgenami nadnerczowymi) jego bardzo szybki wzrost zwany skokiem pokwitaniowym

• Nadmiar hormonów androgennych powoduje wapnienie chrząstek nasadowych i zahamowanie wzrostu

Czynniki środowiskowe - rozumiane są jako zespół czynników ekologicznych, które modyfikują genetycznie zdeterminowany przebieg rozwoju i w ostateczny sposób kształtują fenotyp człowieka.

Stopień realizacji potencjonalnych uwarunkowań genetycznych jest ściśle uzależniony od wpływu czynników środowiskowych.

W grupie czynników środowiskowych wyróżniamy:

• Wpływy biogeograficzne - modyfikatory naturalne (klimat, ukształtowanie terenu, zasoby wodno - mineralne, świat roślinny i zwierzęcy)

• Wpływy społeczno - ekonomiczne, tj. modyfikatory kulturowe (poziom wykształcenia i kultury rodziców i opiekunów, wysokość zarobków, warunki mieszkaniowe, atmosfera domu rodzinnego, tradycja i zwyczaje środowiska)

• Styl życia i zachowania zdrowotne - żywienie, aktywność ruchowa (opóźniają rozwój miażdżycy, sprzyjają rozwojowi psychicznemu i społecznemu dziecka)

• Wpływ chorób przewlekłych (genetycznych, metabolicznych, układowych)

Tabele liczbowe (tabele norm) - metoda oceny rozwoju fizycznego dziecka, polegająca na porównaniu wyników jego pomiarów z normami rozwojowymi przedstawionymi w formie tabel.

Siatki centylowe - graficzna metoda oceny rozwoju fizycznego, która przedstawia pozycję badanej cechy somatometrycznej w odniesieniu do normy i na podstawie kilkuletnich spostrzeżeń ciągłych określa jej tor rozwojowy.

Metoda morfograficzna (metoda profilów) - jest to graficzna metoda oceny rozwoju fizycznego ilustrująca kształtowanie się proporcji między składnikami (tkanka tłuszczowa, masa ciała) i częściami ciała dziecka (długość kończyn, tułowia, pomiary szerokościowe, obwody).

Metoda morfograficzna jest przydatna w pogłębionej ocenie rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży, zwłaszcza w przypadkach zaburzeń endokrynologicznych, przebiegających ze znaczną dysfunkcją budowy ciała.

Akceleracja rozwoju - dostrzegalne od ok. 150 lat zjawisko przyspieszonego rozwoju biologicznego człowieka i osiąganie przez kolejne pokolenia ostatecznie większych wymiarów ciała.

W pojęciu akceleracji rozwoju wyróżnia się trzy procesy:

• Przyspieszenia rozwoju fizycznego i dojrzewania płciowego

• Zmiany proporcji ciała

• Późniejsze występowanie procesów inwolucyjnych.

Przyczyny akceleracji:

• Zmiany w sposobie odżywiania (większe spożycie białka, składników mineralnych i witamin)

• Polepszenie warunków sanitarnych

• Usprawnienie opieki lekarskiej poprzez profilaktykę i szczepienia ochronne, spadek częstości, ciężkości oraz czasu trwania wielu chorób

• Postęp cywilizacji technicznej z konsekwencjami społeczno - ekonomicznymi

• Migracje ludności prowadzące do wymiany genów.

Konsekwencje akceleracji:

• Optymalizacja wpływów środowiska na kształtowanie cech zdeterminowanych genetycznie

• Osiąganie przez kolejne pokolenia ostatecznie wyższego wzrostu

• Zwiększenie długości życia

• Zakłócenie równowagi pomiędzy procesem dojrzewania biologicznego i emocjonalno - społecznego

• Konieczność systematycznego uogólniania norm rozwojowych i parametrów technicznych wielu gałęzi przemysłu

• Przystosowanie metod dydaktyczno - wychowawczych do przyspieszonego procesu dojrzewania biologicznego

Temat dnia IV - Rozwój psychomotoryczny dziecka w wieku niemowlęcym.

Rozwój psychomotoryczny niemowlęcia - harmonijny ciąg organicznych zmian, podczas którego procesy psychiczne (poznawcze, emocjonalne, społeczne) łączą się z czynnościami ruchowymi.

Rozwój przebiega cyklicznie, w kolejnych po sobie występujących etapach, zbliżonych u wszystkich zdrowych dzieci. Jest to okres narodzin inteligencji i uspołeczniania.

Rozwój niemowlęcia zależy od:

• Właściwej pielęgnacji przebiegającej w cyklu sen - karmienie - czuwanie i zaspokajanie potrzeb biologicznych

• Zaspokajania potrzeb psychicznych (bezpieczeństwa, bliskiej więzi emocjonalnej z matką, potrzeby aktywności i ruchu, poznawania otoczenia)

Dla każdej funkcji fizycznej i psychicznej, zgodnie z prawami rozwoju istnieje jej właściwy, odmienny okres szczególnego rozwoju anatomicznego i czynnościowego - tzw. okres sensytywny. Stymulacja i ćwiczenie danej funkcji właśnie w tym okresie daje najlepsze wyniki - jeśli zadziałają wszystkie szkodliwe czynniki uszkadzające lub funkcja nie jest ćwiczona może się ona nie wykształcić lub rozwinąć w ograniczonym zakresie.

Z całkowicie uzależnionego od otoczenia noworodka przez rok życia dziecko osiąga umiejętności:

• Samodzielnego chodzenia

• Porozumiewania się z ludźmi gestami i pojedynczymi słowami

• Wyrażania potrzeb

• Wywierania świadomego wpływu na otoczenie

W ocenie rozwoju psychoruchowego, której celem jest ustalenie obecności lub braku opóźnienia i/lub zaburzeń tego rodzaju, wykorzystuje się umowny podział czynności psychoruchowych na 4 sfery:

• Lokomocja i kontrola postawy (motoryka duża)

• Sferę kontaktów społecznych

• Mowę

Etapy oceny rozwoju psychoruchowego:

• Wywiad z opiekunami dziecka

• Obserwacja zachowania dziecka

• Porównanie rozwoju na danym etapie życia z ogólnie przyjętymi normami rozwojowymi

Ocenę funkcji ruchowych dziecka przeprowadza się w dwóch pozycjach ciała:

• W leżeniu na brzuchu (pozycja pronacyjna ciała)

• W leżeniu na plecach (pozycja supinacyjna ciała)

U noworodka większość przejawów czynności OUN ma charakter odruchów bezwarunkowych. Odruchy po urodzeniu zależą głównie czynności ośrodków podkorowych i są charakterystycznymi automatycznymi, krótkimi reakcjami (wzór zachowań) na specyficzny bodziec, zanikającymi w kolejnych miesiącach.

Obecność odruchów pierwotnych po urodzeniu umożliwia nabywanie nowych umiejętności i doznań motorycznych.

W miarę dojrzewania OUN dochodzi do wygaszania odruchów pierwotnych. Stopniowe włączanie się czynności kory mózgowej powoduje powstawanie odruchów warunkowych i w efekcie działania świadome, celowe i dowolne.

Pierwotne odruchy (z wyjątkiem ssania i połykania) zanikają zwykle na przełomie 2/3 miesiąca życia. Czas ich zanikania może jednak być indywidualnie różny.

Istnieje ok. 70 odruchów pierwotnych, jednak tylko ok. 8 odruchów ma praktyczne znaczenie w ocenie rozwojowej.

Stała niemożność wywoływania odruchów pierwotnych lub wyrażana asymetria świadczą o nieprawidłowości OUN.

Odruchy bezwarunkowe

Odruch płaczu:

Krzyk, płacz bez łez wyraża potrzebę, dolegliwość. Ustępuje po zaspokojeniu potrzeby, usunięciu dolegliwości. U wcześniaków - odruch słaby lub nie występuje wcale. Od ok. 6 m.ż. płacz staję się odbiciem stanu emocjonalnego i samopoczucia dziecka.

Odruch ssania i połykania

Występuje u płodu już w 4-5 m.ż. Najlepiej wykształcony u donoszonych noworodków (im większy stopień wcześniactwa, tym słabszy odruch ssania). Jest to odruch złożony (ssanie i połykanie), wymagający skoordynowania kilku grup mięśni, zapewnia bezpieczne przyjmowanie pokarmu. Ośrodek odruchu ssania położony jest w rdzeniu przedłużonym, blisko odruchu połykania i oddychania.

Odruch ssania pojawia się, gdy dziecko odczuwa głód lub spontanicznie. Odruch ten tłumi inne przykre odczucia, chroni dziecko przed bólem i nadmiarem bodźców

Odruch Moro (obejmowania)

Wykształca się w 7 m.ż. wewnątrzmacicznego (często brakuje go u mniej dojrzałych wcześniaków). Odruch 2-fazowy. Reakcja na nagły dźwięk,, szarpnięcie pieluszką, utratę oparcia dla głowy.

I faza odruchu - szerokie odwiedzanie ramion z rozpostarciem palców oraz wygięciem palców w łuk, na twarzy dziecka zaskoczenie, przestrach, a niekiedy pojawia się krzyk.

II faza odruchu - zgięcie i przywiedzenie kończyn górnych (obejmowanie), zaciśnięcie pięści oraz zgięcie kończyn dolnych.

Jednostronny brak odruchu - uszkodzenie splotu barkowego. Utrzymanie się odruchu Moro powyżej 6 m.ż. sugeruje istnienie choroby OUN, a po 9 m.ż. można ją potwierdzić.

Odruch szukania sutka (szyjkowy)

Odruch ten pojawia się już w 2-3 miesiącu życia płodowego. Dotknięcie skóry policzka noworodka powoduje odwracanie głowy w kierunku bodźca dotykowego, otwieranie ust i układanie języka w kształt rynienki. Zanika w 3-4 m.ż.

Odruch chwytny

Wywołuje się drażnieniem powierzchni dłoniowej ręki lub palców. Palce ręki zginają się tak silnie, że możliwe jest krótkotrwale uniesienie niemowlęcia. Zanika w 3-4 m.ż., utrzymanie powyżej 6 m.ż. sugeruje uszkodzenie mózgu.

Odruch skręcania tułowia

Podrażnienie dotknięciem skóry na bocznej stronie tułowia powoduje skurcz mięśni po tej samej stronie i zgięcie tułowia w stronę drażnioną. Utrzymuje się w pierwszych 6 m.ż.

Odruch stąpania

Niemowlę podtrzymywane w pozycji pionowej, lekko odchylone do przodu i dotykające stopami twardego, płaskiego podłoża wykonuje ruchy przypominające chodzenie (dochodzi to tonicznego napięcia prostowników kończyn dolnych i naprzemiennych ruchów nóg). Odruch zanika ok. 3 m.ż. Odruch słaby lub brak odruchu u dzieci apatycznych.

Odruch cofania

Raptowne zgięcie kończyny dolnej po podrażnieniu stopy. Stale obecny w czasie pierwszych 10 dni, potem obecny, ale mniej intensywny. Brak odruchu przy uszkodzeniu nerwu kulszowego.

Rozwój motoryczny można podzielić na 2 ogólne kategorie:

• Rozwój tzw. motoryki dużej - dotyczy rozwoju lokomocji (przemieszczania się jednostki przestrzeni) oraz rozwoju postawy (kontrola nad tułowiem i koordynacja ruchów rąk i nóg)

• Rozwój tzw. motoryki małej - dotyczy rozwoju manipulacji, czyli używania własnych rąk do sięgania, chwytania i manipulowania.

Sprawności w zakresie tzw. motoryki dużej i małej rozwijają się w sposób podporządkowany 2 ogólnym zasadom: kontrola nad ciałem rozwija się zgodnie z kierunkiem głowowo - ogonowym, jest to tzw. cefalokandalne prawo rozwoju.

Wyraża się tym, że rozwój postępuje w linii pionowej od góry ku dołowi, zmiany w zakresie tzw. dużej motoryki to kolejne fazy rozwoju ruchów gałek ocznych, głowy, szyi, rąk, tułowia i nóg, początkowo w pozycji leżącej, później - stopniowe osiąganie zdolności siadania i siedzenia, stawania i stania. Rozwój ruchów lokomocyjnych prowadzi do zdobycia umiejętności samodzielnego chodzenia.

Kamienie milowe rozwoju motorycznego motoryki dużej

Typowe przejawy rozwoju psychomotorycznego, pojawiające się w określonej kolejności, ale czas występowania może być różny, zależny od indywidualizacji rozwojowej.

• 1 m.ż. - w pozycji na brzuchu chwiejnie unosi głowę na kilka sekund

• 3 m.ż. - głowa prosto w pozycji pionowej

• 6 m.ż. - siada podciągane za ręce, siedzi z podparciem, odwraca się z pleców na brzuch i na odwrót

• 8 m.ż. - siada i siedzi samodzielnie

• 8-10 m.ż. -stoi z podparciem, raczkuje

• 12 m.ż. - chodzi trzymane za jedną rękę, próbuje stawiać pierwsze kroki samodzielnie

W rozwoju chwytania dowolnego (motoryka mała) wyróżnia się następujące stadia:

• 2 m.ż. - dziecko wyciąga ręce zdecydowanie w kierunku danego obiektu

• 4-5 m.ż. - chwyt dowolny

• 6-7 m.ż. - chwyt nożycowy

• 8 m.ż. - chwyt pęsetkowy

• 12 m.ż. - dziecko może już trzymać w ręku ołówek, piętrzy 2 klocki

Temat dnia V - Zasady racjonalnego żywienia dzieci i młodzieży. Wpływ żywienia na zdrowie i rozwój dzieci.

Prawidłowe żywienie w dzieciństwie i młodości jest warunkiem:

• Prawidłowego, harmonijnego wzrastania i dojrzewania (dziecko osiąga genetycznie uwarunkowany poziom wzrostu i poziom inteligencji

• Dobrego zdrowia (dobra odporność na choroby zakaźne), sprawności fizycznej i zdolności do nauki

• ochrony przed niedoborami pokarmowymi (krzywica, awitaminozy, niedokrwistości, próchnica, wyniszczenie)

• zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych lub warunkuje ich łagodniejszy przebieg (miażdżyca, nadciśnienie, nowotwory, cukrzyca, otyłość, osteoporoza)

Potrzeby żywieniowe dzieci:

• ilość energii, składników pokarmowych, płynów prawidłowy przebieg przemian ustrojowych, odnowę tkanek oraz potrzeby związane ze wzrastaniem

• zalecane dzienne spożycie RDA- norma żywieniowa- ilość energii i składników odżywczych

• dzienne zalecenia żywieniowe dla dzieci i młodzieży- 1994 r.

Podstawowe zasady racjonalnego żywienia, tzw. 4U wg Bergera:

1. Urozmaicenie

2. Umiar

3. Unikanie

4. Uregulowanie

Żywienie dzieci w okresie poniemowlęcym (1-3 lat)

Stopniowe przechodzenie na dietę podobna do diety dorosłych, ale lekkostrawną. Dziecko wykazuje zmniejszone łaknienie. Często w tym okresie występuje niedokrwistość z niedoboru żelaza w diecie.

1.Urozmaicenie (szeroki asortyment produktów spożywczych). Stopniowe wprowadzenie i przyzwyczajenie dziecka do nowych produktów o zróżnicowanym smaku i konsystencji z każdej z 5 podstawowych grup (produkty zbożowe, mleko i produkty mleczne, mięso, ryby drób, wędliny, jaja, owoce i warzywa, tłuszcze roślinne) pozwala na optymalne pokrycie zapotrzebowania na wszystkie składniki odżywcze. Nadmierne rozdrabnianie posiłków może niekorzystnie wpływać na rozwój psychomotoryczny.

2.Umiar (nie przejadanie się)

Nie należy zmuszać dziecka do jedzenia i nie podawać zbyt dużych porcji posiłku.

Kierowanie się apetytem i aktywnością fizyczną dziecka najlepiej zapobiega przekarmieniu lub niedożywieniu. Dzieci bardziej aktywne wymagają częstszych posiłków (4-5), zaś u niejadków liczbę posiłków można ograniczyć nawet do 3 podstawowych.

3.Unikanie (nadmiaru soli, cukru, tłuszczów)

Należy ograniczać udział produktów wysoko przetwarzanych, np. konserwowanych wędlin (bogatych w środki konserwujące - sól, azotyny), zastępując je wyrobami domowymi (pieczone mięso). Należy unikać koncentratów spożywczych, napojów gazowanych, gdyż mają nadmiar sztucznych dodatków, soli, cukru. Należy kontrolować spożycie cukru i słodyczy (umiarkowane zmniejsza ryzyko próchnicy zębów). Najlepszym źródłem cukrów prostych są owoce i warzywa. W żywieniu małych dzieci do końca 2 r.ż. nie należy stosować diety z ograniczeniem tłuszczu i cholesterolu (składniki niezbędne do prawidłowego rozwoju CUN). U dzieci powyżej 2 r.ż. wskazane jest stopniowe ograniczanie udziału tłuszczu do 30% i ograniczenie udziału tłuszczów nasyconych (pochodzenia zwierzęcego) do maksymalnie 10%, należy zwiększyć spożycie olejów roślinnych

Dieta wegetariańska jest nieodpowiednia dla dzieci (nie pokrywa zapotrzebowania na energię, białko, żelazo, wit. B12), może doprowadzić do zahamowania wzrostu, niedokrwistości. Proporcje białka zwierzęcego do białka roślinnego powinny wynosić 1:2.

Uwaga dziecka powinna być skupiona na jedzeniu, nie powinno się go rozpraszać przez TV, gazety, stresujące rozmowy.

4.Uregulowanie

Jadłospis dziecka, w zależności od apetytu powinien opierać się o 3-5 posiłków dziennie. Należy unikać podjadania między posiłkami.

Żywienie dzieci w wieku przedszkolnym

• doskonalona jest umiejętność samodzielnego jedzenia

• kształtowanie zachowań jedzenia przy stole - spożywanie pod opieką rodziców/wychowawcy w przedszkolu

• uczenie dziecka zasad racjonalnego żywienia, regularnych godzin posiłków, zasad komponowania posiłków i doboru pełnowartościowych produktów spożywczych z podstawowych grup i możliwości ich wzajemnego zastępowania

• włączanie dziecka do przygotowywania posiłków i nakrycia stołu

• rozkład posiłków w domu korelujemy z posiłkami podawanymi w przedszkolu

• w okresie wymiany uzębienia mlecznego na stałe (bolesne dziąsła) należy podawać dziecku miękkie owoce

• w diecie dzieci w okresie przedszkolnym obserwowane są niedobory Ca i Zn

Żywienie w wieku szkolnym

Pojawia się więcej błędów żywieniowych (nie spożywanie śniadań w domu i żadnych posiłków w szkole, posiłki poza domem, za mała ilość płynów, odchudzanie, diety niekonwencjonalne). Stres szkolny może wpłynąć na wystąpienie zaburzeń przewodu pokarmowego.

Żywienie młodzieży w wieku pokwitania

Powinno być zgodne z ich aktualnym stadium rozwojowym i fizjologicznym. Następują zmiany w budowie ciała, psychice, przyspieszenie tempa wzrostu. „Burzy hormonalnej” towarzyszy wzrost zapotrzebowania na składniki odżywcze. Zwiększa się częstość zaburzeń w stanie odżywiania (otyłość), pojawiają się specyficzne zaburzenia w jedzeniu - jadłowstręt psychiczny i żarłoczność (bulimia). Niedobory składników odżywczych w tym okresie prowadzą do zahamowania tempa wzrostu, obniżenia przemiany materii, zaburzeń miesiączkowania. Najczęściej stwierdza się niedostateczny udział w diecie energii, wapnia i żelaza.

Zalecenia zespołu ekspertów w żywieniu (do okresu pokwitania)

1. Urozmaicenie

• wykorzystanie produktów z każdej z 5 grup

• zwiększone spożycie mleka i produktów mlecznych

• zwiększone spożycie owoców, warzyw

• ograniczenie tłuszczów, głównie nasyconych, cholesterolu

• zwiększenie spożycia olejów roślinnych, produktów zbożowych, chudego mięsa

2. Umiar

• spożycie zależne od apetytu, tempa wzrostu, etapu dojrzewania, aktywności fizycznej, odkładania się tkanki tłuszczowej

• zachowanie proporcji masy ciała do wysokości i wieku

3. Unikanie

• ograniczone spożycie tłuszczów nasyconych, cholesterolu, cukru, soli

• niewskazane stosowanie diet niekonwencjonalnych

• unikanie fast foodów

4. Uregulowanie

• spożywanie co najmniej 4 posiłków

• równe odstępy między posiłkami

• zalecane podjadanie - owoce, warzywa, soki, jogurty, serki, sałatki warzywne z dodatkiem olejów roślinnych

Najczęstsze nieprawidłowości w żywieniu dzieci:

• bezkrytyczne przenoszenie zasad żywienia dotyczących dorosłych (ograniczenie tłuszczu i cholesterolu, dieta bogatoresztkowa)

• nadmierne spożywanie soli

• za duże ilości posiłków, wmuszanie posiłków mimo sytości

• zbyt późne wprowadzanie posiłków stałych

• nadmierne rozdrabnianie produktów

• nieregularne spożywanie posiłków, posiłki nielubiane przez dziecko, niestarannie podane, odgrzewane

• nerwowa atmosfera w czasie posiłków, rozpraszanie uwagi dziecka, brak czasu, zniecierpliwienie

Temat 6 - Kompleksowość opieki nad dzieckiem z wadą twarzoczaszki

Wady rozszczepowi twarzy - przerwanie ciągłości (wada rozwojowa)

1. rozszczep wargi - powstaje w 4-8 tygodniu życia płodowego, inaczej rozszczep podniebienia twardego

2. rozszczep podniebienia - powstaje między 8-12 tygodniem życia - rozszczep podniebienia wtórnego

3. rozszczep wargi całkowity - rozszczep szczęki i podniebienia, rozszczep podniebienia wtórnego i pierwotnego

4. rozszczep Pierre - Robina - rozszczep podniebienia i niedorozwój żuchwy

Skutki wady (ciężkie kalectwo):

• upośledzenie oddychania (szczelina, droga niefizjologiczna)

• upośledzenie ssania, połykania

• upośledzenie rozwoju mowy

Wtórne skutki:

• stany zapalne uszu, dróg oddechowych

• zagrożenie niedosłyszenia

• zaburzenia odżywiania - niedobory masy ciała (niedostatek energii), niedobory witaminowe

• w skrajnych przypadkach wycieńczenie, śmierć

Skutki psychologiczne:

• szok rodziców (wada widoczna, oszpecenie dziecka)

• izolacja dziecka

• skutki dla dziecka - oszpecenie = inność (wrogość, strach, izolacja, depresja)

Po operacji:

• zmieniony obraz ciała

Przeżycie emocjonalne rodziców

Okres oczekiwania „zdrowego dziecka” - ima bardziej wyraźne jest to oczekiwanie, tym większy szok po urodzeniu dziecka z wadą, niepełnosprawnością.

Okresy adaptacji (ewolucja postaw rodziców)

1. szok, okres krytyczny, wstrząs, „cios w serce” (trwa różnie)

Reakcja emocjonalna - płacz, krzyk, agresja słowna, reakcja nerwicowa - zaburzenia łaknienia, stany lękowe, nieporozumienia, kłótnie, wrogość, agresja wzajemna, poczucie winy, dominacja bardzo silnych negatywnych emocji.

2. Kryzys emocjonalny

Rozpacz, depresja, bezradność, beznadziejność, poczucie klęski życiowej, osamotnienia. W tym czasie rozpoczyna się często okres ograniczania interakcji z dzieckiem

3. Okres pozornego przystosowania się do sytuacji

Jego skutkiem mogą być irracjonalne zachowania, wynikające z mechanizmu obronnego przed lękiem, np. nie uznawania fakty, poszukiwania winnych, nieuzasadniona wiara w leczenie, szukanie cudownego leku.

4. Okres konstruktywnego przystosowania się do sytuacji

Nie wszyscy dochodzą do tego okresu. Pytania: jak mogę pomóc? Początek dominacji uczuć, emocji pozytywnych, organizacja na nowo rodziny wokół celu, niesienie pomocy dziecku, początek satysfakcji, dostrzegania postępów w leczeniu, rozwoju dziecka, pierwsze odczucie radości.

Algorytm postępowania terapeutycznego z dzieckiem z wrodzoną wadą twarzoczaszki

Etap leczenia:

1. Poradnia wad wrodzonych twarzoczaszki
   leczenie pediatryczne i ortodontyczne- przedoperacyjne

2. Oddział szpitalny
   zabieg operacyjny- plastyka wargi (6-9 m.ż)

3. Poradnia wad wrodzonych twarzoczaszki
   leczenie pediatryczne i ortodontyczne c.d.

4. Oddział szpitalny
   zabieg operacyjny- plastyka podniebienia (1-3 r.ż.)

5. Poradnia wad wrodzonych twarzoczaszki
   leczenie pediatryczne, ortodontyczne, laryngologiczne, protetyczne i psychologiczne

6. Oddział chirurgii plastycznej
   korekta wargi, nosa, zgryzu, likwidacja blizn pooperacyjnych

Karmienie:

• krztuszenie się, problemy z oddychaniem

• karmienie łyżeczką

• wymioty

• niemożność karmienia piersią

Wychowanie:

• nadpobudliwość emocjonalna

• wyjmowanie aparatu ortodontycznego

• bojaźliwość i skrytość dziecka

• niemożność skupienia uwagi, nauki( j.polski, języki obce, przedmioty ścisłe, wszystkie przedmioty szkolne)

Temat dnia VII - Udział pielęgniarki we wczesnej diagnostyce zaburzeń w rozwoju u dzieci i młodzieży. Metodologia testu przesiewowego do wykrywania zaburzeń w rozwoju somatycznym.

Test przesiewowy (wg WHO)- jest wstępną identyfikacją nierozpoznanych dotychczas chorób, zaburzeń lub wad, uzyskaną w wyniku zastosowania testów i innych szybkich metod badania.

Fazy programy przesiewowego:

• test przesiewowy (test screeningowy) wszystkich osób w danej sytuacji

• postępowanie przesiewowe (diagnostyczne) w stosunku do osób z dodatnim wynikiem testu przesiewowego w celu potwierdzenia lub wykluczenia zaburzeń ujawnionych w teście przesiewowym

• leczenie lub inne działania naprawcze

Cel testu - identyfikacja dzieci i młodzieży z niedoborem długości/ wysokości ciała oraz z nadmiarem lub niedoborem masy ciała.

Terminy pomiarów:

• 0-4 doba

• 3,4,5,6,9,12 miesiąc życia

• 2,4,6,10,12,13,16 rok życia

• ostatnia klasa szkoły ponadgimnazjalnej (18-19 lat)

Warunki dokonywania pomiarów antropometrycznych - pomiary należy przeprowadzać w godzinach przedpołudniowych, w dobrze ogrzanym i oświetlonym pomieszczeniu, w którym powinien znajdować się parawan, używany w czasie pomiarów dzieci starszych i młodzieży.

Metodyka pomiarów wykonywanych u małego dziecka (od urodzenia do 18 m.ż.)

• pomiar długości ciała

• pomiar masy ciała

• pomiar obwodu głowy

• pomiar obwodu klatki piersiowej

Pierwszy pomiar długości przy użyciu krawieckiej taśmy centymetrowej po krzywiznach.

Kolejne pomiary wykonuje się przy użyciu:

• ławeczki Epsteina (najczęściej)

• liberometru Wolańskiego

Pomiary masy ciała:

Rozebrane do naga dziecko (bez pieluszki) układamy na wadze niemowlęcej, wcześniej wytarowanej razem z pieluszką lub jednorazowym podkładem i odczytujemy wartość masy ciała z dokładnością do 10 g.

Pomiar obwodu głowy:

Krawiecką taśmę centymetrową przeprowadzamy przez główkę dziecka, z przodu (na czole) przez środek guzów czołowych, natomiast z tyłu- przez najdalej wysunięty punkt na potylicy. Dokładność pomiaru do 1mm.

Pomiar obwodu klatki piersiowej:

Wykonuje się krawiecką taśmą centymetrową przeprowadzając ją z przodu poniżej sutków ( u styku łuków żeber), natomiast z tylu przez dolne kąty łopatek.

Pomiary starszego dziecka

Pomiar wysokości ciała

• przy użyciu naklejonej do ściany taśmy centymetrowej i ekierki

• przy użyciu antropometru typu Martina

Pomiar masy ciała- przy użyciu wagi lekarskiej

Interpretacja wyników dokonanych pomiarów

Wyniki pomiarów dziecka porównuje się z odpowiednimi dla jego płci i wieku wskaźnikami (normami), opracowanymi dla populacji, z której dziecko pochodzi. Najczęściej stosuje się do tego celu siatki centylowe.

Kanał centylowy - jest to obszar na siatce centylowej usytuowany między dwiema sąsiednimi liniami wyznaczającymi wentyle.

Wentyle- to procenty częstości występowania ściśle określonej cechy w badanej grupie.

Centyl - dzieli badana zbiorowość na 100 części.

Krzywe centylowe- to połączenia na wykresie wartości poszczególnych wentyli w odniesieniu do określonego wieku kalendarzowego.

Kryteria dodatniego wyniku:

Za dodatni wynik testu, czyli podejrzenie zaburzeń w rozwoju uznaje się stwierdzenie, co najmniej jednego z następujących wyników:

• jeżeli wysokość ciała dziecka usytuowana jest poniżej 10 centyla podejrzewamy niedobór wysokości ciała

• jeżeli pozycja centylowa masy ciała dziecka różni się o dwa lub więcej kanałów centylowych od pozycji jego długości to podejrzewamy nadmiar lub niedobór masy ciała.

• nadmiar masy ciała podejrzewamy wtedy, jeżeli np. pomiar długości to 10C a masy ciała to 75C.

Pytania:

1. Pojęcia: program przesiewowy i test przesiewowy.

2. Cel testu przesiewowego i terminy.

3. Wykonanie pomiarów u małego dziecka.

4. Wykonanie pomiarów u starszego dziecka.

5. Warunki rejestracji i interpretacji wyników.

Temat dnia VIII - Krzywica

Podział krzywicy ze względu na etiopatogenezę:

• krzywica z niedoboru witaminy D3

• krzywica z niedoboru wapnia: kalciopeniczna

• krzywica z niedoboru fosforanów: fosfopeniczna

Krzywica niedoborowa witamino-D zależna:

• jest ogólnoustrojową chorobą, polegającą na upośledzonej mineralizacji kości, która wynika z zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej, występujących w stanach niedoboru witaminy D.

• pojęcie krzywicy jest zarezerwowane dla dzieci, w rosnącym kośćcu dochodzi do typowych zmian rozwojowych.

• upośledzone wchłanianie jelitowe wapnia w warunkach niedoboru witaminy D3 powoduje w następstwie biochemiczne, radiologiczne oraz kliniczne zmiany.

Źródła witaminy D (kalcyferol):

• ryby morsie, tran ryb, węgorz, wątroba cielęca, wieprzowa oraz wołowa, żółtko, masło, masło roślinne i sery żółte.

Źródła wapnia i fosforu:

• mleko i jego przetwory, sery żółte i topione, jogurty owocowe, zupa mleczna z kaszą lub ryżem, ryby (szprotki, sardynki), soja, mięso, podroby.

• wchłanianie utrudniają: nadmiar tłuszczów, fitynianów i szczawianów.

Krzywica z niedoboru wapnia (kalciopeniczna):

• niedobór wapnia- najczęściej w diecie bezmlecznej- leczy się podając preparaty wapnia

• lub/i nadmiar fosforanów- przekarmianie mlekiem krowim pełnym, hamuje wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym poprzez nadmiar fosforanów

• zaburzenia wchłaniania

Objawy wczesne krzywicy (zwiastunowe):

• wzmożone pocenie się potylicy, zwłaszcza podczas karmienia

• rozdrażnienie

• płaczliwość

• zaburzenia snu

• brak łaknienia

• zahamowanie przyrostu masy ciała

• biegunki lub zaparcia

• bóle brzucha, tzw. Angina abdominalis- skurcz nn. trzewnych, tzw. równoważniki tężyczki

• potówki na skórze

• zmniejszenie ruchliwości dziecka

• obniżone napięcie mięśniowe (żabi brzuch- spłaszczenie, rozlanie brzucha)

• opóźniony rozwój motoryczny

Objawy późne krzywicy (objawy zaawansowanej krzywicy- objawy kostne):

Pojawiają się w tych częściach kośćca, które w danym okresie najintensywniej rosną i dotyczą kości czaszki, żeber, kości długich.

• rozmiękanie potylicy („objaw piłeczki pingpongowej” 4-6 m.ż)

• powiększenie ciemiączka przedniego

• opóźnione zarastanie ciemiączka przedniego (powyżej 18 m.ż)

• czaszka kwadratowa

• opóźnione ząbkowanie

• zmiany w obrębie klatki piersiowej

• bruzda Harrisona (na skutek rozmiękania kości wciągnięcie żeber w linii przyczepu przepony w postaci zauważalnej bruzdy)

• różaniec krzywiczy (pogrubienie połączeń chrzęstno- kostnych żeber)

• deformacja budowy klatki piersiowej (kurza, szewska, dzwonowata)

• „garb krzywiczy”- wygięcie ku tyłowi lędźwiowego odcinka kręgosłupa powstałe w okresie, gdy dziecko zaczyna siadać

• zahamowanie wzrastania kości długich

• Zniekształcenia kończyn dolnych, gdy dziecko zaczyna chodzić- szpotawość kolan ( ()), koślawość (X).

Zapobieganie krzywicy:

• realizacja zaleceń konsultanta krajowego w dziedzinie pediatrii dotyczących profilaktyki krzywicy i osteoporozy

• realizacja zaleceń w grupie dzieci leczonych lekami przeciwdrgawkowymi

Leczenie krzywicy:

• u dzieci z dyskretnymi objawami krzywicy, które wcześniej przyjmowały preparaty witaminy D3 podaje się 1000 j.m. przez okres 3-4 tygodni

• w przypadku pełnoobjawowej krzywicy, jeżeli nie podawano wcześniej witaminy D3, podajemy 4000 j.m. przez okres 4-6 tygodni

• zniekształcenia mogą być przez cale życie.

1

---