Urząd stanu cywilnego jest to jednostka organizacyjna wchodząca w skład urzędu gminy powołana ustawą. Urząd powstał do rejestracji zdarzeń określonych w tej ustawie. Zdarzeniami tymi są urodzenie, zawarcie związku małżeńskiego i zgon. Pojedyncza gmina stanowi okręg USC, jednakże wojewoda może w jednej gminie stworzyć kilka USC a także połączyć kilka gmin w jeden okręg USC. Kierownika USC powołuje odpowiednio wójt, burmistrz lub prezydent miasta

Początkowo nie istniały osobne, państwowe urzędy rejestrujące stan cywilny. Kościół katolicki pod koniec XVI w. wprowadził na swoje potrzeby instytucję ksiąg metrykalnych, z czasem księgi takie zaczęły prowadzić inne wyznania.

W Polsce dopiero w XIX w. powstały obecne dzisiaj "urzędy stanu cywilnego". Pojawiły się na ziemiach zaboru pruskiego w 1874 r. Urzędnikami stanu cywilnego byli burmistrzowie lub wójtowie. Przedmiotem rejestracji były trzy rodzaje zdarzeń: urodzenia, śluby i zgony. Każdy urząd prowadził równolegle dwa rejestry: rejestr główny (unikat, pozostawiany w siedzibie urzędu) i rejestr poboczny (duplikat, corocznie przekazywany do sądu obwodowego). W księgach metrykalnych znajdują się czasami dokumenty dostarczane w celach dowodowych (np. odpisy akt metrykalnych).

W dwudziestoleciu międzywojennym zachowano systemy z poszczególnych dawnych państw zaborczych. Dopiero w 1946 r. wprowadzono świeckie urzędy stanu cywilnego

Czym zajmuje się Urząd Stanu Cywilnego:
1. sporządza akty urodzeń
2. przyjmuje oświadczenia: o wstąpieniu w związek małżeński, o uznaniu dziecka pozamałżeńskiego, o nadaniu dziecku nazwiska męża matki
3. sporządza akty małżeństw (cywilne, konkordatowe)
4. wydaje zaświadczenia o zdolności prawnej do zawarcia małżeństwa za granicą
5. przyjmuje oświadczenia o powrocie do poprzedniego nazwiska - po rozwodzie
6. sporządza akty zgonu
7. wydaje decyzje administracyjne dotyczące umiejscowienia zagranicznego aktu, sprostowania i uzupełnienia aktu, ustalenia i odtworzenia aktu stanu cywilnego oraz w sprawach zmiany nazwiska lub imienia
8. wydaje odpisy zupełne i skrócone z aktów stanu cywilnego
9. sporządza wnioski o nadanie medali za długoletnie pożycie małżeńskie, organizuje uroczystości jubileuszowe (100-lecie urodzin, 50-lecie Pożycia Małżeńskiego)

I. Struktura wewnętrzna Urzędu Stanu Cywilnego.

1. Urząd Stanu Cywilnego dzieli się na:

1) stanowiska ds. rejestracji noworodków i zgonów,

2) stanowiska ds. rejestracji mał eństw,

3) stanowiska ds. archiwum i wzmianek marginesowych,

4) stanowisko ds. zmiany imion i nazwisk.

2. Urzędem Stanu Cywilnego kieruje Kierownik, któremu podlegają:

1) Zastępca Kierownika nadzorujący stanowiska ds. rejestracji noworodków

i zgonów,

2) Zastępca Kierownika nadzorujący stanowiska ds. rejestracji mał eństw,

3) Zastępca Kierownika nadzorujący stanowiska ds. archiwum i wzmianek

marginesowych,

4) stanowisko ds. zmiany imion i nazwis

I. Szczegółowy zakres działania samodzielnych stanowisk pracy:

1. Do wspólnych zadań wszystkich stanowisk pracy nale y obsługa uroczystości

zawarcia związku mał eńskiego i jubileuszu po ycia mał eńskiego w godzinach

pozasłu bowych (soboty, święta).

2. Do zakresu działania stanowisk ds. rejestracji noworodków i zgonów nale y:

1) sporządzanie aktów stanu cywilnego urodzeń, odpisów tych aktów

i skorowidza urodzeń,

2) przyjmowanie oświadczeń o uznaniu dziecka, przed i po urodzeniu

się dziecka,

3) prowadzenie akt zbiorowych,

4) wpisywanie do Ksiąg stanu cywilnego aktów urodzeń sporządzonych

za granicą - decyzją administracyjną,

5) sporządzanie kart statystycznych do właściwego Urzędu Statystycznego,

6) meldowanie noworodków,

7) sporządzanie aktów zgonu, odpisów tych aktów i skorowidza zgonów,

8) wydawanie decyzji zezwalających na wpisanie do miejscowych ksiąg stanu

cywilnego aktów zgonu sporządzonych poza granicami kraju,

9) powiadamianie organów sądowych o zgonie rodziców małoletnich dzieci,

10) powiadamianie właściwych przedstawicielstw zagranicznych o zgonie

cudzoziemca.

2. Do zakresu działania stanowisk ds. rejestracji mał eństw nale y:

1) przyjmowanie zapewnień o braku przeszkód do zawarcia mał eństwa

od nupturientów (pisemnych),

2) sporządzanie zaświadczeń stanowiących podstawę sporządzenia aktu

mał eństwa zawartego w sposób określony w art. 1 § 2 i 3 Kodeksu

rodzinnego i opiekuńczego,

3) sporządzanie aktów mał eństwa, odpisów tych aktów i skorowidza mał eństw,

4) prowadzenie akt zbiorowych,

5) wpisywanie do Ksiąg stanu cywilnego aktów mał eństwa, które zostały

zawarte za granicą - decyzją administracyjną,

6) przesyłanie informacji o zawartym mał eństwie do Referatu Ewidencji

Ludności,

7) wydawanie decyzji skracających ustawowy miesięczny termin wyczekiwania

na zawarcie mał eństwa,

8) wydawanie dowodów zdolności prawnej do zawarcia związku mał eńskiego

poza granicami kraju,

9) sporządzanie kart statystycznych dla Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.

3. Do zakresu działania stanowisk ds. archiwum i wzmianek marginesowych

nale y:

1) wydawanie odpisów skróconych i zupełnych aktów urodzenia, mał eństwa

i zgonu,

2) potwierdzanie dla innych stanowisk pracy danych z aktów urodzeń

(dla stanowiska rejestracji noworodków, mał eństw i z aktów mał eństw

dla stanowiska ds. rejestracji noworodków i zgonów),

3) dokonywanie przypisków w aktach stanu cywilnego na podstawie

zawiadomień z innych USC,

4) sprawdzanie prawidłowości danych na wniosek o wydanie dowodów

osobistych,

5) prowadzenie całokształtu spraw dotyczących warunków, sposobu i terminu

przechowywania ksiąg skorowidzów i akt zbiorowych,

6) oprawianie i naprawianie ksiąg stanu cywilnego u introligatora,

7) rejestrowanie napływających pocztą pism i rozdzielania na poszczególne

stanowiska pracy,

8) wysyłanie odpisów zupełnych i skróconych aktów stanu cywilnego osobom

i instytucjom zwracającym się o ich sporządzenie,

9) przesyłanie za pośrednictwem placówek dyplomatycznych odpisów aktów

stanu cywilnego osobom zamieszkałym poza granicami kraju i obcym

instytucjom,

10) organizowanie i przygotowywanie uroczystości związanych z jubileuszami

po ycia mał eńskiego oraz 100 urodzin mieszkańców Bydgoszczy,

11) przyjmowanie oświadczeń o uznaniu dziecka, nadaniu dziecku nazwiska

mę a matki, uznaniu i przepisaniu dziecka z mał eństwa,

12) prostowanie oczywistych błędów pisarskich, uzupełnienie aktów urodzenia,

mał eństwa, zgonu - decyzją administracyjną,

13) odtwarzanie treści aktów urodzenia i mał eństwa - decyzją administracyjną,

14) wprowadzanie wzmianek marginesowych w aktach stanu cywilnego o zmianie

imienia, zmianie nazwiska, ustaleniu brzmienia, ustaleniu pisowni nazwiska

lub imienia na podstawie decyzji Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego

i innych,

15) wprowadzanie wzmianek marginesowych na podstawie otrzymanych

dokumentów z innych USC, a take na podstawie wyroków, postanowień

i protokołów sądowych (rozwody, uznanie dziecka, ustalenie ojcostwa,

zaprzeczenie ojcostwa, przysposobienie),

16) przyjmowanie oświadczeń o powrocie do nazwiska po rozwodzie i o zmianie

imienia dziecka,

17) włączanie wyej wymienionych dokumentów do akt zbiorowych,

18) wydawanie decyzji administracyjnych w sprawach zmiany imion i nazwisk,

19) ustalanie brzmienia i pisowni imion i nazwisk - decyzją administracyjną.

4. Do zakresu działania stanowiska ds. zmiany imion i nazwisk nale y:

1) sporządzanie decyzji o zmianie nazwiska lub imienia,

2) sporządzanie decyzji o ustaleniu pisowni nazwiska lub imienia,

3) sporządzanie zawiadomień o zmianie lub ustaleniu pisowni nazwiska,

imienia dla:

Urzędu Stanu Cywilnego właściwego ze względu na miejsce

sporządzania aktu stanu cywilnego,

Ewidencji Ludności,

Komendy Wojewódzkiej Policji,

Urzędu Skarbowego,

Krajowego Rejestru Skazanych,

Wojskowej Komendy Uzupełnień,

4) współdziałanie z Ambasadami (Konsulatami) RP w sprawach dotyczących

zmiany, ustalenia pisowni nazwiska lub imienia dla obywateli polskich

mieszkających za granicą,

5) sporządzanie dla osób zainteresowanych odpisów z poszczególnych aktów

stanu cywilnego z uwzględnieniem dokonanych zmian,

6) sporządzanie wzmianek marginesowych w aktach stanu cywilnego,

7) prowadzenie spraw związanych z funkcjonowaniem Zintegrowanego Systemu

Zarządzania w Urzędzie Stanu Cywilneg

---