1. SYSTEM PODATKOWY A SYSTEM PRAWA PODATKOWEGO

System podatkowy - ogół przepisów prawnych i instytucji finansowych w zakresie ustalania i poboru podatków. Obejmuje on nie tylko przepisy prawne dotyczące instytucji podatków, ale także całą strukturę podmiotów, które podatki pobierają, płacą je oraz te, które wyznaczają ich indywidualną wysokość, w tym także warunki ich płatności.

Prawo podatkowe obejmuje ogół norm prawnych regulujących:

-podstawy prawne i konstrukcje poszczególnych podstaw.

-zasady powstawania i wygasania oraz odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe

-tryb wymiaru, poboru i kontroli podatków

-organy podatkowe i inne podmioty zobowiązane do wymiaru, poboru i egzekucji podatków.

-odpowiedzialność związana z unikaniem, uchylaniem się i odrzucaniem podatków

2. NORMATYWNE I DOKTRYNALNE POJĘCIE PODATKU

Zgodnie z art. 6 Ordynacji: podatek to publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej.

Definicja doktrynalna podatku ma pełniejszy i ogólniejszy charakter. Uwzględnia ona bowiem dodatkową cechę jaką jest generalność oraz nie odwołuje się do konkretnych jednostek organizacyjnych jako beneficjentów podatku.

Wg. niej podatek to świadczenie pieniężne, na rzecz związku publicznoprawnego, obowiązkowe, przymusowe, ustalane jednostronnie przez państwo, nieodpłatne, bezzwrotne, generalne, (przewłaszczenie). Pogląd jednorodny.

3. POJĘCIE OPŁATY I DOPŁATY

OPŁATA jest daniną publiczną charakteryzującą się tymi samymi cechami co podatek z tym że w przeciwieństwie do podatku opłata jest świadczeniem odpłatnym. Oznacza to, że w zamian za świadczenie pieniężne wznoszący je podmiot otrzymuje od związku publicznoprawnego, na rzecz którego opłata jest wnoszona - świadczenie wzajemne. Zazwyczaj w postaci usługi.

DOPŁATA jest daniną publiczną związaną z pokrywaniem kosztów inwestycji publicznych

4. ELEMENTY KONSTRUKCJYJNE PODATKU

Elementy konieczne

- podmiot

- przedmiot

Są to elementy kwalitatywne

- podstawa opodatkowania

- stawki podatkowe

Są to elementy kwantytatywne

Elementy dodatkowe

- ulgi

- zwolnienia

5. CECHY PODATKU

PODATEK - jest to nieodpłatne, bezzwrotne, przymusowe świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu, gminy wynikające z ustawy podatkowej.

Nieodpłatność- nieodpłatność podatku oznacza, że jest to świadczenie nieekwiwalentne czyli podmiot uiszczający nie otrzymuje świadczenia wzajemnego. Jedyna różnica pomiędzy podatkiem a opłatą to taka, że opłata jest odpłatna.

Bezzwrotność- oznacza iż raz zapłacony podatek co do zasady nie podlega zwrotowi. Są sytuacje gdy podatek ten może zostać zwrócony np. w przypadku powstania nadpłaty

Przymusowość- podatku oznacza, że państwo wyposażone jest w środki przymusu w celu wyegzekwowania należności podatkowych. Egzekucja podatków odbywa się w oparciu o ustawę o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Konsekwencją niewywiązania się z obowiązków o charakterze publiczno prawnym mogą być sankcje o charakterze ekonomicznym (odsetki) bądź karno skarbowym

Świadczenie pieniężne- pieniężny charakter podatku oznacza, że jest płacony w formie pieniądza. W wyjątkowych sytuacjach podatek może być uregulowany poprzez przeniesienie własności rzeczy lub prawa majątkowego.

Wyżej wymienione cechy składają się na definicję podatku są mianem stałych cech podatku.

6. FUNCKCJE PODATKU

• Funkcja fiskalna- jest podstawowa funkcją podatków . Dzięki podatkom państwo i jednostki samorządu terytorialnego gromadzą znaczną część swoich dochodów

• Redystrybucyjna- dzięki wpływom z podatków związki publiczno prawne mogą realizować swoje funkcję

• Stymulacyjna- za pośrednictwem podatków można oddziaływać na różnego rodzaju procesy i zjawiska gospodarcze

7. WYKŁADNIA PRAWA PODATKOWEGO

Wykładnia prawa polega na wyjaśnieniu sensu przepisów prawnych, ustaleniu właściwego ich rozumienia, przypisaniu im odpowiedniego znaczenia, bądź wyznaczeniu ich zakresu. Przez wykładnię rozumie się określone czynności podjęte w celu ustalenia znaczenia i zakresu wyrażeń języka prawnego.

8. ZNACZENIE WYKLADNI GRAMATYCZNEJ

Polega na tłumaczeniu treści normy prawnej przez badanie sensu użytych w niej słów. Wykładnia gramatyczna jest podstawową metodą interpretacji każdej normy.

Wykładnia gramatyczna to pierwszy etap egzegezy tekstu. Ta wykładnia jest możliwa gdy zakładamy że ustawodawca jest racjonalny i zna język prawny i dobrze posługuje się technikami legislacji.

9. ZNACZENIE TERMINÓW W PRAWIE PODATKOWYM - PRAWO PODATKOWE A PRAWO CYWILNE

Kodeks Cywilny:

Upływ czasu a przedawnienie
Upływ czasu dla roszczeń majątkowych ma znaczenie z punktu widzenia możliwego ich przedawnienia, czyli utraty możliwości dochodzenia i egzekwowania roszczeń od dłużnika. Upływ czasu dla osiągnięcia przedawnienia (bieg przedawnienia) może być na pewien okres wstrzymany (zawieszony) lub przerwany. Terminy przedawnienia nie mogą być z kolei skracane ani przedłużane przez czynność prawną.

Termin zawity
Termin zwykły nie jest identyczny z terminem zawitym. Termin zawity jest to szczególny rodzaj terminu charakteryzujący się rygoryzmem prawnym, gdyż po upływie określonego ustawowo czasu do wykonania uprawnienia następuje jego definitywne wygaśnięcie. Wygaśnięcie jest bezwzględnie wiążące - zarówno dla stron, sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania sprawy. Terminy zawite nie podlegają przerwie czy zawieszeniu.

Terminy procesowe
Podobny charakter do zawitych mają terminy procesowe przewidziane przede wszystkim w Kodeksie postępowania cywilnego. Czynność dokonana po ich upływie jest nieskuteczna, np. pismo ulega odrzuceniu, nie jest w ogóle merytorycznie rozpoznawane. Podstawowe terminy w polskim procesie cywilnym to  7-dniowy termin do wniesienia zażalenia, 14-dniowy do wniesienia apelacji i dwumiesięczny na wniesienie skargi kasacyjnej.

W prawie podatkowym:

• Istnienie terminów ma z jednej strony dyscyplinować przebieg postępowania podatkowego, a z drugiej strony gwarantować i stabilizować trwałość rozstrzygnięć organów podatkowych

• Terminy można różnie klasyfikować

• Ustawowe Urzędowe

• (wynikające z przepisów) (wyznaczone przez organy podatkowe)

• Cechą terminów ustawowych jest, że nie mogą być zmieniane przez organ podatkowy ani tez przez stronę

• Terminy urzędowe, mogą być przed ich upływem, przez organ podatkowy przedłużane i skracane

Zarówno terminy ustawowe, jak i urzędowe są w postępowaniu podatkowym terminami zawitymi (prekluzyjnymi), co oznacza, że czynność procesowa może być dokonana, co do zasady, w ramach wyznaczonego okresu

Niektóre terminy mogą mieć charakter instrukcyjny, odnoszący się najczęściej do organów podatkowych i ich naruszenie nie pozbawia skuteczności prawnej

Ordynacja podatkowa określa terminy w dniach, tygodniach, miesiącach i latach oraz`sposób ich obliczania

10. REGULACJE PRAWA PODATKOWEGO W KONSTYTUCJI RP

Art. 7 Konstytucji Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa organy władzy działają w granicach i na podstawie prawa, zgodnie z zasadą zaufania obywateli do organów władzy i administracji publicznej. Stosowanie prawa podatkowego powinno zmierzać do pogodzenia interesu publicznego z indywidualnym. Wszyscy jesteśmy równi w świetle prawa.

-Obowiązek przestrzegania prawa podatkowego (art. 84 Konstytucji RP „Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie”)

-art. 217 Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy. Cały proces “nakładania podatków” podporządkowany ma być rygorowi ustawy, a zatem również pełnej kontroli parlamentu.

11. ZNACZENIE ROZUMIENIE ZASADY POWSZECHNOŚCI OPODATKOWANIA

Ta zasada wymaga, by z obowiązku podatkowego nie wyłączać żadnych grup podatników lub dochodów, by nie tworzyć żadnych podatkowych przywilejów. Jeśli opodatkujemy dochód, to opodatkowany powinien być każdy podmiot, a także każde źródło, z którego został on osiągnięty. Zasady tej nie daje się stosować wobec tzw. szarej strefy. Z zasadą powszechności nie są sprzeczne ulgi podatkowe, jeśli stosowane są wobec każdego podmiotu, który spełnia te same warunki.

12. ZASADY PODATKOWE

• Równości opodatkowania polega na tym ze wszystkie podmioty znajdujace się w takiej samej sytuacji faktycznej i prawnej powinny być traktowane jednakowo. W Polsce zasada ta jest interpretowana z art. 32 kon RP z którego wynika, że wszyscy są równi wobec prawa. Wyjątkiem od tej zasady są ulgi i zwolnienia podatkowe

• Dogodności podatku- sprowadza się do tego by tryb i warunki płatności podatku były uregulowane w taki sposób aby podatnikowi było jak najlżej ten podatek zapłacić

• Pewności opodatkowania - sprowadza się do tego że podatnik powinien z odpowiednim uprzedzeniem wiedzieć jakie będzie miał obowiązki o charakterze publiczno prawnym. Chodzi tutaj o to aby wszystkie ustawy nakładające na podatników nowe obowiązki były wprowadzane z odpowiednim vacatio legis. W Polsce zasadą tą Trybunał Konstytucyjny wyinterpretował z art. 2 Konstytucji a więc zasady demokratycznego państwa prawnego

• Taniości podatku- oznacza, ze koszty administracyjne związane z obsługą i poborem podatku powinny być jak najmniejsze jest to konsekwencją funkcji fiskalnej podatku]q

13. ZASADA SPRAWIEDLIWOŚCI PODATKOWEJ

(gwarantujące powszechność i równość opodatkowania)

-w ujęciu obiektywnym ma charakter praktyczny. Uwzględnia ją władz publiczna nakładając podatki. Zwiększenie wydatków publicznych wiąże się z koniecznością doboru źródeł dochodów, a także sprawiedliwego rozłożenia obciążeń podatkowych na poszczególne podmioty.
-W ujęciu subiektywnym - w podatniku powstaje reakcja obronna przed uszczupleniem jego środków. Oczekuje świadczeń ze strony władzy publicznej, jednocześnie może zmierzać do redukowania swoich własnych obciążeń podatkowych.
„Sprawiedliwe jest to, co odnosi się do wartości powszechnie uznanych za dobre”.
Sprawiedliwość podatkowa zazwyczaj definiowana jest konkretnym układem stosunków społecznych i odpowiednimi normami regulującymi sprawy wdrażania tej sprawiedliwości. Np.
-każdemu wg przynależności do stanu,
-każdemu wg potrzeb,
-każdemu wg wykształcenia itp.
Obywatele w większym stopniu akceptują podatki gdy prawo podatkowe zapewnia:
-powszechność,
-równość,
-trwałość,
-bezstronność,
-abstrakcyjność norm.

W praktyce obserwuje się wyraźną tendencję do personalizowania podatku
-istnienie silnych grup nacisku,
-dostosowywanie ciężarów podatkowych do każdej indywidualnej sytuacji.
Sprawiedliwość podatkowa - rozumiana jako powszechne i równomierne obciążenie różnych grup społecznych wyznacza moralnie akceptowaną granicę opodatkowania.
Gdy zasada ta zostaje zachwiana, obywatele mają podstawę sądzić, że prawo podatkowe realizowane przez systemy podatkowe nie jest sprawiedliwe.

14. ZASADA POWSZECHNOŚCI I NEUTRALNOŚCI WSPOLNEGO SYSTEMU OPODATKOWANIA PODATKIEJ OD WARTOŚCI DODANEJ

Powszechność VAT zapewnia równowagę warunków konkurencji, czemu służy, m.in. cały zharmonizowany system tego podatku. Z tego też m.in. powodu państwa członkowskie zostały zobowiązane w art. 13 ust. 2 (poprzednio - w drugim akapicie ust. 5 art. 4 VI Dyrektywy) do zapewnienia, aby organy prawa publicznego uznawane były za podatników VAT w zakresie realizowanych przez nie czynności i transakcji w charakterze organów publicznych w sytuacjach, w których traktowanie tych organów jako niebędących podatnikami z tytułu tych czynności i transakcji prowadziłoby do istotnego naruszenia warunków konkurencji. Odnosi się to głównie do takich działań tych organów, które mogą być przedmiotem aktywności również prywatnych przedsiębiorców. 

Neutralność podatku VAT wyraża się tym dla podatnika, że poprzez realizację prawa do odliczenia podatku naliczonego podatnik nie ponosi faktycznie ciężaru tego podatku. Po-datek VAT nie powinien obciążać podatników uczestniczących w obrocie towarami i usługa-mi, którzy nie są ich ostatecznymi odbiorcami, gdyż całym ciężarem powinien zostać obcią-żony ostateczny nabywca, czyli konsument. Dlatego też, podatek ten nazywany jest często podatkiem od konsumpcji.

VI Dyrektywa Unii Europejskiej określając moment prawa do odliczenia podatku wskazuje na potrzebę takiego unormowania zasady neutralności podatku dla podatników, która zapewni państwom członkowskim równowagę wpływów i wydatków wynikających z podatku VAT. Stanowi ona bowiem, że prawo do odliczenia powstaje z chwilą powstania obowiązku podat-kowego (u sprzedawcy) w odniesieniu się do podatku podlegającemu odliczeniu, co oznacza, że podatnik (nabywca) może dokonać odliczenia podatku dopiero z chwilą, gdy u dostawcy powstanie obowiązek podatkowy. Takie korelacje momentu powstania obowiązku podatkowego z zapłata podatku należnego u dostawcy z prawe do odliczenia tego podatku u nabywcy zapewnia prawidłową realizację zasady neutralności oraz stabilizację budżetową.

15. ZASADY LEGISLACJI PODATKOWEJ

Schemat legislacji podatkowej wg doktryny wygląda następująco:

1. poszczególne partie i stronnictwa przy uchwalaniu danin publicznych zawsze wolą obciążyć w większym stopniu swych przeciwników aniżeli warstwy przez siebie reprezentowane,

2. prawica niechętna jest podatkom bezpośrednim i niejednokrotnie cofa się przed ich podwyższeniem,

3. lewica z reguły przeciwstawia się podwyższania podatków pośrednich,

4. W procesie prawodawczym często ujawnia się paraliż, ponieważ ani prawica, ani lewica nie może „samodzielnie przeprowadzić swoich postulatów podatkowych”

W procesie legislacyjnym ustawodawca podatkowy skazany jest z reguły na rozwiązywania kompromisowe

16. PODATKOWOPRAWNY STAN FAKTYCZNY

W doktrynie prawa podatkowego nazwa „ obowiązek podatkowy” jest używana w kilku znaczeniach. Po pierwsze obowiązek podatkowy jest rozumiany jako podatkowoprawny stan faktyczny, a z drugiej strony obejmujący jego następstwa prawne. Termin ten jest często używany w ustawach podatkowych. Po drugie pojęcie to jest rozumiane jako zindywidualizowany obowiązek podatkowy, a więc ciążący na konkretnej osobie od chwili spełnienia przez nią ustawowych przesłanek.

Obowiązek podatkowy ciąży co do zasady na nabywcy rzeczy i praw majątkowych. Jednak w przypadku darowizny obowiązek ten ciąży solidarnie na obdarowanym i darczyńcy. Jest więc głównym obowiązkiem podatnika rozumianym jako potencjalny nakaz zapłaty przymusowego świadczenia pieniężnego.

17. STOSUNEK PODATKOWOW PRAWNY

Moment powstania samego zindywidualizowanego obowiązku podatkowego, jest jednocześnie chwilą w której rodzi się stosunek podatkowo prawny między określonym podmiotem a związkiem publicznoprawnym.

19. PRZEDMIOT PODATKU

Jest to określony stan faktyczny lub prawny z wystąpieniem, którego ustawa podatkowa łączy obowiązek podatkowy np. uzyskanie dochodu skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w podatku dochodowym, posiadanie budynku rodzi obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości]

20. PRZEDMIOT OPODATKOWANIA W PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB FIZYCZNYCH, PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB PRAWNYCH, PODATKU OD TOWARÓW I USLUG ORAZ PODATKU OD NIERUCHOMOŚCI.

• OS FIZYCZNA Przedmiotem podatku dochodowego jest dochód a w ściśle określonych sytuacjach przedmiotem opodatkowania jest przychód

• OD PRAWNA - przedmiotem podatku jest dochód bez względu na rodzaj przychodów, z których został osiągnięty

- ustawodawca w podatku dochodowym od os prawnych zrezygnował ze wskazywania źródeł przychodów, generalnie więc za przychód należy traktować każde przysporzenie na rzecz osoby prawnej

- w określonych w ustawie przypadkach przedmiotem opodatkowania jest przychód np. z tytułu dywidend

• VAT- opodatkowaniem podatkiem vat podlegają:

-odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju

- import towarów

-eksport towarów

- wewnątrz wspólnotowa dostawa towarów

- wewnątrz wspólnotowe nabycie towarów

21. PODSTAWA OPODATKOWANIA A PODTSAWA OBLICZENIA PODATKU

Podstawa opodatkowania- jest to ilościowo lub wartościowo ujęty przedmiot opodatkowania np. wartość dochodu, powierzchnia budynku. Stawki wyrażają stosunek podstawy opodatkowania do wielkości podatku w efekcie czego obliczana jest kwota podatku

22. WYŁĄCZENIE A ZWOLNIENIE Z OPODATKOWAIA

Zwolnienie- jest to odstąpienie od poboru podatku od określonego podmiotu (zwolnienie podmiotowe) lub przedmiotu(zwolnienie przedmiotowe) np. zwolnienie podmiotowe zwolnienei NBP z podatku dochodowego od osób prawnych a zwolnienie przedmiotowe zwolnienie budynków gospodarczych z podatków od nieruchomości. W praktyce występują również zwolnienia mieszane: podmiotowo przedmiotowe i przedmiotowo podmiotowe

Wyłączenie- podatkowe ma na celu podkreślenie, że dany podatek nie dotyczy danej grupy podmiotów. Prz wyłączeniu podatkowym obowiązek podatkowy w ogóle nie powstaje, natomiast przy zwolnieniu podatkowym obowiązek ten powstaje, ale na mocy przepisu szczególnego podatnik podatku nie uiści

Podatnik zwolniony może mieć nałożone określone obowiązki np. musi złożyć deklarację na podatek

Podmiot wyłączony nie ma żadnych obowiązków gdyż dany podatek go nie dotyczy . Z ekonomicznego punktu widzenia obie instytucje są podobne podatku się nie zapłaci.

Eyłączenie podatkowe przybiera następujące brzmienie opodatkowaniu nie podlega, przepisów ustawy nie stosuje się, obowiązek podatkowy nie dotyczy

23. SKALE PODATKOWE- ICH BYDOWA I ZNACZENIE

Jest to zbiór uporządkowanych stawek procentowych wzajemnie ze sobą i z podstawą opodatkowania powiązanych. Stawki te są powiązane z podstawą opodatkowania w taki sposób, że w stosunku do podstawy rosną lub maleją wg określonej proporcji.

Dwie podstawowe skale: progresywna i regresywna.

Budowa skali podatkowej: skala podatkowa zbudowana jest z :

→ Przedziały podstawy obliczenia podatku, przedstawione w postaci przedziałów granicznych

→ Odpowiadające tym przedziałom stawki podatkowe

25. ORGANY PODATKOWE

Możemy podzielić je na organy państwowe i samorządowe

1. Samorządowe

• W I instancji (wójt, burmistrz, prezydent miasta) (starosta, i marszałek województwa)

• W II instancji samorządowe kolegium odwoławcze

2. Państwowe

• W I instancji Naczelnik Urzędu Skarbowego i Celnego

• W II instancji odpowiednio Dyrektor Izby Skarbowej i Celnej

Podział ten nie jest do końca konsekwentny gdyż możemy wyróżnić podatki budżetu gminy a pobierane są przez Naczelnika Urzędu Skarbowego np. podatek od spadków i darowizn

Organem podatkowym jest również Minister Finansów jest to organ właściwy w sprawie stwierdzania nieważności decyzji wznowienia postepowania, zmiany lub uchylenia decyzji ostatecznej. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może nadać uprawnienia oranów podatkowych takim podmiotom jak:

• Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

• Szef Agencji Wywiadu

• Szefowi Centralnego Biura Antykorupcyjnego

• Szefowi Kontrwywiadu Wojskowego

Jeżeli jest to uzasadnione ochrona tajemnicy państwowej lub bezpieczeństwem państwa

26. OBOWIĄZEK PODATKOWY A ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE

Obowiązek podatkowy- jest to nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w ustawie. Każda ustawa podatkowa określa zdarzenie z wystąpieniem, którego łączy obowiązek podatkowy.

Zobowiązanie podatkowe- jest to wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłaty podatku w wysokości w terminie i na zasadach określonych w przepisach prawa podatkowego

27. MOMENT POWSTANIA ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO

Powstaje na 2 sposoby:

1. Z dniem zaistnienia zdarzenia określonego w ustawie tzw, powstanie zobowiązania z mocy prawa

2. Z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość zobowiązania

W przypadku gdy zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa podatnik zobowiązany jest do obliczenia podatku w nauce oresla się to jako saoobliczenie lub samowymiar, jeżeli jednak podatnik nie obliczy podatku badż tez obliczy wadliwie organ podatkowy wyda decyzję w której określi wysokość zobowiązania podatkowego decyzja ta ma charakter deklaratoryjny a więc tylko stwierdza wysokość zobowiązania podatkowego

Decyzji okreslajacej nie można utożsamiać z decyzją ustalającą wysokość zobowiązania

Decyzja ustalajaca ma charakter konstytutywny czyli kreuje zobowiązanie podatkowe.

28. WYGASANIE ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH

Sposoby wygasania zobowiązan podatkowych możemy podzielić na

1. Efektywne

2. Nieefektywne

W przypadku efektywnego wygaśnięcia zobowiązania podatkowego związek publiczno prawny otrzyma należne mu świadczenie. Do sposobów tych zalicza się:

• Zapłatę podatku

• Pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta

• Potracenie

• Zaliczenie nadpłaty lub zwrotu podatku

• Przeniesienie własności rzeczy lub prawa majątkowego

• Przejęcie własności nieruchomości w postepowaniu egzekucyjnym

W przypadku nieefektywnego wygaśnięcia zobowiązania podatkowego związek publiczno prawny nie otrzyma należnego mu świadczenia. Do sposobów tych zalicza się:

• Przedawnienie

• Umorzenie zaległości podatkowej

• Zaniechanie poboru podatku

• Zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku

29. ZABEZPIECZANIE ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH

Zobowiązanie podatkowe przed terminem płatności może być zabezpieczone na majątku podatnika a w przypadku gdy podatnik pozostaje w związku małżeńskim na majątku wspólnym, jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że nie zostanie ono wykonane w szczególności, gdy podatnik trwale nie uiszcza zobowiązań o charakterze publiczno prawnym bądź też podejmuje czynności polegające na zbywaniu majątku, które mają utrudnić lub udaremnić egzekucję

Zabezpieczenie może nastąpić także w toku postepowania podatkowego lub kontroli podatkowej przed wydaniem

• Decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego

• Decyzji określającej

• Decyzji określające wysokość zwrotu podatku

Zabezpieczenie może nastąpić w dwojaki sposób

• W trybie przepisów ordynacji podatkowej np. poręczenia banku, pisemnego nieodwołalnego upoważnienia organu podatkowego do wyłącznej dyspozycji środkami pieniężnymi na rachunku lokaty terminowej

• W trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji

Decyzja o zabezpieczeniu wygasa

• Po upływie 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego

• Z dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego

• A dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zwrotu podatku

30. PODATNIK, PŁATNIK, INKASENT POJĘCIE I ZAKRES OBOWIĄZKÓW

Podatnik- osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości, która na mocy ustaw podatkowych podlega obowiązkowi podatkowemu.

Płatnik- osoba fizyczna , prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która zobowiązana jest do obliczenia podatku, pobrania i wpłacenia go właściwemu organowi podatkowemu np. pracodawca jest płatnikiem zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych od wynagrodzeń swoich pracowników.

Inkasent- jedyna różnica pomiędzy płatnikiem a inkasentem jest taka, że nie o1blicza a tylko pobiera i wpłaca . Inkaso występuje tylko na gruncie podatków samorządowych a o wprowadzeniu inkasa decyduje rada gminy wprowadzając stosowna uchwałę.

31. PODATNIK W USTAWIE O PODATKU OD TOWARÓW I USLUG

Podatnikiem podatku od towarów i usług jest każdy, kto wykonuje czynności będące przedmiotem opodatkowania. Część podatników, jak wiadomo, jest jednak zwolniona z obowiązku podatkowego. Podatników podatku od towarów i usług dzielimy zatem na dwie grupy: podatnicy, którzy są płatnikami VAT i ci, którzy go nie płacą. Osoby które muszą być płatnikami podatku od towarów i usług, są to osoby których wartość ze sprzedaży towarów w roku poprzednim podatkowym przekroczy, kwotę wyrażoną w złotych i odpowiada ona kwocie 10 000 euro. Limity te dotyczą również osób które rozpoczynają działalność i są rozpatrywane w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży, zaś w przypadku osób prowadzących przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzających funduszami powierniczymi, agentów, zleceniobiorców lub innych osób świadczących usługi o podobnym charakterze 30-krotność kwoty prowizji lub innych postaci wynagrodzeń za wykonanie usług przekroczy kwotę wyrażoną w złotych, odpowiadającej kwocie 10 000.

Do głównych obowiązków podatników rozliczających podatek VAT na zasadach ogólnych należy zaliczyć:
-dokonanie zgłoszenia rejestracyjnego (VAT-R),
-prowadzenie ewidencji sprzedaży i zakupów, zawierającej wszystkie dane niezbędne do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej,
-wystawianie faktur VAT,
-składanie deklaracji podatkowych dla podatku VAT,
-terminowe wpłacanie podatku do urzędu skarbowego.

32. INSTYTUCJA NADPŁATY PODATKU

• Jest to kwota nadpłaconego podatku lub nienależnie zapłaconego

• Jest to kwota podatku pobrana przez płatnika w kwocie większej niż należnej

• Kwota podatku zapłacona przez płatnika lub inkasenta jeżeli decyzji o ich odpowiedzialności naliczono nienależnie lub w kwocie większej od należnie

• Kwota zobowiązania spadkobiercy lub osoby trzeciej jeżeli decyzji o ich odpowiedzialności orzeczono nienależnie lub w wysokości większej niż należnie

33. INSTYTUCJA ZALEGŁOŚCI PODATKOWEJ

Jest to podatek niezapłacony w terminie płatności a także niezapłacona w terminie rata podatku oraz zaliczka na podatek

Na równi z zaległością podatkową traktuje się:

- nadpłatę podatku jeżeli została ona wykazana nienależnie lub w wysokości większej od należnej

- zwrot podatku jeżeli podatnik otrzymał go nienależnie lub w wysokości większej od należnej

- wynagrodzenie płatników lub inkasentów jeżeli otrzymali je nienależnie lub wysokości większej od należnej

Konsekwencją powstania zaległości podatkowej jest konieczność zapłaty odsetek ich wysokość wynosi obecnie 14%. Od stycznia 2009 r. zostały wprowadzone tzw. preferencyjne odsetki od zaległości podatkowych wynoszące 75% odsetek podstawowych. Można je zastosować w przypadku gdy podatnik złoży prawnie skuteczną korektę deklaracji wraz z podaniem przyczyny korekty i wpłaci podatek w ciągu 7 dni. Prawo to nie przysługuję w momencie gdy podatnik zostanie zawiadomiony o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej lub gdy korekta dokonywana jest w toku czynności sprawdzających.

34. OGÓLNE ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI OSÓB TRZECICH ZA ZOBOWIĄZANIA PODATKOWE

• osoby trzecie odpowiadają solidarnie z podatnikiem za zaległości podatkowe

• ich odpowiedzialność ma charakter subsydiarny co oznacza ze mogą być pociągnięci do odpowiedzialności jeżeli egzekucja z majątku podatnika okaże się w całości lub w części bezskuteczna

• do podmiotów tych zalicza się:

- rozwiedzionego małżonka podatnika

- członków rodziny

- dzierżawcę nieruchomości

- nabywcę przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części

- członków spółki zoo lub akcyjnej

- wspólników spółki jawnej partnerskiej, komandytowej oraz komandytowo akcyjnej

35. PODATKI DOCHODOWE A PODATKI PRZYCHODOWE

podatki od przychodów - płaci się je w związku z działalnością gospodarczą i osiąganymi z tego tytułu przychodami. Dla podatków przychodowych charakterystyczne są następujące cechy:
- podatki te są pobierane przez państwo niezależnie od wyników działalności gospodarczej;
- podatki przychodowe są bardzo korzystnym instrumentem fiskalnym państwa, gdyż pomagają zaspokajać popyt państwa na dochód (pieniądz), uniezależniając wpływy z tego podatku od sytuacji dochodowej podatnika;
- te podatki, przez swoją konstrukcję, stawki i sposób pobierania są podatkami silnie cenotwórczymi, inaczej są wkalkulowane w cenę towarów i usług, wobec tego dochody
z tego tytułu są powiązane z procesami inflacyjnymi;

podatki od dochodów - przedmiotem opodatkowania jest dochód, najczęściej dochód
z pracy i dochód z prowadzenia działalności gospodarczej. Cechy tych podatków to:
- nawiązują wprost do nadwyżki ekonomicznej wypracowanej przez podmioty. W wyniku interwencji fiskalnej państwa za pomocą podatków przychodowych następuje dzielenie się dochodem podatnika z państwem, co oznacza bezpośrednią redystrybucję dochodów
w gospodarce i społeczeństwie.
- te podatki bardziej są korzystne dla podatnika niż dla władz publicznych; podatki te są oparte na rentowności, którą z kolei trudno z góry określić. Można także manipulować podstawą opodatkowania (zyskiem brutto, dochodem brutto) przez zawyżanie kosztów.

36. ŹRÓDŁA PRAWA PODATKOWEGO

Do źródeł prawa podatkowego można zaliczyć Konstytucję, ustawy, pod ustawowe akty prawne (rozporządzenia oraz uchwały rad gmin wydawane na podstawie wyraźnego upoważnienia zamieszczonego w ustawie podatkowej) oraz akty prawa międzynarodowego. Konstytucja i ustawy Konstytucja jako ustawa zasadnicza znajduje się na szczycie hierarchii źródeł prawa, w tym prawa podatkowego. Normy konstytucyjne decydują o podstawowych kierunkach tworzenia prawa

Nie są natomiast źródłem prawa podatkowego:

- orzeczenia sądów (precedensy),

-zwyczaj,

-doktryna prawa podatkowego

37. RODZAJE PODATKÓW

1. Ze względu na przedmiot

• Przychodowe- ich przedmiotem jest przychód nie pomniejszony o koszty uzyskania

• Dochodowe- ich przedmiotem jest dochód rozumiany jako przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania

• Obrotowe- obciążają one nabywanie dóbr i usług

• Majątkowe- ich przedmiotem może być władanie majątkiem, przyrost majątku, obrót majątkiem

2. Ze względu na

• Bezpośrednie- są nie przerzucalne czyli nie można przenieść ciężaru ekonomicznego na inny podmiot np. podatek dochodowy

• Pośrednie- są przerzucalne - ciężar ekonomiczny podatku ponosi konsument, gdyż podatek jest wliczany w cenę towaru lub usługi np. VAT AKCYZA

3. Podatki państwowe

• Od towarów i usług

• Akcyzowy

• Dochodowy od osób fizycznych i prawnych

• Tonażowy

• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

• Ryczał to przychodów osób duchownych

4. Podatki samorządowe:

• Od nieruchomości rolny lesny od środków transportowych

• Dochodowy oopłacany w formie karty podatkowej

• Od czynności cywilno prawnych

• Od spadków i darowizn

38. CHARAKTERYSTYKA PODATKÓW MAJĄTKOWYCH

Pewien rodzaj podatku, specyficzny, gdzie przedmiotem opodatkowania jest majątek. Ludzie którzy posiadają jakiś majątek muszą od niego zapłacić podatek.

Podatki związane z prawami własności.

Podatki majątkowe można podzielić na cztery grupy:

1. Podatki od posiadanego majątku.
   Mogą to być podatki od całkowitej wartości majątku należącego do danego podmiotu (ruchomego i nieruchomego, gotówki, wkładów bankowych i innch) lub tylko od niektórych jego składników. (np. podatki rolny, od nieruchomości czy od środków transportu)

2. Podatki od przyrostu majątku.
   Przedmiotem opodatkowania jest nabycie rzeczy lub praw majątkowych w drodze kupna, darowizny lub spadku. (np. podatek od spadków i darowizn)

3. Podatki od wzrostu wartości posiadanego majątku, gdy wzrost ten następuje z przyczyn niezależnych od właściciela. (np. opłata adiacencka - płacona przez właścicieli nieruchomości z tytułu wzrostu ich wartości wskutek np. finansowanego przez władze lokalne uzbrojenia terenu, zmiany planu zagospodarowania przestrzennego itp)

4. Podatki od transformacji majątku.
   Są to podatki płacone w przypadku sprzedaży lub zamiany rzeczy lub praw majątkowych na inne rzeczy lub prawa majątkowe. (np. opłata skarbowa)

39. PODATKOWA GRUPA KAPITAŁOWA A POJĘCIE PODATNIKA W ORDYNACJI PODAKOWEJ

Podatkowa grupa kapitałowa może powstać w wyniku połaczenia przynajmniej dwóch spółek prawa handlowego (mogą to być spółki akcyjne lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością).

Podatkowa grupa kapitałowa jest podatnikiem, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

-podatkową grupę kapitałową mogą tworzyć wyłącznie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli:

-przeciętny kapitał zakładowy, określony w sposób, o którym mowa w art. 16 ust. 7, przypadający na każdą z tych spółek, jest nie niższy niż 1.000.000 zł,

-jedna ze spółek, zwana dalej "spółką dominującą", posiada bezpośredni 95 % udział w kapitale zakładowym lub w tej części kapitału zakładowego pozostałych spółek, zwanych dalej "spółkami zależnymi", która na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji nie została nieodpłatnie lub na zasadach preferencyjnych nabyta przez pracowników, rolników lub rybaków albo która nie stanowi rezerwy mienia Skarbu Państwa na cele reprywatyzacji,

-spółki zależne nie posiadają udziałów w kapitale zakładowym innych spółek tworzących tę grupę,

-w spółkach tych nie występują zaległości we wpłatach podatków stanowiących dochód

Wg ordynacji podatkowej § 1. Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.
§ 2.Ustawy podatkowe mogą ustanawiać podatnikami inne podmioty niż wymienione w §1

41. ZASADY POSTĘPOWANIA PODATKOWEGO

1. Zasada praworządności oznacza, że organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa. Każdy przejaw ingerencji w sferę prawną obywateli musi opierać się na konkretnym przepisie, sformułowanym w odpowiednio precyzyjny sposób

2. Zasada zaufania do organów podatkowych oznacza, że sposób prowadzenia postępowania podatkowego powinien budzić u podatnika przekonanie, że odnoszące się do niego działania są prawidłowe i odpowiadają prawu oraz że postępowanie prowadzone jest w sposób bezstronny

3. Zasada informacji prawnej zobowiązuje organy do udzielania niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku z przedmiotem postępowania. Zasada ta ograniczona została tylko do informacji niezbędnych; w szerszym zakresie podatnik może skorzystać z usług doradcy podatkowego.

4. Zasada prawdy obiektywnej (materialnej) wymaga od organów podatkowych, by w toku postępowania podejmowały wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy. Chodzi tu przede wszystkim o etap zbierania dowodów, który ma podstawowe znaczenie dla uzyskania pełnego obrazu zaistniałego stanu faktycznego

5. Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu stanowi, że organy podatkowe obowiązane są zapewnić stronom (także pełnomocnikom, przedstawicielom stron) czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Organ może odstąpić od tej zasady jedynie w przypadku, gdy w postępowaniu wszczętym na wniosek strony ma zostać wydana decyzja w całości uwzględniająca ten wniosek oraz w sprawach zabezpieczenia i zastawu skarbowego.

6. Zasada przekonywania stron nakłada na organy podatkowe powinność wyjaśniania stronom zasadności przesłanek, którymi kierują się one przy załatwianiu sprawy. Ma to na celu doprowadzenie do wykonania przez strony decyzji bez stosowania środków przymusu. Przejawem tej zasady jest obowiązek sporządzania przez organ uzasadnienia decyzji podatkowej, w którym wyjaśnia on podstawę prawną, na której ta decyzja została oparta oraz przedstawia ustalony w toku postępowania stan faktyczny, który był podstawą orzekania.

7. Zasada szybkości i prostoty postępowania wymaga od organów podatkowych, by działały w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być natomiast załatwiane niezwłocznie.

8. Zasada pisemności wymaga formy pisemnej do załatwiania spraw podatkowych, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej. Wynika z tego, że nawet czynności dokonywane ustnie (np. wyjaśnienia strony czy zeznania świadków) powinny być utrwalone na piśmie w formie protokołu podpisanego przez stronę.

9. Zasada dwuinstancyjności przyznaje stronie prawo dwukrotnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy: przez organ I i II instancji. Oznacza to obowiązek dwukrotnego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, gdyż organ II instancji nie może ograniczyć się do weryfikacji decyzji wydanej przez I instancję (chyba, że decyzja wydana w I instancji ma charakter ostateczny).

10. Zasada trwałości decyzji ostatecznych stanowi, że decyzje, od których nie służy odwołanie w postępowaniu podatkowym, są ostateczne, co oznacza, że traktowane są jako definitywnie załatwione przez organ. Wzruszenie ich może mieć miejsce tylko w wyjątkowych przypadkach przewidzianych w Ordynacji oraz w ustawach podatkowych, w trybach nadzwyczajnych postępowania, mających na celu uchylenie, zmianę tych decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania

11. Zasada ograniczonej jawności postępowania powoduje, że organ podatkowy nie może dopuścić do udziału w postępowaniu, ani udostępnić akt sprawy innym osobom niż strony i ich pełnomocnicy. Wynika to z obowiązku zachowywania tajemnicy skarbowej.

42. REZYDENCJA PODATKOWA W PODATKU DOCHODOWYM OD SÓB FIZYCZNYCH I W PODATKU DOCHODOWYM OD SÓB PRAWNYCH

Rezydencja podatkowa to inaczej miejsce zamieszkania dla celów podatkowych, dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych lub podatkiem podobnym.

W ustawach podatkowych mowa jest o ograniczonym i nieograniczonym obowiązku podatkowym. Pojęcie rezydencji podatkowej wiąże się z nieograniczonym obowiązkiem podatkowym, zaś nierezydentem jest taki podmiot, który podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu lub w ogóle nie podlega temu obowiązkowi.

W przypadku osób prawnych nieograniczony obowiązek podatkowy dotyczy podatników mających siedzibę lub zarząd na terytorium RP. Podlegają oni obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania (art. 3 ust. 1 PDOPrU). Ograniczo­nemu obowiązkowi podatkowemu podlegają natomiast podatnicy, którzy nie mają na terytorium RP siedziby lub zarządu, a obowiązek podatkowy dotyczy u nich wyłącznie dochodów uzyskanych na terytorium RP (art. 3 ust. 2 PDOPrU)⁴. Kluczowe zatem znaczenie dla opodatkowania osób prawnych ma określenie państwa siedziby lub zarządu⁵ oraz miejsca osiągnięcia dochodu.

W przypadku osób fizycznych stosownie do przepisu art. 3 ust. 1 PDOFizU podlegają one obowiązkowi po­datkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obo­wiązek podatkowy), jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium RP. Warunek miejsca zamieszkania spełniają osoby fizyczne, które: 1) posiadają na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub 2) przebywają w Polsce dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. Ograniczony obowiązek podatkowy dotyczy z kolei tych osób fizycznych, które nie ­mają na terytorium RP miejsca zamieszkania. Wówczas podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) ze źródeł znajdujących się w Polsce (art. 3 ust. 2a PDOFizU)

44. POJĘCIE KOSZTU UZYSKANIA PRZYCHODU

Są to wszelkie koszty poniesione w celu uzyskania przychodu z wyjątkiem kosztów, których nie uznaje się za koszty uzyskania przychodu. Katalog tych ostatnich określony jest w ustawie np. nie mogą być kosztem uzyskania przychodu kary umowne. W niektórych sytuacjach koszty uzyskania przychodu są narzucone z góry przez ustawodawcę np. ze stosunku pracy (mogą mieć także charakter % np. 20% przy umowie zlecenie czy 50 % przy umowie o dzielo z przeniesieniem praw autorskich.

45. UMOWY W SPRAWIE ZAPOBIEŻENIA PODWÓJNEMU OPODATKOWANIU JAKOŹRODŁO PRAWA PODATKOWEGO

Postanowienia umowy międzynarodowej mają pierwszeństwo przed polskim wewnętrznym prawem podatkowym.

Oznacza to, że podatek u źródła pobierany od podatnika będącego rezydentem określonego kraju należy pobrać przy zastosowaniu przepisów umowy w sprawie zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu, zawartej pomiędzy Polską a tym właśnie krajem (jeżeli oczywiście taką umowę zawarto).

Warunkiem pozwalającym jednak na zastosowanie przepisów umowy międzynarodowej jest przedstawienie przez odbiorcę należności (kontrahenta, na rzecz którego dokonywana jest wypłata) certyfikatu rezydencji podatkowej, tzn. zaświadczenia wydanego przez właściwy organ podatkowy jego kraju, potwierdzający jego miejsce zamieszkania czy siedzibę dla celów podatku dochodowego, innymi słowy stwierdzające, że jego dochody podlegają opodatkowaniu w danym kraju jako kraju miejsca zamieszkania czy siedziby.

Tylko na podstawie certyfikatu rezydencji podatkowej danego kraju można stosować umowę międzynarodową zawartą przez Rzeczpospolitą Polską z tym krajem.

48. ŹRÓDŁA EUROPEJSKIEGO WSPÓLNOTOWEGO PRAWA PODATKOWEGO

Źródłami prawa podatkowego są normy prawa międzynarodowego. Ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. W prawie podatkowym normami prawa międzynarodowego wchodzącymi w skład wewnętrznego porządku prawnego są w szczególności umowy o zapobieganiu podwójnego opodatkowania.
Po wejściu Polski do Unii Europejskiej obok prawa wewnętrznego i międzynarodowego na obszarze naszego kraju obowiązuje także prawo wspólnotowe. Prawo wspólnotowe ma bardzo istotny wpływ na treść norm prawnych stanowionych w Polsce. Chodzi tu głównie o wtórne prawo wspólnotowe, w szczególności dyrektywy i decyzje kształtujące bezpośrednio treść prawa stanowionego przez polskiego ustawodawcę, ale również prawo pierwotne Unii (traktaty ustanawiające UE). Istotny wpływ na źródła prawa podatkowego mają także wprowadzane wprost do polskiego systemu prawnego rozporządzenia, choć one akurat w zasadzie nie dotyczą bezpośrednio prawa podatkowego.

20

---