Materialy do nauki1, moje, pielęgniarstwo, Pielęg. mgr II rok, pielęgniarstwo europejskie


PIELĘGNIARSTWO EUROPEJSKIE

Dr n. med. MARIOLA GŁOWACKA

Katedra i Zakład Pedagogiki i Dydaktyki Pielęgniarskiej

Wykłady- 15 godzin

1. Przedmiot Pielęgniarstwa europejskiego

2.Systemy opieki pielęgniarskiej w krajach Europy Zach.

3. Systemy kształcenia pielęgniarek na świecie.

4. Systemy badań pielęgniarskich na świecie.

5. Międzynarodowe towarzystwa i stowarzyszenia pielęgniarskie.

6. Pielęgniarstwo polskie na tle porównawczym Europy.

7. Nowa perspektywa UCTS w krajach UE

8.Dyrektywy europejskie.

Ćwiczenia - 15 godzin

1. Etapy i determinanty rozwoju pielęgniarstwa europejskiego.

2.Istota i modele opieki pielęgniarskiej w krajach Europy Zach.

3.Role zawodowe pielęgniarek w krajach Europy Zach. a w Polsce

4.Ranga zawodowa, społeczna i naukowa pielęgniarstwa.

5. Społeczne, medyczne i naukowe obszary działania pielęgniarki europejskiej.

6.Osobowy, etyczny i religijny wymiar pielęgniarstwa.

7.Pielęgniarka polska i zachodnioeuropejska w interakcji z lekarzem.

8.Praca pielęgniarki w zespole.

9. Proces pielęgnowania w pielęgniarstwie europejskim. Dokumentacja procesu

10. Kształcenie podyplomowe i doskonalenie zawodowe pielęgniarek w Europie

LITERATURA

1.Quin D.S.Russell S.: Nursing. The Europen Dimension. Scutari Press 1993

2. Damant M., Martin C., Openshaw S.: Pielęgniarstwo w praktyce ogólnej. Warszawa 1997

3.Krause K., Astedt KurkiP.:International Perspectives on nursing. Tampere 1992

4. Wrońska I. Uniwersyteckie kształcenie pielęgniarek. Z doświadczeń polsko-szwedzkich. Lublin AM 1998

5. Wrońska I. Rola społeczno-zawodowa pielęgniarki. Studium współczesnego pielęgniarstwa. Warszawa 1997

6. Wrońska I. Wartości życiowe młodzieży. AM Lublin 1998

7. Tuning Educational Structure In Europe. Bruksela 2003

8. Dyrektywy

9. Wybrane zagadnienia z pielęgniarstwa europejskiego,, pod red. I. Wrońskiej, E. Krajewskiej- Kułak

CELE KSZTAŁCENIA

Student:

1. umie porównać pielęgniarstwo polskie z pielęgniarstwem zachodnioeuropejskim uwzględniając system opieki pielęgniarskiej, system kształcenia pielęgniarek, system badań naukowych oraz organizacje i stowarzyszenia międzynarodowe

2.zna miejsce i zakres funkcjonowania pielęgniarstwa europejskiego w świecie

3. zna zasady uznawania kwalifikacji pielęgniarek polskich

4. zna i posługuje się Dyrektywami ogólnymi i sektorowymi

WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU

1. obowiązkowa obecność na ćwiczeniach

2. aktywny udział w zajęciach

3. pozytywne złożenie zaliczeń cząstkowych i końcowego

Udział w ćwiczenia

1. Znajomość tematów poprzednich i następnego

2. Przygotowana prezentacja zagadnień bieżących w programie PowerPoint - odpowiedzialny grupowy

Zaliczenie końcowe

T E S T

Akty prawne dotyczące wykonywania zawodu pielęgniarki, zawodu położnej

1)Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r., Nr 57, poz. 602, ze zmianami).

2)Ustawa o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. Nr 41, poz. 178, ze zmianami).

Pielęgniarka i położna jest zobowiązana przestrzegać zasad wykonywania zawodu wynikających z powyższych aktów prawnych oraz zasad etyki zawodowej zawartych w Kodeksie Etyki Zawodowej Pielęgniarki i Położnej Rzeczypospolitej Polskiej przyjętym na IV Krajowym Zjeździe Pielęgniarek i Położnych

Dyrektywy Rady EWG

Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1977 r. (77/452/EWG)

Dotyczy:

wzajemnego uznawania dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną, łącznie ze środkami mającymi na celu ustalenie skutecznego wykonywania, prawa, przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług

Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1977 r. (77/453/EWG)

Dotyczy:

koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych w zakresie działalności pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną.

Dyrektywa Rady z dnia 10 października 1989 r. (89/595/EWG)

Zmieniająca dyrektywę 77/452/EWG dotyczącą wzajemnego uznawania dyplomów, świadectw
i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną, łącznie ze środkami mającymi na celu ułatwienie skutecznego wykonywania przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług, oraz uzupełniająca dyrektywę 77/453/EWG dotyczącą koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych w zakresie działalności pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną.

Dyrektywa Rady z dnia 30 października 1989 r. (89/594/EWG)

Zmieniająca dyrektywy 75/362/EWG, 77/452/EWG, 78/1026/EWG oraz 80/154/EWG odnoszące się do wzajemnego uznawania dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji lekarzy, pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną, lekarzy, dentystów, lekarzy weterynarii oraz położnych, jak również dyrektywy 75/363/EWG, 78/1027/EWG oraz 80/155/EWF dotyczące koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych
i administracyjnych odnoszących się do działalności lekarzy, lekarzy weterynarii i położnych.


Dyrektywa Rady z dnia 4 grudnia 1990 r. (90/658/EWG)


Dyrektywa 2001/19/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 maja 2001 r.

Zmieniająca dyrektywy Rady 89/48/EWG i 92/51/EWG w
sprawie ogólnego systemu uznawania kwalifikacji
zawodowych oraz dyrektywy Rady 77/452/EWG, 77/453/EWG, 78/686/EWG, 78/687/EWG, 78/1026/EWG, 78/1027/EWG, 80/154/EWG, 80/155/EWG, 85/384/EWG, 85/432/EWG, 85/433/EWG i 92/16/EWG dotyczące zawodów pielęgniarki odpowiedzialnej za opieką ogólną, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, położnej, architekta, farmaceuty i lekarza.

System kształcenia pielęgniarek i położnych w Rzeczypospolitej Polskiej

Prawo wykonywania zawodu pielęgniarki

Prawo wykonywania zawodu pielęgniarki i zawodu położnej,
podobnie jak w przypadku innych wolnych zawodów, stwierdza samorząd pielęgniarek i położnych, w granicach samodzielności przyznanej mu przepisami prawa. Do właściwości samorządu należy rozstrzygnięcie, czy kandydat zamierzający wykonywać zawód pielęgniarki lub zawód położnej, spełnia określone ustawą warunki potrzebne do wykonywania tych zawodów.

W przypadku zmiany miejsca wykonywania zawodu na miejsce na terenie działania innej okręgowej izby pielęgniarka lub położna obowiązana jest niezwłocznie wnioskować o wykreślenie z rejestru, w którym figurowała, po czym złożyć wniosek o wpis do rejestru na obszarze izby, w której podjęła pracę.

Stwierdzenie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki lub zawodu położnej łączy się z wpisem do rejestru członków samorządu pielęgniarek i położnych. Jest to obowiązkowa przynależność do samorządu.

Wspólnym wymogiem dla wszystkich, którzy ubiegają się o prawo wykonywania zawodu, niezależnie od posiadanego obywatelstwa jest warunek posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych. W świetle polskich przepisów pełną zdolność do czynności prawnych posiada osoba, która ukończyła 18 rok życia (art. 11 Kodeksu cywilnego) oraz, która nie jest całkowicie lub częściowo ubezwłasnowolniona (art. 12 -13 k.c.).


Posiadanie pełni praw publicznych oznacza korzystanie:
1. z czynnego i biernego prawa wyborczego do organów władzy publicznej, organów samorządu zawodowego lub gospodarczego,
2. z prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych oraz samorządu zawodowego,
3.z prawa do posiadania stopnia wojskowego,
4. z prawa do uzyskania orderów, odznaczeń i tytułów honorowych.

Zwolnienie z obowiązku uzyskania prawa wykonywania zawodu
Pielęgniarka, położna o odpowiednio wysokich kwalifikacjach, nie posiadająca prawa wykonywania zawodu w Rzeczypospolitej Polskiej, ale posiadająca to prawo w innym państwie, może brać udział w naradzie pielęgniarskiej oraz udzielać świadczeń wymienionych w art. 4 lub w art. 5, których potrzeba wynika z narady, jeżeli została zaproszona przez szpitale lub medyczne instytuty naukowo-badawcze oraz Naczelną Radę Pielęgniarek i Położnych lub właściwą okręgową radę pielęgniarek i położnych - art. 14 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej.

Wygaśnięcie prawa wykonywania zawodu
Prawo wykonywania zawodu pielęgniarki lub prawo wykonywania zawodu położnej wygasa
w razie utraty obywatelstwa polskiego, utraty prawa stałego pobytu, utraty pełnej zdolności do czynności prawnych lub jeżeli upływa termin, na jaki zostało wydane. Wygaśnięcie prawa wykonywania zawodu skutkuje wykreśleniem z rejestru pielęgniarek lub rejestru położnych.

Zrzeczenie się prawa wykonywania zawodu
Pielęgniarka lub położna może zrzec się prawa wykonywania zawodu lub też zawiesić wykonywanie zawodu na czas nieokreślony. O podjętym zamiarze powinna na piśmie powiadomić okręgową radę.

Utrata zaświadczenia o posiadaniu prawa wykonywania zawodu

W przypadku utraty zaświadczenia o posiadaniu prawa wykonywania zawodu, pielęgniarka
i położna powinna niezwłocznie zawiadomić okręgową radę, która to zaświadczenie wydała.
W związku z tym, że są to druki ścisłego zarachowania, unieważnia się druk prawa wykonywania zawodu podając jego numer. O fakcie unieważnienia, jak i o wydaniu duplikatu prawa wykonywania zawodu zawiadamia się wszystkie okręgowe izby pielęgniarek i położnych.

Uzyskanie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki, prawa wykonywania zawodu położnej przez obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej *

* Ilekroć jest mowa o państwie członkowskim Unii Europejskiej, należy przez to rozumieć również państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia w Wolnym Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz Konfederacji Szwajcarskiej.

a) Warunki uzyskania prawa wykonywania zawodu
Zgodnie z art. 11a-11b ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, do warunków tych należy:
1) posiadanie jednego z tytułów zawodowych


Wykaz tytułów zawodowych pielęgniarek
1. "Krankenschwester" lub "Krankenpfleger" w Republice Federalnej Niemiec,
2. "hospitalier(ere)/verpleegassistente(e)" lub "infirmier(ere) hospitalier(ere)/ ziekenhuisverpleger (-verpleegster)" w Królestwie Belgii,
3. "sygeplejerske" w Królestwie Danii,
4. "infirmier(ere)" w Republice Francuskiej,
5. "Registered General Nurse" w Republice Irlandii,
6. "infermiere professionale" w Republice Włoskiej,
7. "infirmier" w Wielkim Księstwie Luksemburga,
8. "verpleegkundige" w Królestwie Niderlandów,
9. "State Registered Nurse" lub "Registered General Nurse" w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej,
10. Διπλωματονχος ή πτνχιονχος μοσοκόμος w Republice Greckiej,
11. "Enfermero/a diplomado/a" w Królestwie Hiszpanii,
12. "enfermeiro" w Republice Portugalii,
13. "Diplomierte Krankenschwester/Diplomierter Krankenpfleger" w Republice Austrii,
14. "sairaanhoitaja - sjukskötare" w Republice Finlandii,
15. "sjuksköterska" w Królestwie Szwecji,
16. "všeobecná sestra/všeobecný ošetrovatel" w Republice Czeskiej,
17. "ode" w Republice Estońskiej,

18. Εγγεγραμμένος Νοσηλενεντης w Republice Cypryjskiej,
19. "masa" w Republice Łotewskiej,
20. "Bendrosios praktikos slaugytojas" w Republice Litewskiej,
21. "ápoló" w Republice Węgierskiej,
22. "Infermier Registrat tal-Ewwel Livell" w Republice Malty,
23. "diplomirana medicinska sestra / diplomirani zdravstvenik" w Republice Słowenii,
24. "sestra" w Republice Słowackiej,
25. "hjukrunarfrcdingur" w Republice Islandii,
26. "Krankenschwester - Krankenpfleger" w Księstwie Liechtensteinu,
27. "offentlig godkjent sykepleier" w Królestwie Norwegii,
28. "infirmiere", "infirmier", "Krankenschwester", "Krankenpfleger", "infermiera" lub "infermiere" w Konfederacji Szwajcarskiej.

1) posiadanie dyplomu, świadectwa lub innego dokumentu potwierdzającego posiadanie formalnych kwalifikacji do wykonywania zawodu pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną lub czynności położnej, wydanego przez odpowiednie władze lub organizacje państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
2) posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych,
3) posiadanie stanu zdrowia pozwalającego na wykonywanie zawodu, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez odpowiednie władze lub organizacje państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
4) przedstawienie zaświadczenia wydanego przez odpowiednie władze lub organizacje państwa członkowskiego Unii Europejskiej, że pielęgniarka, położna nie zostanie pozbawiona prawa wykonywania zawodu lub prawo to nie zostało zawieszone
i nie toczy się przeciwko niej postępowanie w sprawie pozbawienia lub zawieszenia prawa wykonywania zawodu,
5). złożenie oświadczenia o władaniu językiem polskim w mowie i piśmie w zakresie koniecznym do wykonywania zawodu pielęgniarki, zawodu położnej.

Termin stwierdzenia prawa wykonywania zawodu

Procedura prowadzona przez okręgową radę pielęgniarek i położnych dotycząca stwierdzenia prawa wykonywania zawodu w odniesieniu do pielęgniarek i położnych będących obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej powinna być dokonana w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku przez pielęgniarkę, położną wraz z pełną dokumentacją (art. 12g ust. 2a ustawy
o zawodach pielęgniarki i położnej).

Czasowe wykonywanie zawodu pielęgniarki lub zawodu położnej

Pielęgniarka i położna będąca obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, zamierzająca czasowo wykonywać zawód pielęgniarki lub zawód położnej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązana jest powiadomić o tym fakcie właściwą ze względu na miejsce udzielanych świadczeń okręgową radę pielęgniarek i położnych.

że posiada jeden z dyplomów, świadectw lub innych dokumentów potwierdzających posiadanie formalnych kwalifikacji do wykonywania zawodu pielęgniarki, zawodu położnej, jak również powinna wskazać miejsce wykonywania zawodu w Rzeczypospolitej Polskiej (art. 11d ust. 1 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej).

Wykaz dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji do wykonywania zawodu pielęgniarki lub zawodu położnej zawarty jest w Obwieszczeniu Ministra Zdrowia z dnia 30 kwietnia 2004 roku, w sprawie wykazu dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie formalnych kwalifikacji do wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej przez obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej.

Organy stwierdzające prawo wykonywania zawodu pielęgniarki, zawodu położnej oraz dokonujące wpisu do rejestru pielęgniarek, rejestru położnych to okręgowe rady pielęgniarek i położnych przy okręgowych izbach pielęgniarek i położnych.

Rejestr Pielęgniarek, Rejestr Położnych

Okręgowe rady pielęgniarek i położnych prowadzą okręgowe rejestry. Rejestr zawiera dane osób uprawnionych do wykonywania zawodu pielęgniarki, zawodu położnej.

Każda okręgowa rada pielęgniarek i położnych prowadzi dwa rejestry: rejestr pielęgniarek i rejestr położnych. Wydanie prawa wykonywania zawodu jest równoznaczne z wpisaniem do rejestru pielęgniarek lub rejestru położnych.

Rejestr prowadzony jest w formie elektronicznej. Sposób przechowywania uniemożliwia jego uszkodzenie, zniszczenie lub dostęp osób nieupoważnionych.

Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych prowadzi Rejestr Ukaranych Pielęgniarek i Położnych oraz prowadzi Centralny Rejestr Pielęgniarek i Położnych.

Znajomość języka polskiego

Poziom znajomości języka polskiego przez pielęgniarkę i położną - obywateli innego niż Rzeczypospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej, nie podlega weryfikacji.

Wymagane jest złożenie oświadczenia o znajomości języka polskiego w mowie i piśmie w zakresie koniecznym do wykonywania zawodu pielęgniarki, zawodu położnej (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 kwietnia 2004 roku w sprawie szczegółowego zakresu znajomości języka polskiego, koniecznego do wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej przez obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej - Dz. U. Nr 104, poz. 1102).

Wyciąg z Traktatu Akcesyjnego podpisanego w dniu 16 kwietnia 2003 roku.
Pielęgniarki
Artykuł 4b
Dyrektywy Rady 77/452/EWG z dnia 27 czerwca 1977 r. dotyczącej wzajemnego uznawania dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną, łącznie ze środkami mającymi na celu ułatwienie skutecznego wykonywania prawa przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług - dodany pkt. 2 lit. b Traktatu Akcesyjnego.
Artykuł 4b - w odniesieniu do polskich kwalifikacji pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną, będą stosowane przepisy dotyczące praw nabytych.




Unijni emeryci
Po wejściu do Unii Europejskiej wszyscy Polacy, którzy pracowali w którymkolwiek kraju UE, mogą liczyć na renty i emerytury z tych krajów pod warunkiem, że opłacali składki
Członkostwo Polski w UE powoduje, że do polskich obywateli stosuje się zasady równego traktowania, zachowania praw nabytych oraz sumowanie okresów ubezpieczenia.

ZASADY UZNANIA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH PIELĘGNIAREK W UNII EUROPEJSKIEJ
WEDŁUG ZAPISÓW DYREKTYWY 2005/36/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY EUROPY Z DNIA 7 WRZEŚNIA 2005 R.

dr n.med. Mariola Głowacka

Katedra i Zakład Pedagogiki i Dydaktyki Pielęgniarskiej Collegium Medicum UMK w Toruniu

Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu

Europejskiego i Rady Europy

z dnia 7 września 2005 r.


jest konsekwencją zapisów Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską i określa zasady uznawania przez Państwa Członkowskie UE kwalifikacji zawodowych uzyskanych w innym Państwie Członkowskim.

W myśl

"Strategii rynku wewnętrznego w dziedzinie usług",


należy stworzyć takie warunki, by swobodne świadczenie usług na terytorium Wspólnoty było równie proste, jak w przypadku usług świadczonych na terytorium pojedynczego Państwa Członkowskiego.

Dyrektywa gwarantuje równe traktowanie kwalifikacji.



DYREKTYWA 2005/36/EC PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
z 6 lipca 2005 roku

uznawanie kwalifikacji zawodowych

Sekcja 3

 

Pielęgniarki odpowiedzialne za opiekę ogólną

Artykuł 31
 
Kształcenie pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną

Warunkiem podjęcia kształcenia pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną jest ukończenie dziesięcioletniego kształcenia ogólnego, potwierdzonego dyplomem, świadectwem lub innym dokumentem wydanym przez właściwe organy lub instytucje Państwa Członkowskiego albo świadectwem potwierdzającym zdanie egzaminu wstępnego na równoważnym poziomie do szkoły pielęgniarskiej.

Wykaz przedmiotów, wyszczególnionych w Dyrektywie może być zmieniany zgodnie z procedurą w celu dostosowania jej do postępu naukowego i technicznego.

Kształcenie pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną obejmuje co najmniej trzy lata / 4600 godzin kształcenia teoretycznego i klinicznego, przy czym kształcenie teoretyczne obejmuje co najmniej trzecią część, a kształcenie kliniczne co najmniej połowę minimalnego okresu kształcenia.

Państwa Członkowskie mogą w części zwolnić z powyższych wymogów osoby, które odbyły część kształcenia na kursach o poziomie co najmniej równoważnym.

Lub odbywa się w pełnym wymiarze i trwa co najmniej 18 miesięcy lub 3 000 godzin i jest przeznaczone dla osób posiadających dyplom, świadectwo lub inny dokument potwierdzający posiadanie formalnych kwalifikacji do wykonywania zawodu pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną, po którym nastąpiła praktyka zawodowa potwierdzona zaświadczeniem stwierdzającym, że położna, po uzyskaniu kwalifikacji do wykonywania czynności położnej, pracowała jako położna w szpitalu lub uprawnionej w tym zakresie placówce służby zdrowia przez okres co najmniej 1 roku

Państwa Członkowskie gwarantują, że instytucje prowadzące kształcenie pielęgniarek odpowiadają za skoordynowanie elementów kształcenia teoretycznego i klinicznego w trakcie całego programu studiów.

Kształcenie prowadzone jest przez wykładowców pielęgniarstwa lub inne kompetentne osoby w szkołach pielęgniarskich lub innych placówkach nauczania wybranych przez instytucje edukacyjne.


Prawo wykonywania zawodu pielęgniarki ma obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej, który:



1) posiada jeden z tytułów zawodowych wymienionych w załączniku nr 1 do Dyrektywy


2) posiada dyplom, świadectwo lub inny dokument potwierdzający posiadanie formalnych kwalifikacji do wykonywania zawodu pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną, wydany przez odpowiednie władze lub organizację państwa członkowskiego Unii Europejskiej;



5) jego stan zdrowia, potwierdzony zaświadczeniem wydanym przez odpowiednie władze lub organizacje państwa członkowskiego Unii Europejskiej, pozwala na wykonywanie zawodu pielęgniarki;

6) przedstawi zaświadczenie wydane przez odpowiednie władze lub organizacje państwa członkowskiego Unii Europejskiej, że nie został pozbawiony prawa wykonywania zawodu lub prawo to nie zostało zawieszone i nie toczy się przeciwko niemu postępowanie w sprawie pozbawienia lub zawieszenia prawa wykonywania zawodu;

7) złoży oświadczenie, że włada językiem polskim w mowie i piśmie w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu pielęgniarki.

Zaświadczenia mogą być przedkładane w okresie trzech miesięcy od dnia ich wystawienia.

Za równoważne z dyplomem, świadectwem lub innym dokumentem potwierdzającym posiadanie formalnych kwalifikacji, uprawniającym do wykonywania w Rzeczypospolitej Polskiej zawodu pielęgniarki, uważa się dyplomy, świadectwa lub inne dokumenty wydane przez odpowiednie władze lub organizacje państwa członkowskiego Unii Europejskiej, jeżeli kształcenie zostało rozpoczęte przed dniem:

2) 29 czerwca 1979 r. w Królestwie Danii, w Republice Irlandii i Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej,

3) 1 stycznia 1981 r. w Republice Greckiej,

4) 1 stycznia 1986 r. w Republice Portugalii i Królestwie Hiszpanii,

5) 11 marca 1990 r. w byłym Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, w przypadku Republiki Litewskiej,

6) 3 października 1990 r. w byłej Niemieckiej Republice Demokratycznej, pod warunkiem, że dokument poświadczający formalne kwalifikacje pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną uprawnia do wykonywania zawodu pielęgniarki na terytorium Republiki Federalnej Niemiec na tych samych zasadach, jak dokument poświadczający tego rodzaju kwalifikacje przyznany przez odpowiednie władze lub organizacje Republiki Federalnej Niemiec,

7) 25 czerwca 1991 r. w byłej Jugosławii, w przypadku Republiki Słowenii,

8) 20 sierpnia 1991 r. w byłym Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, w przypadku Republiki Estońskiej,

9) 21 sierpnia 1991 r. w byłym Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, w przypadku Republiki Łotewskiej,

10) 1 stycznia 1993 r. w byłej Czechosłowacji,

11) 1 stycznia 1994 r. w Republice Austrii, Republice Finlandii, Królestwie Szwecji, Królestwie Norwegii, Republice Islandii,

12) 1 maja 1995 r. w Księstwie Liechtensteinu,

13) 1 czerwca 2002 r. w Konfederacji Szwajcarskiej,

14) 1 maja 2004 r. w Republice Czeskiej, Republice Słowackiej, Republice Słowenii, Republice Litewskiej, Republice Łotewskiej, Republice Estońskiej, Republice Węgierskiej, Republice Malty lub Republice Cypryjskiej,

15) 1 stycznia 2007 r. w Republice Bułgarii

oraz do dyplomu, świadectwa lub innego dokumentu potwierdzającego posiadanie formalnych kwalifikacji zostało dołączone zaświadczenie wydane przez odpowiednie władze lub organizacje państwa członkowskiego Unii Europejskiej potwierdzające, że osoba posługująca się tymi dokumentami, wykonywała zawód pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną przez okres, co najmniej 3 kolejnych lat z 5 lat bezpośrednio poprzedzających wydanie zaświadczenia.


Artykuł 33

 Prawa nabyte pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną

W Polsce instytucjami wydającymi pielęgniarkom, w trybie administracyjnym, dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji zgodnych z Dyrektywą są okręgowe izby pielęgniarek i położnych.

Do zaświadczenia o kwalifikacjach dołączany jest dokument potwierdzający przebieg pracy zawodowej i zaświadczenie potwierdzone przez okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej, że zainteresowana pielęgniarka nie była karana i nie toczy się przeciwko niej postępowanie wyjaśniające.

Powyższe dokumenty są wydawane na pisemny wniosek zainteresowanej.

Do wniosku pielęgniarka dołącza kserokopię prawa wykonywania zawodu, dokumenty potwierdzające przebieg pracy zawodowej i zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pełnienia funkcji pielęgniarki.

Wnioski

Opieka pielęgniarska w krajach Europy Zach. - cechy wspólne i ogólne…

Opieka pielęgniarska w krajach Europy Zach. - cechy wspólne i ogólne…

Opieka pielęgniarska w krajach Europy Zach. - cechy wspólne i ogólne…

Opieka pielęgniarska w krajach Europy Zach. - cechy wspólne i ogólne…

- swobodny dostęp do uczestnictwa w konferencjach i sympozjach, aktywna działalność badawcza, która następnie wykorzystywana jest w praktyce; odpowiedzialne za to są pielęgniarki ds. wdrażań, innowacji i badań naukowych;

- pełna szansa na wykorzystanie swoich możliwości i umiejętności i satysfakcjonującą pracę.

Te cechy pielęgniarstwa zachodnioeuropejskiego zostały tu wymienione nie po to, by ukazać przepaść dzielącą nas od nich, ale po to, by uzmysłowić wpływ tychże składowych pracy tamtejszych pielęgniarek na poziom opieki nad pacjentem, gdyż wszystkie one przekładają się w prosty sposób na wysoki standard realizacji działań pielęgniarskich, tak w modelu klinicznym, środowiskowym, pośredniczącym, jak i innych, bardziej specjalistycznych modelach opieki.

Model pielęgniarstwa klinicznego na przykładzie Holandii.

Model pielęgniarstwa klinicznego na przykładzie Holandii.

Model pielęgniarstwa klinicznego na przykładzie Holandii.

Model pielęgniarstwa klinicznego na przykładzie Holandii.

Model pielęgniarstwa klinicznego na przykładzie Holandii.

Model pielęgniarstwa pośredniczącego na przykładzie Holandii.

Model pielęgniarstwa pośredniczącego na przykładzie Holandii.

Model pielęgniarstwa pośredniczącego na przykładzie Holandii.

Model pielęgniarstwa pośredniczącego na przykładzie Holandii.

Model opieki środowiskowej na przykładzie Holandii.

Model opieki środowiskowej w Holandii narodził się pod koniec XIX wieku. W 1875r. powstało 10 lokalnych organizacji piel. środowiskowego, nazwanych wspólnie Stowarzyszeniem Krzyża.

Świadczenia w zakresie usług piel. środowiskowego wykonywane są przez kilka organizacji o zasięgu ogólnokrajowym, a ich zakres dostosowany jest do potrzeb poszczególnych regionów kraju.

Model opieki środowiskowej na przykładzie Holandii.

Stowarzyszenie Krzyża skupia najliczniejszą grupę pielęgniarek środowiskowych. Skupia ono ok.100 regionalnych oddziałów tego stowarzyszenia. Obok niego istnieje ok. 212 agencji pomocy domowej. Pomiędzy nimi istnieje ścisła współpraca. Obie te struktury obejmuje Krajowy Związek Pielęgniarek Środowiskowych i Opieki Domowej. Regionalne stowarzyszenia dzielą się na jednostki podstawowe w liczbie 500, w skład których wchodzą:

Istnieje również ścisła współpraca z lekarzami domowymi pacjentów, terapeutami, wolontariuszami, dietetykami.

Model opieki środowiskowej na przykładzie Holandii.

Organizacje te pełnią usługi o charakterze:

Model opieki środowiskowej na przykładzie Holandii.

Do głównych zadań pielęgniarek środowiskowych należą:

Model opieki środowiskowej na przykładzie Holandii.

Model opieki środowiskowej na przykładzie Holandii.

Opieka pielęgniarska w Wielkiej Brytanii

W skład Wielkiej Brytanii (Great Britain) wchodzą:

Opieka zdrowotna w Wielkiej Brytanii

Pielęgniarki w Wielkiej Brytanii...

***

Istnieje możliwość zmiany rodzaju świadczonej opieki

Pielęgniarki zatrudnione w szpitalach ...

Karta Pacjenta w Anglii

Organizacja opieki pielęgniarskiej w Wlk. Brytanii regulowana jest przez Standard 8 tej Ustawy

„Pacjent powinien mieć wyznaczoną imiennie wykwalifikowaną pielęgniarkę, położną czy pracownika ochrony zdrowia, który będzie odpowiedzialny za zapewnianie opieki pielęgniarskiej”.

Zasady: ciągłość opieki, opieka zindywidualizowana, pomoc choremu w odzyskaniu sił, odpowiedzialność, autonomia i władza

Jak to wygląda w praktyce?

Modele opieki pielęgniarskiej w Wielkiej Brytanii

National Health Service (NHS)

... przeżywa kryzys ...

... zawód pielęgniarki nie jest popularny a zarobki należą do średnich ...

Cytaty polskich pielęgniarek pracujących w Anglii:

Komfort pracy

Pielęgniarstwo międzykulturowe (transkulturowe)

~~~~Pielęgniarstwo multikulturowe ~~~~
Różnorodność kulturowa zarówno wśród personelu jak i wśród pacjentów

SYSTEM OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ
W NIEMCZECH


KRANKENPFLEGE IN DEUTSCHLAND






PRAWO O ZAWODZIE PIELĘGNIARKI






21. lipca 2003 r. zostało znowelizowane prawo o zawodzie pielęgniarskim (Krankenpflegegesetz, KrPflG) obowiązujące od 1985 roku (zmodyfikowane w 2002r).

TYTUŁ ZAWODOWY PIELĘGNIARKI/PIELĘGNIARZA W NIEMCZECH

GESUNDHEITS- UND KRANKENPFLEGERIN

- PIELĘGNIARKA

GESUNDHEITS- UND KRANKENPFLEGER

- PIELĘGNIARZ

DANE STATYSTYCZNE

Pielęgniarstwo w Niemczech nie jest prawnie uznawane za profesję.

Z tego powodu nie ma obowiązku rejestrowania się przez pielęgniarki, w wyniku czego brak jest oficjalnych danych odnośnie ich liczby.  

LUDNOŚĆ NIEMIEC

LICZBA PIELĘGNIAREK NA 1000 OSÓB

% PIELEGNIAREK PRACUJĄCYCH W SZPITALACH W BELGII I NIEMCZECH

OPIEKA PIELĘGNIARSKA

NIEMIECKIE STOWARZYSZENIE PIELĘGNIAREK

Niemieckie Stowarzyszenie Pielęgniarek odgrywa znaczącą rolę. Jest to stowarzyszenie liczące 25 000 zarejestrowanych członków.

We wczesnych latach 80' badania w pielęgniarstwie stały się istotnym zagadnieniem działalności Narodowego Stowarzyszenia Pielęgniarek.

Fundacja Agnes Karll została założona w celu wspierania projektów badawczych podejmowanych przez pielęgniarki i w 1988 r. powstał Instytut Badawczy (AKI) powiązany z NSP.

BADANIA W PIELĘGNIARSTWIE

W Niemczech coraz więcej instytutów badawczych działa na polu naukowym dotyczącym pielęgniarstwa. Obecnie wiele interdyscyplinarnych instytutów uniwersyteckich współpracuje ze sobą i wymienia rezultaty dotyczące głównych zagadnień opieki zdrowotnej (Public Health Research Networks).

Obecna jest rosnąca kooperacja pomiędzy badaczami z dziedziny pielęgniarstwa na poziomie politechnik i uniwersytetów, w celu kształtowania priorytetów i strategii badawczych, wymiany wiedzy i wyników badań naukowych oraz wzmacniania wpływu na sferę administracji politycznej i zdrowotnej.

SKŁADKI UBEZPIECZENIOWE

Składki na opiekę pielęgniarską są obowiązkowe dla wszystkich osób posiadających ubezpieczenie zdrowotne.

Dodane w 1995 roku jako "piąty filar" do systemu ubezpieczeń społecznych, jest to ubezpieczenie na wypadek konieczności opieki pielęgniarskiej na skutek wypadków, chorób lub starości.

Obecnie odsetek nie ubezpieczonych w Niemczech wynosi 0,1%.

SKŁADKI UBEZPIECZENIOWE CD.

Ubezpieczenie na wypadek konieczności opieki pielęgniarskiej wykupuje się w tej samej firmie, co ubezpieczenie zdrowotne. Będąc ubezpieczonym w państwowym systemie lub posiadając prywatne ubezpieczenie, zapewniające opiekę szpitalną, jest się automatycznie ubezpieczonym.

W państwowym ubezpieczeniu zdrowotnym, ubezpieczenie na wypadek konieczności długotrwałej opieki finansowane jest ze składek stanowiących 1.7% dochodów brutto, dzielonych równo między pracownika i pracodawcę. Pracodawca odprowadza składkę bezpośrednio z pensji i przekazuje ją na fundusz ubezpieczeń zdrowotnych.

Można otrzymać zwrot kosztów za opiekę pielęgniarską jeśli wymagana jest częsta lub stała opieka w sprawach życia codziennego przez dłuższy okres czasu (ponad sześć miesięcy). W ocenie konieczności przyznania opieki pielęgniarskiej są brane pod uwagę cztery domeny: higiena osobista, jedzenie, zdolność poruszania się i utrzymania domu.

Opieka polega na obecności osoby pomagającej w wykonywaniu codziennych czynności. Można wybrać pomiędzy pomocą bezgotówkową (zostaje przydzielona pielęgniarka), a pieniężną.

SYSTEM OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ W BELGII

TYTUŁ ZAWODOWY PIELĘGNIARKI/PIELĘGNIARZA W BELGII

hospitalier(ere)/verpleegassistente(e)

lub

infirmier(ere) hospitalier(ere)/ ziekenhuisverpleger (-verpleegster)

DOKUMENTY POTWIERDZAJĄCE POSIADANIE KWALIFIKACJI PIELĘGNIAREK ODPOWIEDZIALNYCH ZA OPIEKĘ OGÓLNĄ NA PODSTAWIE DYREKTYWY RADY (77/452/EWG)

OPIEKA PIELĘGNIARSKA

W Belgii istnieją szpitale specjalizujące się w opiece paliatywnej i leczeniu chorób przewlekłych. Osoby przewlekle chore mogą także korzystać z zakładów stałego i dziennego pobytu oraz z opieki domowej.

Dla osób powyżej 60 roku życia, wymagających stałej opieki i pielęgnacji, przeznaczone są domy pobytowo - pielęgnacyjne. W 1997 r. Belgia dysponowała ok. 20 tys. łóżek w domach tego typu. Liczba miejsc nie odpowiada zapotrzebowaniu, dlatego planuje się ich stopniowe zwiększanie. Docelowo na 1000 osób powyżej 65 roku życia ma przypadać 17 łóżek.

W Belgii jest 47 domów dziennego pobytu, zajmujących się pielęgnacją osób starszych w ciągu dnia, bez możliwości noclegu.

Nie ma ogólnopaństwowego systemu opieki domowej, jest ona realizowana przez świadczeniodawców prywatnych i publicznych.

Największą organizacją świadczącą tego typu usługi jest Biało-Żółty Krzyż, który udziela ok. 50 % świadczeń z zakresu opieki domowej.

W 1997r. pracowało w tej organizacji około 5800 pielęgniarek.

Działalność taką prowadzą także niezależne pielęgniarki.

ILOŚĆ ŁÓŻEK PIELĘGNIARSKIEJ OPIEKI GERATRYCZNEJ
NA 100000 OSÓB
W BELGII I NIEMCZECH


UBEZPIECZENIE ZDROWOTNE

Opieka długoterminowa jest finansowana z ubezpieczenia zdrowotnego przy współpłaceniu pacjentów.

Ubezpieczalnie przeznaczają określoną stawkę dzienną za pobyt jednego pacjenta w domach pobytowo-pielęgnacyjnych, w zależności od stopnia jego samodzielności. Koszty przekraczające tę stawkę pokrywa pacjent. Domowe usługi pielęgniarskie również są częściowo opłacane przez system ubezpieczenia zdrowotnego.

We Flamandii istnieje system ubezpieczenia opiekuńczego, przeznaczony głównie dla osób starszych.

Ubezpieczenie takie nie funkcjonuje w Walonii.

Dla osób przewlekle chorych, ponoszących koszty opieki medycznej przekraczające określony limit (w Belgii obowiązuje zasada współpłacenia za świadczenia zdrowotne), przewidziane są dopłaty z ubezpieczenia zdrowotnego.

Opieka pielęgniarska w Norwegii

Norweski System Zdrowia w skrócie ...

Norweskie Pielęgniarki ...

... pracują na różnych poziomach tj. pielęgniarki ogólne (RN), pielęgniarki ze specjalizacją pracujące w szpitalach oraz w ośrodkach zdrowia, pielęgniarki menadżerki (Nurse Managers), które muszą posiadać umiejętności zarządzania i kierowania

... duża liczba pielęgniarek z tytuem doktora (PhD) - badania naukowe oraz wykładają na uczelniach

... oraz pielęgniarki pełniące funkcje na wysokich stanowiskach w szpitalach (oddziałowe, dyrektor szpitala)

Norweskie społeczeństwo starzeje się, a system opieki rozwija się

Brak personelu pielęgniarskiego w Norwegii ...

Cytaty polskich pielęgniarek pracujących w Norwegii ...

„obowiązuje tu spokojny tryb pracy”

„podoba mi się z jakim respektem podchodzi się tutaj do śmierci człowieka ... Rodzina zmarłego nawet miesiąc po zgonie członka rodziny może dzwonić do pielęgniarki „kontaktowej”, aby porozmawiać, otrzymać wsparcie psychiczne”

„czas pracy zatrudnionych na cały etat wynosi 35,5 godz/tydzień, w dodatku norweskie pielęgniarki mogą dowolnie dobierać sobie godziny pracy, mogą zatrudniać się na 100, 50, 75, 28% etatu lub jeszcze inaczej”

c.d.

„Norwegia to państwo dobrobytu, zapewnia swoim obywatelom mnóstwo udogodnień socjalnych. Matka po urodzeniu się dziecka otrzymuje pełna pensję przez 42 tyg lub 80% pensji przez 52 tyg. Jeśli jest zatrudniona otrzymuje zasiłek rodzinny w wysokości 3 pensji, może też otrzymać mieszkanie w pełni wyposażone. Dziecko do ukończenia szkoły średniej nie musi kupować żadnych książek ani pomocy naukowych, wszystko otrzymuje za darmo”

c.d.

„lekarz każdą decyzję dyskutuje z pielęgniarką, pyta się o jej radę, co sądzi o takim albo innym sposobie leczenia. Lekarze traktowani są z wielkim szacunkiem i obdarowywani zaufaniem”

„pacjent jest zawsze umieszczony w centrum zainteresowania, ma prawa przez duże „P”, pielęgniarka przedstawia się mu z imienia i wita w oddziale, udziela wszelkich informacji, tłumaczy co się będzie z nim działo podczas pobytu w szpitalu, wyjaśnia celowość planowanych zabiegów. Pacjent cały czas uczestniczy w procesie leczenia”

Opieka pielęgniarska w Finlandii

Rozwój technologii

***

2. Nowoczesna aparatura

***

3. Telenursing (telepielęgniarstwo)

Pielęgniarstwo fińskie dąży do ...

c.d.

Podwyższanie kwalifikacji

Typy pielęgniarek w Finlandii

Na poziomie uniwersyteckim są 3 specjalizacje:

Badania naukowe w pielęgniarstwie

***Pielęgniarstwo transkulturowe***

Ośrodek Zdrowia w Silinjarvi

Dom Opieki

STOWARZYSZENIA
I TOWARZYSTWA PIELĘGNIARSKIE
POLSKIE I ŚWIATOWE

Organizacjami, które oddziaływały na rozwój pielęgniarstwa polskiego były:

Światowa Organizacja Zdrowia
(WHO)
World Health Organization

Priorytetami i zadaniami WHO na najbliższe lata są:

Zapewnienie maksymalnego poziomu ochrony zdrowotnej przez zmniejszenie wskaźników śmiertelności w społeczeństwach ubogich,

walka z epidemią HIV/AIDS, malarią, gruźlicą;

Europejska Federacja Edukatorów Pielęgniarstwa
( FINE )

Federacja ta została powołana w 1995

r. w Belgii w Leuven w celu promocji i rozwoju edukacji pielęgniarskiej w Europie (http://www.fine-europe.com).

Głównym celem Federacji jest promocja ciągłego rozwoju, kształcenie pielęgniarek zgodnie z dyrektywami europejskimi.

Struktura FINE

Priorytetowymi zadaniami FINE są:

Zakres działań obejmuje:

Motywacje do rozwoju FINE związane są z:

Europejska Grupa Pielęgniarek Badaczy
( WENR )
(http://www.wenr.org).

Celem jej działania jest współpraca

pomiędzy pielęgniarkami badaczami

w celu promocji i rozwoju badań

podnoszących na wyższy poziom

opiekę pielęgniarską nad pacjentem.

Struktura i aktywność WENR ukierunkowuje się na:

Do priorytetów WENR należą:

Europejska Informacja o Pielęgniarstwie

Europejska Federacja Informatyków Medycznych wyodrębniła osiem grup roboczych skupionych na tematyce rozwoju informacji medycznej.

Opiekę nad zagadnieniami związanymi z pielęgniarstwem sprawuje Specjalistyczna Grupa ds. Pielęgniarstwa

W jej ramach działa 8 grup zajmujących się:

W przypadku pielęgniarstwa, Brytyjskie Stowarzyszenie Komputerowe Specjalistycznej Grupy ds. Pielęgniarstwa ustaliło następujące cele działania:

Europejskie Stowarzyszenie Dyrektorów Pielęgniarstwa
(European Nurse Directors Association - ENDA)

Międzynarodowe Centrum Etyki w Pielęgniarstwie
(ICNE)

Działania ICNE ogniskują się wokół:

Międzynarodowa Fundacja im. Florencji Nightingale
(Florence Nightingale International Foundation)
( FNIF )

Międzynarodowa Organizacja Pracy
(International Labour Organization - ILO)

Celem jej działania jest zapewnienie właściwych warunków pracy i płacy pracownikom na całym świecie.

Międzynarodowa jej rola sprowadza się do trzech podstawowych zadań:

Działania Międzynarodowej Organizacji Pracy:

Międzynarodowa Rada Pielęgniarek
( International Council of Nurses - ICN)

Działania MRP na rzecz pielęgniarek związane są z:

Rada wydaje liczne publikacje na temat:

Jest także edytorem własnego kwartalnika Międzynarodowy Przegląd Pielęgniarski.

Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie ( PTP)

Stowarzyszenie czuwało nad:

Celem Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego jest:

Akademickie Stowarzyszenie Polskich Pielęgniarek i Położnych

Cele:

Europejskie Zjednoczenie Stowarzyszeń Pielęgniarskich
(The European Federation of Nurses Associations
- EFN)

EFN skupia członków narodowych stowarzyszeń pielęgniarskich z 25 krajów Wspólnoty Europejskiej.

Misją EFN jest wzmocnienie pozycji i podwyższenie statusu pielęgniarek, zapewnienie lepszej jakościowo praktyki pielęgniarskiej oraz zainteresowanie pielęgniarek Unią Europejską i Europą.

Zadania merytoryczne EFN związane są z inicjowaniem i popieraniem:

Program EFN uwzględnia następujące zagadnienia:

LITERATURA:

1.,,Podstawy pielęgniarstwa,,

pod red. B. Ślusarskiej, D. Zarzyckiej,

K. Zahradniczek

2.,,Wybrane zagadnienia z pielęgniarstwa europejskiego,,

pod red. I. Wrońskiej,

E. Krajewskiej- Kułak



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
pytania z pielg.europejskiego, moje, pielęgniarstwo, Pielęg. mgr II rok, pielęgniarstwo europejskie
Systemy kształcenia pielegniarek w Europie, mgr. II rok
Materiały do wykładów z Aparatury w ochronie środowiska Wykład I i II (1), Politechnika Wrocławska,
zagadnienia do egzaminu-prof. Pęcherski, AGH, IMIR, II rok, Wytrzymałość materiałów, Wytrzymałość Ma
badanie cech technicznych kruyszywa do betonu zwykłego by Bart, Studia, II rok, Materiały Budowlane
Materiały do nauki moje
Zagadnienia do egzaminu KiK zaoczne 2013 2014, II Rok WIMiC inżynieria materiałowa AGH, Krystalograf
MATERIAúY DO MI¦DZYSZKOLNEGO KONKURSU JAN PAWEú II WYCHOWAWCA MúODYCH
Plan opieki - opieka długoterminowa, mgr. II rok
Wnioski do stanu jałowego trafo, Studia, SiMR, II ROK, III semestr, Elektrotechnika i Elektronika II
POLITYKA WYZYWIENIA LUDNOSCI, Studia, Przetwórstwo mięsa - Semestr 1, mgr, II rok, polityka wyżywnie
Polityka, Studia, Przetwórstwo mięsa - Semestr 1, mgr, II rok, polityka wyżywnienia ludności
zestaw pytań dla studentów2, Studia, Przetwórstwo mięsa - Semestr 1, mgr, II rok, enzymologia,
Farmacja zagadnienia do kolokwium Psychologia i socjologia 2014, far, II rok III sem, psychologia, p
Zagadnienia do egzaminu z psychologii rozwoju człowieka, Psychologia, II ROK, Psychologia rozwoju cz

więcej podobnych podstron