W języku hiszpańskim każdy rzeczownik poprzedzony jest odpowiednim rodzajnikiem. Wyróżnia się rodzajniki określone i nieokreślone w rodzaju męskim i żeńskim, w liczbie pojedynczej i mnogiej oraz istnieje także rodzajnik nijaki.
Rodzajnik nieokreślony |
Rodzajnik określony |
||
rodzaj męski |
rodzaj żeński |
rodzaj męski |
rodzaj żeński |
l. poj. - UN |
l.poj. - UNA |
l. poj. - EL |
l. poj. - LA |
l. mn. - UNOS |
l. mn. - UNAS |
l. mn.- LOS |
l. mn. - LAS |
Rzeczowniki rodzaju żeńskiego zaczynające się od -a, -ha akcentowanego w liczbie pojedynczej przyjmują rodzajnik męski, jak na przykład: el/un águila (orzeł), ale w liczbie mnogiej maja już rodzajnik żeński, czyli las/unas águilas.
Rodzajnik nieokreślony używa się przed rzeczownikami, które określają osobę, przedmiot jeden z wielu takiego samego rodzaju; kiedy mówimy o czymś po raz pierwszy oraz jeśli dokonujemy oceny danego przedmiotu, osoby i rzeczownik występuje z przymiotnikiem.
Es un chico muy guapo. |
To bardzo przystojny chłopak. |
España es un país bonito. |
Hiszpania jest pieknym krajem. |
Rodzajnika określonego natomiast używa się: przed rzeczownikami, które w wypowiedzi już się pojawiły, kiedy mówi się o przedmiotach, czy tez osobach znanych rozmówcy:
Al lado de mi casa hay una tienda. En la tienda puedes comprar todo. |
Koło mojego domu jest sklep. W sklepie możesz kupić wszystko. |
- gdy rzeczownik określa konkretny typ przedmiotów, osób:
Los españoles son muy abiertos. |
Hiszpanie są bardzo otwarci. |
- gdy rzeczownik określa konkretną osobę:
La novia de Juan está en Inglaterra. |
Dziewczyna Juana jest w Anglii. |
- przed nazwami nauk, języków, doktryn, religii:
el español |
hiszpański |
el polaco |
polski |
- przy podawaniu godziny:
Es la una. |
Jest pierwsza. |
- przed liczebnikami porządkowymi
el séptimo piso |
siódme piętro |
- przed przymiotnikami w stopniu najwyższym:
Karol es el más alto de todos. |
Karol jest najwyższy ze wszystkich. |
- przed tytułami, nazwami instytucj, przed tytułami naukowymi, przed nazwami dni tygodnia i miesięcy, przed nazwami rzek, jezior, gór, mórz, przed nazwiskami w liczbie mnogiej.
Brak rodzajnika ma miejsce między innymi:
- przed dniami tygodnia i miesiąc, przy podawaniu daty bieżącej:
Hoy es lunes 4 de agosto de 2003. |
Dziś jest poniedziałek 24 sierpnia 2003 r. |
- przed nazwami krajów, kontynentów i miast, przed imionami i nazwiskami (Carlos Santana, Julian Sánchez), przed tytułami grzecznościowymi i naukowymi, jeśli się zwraca do danej osoby bezpośrednio
- kiedy rzeczownik poprzedzony jest zaimkiem dzierżawczym, pytającym itd.
mi trabajo |
moja praca |
- przed nazwami języków, dyscyplin naukowych w zwrotach z czasownikami
estudiar |
uczyć sie |
aprender |
uczyć się |
enseñar |
uczyć się |
- w tytułach prasowych i ogłoszeniach
Entrada prohibida. |
Wstęp wzbroniony. |
Język hiszpański jest dla Polaków pod względem wymowy dosyć prosty. Po opanowaniu poniżej przedstawionych reguł można przeczytać praktycznie wszystko.
Litera |
Nazwa |
Przykłady |
Wymowa, komentarz |
a |
a |
alto (czyt. alto) - wysoki |
jak w języku polskim |
b |
be |
beber (czyt. beber) - pić |
dźwięk pośredni między polskimi b oraz w. |
c |
ce |
la casa (czyt. la kasa) - dom |
generalnie jak polskie k; wyjątkiem jest sytuacja, gdy występuje po niej samogłoska e lub i (ce, ci) - wtedy wymawia się jak angielskie thw wyrazie think(język należy umieścić między zębami). |
ch |
che |
el coche (czyt. el kocie) - samochód |
dźwięk pośredni między polskimi cz oraz ć |
d |
de |
el dedo (czyt. el dedo) - palec |
jak w języku polskim Gdy znajduje się na końcu wyrazu, prawie nie jest wymawiana: np. usted(pan, pani) czyta się uste', przygotowując na końcu język jak do wymowy d, ale bez wydawania tego dźwięku. |
e |
e |
el ejemplo (czyt. el ehemplo) - przykład |
jak w języku polskim |
f |
efe |
feliz (czyt. felith) - szczęśliwy/a |
jak w języku polskim |
g |
ge |
el gato (czyt. el gato) - kot |
generalnie jak polskie g; wyjątkiem, podobnie jak przy literze c, jest sytuacja, gdy występuje po niej samogłoska e lub i(ge, gi) - wtedy wymawia się podobnie jak polskie h, tyle że bardziej charczące, gardłowe. Tak więc na przykład słowo la gente(ludzie), wymawia się jak polskie hente (nie zapominając o charakterystycznym "charczeniu").Aby uzyskać dźwięk, który w języku polskim czyta się jako ge lub gi, umieszcza się w środku literę u(gue,gui). Unie jest w tej sytuacji w ogóle wymawiane - służy tylko rodzieleniu liter, by uzyskać inny dźwięk. Tak więc przykładowo słowo la guerra(wojna) czyta się jak polskie gerra. |
h |
hache |
hablar (czyt. ablar) - rozmawiać |
Jest w języku hiszpańskim literą niemą, nigdy nie jest wymawiana. |
i |
i |
inteligente (czyt. intelihente) - inteligentny/a |
jak w języku polskim |
j |
jota |
joven (czyt. hoben) - młody/a |
podobnie jak polskie h, ale bardziej charczące, gardłowe (identycznie jak w opisanym wyjątku przy literze g). |
k |
ka |
el kilo (czyt. el kilo) - kilogram |
jak w języku polskim Używana jedynie w wyrazach pochodzenia greckiego oraz w innych zapożyczeniach. |
l |
ele |
la luna (czyt. la luna) - księżyc |
jak w języku polskim |
ll |
elle |
ella (czyt. edzia) - ona |
Do niedawna uważana za jedną z liter alfabetu, natomiast obecnie jedynie za złożenie spółgłosek o jednym dźwięku. dźwięk trudny do wytłumaczenia, pośredni między polskimi j oraz ź. Można też go opisać jako bardzo miękkie dź. |
m |
eme |
la mujer (czyt. la muher) - kobieta |
jak w języku polskim |
n |
ene |
negro (czyt. negro) - czarnyla nieve (czyt. la niebe) - śnieg |
jak w języku polskim |
ñ |
eñe |
español (czyt. espaniol) - hiszpański |
jak polskie ń |
o |
o |
el ojo (czyt. el oho) - oko |
jak w języku polskim |
p |
pe |
la puerta (czyt. la płerta) - drzwi |
jak w języku polskim |
q |
cu |
porque (czyt. porke) - ponieważ |
jak polskie k. Zawsze występuje po niej litera u, która jednak nigdy nie jest wymawiana. Używana jest do uzyskania dźwięków que oraz qui(czyt. keoraz ki). Tak więc na przykład słwo elqueso (ser) czyta się keso. |
r |
erre |
correr (czyt. korrer) - biegaćel rey (czyt. el rej) - król |
jak w języku polskim, ale jest to dźwięk trochę mocniejszy, bardziej wibrujący, zwłaszcza w słowach z podwójnym r (np. el perro- pies). |
s |
ese |
sí (czyt. si) - tak |
jak w języku polskim |
t |
te |
tarde (czyt. tarde) - późno |
jak w języku polskim |
u |
u |
último (czyt. ultimo) - ostatni |
jak w języku polskim |
v |
uve |
la ventana (czyt. la bentana) - okno |
dźwięk pośredni między polskimi b oraz w (identyczny jak hiszpańskie b). |
w |
uve doble |
el western (czyt. el łestern) - western |
Używana wyłącznie w słowach pochodzenia obcego. Wymawia się jak hiszpańskie bw wielu nazwach własnych (jak np. Walia, Wagner, Westfalia) lub też jak polskie ł w wyrazach pochodzenia angielskiego (np. Washington, washingtoniano). |
x |
equis |
el texto (czyt. el teksto) - tekst |
jak w języku polskim |
y |
i griega |
yo (czyt. dzio) - ja |
generalnie identyczna jak opisane wyżej złożenie liter ll(dźwięk pośredni między polskimi j oraz ź), choć wymawia się też w niektórych przypadkach jak polskie j (zwłaszcza gdy występuje na końcu wyrazu, np. soy- jestem) lub jak i (jako spójnik i- po hiszpańsku y). |
z |
zeta |
el zapato (czyt. thapato) - but |
jak angielskie thw wyrazie think(język należy umieścić między zębami). Jest to identyczny dźwięk jak opisany wyżej przy literze c. |
Zasady akcentowania wyrazów są również bardzo klarowne:
W wyrazach zakończonych na spółgłoskę (oprócz n oraz s), akcent pada na ostatnią sylabę, np.:
comer |
jeść |
vivir |
żyć |
el reloj |
zegarek |
W wyrazach zakończonych na samogłoskę oraz litery n lub s, akcent pada na przedostatnią sylabę, np.:
el libro |
książka |
ellos escriben |
oni piszą |
We wszystkich innych przypadkach akcent musi zostać zaznaczony, np.:
mamá |
mama |
la nación |
naród |
el teléfono |
telefon |
Na marginesie warto też wspomnieć, że w języku hiszpańskim dwie samogłoski stojące obok siebie są często uważane za jedną sylabę. Dotyczy to następujących kombinacji liter: ai, au, ei, eu, oi, ou, ia, ie, io, iu, ua, uo, ui, np.:
aire |
(czyt. ajre) |
causa |
(czyt. kałsa) |
peine |
(czyt. pejne) |
oiga |
(czyt. ojga) |
ruido |
(czyt. rłido) |
(widać więc, że jedna z tych samogłosek przyjmuje po prostu dźwięk "spółgłoskowy"). Wymowa tego typu wyrazów zmienia się tylko w przypadku gdy samogłoska, która normalnie brzmiałaby "spółgłoskowo", zostaje dodatkowo zaakcentowana, np.:
dormíamos |
(czyt. dormijamos) |
actúa |
(czyt. aktuła) |
Akcent jako znak graficzny pełni w języku hiszpańskim jeszcze jedną drobną, ale jakże ważną funkcję. Istnieje kilka par wyrazów o identycznej wymowie, lecz odmiennym znaczeniu. Dla ich odróżnienia w pisowni, jeden z tych wyrazów nosi akcent, np.:
tu |
twój, twoja |
|
tú |
ty |
mi |
mój, moja |
|
mí |
mnie |
si |
jeśli |
|
sí |
tak |
solo |
sam, samotny |
|
sólo |
tylko |