W ramach zabezpieczenia medycznego działań taktycznych podejmuje się następujące przedsięwzięcia:

• leczniczo- ewakuacyjne;

• sanitarnohigieniczne i przeciwepidemiczne;

• ochrona przed skutkami działania broni masowego rażenia;

• zaopatrywanie w sprzęt i materiały medyczne;

• szkolenie medyczne;

• kierowanie służbą zdrowia.

Czynności leczniczo-ewakuacyjne obejmują: udzielanie we właściwym czasie pomocy medycznej porażonym i chorym żołnierzom oraz ich leczenie połączone z ewakuacją do tych etapów ewakuacji medycznej, które zapewnią im odpowiednie warunki leczenia. Tak więc ich celem jest ratowanie życia porażonym i chorym żołnierzom, przywracanie im w jak najkrótszym czasie zdolności bojowej i maksymalne zmniejszenie wśród nich inwalidztwa. W warunkach współczesnego pola walki na szczeblu plutonu i drużyny podstawową formą pomocy medycznej jest pomoc wzajemna (koleżeńska) lub samopomoc. Udzielający pierwszej pomocy medycznej (przedlekarskiej) winien kierować się następującymi zasadami:

• udzielając pomocy należy pamiętać o zabezpieczeniu siebie i porażonego kolegi przed rażeniem, wykorzystując do tego celu rzeźbę oraz infrastrukturę terenu;

• używać w pierwszej kolejności niezbędne elementy indywidualnego sanitarnego wyposażenia żołnierza porażonego a jeżeli zachodzi taka konieczność uzupełnić własnym;

• zabezpieczyć porażonego przed oddziaływaniem niekorzystnych czynników atmosferycznych w okresie wyczekiwania na pomoc służb medycznych;

• natychmiast meldować dowódcy o porażeniu i wykonać jego polecenia;

• w miarę możliwości szybko uzupełnić zużyte środki sanitarne od sanitariusza kompanii.

Jeżeli sytuacja bojowa na to pozwala porażeni winni być niezwłocznie ewakuowani do punktów medycznych znajdujących się na tyłach ugrupowania bojowego. Decyzję o dalszym postępowaniu po udzieleniu pierwszej pomocy medycznej porażonemu podejmuje dowódca i jest za nią całkowicie odpowiedzialny. Porażeni żołnierze mogący chodzić po uzyskaniu zgody dowódcy mogą ewakuować się do punktu medycznego pieszo.

W natarciu w szyku pieszym, jeżeli porażony nie może być ewakuowany można pozostawić go w miejscu udzielenia pomocy medycznej pamiętając o widocznym i czytelnym oznakowaniu tego miejsca aby służby medyczne posuwające się za ugrupowaniem bojowym mogły szybko odszukać i zaopiekować się porażonym (do tego celu użyć można część opatrunku osobistego rannego zawieszając go na drzewie, krzaku, tyczce itp.). W warunkach utrudnionej widoczności przed planowanym natarciem wymagane jest ustalenie sygnałów świetlnych oznaczających miejsca pobytu porażonych na polu walki w celu szybkiej lokalizacji ich przez służbę zdrowia.

Podczas natarcia w wozach bojowych, w przypadku trafienia wozu dowódca lub jeśli jest to niemożliwe jego zastępca organizuje udzielanie pierwszej pomocy medycznej porażonym żołnierzom oraz czynności ratownicze sprzętu bojowego. W praktyce dowodzący dzieli ocalałych i sprawnych żołnierzy na dwie grupy: grupę udzielającą pierwszej pomocy medycznej oraz grupę ratującą sprzęt. W trakcie czynności medycznych rannych należy wyewakuować na bezpieczną odległość od uszkodzonego wozu w celu zabezpieczenia ich przed powtórnym zranieniem w przypadku eksplozji, jednocześnie chroniąc ich przed powtórnym zranieniem ze strony przeciwnika. Miejsce pobytu porażonych oznakowujemy na ogólnych zasadach podanych powyżej. W niesprzyjających warunkach taktycznych pojedynczy lekko ranni żołnierze przebywać mogą czasowo w wozie bojowym aż do momentu wypracowania sytuacji kiedy ewakuacja będzie możliwa.

W natarciu w wozach bojowych miejsce sanitariusza kompanii jest z reguły w wozie dowodzenia dowódcy kompanii. Dowódca kompanii może jednak delegować sanitariusza do plutonu, w którym przewidywane są największe straty sanitarne, wynikające z realizacji postawionego zadania. Należy pamiętać o wyznaczeniu sanitariuszy funkcyjnych (w plutonach) w wypadku przewidywanych lub zaistnieniu dużych strat sanitarnych. Sanitariusze funkcyjni są wyznaczani ze składu etatowego pododdziału na czas udzielania pomocy medycznej i w tym okresie podlegają sanitariuszowi etatowemu kompanii. Wyposażani są oni przez sanitariusza kompanii w dodatkowe środki sanitarne przed rozpoczęciem działań bojowych.

W obronie sanitariusz kompanii organizuje kompanijny punkt opatrunkowy (kpo) w obrębie punktu oporu kompanii.

Sanitariusz pod względem służbowym podlega dowódcy kompanii a pod względem fachowym dowódcy plutonu medycznego. Jego zadaniem jest: czuwać nad stanem zdrowia żołnierzy kompanii oraz organizować i przeprowadzać zabiegi sanitarno- higieniczne i przeciwepidemiczne, udzielać pomocy, zwłaszcza ciężko rannym, organizować wyszukiwanie i ewakuację porażonych, dostarczać żołnierzom kompanii indywidualne wyposażenie sanitarne oraz uczyć ich posługiwania się nim, znać zadanie kompanii, wiedzieć gdzie znajduje się stanowisko dowódczo - obserwacyjne dowódcy kompanii i miejsce pracy najbliższych punktów medycznych, organizować miejsce zbiórki porażonych i chorych, znać miejsce postoju posterunków transportu sanitarnego, znać rejon rozwinięcia batalionowego punktu opatrunkowego (bpo).

Sanitariusz kompanii posiada na wyposażeniu torbę „S”, zawierającą:

• agrafki - 20 szt., blok- notes 100 kartkowy - 1 szt., nożyczki - 1szt., ołówek - 1 szt., nóż ogrodniczy składany - 1 szt., opaskę uciskową „SINGER” - 2 szt., chustę trójkątną - 2 szt., opaskę gazową wyjałowioną w folii - 5 szt., opatrunek pyłoszczelny - 5 szt., opatrunek jałowy wodoszczelny - 20 szt.

Ponadto: pas noszowy - 1szt., opaskę z emblematem Czerwonego Krzyża -1szt.

• Ewakuacja medyczna jest częścią składową czynności leczniczo- ewakuacyjnych. Przez pojęcie czynności leczniczo-ewakuacyjnych rozumie się wyniesienie (wywiezienie) porażonych i chorych z rejonu działań bojowych (ogniska masowego rażenia) oraz dostarczenie ich do odpowiednich etapów ewakuacji medycznej. Ewakuacja rozpoczyna się od wyszukiwania i zbierania porażonych na polu walki, w ogniskach masowych strat sanitarnych i wywiezienia ich z rejonu działań bojowych. Wyszukiwanie i zbieranie porażonych organizuje służba zdrowia pododdziałów i oddziałów przy współudziale i pomocy dowództwa.

Wyróżniamy następujące sposoby wynoszenia porażonych z pola walki:

a) przez jednego żołnierza:

• „na barana";

• „na rękach przed sobą";

• „na ramieniu";

• „sposobem strażackim";

• czołgając się „na plecach" i „na boku";

• sposobem matczynym.

b) przez dwóch żołnierzy:

• „na ławeczce";

• „na stołeczku";

• na pasie noszowym złożonym w ósemkę;

• między sobą na pasie noszowym;

• przenoszenie na noszach lub środkach prowizorycznych;

• na kocu;

• pod ramiona i pod kolana.

Załogi wozów bojowych ewakuuje się z pojazdów za pomocą pasów noszowych złożonych w ósemkę, środków podręcznych (np. pasów głównych, szelek oporządzenia itp.). Do ewakuacji z wozów bojowych wymagany jest udział dwóch żołnierzy- ratowników. Ze względu na szczupłość przestrzeni w wozach bojowych, szczególnie gdy zaopatrzone są one w pełną jednostkę ognia, najszybciej i najefektywniej ewakuuje się porażonego funkcyjnego załogi chwytem pod ramiona.

Czynności sanitarnohigieniczne mają na celu zapobieżenie powstawaniu zachorowań na choroby zakaźne w wojskach a w razie ich pojawienia się szybkiej lokalizacji i likwidacji ognisk epidemicznych. Praktycznie na szczeblu plutonu i drużyny skupiać się one będą na przestrzeganiu wytycznych przełożonych w rejonie rozśrodkowania pododdziału odnośnie przestrzegania zasad higieny osobistej i umundurowania, rygorów sanitarnohigienicznych w rejonie, szkolenia z zakresu zagrożeń epidemicznych. Dbałość o utrzymanie porządku i czystości w rejonie rozśrodkowania pododdziału nabiera szczególnego znaczenia podczas prowadzenia działań obronnych.

Czynności przeciwepidemiczne mają na celu niedopuszczenie do powstawania i rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych. W ramach profilaktyki służba zdrowia prowadzi szczepienia ochronne, opracowuje wytyczne mające na celu niedopuszczenie do występowania chorób zakaźnych w pododdziałach. W przypadku wystąpienia chorób zakaźnych żołnierze u których wystąpiły objawy chorobowe są leczeni i izolowani w punktach medycznych. Pozostali, którzy mieli kontakt z chorymi są izolowani i poddawani obserwacji medycznej. Pododdziały w których wystąpiły choroby zakaźne podlegają kwarantannie. Rygorystycznie ogranicza się kontakty z ludnością miejscową.

Sanitarna ochrona wojsk przed bronią masowego rażenia jest to zapobieganie skutkom działania tej broni polegające na przeprowadzaniu zabiegów sanitarnych, stosowanie środków hamujących lub osłabiających rozwój procesów patologicznych wywołanych działaniem na organizm czynników rażenia.

Zabezpieczenie medyczne organizuje się na wszystkich szczeblach dowodzenia. Za jego organizację odpowiada przede wszystkim służba zdrowia i z racji zajmowanych stanowisk dowódcy poszczególnych szczebli dowodzenia. Na szczeblu pododdziału w przypadku rozpoznania działania BMR stosuje się indywidualne środki ochrony radiologicznej, stosowne elementy indywidualnego sanitarnego wyposażenia żołnierza (z IPR lub IPP). Do likwidacji skutków działania BMR angażuje się w całości cały stan osobowy pododdziału jaki jest do dyspozycji. Jeżeli sytuacja taktyczna na to pozwala teren skażony należy ominąć lub opuścić. Na szczeblu plutonu i drużyny przeprowadza się częściowe zabiegi sanitarne, polegające na stosowaniu środków neutralizujących będących w pakietach IPP i IPR. Środki promieniotwórcze i toksyny bojowe w ramach tych czynności usuwa się z odkrytych części ciała, umundurowania oraz z broni służbowej. Należy pamiętać o wpięciu pustej autostrzykawki w górną kieszeń bluzy po zastosowaniu leku z zestawu IPR. Pozwala to na orientację służby zdrowia co do podjętych czynności medycznych.

Zaopatrywanie w sprzęt i materiały medyczne na szczeblu pododdziału realizuje sanitariusz kompanii. Pobiera on elementy indywidualnego sanitarnego wyposażenia żołnierza z plutonu medycznego batalionu. Generalnie uzupełnianie indywidualnego sanitarnego wyposażenia żołnierza oraz torby „S” przeprowadza się tuż przed rozpoczęciem działań taktycznych lub po ich zakończeniu. W trakcie działań taktycznych żołnierze uzupełniają elementy indywidualnego sanitarnego wyposażenia doraźnie w przypadku ich zużycia.

Kierowanie służbą zdrowia ma na celu płynne i efektywne zabezpieczenie medyczne działań taktycznych, sprawne prowadzenie czynności leczniczo-ewakuacyjnych, ochrony przed skutkami działania BMR i przciwepidemicznej, zaopatrzenia w sprzęt i materiały medyczne, sprawne dokonanie manewru siłami i środkami medycznymi oraz właściwy ich rozdział.

Indywidualne sanitarne wyposażenie żołnierza i apteczki wozu bojowego

W skład indywidualnego sanitarnego wyposażenia żołnierza wchodzą:

• Opatrunek osobisty;

• Indywidualny Pakiet Przeciwchemiczny (IPP);

• Indywidualny Pakiet Radioochronny (IPR);

• Tabletki do odkażania wody.

Opatrunek osobisty jest środkiem opatrunkowym jałowym pozwalającym opatrzyć jedną lub dwie rany znajdujące się od siebie w niewielkiej odległości. Właściwy opatrunek składa się z dwóch kompresów. Ze względu na utrzymanie sterylności opatrunku należy otwierając go dotykać tylko po tej stronie, która jest oznakowana kolorową nitką.

Całość w postaci pakietu jest opakowana w papier pergaminowy z zamocowaną nitką służącą do szybkiego jego otwarcia. Opatrunek wraz z agrafką jest umieszczony w płóciennym impregnowanym gumą lub masą plastyczną materiale posiadającym na jednym z rogów nacięcie ułatwiające jego rozerwanie. Ta zewnętrzna część opatrunku jest wykorzystywana jako opatrunek uszczelniający ranę drążącą do płuc klatki piersiowej. Opatrunek osobisty żołnierz przechowuje w kieszonce znajdującej się w prawej dolnej stronie kurtki munduru polowego.

Indywidualny Pakiet Przeciwchemiczny (IPP) przeznaczony jest do ochrony organizmu ludzkiego przed działaniem bojowych środków chemicznych i zawiera:

• degazator nr 1: pojemnik plastikowy większy w pokrowcu z gazy, wypełniony płynem z balansującą wewnątrz kapsułą plastikową. Służy on do odkażania odkrytych części ciała a także osobistej broni i odzieży skażonej związkami parzącymi (luizytem, iperytem). Pojemnik zawiera alkoholowy roztwór chlorku cynku a w kapsule wewnątrz pojemnika znajduje się chloramina B. Przed użyciem pojemnika zgniatamy kapsułę, mieszamy obydwa związki chemiczne, przekłuwamy pojemnik w oznaczonym miejscu i po uprzednim starciu środka chemicznego za pomocą suchej gazy ścieramy ze skóry środek bojowy gazą nasączoną degazatorem nr 1.

Po odkażeniu skóry, nałożeniu maski przeciwgazowej oraz rękawic należy zwilżyć płynem skażone powierzchnie odzieży a następnie po zdjęciu suchą gazą środka chemicznego z broni przetrzeć ją uprzednio użytymi tamponami nasączonymi degazatorem nr 1.

• degazator nr 2: mniejszy pojemnik plastikowy w pokrowcu z gazy zawiera krezolan sodu -płyn o czerwonej barwie, służący do odkażania odkrytych części ciała, broni i odzieży skażonymi związkami paralityczno-drgawkowymi. Postępowanie przy użyciu degazatora nr 2 jest podobne jak postępowanie przy użyciu degazatora nr 1.

• mieszanina przeciwdymna: płyn znajduje się w szklanych rurkach w pokrowcach z materiału. Eliminuje on uczucie duszności i pieczenia górnych dróg oddechowych po zastosowaniu środków drażniących (np. chloru). Przed użyciem należy złamać jedną lub dwie rurki nie wyjmując ich z pochewek a następnie przyłożyć do ust lub włożyć do maski przeciwgazowej i oddychać mieszaniną powietrza i środka neutralizującego.

Indywidualny Pakiet Radioochronny (IPR) zawiera środki zapobiegające lub zmniejszające skutki działania na organizm ludzki broni masowego rażenia.

Skład:

Tabletki nr 1: Cysteamina - zmniejsza wrażliwość komórek organizmu na działanie promieniowania jonizującego poprzez niedopuszczenie lub hamowanie tworzenia wolnych rodników przed działaniem promieniowania jonizującego. Przed spodziewanym napadem oraz po opuszczeniu terenu skażonego, na rozkaz dowódcy należy zażyć 2 tabletki jednorazowo.

Tabletki nr 2: Jodek Potasu- blokuje tarczycę przed wchłanianiem izotopów radioaktywnych jodu. Przed wejściem w teren skażony substancją promieniotwórczą zażywa się jedną tabletkę.

Tabletki nr 4: Fenactil- łagodzi nudności i wymioty, ma także działanie uspokajające. Stosuje się go przede wszystkim w pierwszym okresie ostrej choroby popromiennej w której dominują nudności, wymioty i pobudzenie psychomotoryczne. W razie wystąpienia nudności zażywa się 2 tabletki jednorazowo.

Tabletki nr 6: Oxyteracyna- antybiotyk uniemożliwiający rozwój i rozmnażanie się drobnoustrojów w organizmie ludzkim. Stosuje się je w ilości 2 tabletek jednorazowo w przypadku zaburzeń żołądkowo-jelitowych. Dawkę tą powtarza się po czterech godzinach od momentu przyjęcia pierwszej dawki.

Tabletki nr 5: Relanium - lek działający uspokajająco. Stosuje się go w przypadkach szoku występującego u żołnierzy. Zażywać należy ten specyfik w ilości 2-3 tabletek jednorazowo.

Autostrzykawka nr 1: Toksatr - lek stosowany w celu zneutralizowania związków paralityczno- drgawkowych (Soman, Sarin, V-gazy) które przenikają do organizmu człowieka nawet przez nie uszkodzoną skórę. Ze względu na bardzo szybką penetrację tych związków do organizmu człowieka jest bardzo ważny czas od momentu skażenia do momentu podania leku (należy podać lek bezzwłocznie po zastosowaniu tych środków bojowych).

Autostrzykawka nr 2: Dolargan (Dolcontral, Petydyna) silny lek przeciwbólowy z grupy leków narkotycznych stosowany przy wszelkiego rodzaju obrażeniach którym towarzyszy silny ból (rozległe oparzenia, złamania dużych kości- np. udowej, rany postrzałowe, rozległe rany szarpane).

Sposób użycia autostrzykawki: wyjąć strzykawkę z pakietu, wcisnąć plastikowy ochraniacz igły w kierunku pojemnika w celu jej udrożnienia, zdjąć ochraniacz, wbić igłę w mięśnie pośladka lub mięśnie uda po stronie bocznej zewnętrznej, wycisnąć całą zawartość ampułki. Usunąć autostrzykawkę z miejsca wkłucia.

Indywidualny Pakiet Radioochronny - przechowuje się w kieszeni bocznej wewnętrznej po stronie lewej bluzy munduru polowego.

Pantocid, Jodocid: służą one do odkażania wody o niepewnej czystości bakteriologicznej. Żołnierz otrzymuje 20 tabletek preparatu w zamkniętej hermetycznie fiolce. W celu odkażenia do manierki z wodą należy wrzucić 2 tabl. środka odkażającego. Po upływie 2 min. należy manierką wstrząsnąć a po 10-20 min. woda jest zdatna do picia pod względem bakteriologicznym. Środki te nie neutralizują skażenia chemicznego wody (B.S.T., metale ciężkie, inne trucizny).

Każdy pojazd mechaniczny a szczególnie wóz bojowy obligatoryjnie wyposażony jest w apteczkę medyczną. Służy ona do udzielania pierwszej pomocy porażonym transportowanym w tym pojeździe.

Skład apteczki wozu bojowego:

• opaska uciskowa - 1szt.;

• chusta trójkątna - 1 szt.;

• opaska z gazy - 1+2 szt.;

• opatrunek mały - 3 szt.;

• amoniak w ampułkach - 4 amp.;

• jodyna w ampułkach - 6 amp.;

• tabl. od bólu głowy - 10 tabl.;

• Cardiamid w kroplach - 10 gr;

• nóż ogrodniczy składany - 1 szt.;

• agrafki - 5 szt.

Zużyte materiały opatrunkowe i leki w apteczkach uzupełnia się dokonując tego w miarę potrzeby, każdorazowo przed walką i po jej zakończeniu. Uzupełnień dokonuje służba zdrowia w miejscu gdzie zaopatruje się pododdział.

Indywidualne sanitarne wyposażenie żołnierza stanowi jego zabezpieczenie przed możliwie dużym wachlarzem urazów spotykanych na polu walki. W zasadzie większość materiałów opatrunkowych żołnierz wykorzystuje według własnych potrzeb. Jednakże pakiety radioochronny i przeciwchemiczny ma prawo użyć na rozkaz wydany przez dowódcę ponieważ w pakietach tych zawarte są leki i związki chemiczne o ściśle określonych wskazaniach do zastosowania oraz są one preparatami silnie działającymi. W przypadku ich nieuzasadnionego użycia mogą spowodować zagrożenie dla zdrowia lub życia.

Podział strat osobowych w pododdziałach

Straty ogólne - jest to ubytek w sile żywej walczących wojsk, dzielą się na:

• straty bezpowrotne - są to zabici, zaginieni i wzięci do niewoli;

• straty sanitarne- są to żołnierze porażeni i chorzy. Do strat sanitarnych zalicza się tych, którzy utracili zdolność bojową na okres nie mniejszy niż jedna doba i przybyli do etapów ewakuacji medycznej.

• Straty sanitarne dzieli się na:

• bojowe - zalicza się do nich porażonych i chorych, którzy utracili zdolność bojową w skutek bezpośredniego lub pośredniego działania środków bojowych nieprzyjaciela lub w wyniku szkodliwego oddziaływania na organizm warunków związanych z sytuacją bojową (np. niskich temperatur);

• niebojowe - zalicza się do nich chorych i rannych (w tej liczbie chorych zakaźnie), których obrażenia ciała i choroby nie powstały w wyniku działania broni nieprzyjaciela lub niepomyślnych czynników sytuacji bojowej.

Podział strat sanitarnych w zależności od przyczyny obejmuje straty sanitarne powstałe w skutek działania:

• broni konwencjonalnej;

• broni jądrowej;

• broni chemicznej;

• broni biologicznej;

• zachorowań samoistnych.

Na wysokość strat sanitarnych mają bezpośredni wpływ m.in. takie czynniki:

• charakter i rodzaj prowadzonych działań bojowych oraz użytych środków rażenia;

• miejsce w ugrupowaniu bojowym;

• stopień rozśrodkowania wojsk;

• właściwości ochronne terenu.

Największych strat sanitarnych spodziewać się można w pododdziałach w pierwszym rzucie ugrupowania bojowego i na głównym kierunku działania.

Postępowanie z rannymi i chorymi żołnierzami przeciwnika

Wszystkim rannym i chorym żołnierzom przeciwnika należy udzielić w miarę możliwości niezwłocznie i bez wyjątku pomocy medycznej stosownie do ich stanu i potrzeb klinicznych, zgodnie z postanowieniem Konwencji Genewskich z 1949 r. oraz dwóch protokółów dodatkowych z 1977 r.

Obowiązek ochrony formacji, obiektów i personelu medycznego

Formacje medyczne powinny być zawsze szanowane i chronione i nie mogą być przedmiotem ataku. W żadnych okolicznościach nie wolno używać formacji medycznych do prób ochrony celów wojskowych przed atakiem. W miarę możliwości formacje medyczne powinny być tak rozmieszczone, aby ataki przeciw celom wojskowym nie zagrażały ich bezpieczeństwu.

Personel sanitarny, przeznaczony wyłącznie do odszukiwania, zbierania, przenoszenia i leczenia rannych i chorych albo zapobiegania chorobom, personel przeznaczony wyłącznie do zarządzania formacjami i zakładami sanitarnymi, jak również przydzieleni kapelani będą we wszystkich okolicznościach szanowani i chronieni.

4.5. Inne przedsięwzięcia zabezpieczenia logistycznego

Zaspokojenie potrzeb bytowych jeńców w punktach zbiórki polega na zapewnieniu im wyżywienia i pomocy medycznej do czasu ewakuacji do obozów dla jeńców wojennych. Wzięci do niewoli żołnierze przeciwnika powinni zostać przeszukani i rozbrojeni. Rozbrojenie obejmuje poszukiwanie i odebranie rynsztunku i dokumentów posiadających znaczenie wojskowe (np. amunicja, mapy, rozkazy, kody, sprzęt telekomunikacyjny).

Tego rodzaju przedmioty są zdobyczą wojenną. Przy jeńcu wojennym należy pozostawić: dokument dla osobistej identyfikacji, odzież, przybory do jedzenia i przedmioty osobistego użytku, przedmioty osobistej ochrony (np. hełmy, maski przeciwgazowe).

W oczekiwaniu na ewakuację wzięci do niewoli żołnierze powinni być zgromadzeni w punktach zbiórki jeńców wojennych. Powinny być one rozlokowane na obszarach nie narażonych na skutki działań zbrojnych a gdyby to nastąpiło należy jeńców wojennych ewakuować w inny rejon. Warunki bytowe jeńców wojennych powinny być takie same jak własnych żołnierzy. Jeńcy wojenni mają prawo do bezpłatnego utrzymania i opieki medycznej. Dzienne racje żywnościowe powinny być wystarczające do utrzymania jeńców wojennych w dobrym zdrowiu. Jeńcom wojennym należy pozwolić na wykonywanie praktyk religijnych. Każdy jeniec wojenny obowiązany jest podać, będąc przesłuchiwany tylko swoje nazwisko, imiona, stopień wojskowy, datę urodzenia i numer książeczki wojskowej lub w braku tego równorzędne dane. Nie wolno stosować żadnych tortur fizycznych lub moralnych ani wywierać żadnego przymusu na jeńcach wojennych w celu uzyskania od nich jakichkolwiek informacji. Nie wolno grozić jeńcom, którzy odmówią odpowiedzi ani ich obrażać, ani narażać na nieprzyjemności lub szkody jakiejkolwiek natury.

Grzebanie poległych i zmarłych żołnierzy odbywa się w miejscach wyznaczonych przez przełożonego. Ich ewidencję, ze wskazaniem miejsc pochowania, prowadzi sztab oddziału. Pododdział przeznaczony do oczyszczania pola walki powinien składać się z następujących grup: wyszukiwania poległych; transportowej, kopania grobów (bratnich mogił). Żołnierze pododdziału przeznaczonego do oczyszczania pola walki powinni być wyposażeni w specjalną odzież ochronną, maski (chirurgiczne), rękawice gumowe (lateksowe), fartuchy ochronne (środki ochrony przeciwchemicznej), środki do dezynfekcji odzieży i sprzętu (chlor, chloramina), worki z tworzywa sztucznego z zamkiem błyskawicznym. Samochody do transportu poległych powinny być wyłożone folią lub linoleum, co ułatwi utrzymanie ich w czystości i przeprowadzeniu dezynfekcji.

Po zgromadzeniu poległych i zmarłych obok wspólnej mogiły przed ich pochowaniem, należy na podstawie posiadanych przez nich dokumentów (kart tożsamości, legitymacji, książeczek wojskowych, tabliczek tożsamości) stwierdzić ich tożsamość. Przed pochowaniem poległego lub zmarłego żołnierza należy jedną część (połówkę) tabliczki tożsamości pozostawić przy zwłokach (w ustach) natomiast drugą część wraz z pozostałymi po żołnierzu dokumentami i przedmiotami (wartościowymi i pamiątkowymi) oraz orderami i odznaczeniami przekazać w paczce (pakiecie) w zapisanymi na niej danymi personalnymi żołnierza do sztabu pododdziału, oddziału (organu wojskowego), który zarządził grzebanie zwłok.

Poległych żołnierzy należy grzebać zgodnie z ceremoniałem z użytkowanych przez nich przedmiotach zaopatrzenia mundurowego (z wyjątkiem pasa głównego z szelkami, tornistra, menażki i manierki). Broń oraz wyposażenie indywidualne odbiera się poległym, gromadzi a następnie przekazuje do oddziałowego punktu zaopatrywania.

Miejsce grzebania poległych i zmarłych oznacza się dobrze widocznymi trwałymi znakami (obelisk, kamień, płyta itp.) oraz wrysowuje na mapę. W przypadku chowania zwłok w grobach wspólnych podaje się ich dokładną lokalizację w terenie w stosunku do stałych punktów (miejscowości) na mapie, a na planie - szkicu rozmieszczenie zwłok. Ich ewidencję, ze wskazaniem miejsc pochowania, prowadzi sztab oddziału.

Zasady te obowiązują również w stosunku do poległych lub zmarłych żołnierzy przeciwnika z tym, że listę pochowanych zwłok tych żołnierzy sporządza się oddzielnie i wraz z ich dokumentami i przedmiotami osobistymi oraz połówkami tabliczek tożsamości przesyła się jako przesyłkę poleconą do Krajowego Biura Informacji PCK.

Pierwsza pomoc medyczna - rodzaj pomocy medycznej wykonywanej przez żołnierzy w formie samopomocy lub pomocy koleżeńskiej oraz przez personel medyczny pododdziałów, obejmujący nałożenie pierwszego opatrunku, zatamowanie krwotoku, unieruchomienie złamania, zabiegi resuscytacyjne i inne zabiegi ratownicze oraz ewakuacja porażonego w bezpieczne miejsce.

Pomoc medyczna - zespół czynności leczniczo-profilaktycznych wykonywanych przez wojskową służbę zdrowia u chorych i porażonych żołnierzy.

Rodzaje pomocy medycznej: pierwsza pomoc medyczna, pomoc przedlekarska, pierwsza pomoc lekarska, kwalifikowana i specjalistyczna pomoc lekarska.

Etap ewakuacji medycznej (Punkt medyczny) - siły i środki pododdziałów medycznych, rozwinięte przy drogach ewakuacji medycznej, gotowe do przyjęcia porażonych i chorych, ich leczenia, segregacji oraz przygotowania do dalszej ewakuacji.

Sanitariusz funkcyjny - żołnierz wyznaczony przez dowódcę w warunkach bojowych do pełnienia funkcji sanitariusza pododdziału (grupy żołnierzy).

Ranni i chorzy - osoby, zarówno wojskowe jak i cywilne, które z powodu urazu, choroby lub innej ułomności oraz zakłócenia fizycznego czy umysłowego potrzebują pomocy lub opieki medycznej i które powstrzymują się od jakiegokolwiek udziału w działaniach zbrojnych. Określenia te obejmują również położnice i niemowlęta oraz inne osoby, które mogą potrzebować bezpośredniej pomocy lub opieki medycznej, takie jak ułomni oraz kobiety ciężarne i które powstrzymują się od jakiegokolwiek udziału w działaniach wojennych.

583

189

1

Przenoszenie porażonego na kocu

Wyciąganie porażonego z BWP

Przenoszenie porażonego

„na barana”

Przenoszenie porażonego sposobem

„strażackim”

Przenoszenie porażonego

„na plecach”

Przenoszenie porażonego „na ławeczce”

Przenoszenie porażonego sposobem

„pod pachy i kolana”

Przenoszenie porażonego „na stołeczku”

Przenoszenie porażonego

sposobem „matczynym”

Przenoszenie porażonego

„na boku”

---